Peizazhe fjalësh të shkëputura nga librat që keni lexuar.
- Thread starter Sindroma
- Data e fillimit
Re: Pjese interesante nga librat qe keni lexuar
Elfriede Jelinek.
Re. Shtëpi.
Lindi si një tekst për teatër, si një monolog. U shkruajt një vit para se të ndodhte bashkimi gjerman dhe me një mozaik letrar e gjuhësor autorja shpreh pjesët më tronditëse të idealizmit gjerman.
Po jap disa fragmente të shkurtra duke e pasuar me vonë me përkthime të tjera.
Nga jashtë, plotësisht: këtu ne
përfytyrojmë, të jemi, përherë. Dhe ja
në mes, për një grimë. Të shenjtë, të shndritshëm në
terrinë. Çdo herë të harruar, kur edhe një i
vetëm kujtesë për ne shërben, përtej një
kohe. Prej vite e vitesh në anë të
udhës fshehurazi për ne flitet. As edhe
e përfytyrojmë! Ç’ndiesi
kënaqësie, natën mbi ura kur udhëton
të autostradave tona ndërkohë atje
prej mjediseve pasqyron : ende njerëz si ne !
Vezullim, i shndritshëm vezullim. Figura, të huaj
baras me ne, udhakonjës, dikojnë në
vendqendrime autobuzësh, duke u shpërndarë
andej këtej, dhe si shiu që
herët këpucët qullos lëshohemi midis
tyre. Ose, prej një kryqëzimi rrugësh
ku një ditë të bllokuar ndalojmë,
lumë njerëzie. Asgjë është atje, e pra gjithë është
e mbushur prej gjurmëve tona. Të tjerë mbrrijnë,
por ne nuk jemi veç hiçgjësë ! Rëndohet
koka tonë, rëndohet prej peshës tonë.
Të udhëtosh kështu : është kjo që na bën
të veçantë. Shina pafund mundin mirë
të ngërthehen, ne, në shtigje fort të shënuar,
shtrihemi para syve tanë dhe të tjerëve
udhëtarë. Tashmë në shtëpi jemi dhe çohemi
të qetë.
* * *
Të ngrihet një shtërngatë, u mbështjelltë viti me
ftohtësirë, dritë atëhere mbi kokat tona u lartoftë,
jemi nga ne. Ku është jeta, përndryshe? Bukur
me veten të jesh. Si në një ditë feste kur
fshatari herët shkon, arën
vëzhgon, kur vetëtima ftohëse
ranë prej natës së përvëluar
vijuar, dhe ende sëlargu gjëmimi
jehon. Ngjethemi për të tjerë. Në
rrugët e sheshta shkojmë. Pa
dredhuar, meqënëse vetes i takojmë.
Sërish lumi kthehet në shtratin e
tij dhe toka e freskët rigjelbëron. Bukur është
të jesh e mbetesh me veten, zjarr hyjnor tashmë
ushqen bijtë e dheut dhe nga ne bujtin
në shtëpinë e shkretuar. Jemi. Jemi.
Vetëm jemi, bukur është megjithatë nga ne.
rrufeja e mirëfilltë e atit nuk na asgjeson –
dhe ja, të pështjelluar, pjemarrës të dhimbjes
së më të fortit, ai shtrihet në stuhitë
që Zoti lëshon, që ne na ngjason,
ne na ngjason. Në shtëpi jemi,nga ne.
Shpëtuar. Edhe të vdekurve drita u shkëlqen,
por ne bëjmë çeltirë atje posht, madhështore
lulishte. Liria, e vetmja vërtetësi e
shpirtit. Në ne kemi qendrën dhe
banesën tonë. Le të na kërcënojë era e
veriut, në gjethësirë nuk biem prej
degëve. Ulur rrimë. Qeshim
të qetë. Në shtëpi. Nuk kemi një masë
jashtë nesh, e kemi marrë: është në vetveten
tonë dhe me vetveten tonë. Liria.
Lënda ka përbërjen e saj jashtë vetes,
por shpirti është Qenia me vetveten. Baras me
ne. Baras me ne. Të jesh në shtëpi. Me veten.
Të vazhdosh e parashikosh! Dhe çfarë
pamë, shenjtërinë, është fjala jonë. Madje
edhe sikur gjatë natës të ndalojmë, në
mërgimin tonë të qetë do presim, buzëqeshur
mes nesh. Me njëri tjetrin duke u mësuar,
në bashkësi jetuar. Në ne besojmë.
Në shtëpi të jesh, kur gjëra të larta
shestohen, dhe ja sërish
shenjave, veprimeve të botës zjarri u bie. Dhe
ne, në dukje shërbëtorësh, edhe pse
zotër, ne, vetëtimë e timbrit
të urdhërit, jemi njohur. Në shtëpi dhe
prej aty tu hedhësh të tjerëve një vështrim, ballit
të tyre pashprehje, të groposur në dhe’ si
flori, jo-vdekur, por ne jemi në shtëpi,
ngado që të drejtohemi midis qiellit e dheut,
të parët ndër popuj. Mendim i shpirtit
kolektiv, që sëfundi në qetësi përfundojnë,
janë në shpirtin tonë. E dëshmojmë: këtu
jemi.
Ne-së i përkasim.
Elfriede Jelinek.
Re. Shtëpi.
Lindi si një tekst për teatër, si një monolog. U shkruajt një vit para se të ndodhte bashkimi gjerman dhe me një mozaik letrar e gjuhësor autorja shpreh pjesët më tronditëse të idealizmit gjerman.
Po jap disa fragmente të shkurtra duke e pasuar me vonë me përkthime të tjera.
Nga jashtë, plotësisht: këtu ne
përfytyrojmë, të jemi, përherë. Dhe ja
në mes, për një grimë. Të shenjtë, të shndritshëm në
terrinë. Çdo herë të harruar, kur edhe një i
vetëm kujtesë për ne shërben, përtej një
kohe. Prej vite e vitesh në anë të
udhës fshehurazi për ne flitet. As edhe
e përfytyrojmë! Ç’ndiesi
kënaqësie, natën mbi ura kur udhëton
të autostradave tona ndërkohë atje
prej mjediseve pasqyron : ende njerëz si ne !
Vezullim, i shndritshëm vezullim. Figura, të huaj
baras me ne, udhakonjës, dikojnë në
vendqendrime autobuzësh, duke u shpërndarë
andej këtej, dhe si shiu që
herët këpucët qullos lëshohemi midis
tyre. Ose, prej një kryqëzimi rrugësh
ku një ditë të bllokuar ndalojmë,
lumë njerëzie. Asgjë është atje, e pra gjithë është
e mbushur prej gjurmëve tona. Të tjerë mbrrijnë,
por ne nuk jemi veç hiçgjësë ! Rëndohet
koka tonë, rëndohet prej peshës tonë.
Të udhëtosh kështu : është kjo që na bën
të veçantë. Shina pafund mundin mirë
të ngërthehen, ne, në shtigje fort të shënuar,
shtrihemi para syve tanë dhe të tjerëve
udhëtarë. Tashmë në shtëpi jemi dhe çohemi
të qetë.
* * *
Të ngrihet një shtërngatë, u mbështjelltë viti me
ftohtësirë, dritë atëhere mbi kokat tona u lartoftë,
jemi nga ne. Ku është jeta, përndryshe? Bukur
me veten të jesh. Si në një ditë feste kur
fshatari herët shkon, arën
vëzhgon, kur vetëtima ftohëse
ranë prej natës së përvëluar
vijuar, dhe ende sëlargu gjëmimi
jehon. Ngjethemi për të tjerë. Në
rrugët e sheshta shkojmë. Pa
dredhuar, meqënëse vetes i takojmë.
Sërish lumi kthehet në shtratin e
tij dhe toka e freskët rigjelbëron. Bukur është
të jesh e mbetesh me veten, zjarr hyjnor tashmë
ushqen bijtë e dheut dhe nga ne bujtin
në shtëpinë e shkretuar. Jemi. Jemi.
Vetëm jemi, bukur është megjithatë nga ne.
rrufeja e mirëfilltë e atit nuk na asgjeson –
dhe ja, të pështjelluar, pjemarrës të dhimbjes
së më të fortit, ai shtrihet në stuhitë
që Zoti lëshon, që ne na ngjason,
ne na ngjason. Në shtëpi jemi,nga ne.
Shpëtuar. Edhe të vdekurve drita u shkëlqen,
por ne bëjmë çeltirë atje posht, madhështore
lulishte. Liria, e vetmja vërtetësi e
shpirtit. Në ne kemi qendrën dhe
banesën tonë. Le të na kërcënojë era e
veriut, në gjethësirë nuk biem prej
degëve. Ulur rrimë. Qeshim
të qetë. Në shtëpi. Nuk kemi një masë
jashtë nesh, e kemi marrë: është në vetveten
tonë dhe me vetveten tonë. Liria.
Lënda ka përbërjen e saj jashtë vetes,
por shpirti është Qenia me vetveten. Baras me
ne. Baras me ne. Të jesh në shtëpi. Me veten.
Të vazhdosh e parashikosh! Dhe çfarë
pamë, shenjtërinë, është fjala jonë. Madje
edhe sikur gjatë natës të ndalojmë, në
mërgimin tonë të qetë do presim, buzëqeshur
mes nesh. Me njëri tjetrin duke u mësuar,
në bashkësi jetuar. Në ne besojmë.
Në shtëpi të jesh, kur gjëra të larta
shestohen, dhe ja sërish
shenjave, veprimeve të botës zjarri u bie. Dhe
ne, në dukje shërbëtorësh, edhe pse
zotër, ne, vetëtimë e timbrit
të urdhërit, jemi njohur. Në shtëpi dhe
prej aty tu hedhësh të tjerëve një vështrim, ballit
të tyre pashprehje, të groposur në dhe’ si
flori, jo-vdekur, por ne jemi në shtëpi,
ngado që të drejtohemi midis qiellit e dheut,
të parët ndër popuj. Mendim i shpirtit
kolektiv, që sëfundi në qetësi përfundojnë,
janë në shpirtin tonë. E dëshmojmë: këtu
jemi.
Ne-së i përkasim.
Re: Pjese interesante nga librat qe keni lexuar
Pjesa është vazhdim kronik, dua të them i drejpërdrejtë. Por njëherësh duhet të pohoj se asnjë tekst, nga ato pak përkthime që kam bërë nisur nga dëshira ime, nuk më ka krijuar kaq vështirësi. Ndoshta kjo, ngaqë autorja ka “luajtur” me gjuhën, aq sa shpesh duhet ta shikosh vargun mirë për të gjetur me intuitë kuptimin e ta hedhësh vetëtimthi ndryshe përpjekjet për ta limuar e dëmtojnë, ndodh ngaqë njeherësh krijohet përshtypja jo e saktë sikur gramatikisht çalon. Pikërisht këtë ka bërë autorja të krijojë një vështirësi të tillë e cila kur i shtohet vështirësisë së ideve e tekstit, shumfishohet. Jelinek kur komenton vetë krijimin dhe mendoj se është i domosdoshëm sepse një fije e hollë e ndan prej keqkuptimit, thotë se ka marrë vargje nga Holderlin (emri shkruhet me umlaut, por unë nuk kam një të tillë në tastierë) dhe se pikërisht ato vargje diktojnë edhe ritmin dhe e përflak me muzikalitet krijimin. Sikundër kam thënë në pak fjalët prezantuese, autorja citon edhe nga filoziofia e Hegelit, Fihtes, Heideger –it. “Gjermania, thotë autorja, është “populli i filozofëve”, populli më filozofik dhe teorik, ndaj mund të matet historia vetëm me metrin e filozofëve…
Re. Shtëpi.
(Vijim)
Jemi nga ne. Sipas ligjeve të përjetëshme
entusiazmi, e gjithçkasë krijuese, prej të shenjtit
kaos prejardhur si një kohë rinohet.
Lart na tërheqin e kotësisht
ribiem, mbyllur nga mure të një
burgu, jemi këtu megjithatë. Pak vlen
çfarë mbi kokat tona varet. Këtu
jemi. Banesa tonë, prej gjuhës tonë
rimbushet, që mbi ne sikurse natyra
çlodhet, që ne djepi. Gjuha dhe jeta dhe
ç’mbetet s’vlen. Rrëzëlluar, në mes të
dhimbjes qendrojmë. Ngrihemi, meqë
e gjithë pritja dhe durimi i kotë qe, dhe si plepa
begatojmë. Fjala tonë mjafton.
E megjithatë, vitet e popujve, kurndonjëherë u hodhi atyre
një sy vdekësor? I kemi bërë ne më të
shkurtër, nëse janë më të thellë përulen, prania
tonë nemit këngët e tyre më të
mekura? Nëse pranisë tonë tërë shend
fundin dëshirojnë – edhe pse qetësisht qendron
në mërgim të frikshëm, ndaj pranisë sonë?
Kur të gjithë ata që një kohë
qamë, kur qytetet tona të bardha,
të hapura dhe zgjuar, përplot me flakë të dëlirë
do të jenë dhe mbi të tjera do ta zbrazin, aty ku
muzat banonin -. Ne jemi ne. Ngjeshur
tepër madje, tepër ngushtë kufijtë tanë, përtej tyre
lëshohemi, gufojmë sikundër tingulli prej
gjoksit, të tjerëve as edhe një vështrim u
lejojmë. Ne jemi ne dhe nga gjithë vendet
të tjerët dëbojmë. Shpirti kullon nga
balli. Ngushtë tepër madje, koha
e jetës sonë na kufizon. Lindorët se
përfillin. Ata dinë vetëm se një është
i lirë, por pikërisht një liri e tillë është thjesht
vullnet, shfrenim, topitje dhe afsh,
butësia një rast. Por ne por ne por ne.
Ne, të dashur! Dhe askush, kështu duket, nga
balli ëndra mund të na mënjanojë! Por ne
shkëlqyeshëm, ne edhe pse të varfër në veprime e përplot
në mendime! Ne! Por mbrrin, sikundër mbrrin
shigjeta prej resh, prej mendimesh ndoshta veprimi,
plot gjykim dhe maturim? Ndjek ndoshta
fryti shkrimin e qetë, si errësimi
gjethen e pyllit? Dhe heshtja në popull, është
ndoshta dalldia që festës i paraprin? Ose
qetësia para stuhisë? Apo
era që kumton shtërngatë? Përndryshe – kush
na përze prej këtu, kjo është banesa
tonë! Këtu jemi në shtëpi!
Me ngulshmëri zërin e çojmë, kurrë
nuk zhytemi në gjumë. Na pret. Pa
emër, pa lotë katandisen të tjerët. Me
të drejtë këtu jemi! Në lugjet tona
zemra tonë na këndell jetën. Ne
ecejakët, megjithatë kthehemi! Ne
të mësuarit, shkuam më tej nga sa
dëshiruam, por rikthehemi! Përtej
shikojmë, nuk i trembemi fqinjit, kryet
shkelim. E padëshiruar është jeta e të varfit e
dëshpëruar dhe prej ndëshkimesh akullsuar, por ata janë
në shtëpi. Atyre u takon, me durim ndjekin
rrugën e tyre. Dhe koha përparon. Në
luginat tona na këndell zemra
jetën. Ne, ecejakët. Po kur edhe
vlerësohet historia si një thertore, në
të cilën lumturia e popujve, urtësia e
shteteve dhe virtytet e pjestarëve kanë qenë
flijuar, me përsiatjen lenton
nevojshmërisht pyetja: kujt, cilit
fund kaq, të panumërta viktima i kanë qenë
flijuar? Kush filloi? Mallkimin kush e
solli? Ata që të parët humbën çdo
arsye, baballarët tanë, nuk e dinin,
por e dëshiruan: në endje shpirti i tyre i çoi.
Të shqetësuar grahin, me kaosin ngjasuar, kushtet
e një race tharmuar. Dhe
zbaviten me ta, buzëqeshur tinëzisht. Dorën
ia zgjatim fqinjit, për ta drejtuar
të ecurën e tij drejt shtëllungash pluhuri dhe për
tu ulur në të kaluarën e tjetrit e mbi të pushuar. Për hapësirë
nevojë kemi. Për lavdi kemi
duhuri! Nuk jemi ende gatitur. Na
pret, s’jemi të lindur dje. I gëzuar fluturon
udhëtuesi drejt shtëpisë, në lumin e qetë, prej
ishuj të qëmotshëm duke u kthyer, kur të jenë të
korrat. Kështu kthehemi në shtëpi,
kur edhe nozullimet kanë qenë baras me
dhimbjet. Ju brigje pa çmesë, që
plotësisht ne na përkisni, dhe një tetor i
artë shndëron në këngë ofshamën e
një populli të braktisur. Nga ne jemi, në shtëpi.
Egoizmi mbi rrjedhën e qetë prehet dhe prej aty
në siguri gëzon të pështjelluar masë gërmadhash
pamjes larguar. Të tjerët nuk kanë
mbi truallin e tyre asnjë pushtet. Me
hedhjen e pompave tona i
pastruam. Dinakë rrimë në vendet e tyre dhe të bardhë
janë sytë tanë. Na pret. Të nderuar
kufij të siguruar, shtëpi e nënës, përqafime të
të dashurve vëllezër shpejt na përshëndesni duke
na pranuar, sepse, si midis fashash, zemra
tonë u shëroftë. Kurora e pemëve
përshkruan hapat tona të gëzuar. Mbi ne
qetësisht rrjedhin dita e nata,
të strukur vlerësojmë vetveten dhe çfarë
të tjerët na shkaktuan. Na gazmojnë figurat
e mugëta të fqinjëve. E pra, në
gjokset tona, me një pus ngjasojnë, tkurremi, thirrmë
e shumuar mijëra herë, duke shkulur
një ndjenjë shkatërrimtare, e ftohtë si
teh. Ja të tjerët! Zbojini, derisa
të bëhen kujtim i ditëve të lumnuara.
Duhet t’ia japin shpirtin Zotit! Si
shishe të boshatisura pikojnë mbi
truallin tonë, që thith dhe pështyn jo-të vdekurit.
Larg jehon ende gjëmimi tonë.
Këtu ne jemi. Atje të tjerët janë. Por jo
ne, jo ne. Ne-së i përkasim. Dhe
të pafajshëm, si fëmijë, duart tona
janë përherë.
Të drejtat e përkthimit janë të autorit
Pjesa është vazhdim kronik, dua të them i drejpërdrejtë. Por njëherësh duhet të pohoj se asnjë tekst, nga ato pak përkthime që kam bërë nisur nga dëshira ime, nuk më ka krijuar kaq vështirësi. Ndoshta kjo, ngaqë autorja ka “luajtur” me gjuhën, aq sa shpesh duhet ta shikosh vargun mirë për të gjetur me intuitë kuptimin e ta hedhësh vetëtimthi ndryshe përpjekjet për ta limuar e dëmtojnë, ndodh ngaqë njeherësh krijohet përshtypja jo e saktë sikur gramatikisht çalon. Pikërisht këtë ka bërë autorja të krijojë një vështirësi të tillë e cila kur i shtohet vështirësisë së ideve e tekstit, shumfishohet. Jelinek kur komenton vetë krijimin dhe mendoj se është i domosdoshëm sepse një fije e hollë e ndan prej keqkuptimit, thotë se ka marrë vargje nga Holderlin (emri shkruhet me umlaut, por unë nuk kam një të tillë në tastierë) dhe se pikërisht ato vargje diktojnë edhe ritmin dhe e përflak me muzikalitet krijimin. Sikundër kam thënë në pak fjalët prezantuese, autorja citon edhe nga filoziofia e Hegelit, Fihtes, Heideger –it. “Gjermania, thotë autorja, është “populli i filozofëve”, populli më filozofik dhe teorik, ndaj mund të matet historia vetëm me metrin e filozofëve…
Re. Shtëpi.
(Vijim)
Jemi nga ne. Sipas ligjeve të përjetëshme
entusiazmi, e gjithçkasë krijuese, prej të shenjtit
kaos prejardhur si një kohë rinohet.
Lart na tërheqin e kotësisht
ribiem, mbyllur nga mure të një
burgu, jemi këtu megjithatë. Pak vlen
çfarë mbi kokat tona varet. Këtu
jemi. Banesa tonë, prej gjuhës tonë
rimbushet, që mbi ne sikurse natyra
çlodhet, që ne djepi. Gjuha dhe jeta dhe
ç’mbetet s’vlen. Rrëzëlluar, në mes të
dhimbjes qendrojmë. Ngrihemi, meqë
e gjithë pritja dhe durimi i kotë qe, dhe si plepa
begatojmë. Fjala tonë mjafton.
E megjithatë, vitet e popujve, kurndonjëherë u hodhi atyre
një sy vdekësor? I kemi bërë ne më të
shkurtër, nëse janë më të thellë përulen, prania
tonë nemit këngët e tyre më të
mekura? Nëse pranisë tonë tërë shend
fundin dëshirojnë – edhe pse qetësisht qendron
në mërgim të frikshëm, ndaj pranisë sonë?
Kur të gjithë ata që një kohë
qamë, kur qytetet tona të bardha,
të hapura dhe zgjuar, përplot me flakë të dëlirë
do të jenë dhe mbi të tjera do ta zbrazin, aty ku
muzat banonin -. Ne jemi ne. Ngjeshur
tepër madje, tepër ngushtë kufijtë tanë, përtej tyre
lëshohemi, gufojmë sikundër tingulli prej
gjoksit, të tjerëve as edhe një vështrim u
lejojmë. Ne jemi ne dhe nga gjithë vendet
të tjerët dëbojmë. Shpirti kullon nga
balli. Ngushtë tepër madje, koha
e jetës sonë na kufizon. Lindorët se
përfillin. Ata dinë vetëm se një është
i lirë, por pikërisht një liri e tillë është thjesht
vullnet, shfrenim, topitje dhe afsh,
butësia një rast. Por ne por ne por ne.
Ne, të dashur! Dhe askush, kështu duket, nga
balli ëndra mund të na mënjanojë! Por ne
shkëlqyeshëm, ne edhe pse të varfër në veprime e përplot
në mendime! Ne! Por mbrrin, sikundër mbrrin
shigjeta prej resh, prej mendimesh ndoshta veprimi,
plot gjykim dhe maturim? Ndjek ndoshta
fryti shkrimin e qetë, si errësimi
gjethen e pyllit? Dhe heshtja në popull, është
ndoshta dalldia që festës i paraprin? Ose
qetësia para stuhisë? Apo
era që kumton shtërngatë? Përndryshe – kush
na përze prej këtu, kjo është banesa
tonë! Këtu jemi në shtëpi!
Me ngulshmëri zërin e çojmë, kurrë
nuk zhytemi në gjumë. Na pret. Pa
emër, pa lotë katandisen të tjerët. Me
të drejtë këtu jemi! Në lugjet tona
zemra tonë na këndell jetën. Ne
ecejakët, megjithatë kthehemi! Ne
të mësuarit, shkuam më tej nga sa
dëshiruam, por rikthehemi! Përtej
shikojmë, nuk i trembemi fqinjit, kryet
shkelim. E padëshiruar është jeta e të varfit e
dëshpëruar dhe prej ndëshkimesh akullsuar, por ata janë
në shtëpi. Atyre u takon, me durim ndjekin
rrugën e tyre. Dhe koha përparon. Në
luginat tona na këndell zemra
jetën. Ne, ecejakët. Po kur edhe
vlerësohet historia si një thertore, në
të cilën lumturia e popujve, urtësia e
shteteve dhe virtytet e pjestarëve kanë qenë
flijuar, me përsiatjen lenton
nevojshmërisht pyetja: kujt, cilit
fund kaq, të panumërta viktima i kanë qenë
flijuar? Kush filloi? Mallkimin kush e
solli? Ata që të parët humbën çdo
arsye, baballarët tanë, nuk e dinin,
por e dëshiruan: në endje shpirti i tyre i çoi.
Të shqetësuar grahin, me kaosin ngjasuar, kushtet
e një race tharmuar. Dhe
zbaviten me ta, buzëqeshur tinëzisht. Dorën
ia zgjatim fqinjit, për ta drejtuar
të ecurën e tij drejt shtëllungash pluhuri dhe për
tu ulur në të kaluarën e tjetrit e mbi të pushuar. Për hapësirë
nevojë kemi. Për lavdi kemi
duhuri! Nuk jemi ende gatitur. Na
pret, s’jemi të lindur dje. I gëzuar fluturon
udhëtuesi drejt shtëpisë, në lumin e qetë, prej
ishuj të qëmotshëm duke u kthyer, kur të jenë të
korrat. Kështu kthehemi në shtëpi,
kur edhe nozullimet kanë qenë baras me
dhimbjet. Ju brigje pa çmesë, që
plotësisht ne na përkisni, dhe një tetor i
artë shndëron në këngë ofshamën e
një populli të braktisur. Nga ne jemi, në shtëpi.
Egoizmi mbi rrjedhën e qetë prehet dhe prej aty
në siguri gëzon të pështjelluar masë gërmadhash
pamjes larguar. Të tjerët nuk kanë
mbi truallin e tyre asnjë pushtet. Me
hedhjen e pompave tona i
pastruam. Dinakë rrimë në vendet e tyre dhe të bardhë
janë sytë tanë. Na pret. Të nderuar
kufij të siguruar, shtëpi e nënës, përqafime të
të dashurve vëllezër shpejt na përshëndesni duke
na pranuar, sepse, si midis fashash, zemra
tonë u shëroftë. Kurora e pemëve
përshkruan hapat tona të gëzuar. Mbi ne
qetësisht rrjedhin dita e nata,
të strukur vlerësojmë vetveten dhe çfarë
të tjerët na shkaktuan. Na gazmojnë figurat
e mugëta të fqinjëve. E pra, në
gjokset tona, me një pus ngjasojnë, tkurremi, thirrmë
e shumuar mijëra herë, duke shkulur
një ndjenjë shkatërrimtare, e ftohtë si
teh. Ja të tjerët! Zbojini, derisa
të bëhen kujtim i ditëve të lumnuara.
Duhet t’ia japin shpirtin Zotit! Si
shishe të boshatisura pikojnë mbi
truallin tonë, që thith dhe pështyn jo-të vdekurit.
Larg jehon ende gjëmimi tonë.
Këtu ne jemi. Atje të tjerët janë. Por jo
ne, jo ne. Ne-së i përkasim. Dhe
të pafajshëm, si fëmijë, duart tona
janë përherë.
Të drejtat e përkthimit janë të autorit
Re: Pjese interesante nga librat qe keni lexuar
Re. Shtëpi.
(vijim)
Negrët, le ta themi, janë për
tu renditur si një komb foshnjash,
e cila nuk çliohet prej të vetit
paragjykim, as qëllime dhe as
synime. I shesin dhe lejojnë
të shiten, pa e vrarë mendjen se kjo
është të paktën e drejtë apo jo. Nuk u mbahen vlerave
shpirtërore ndaj të cilave janë të ndishëm, që vetëm
sa përshkojnë kalimthi mendjen e tyre.
Pa asnjë vetëdije begatojnë
anës lumenjve të tyre. Ah, sa i brishtë është njeriu! Ende
nuk është mjaft që të lartuar mbi shumën e
jetës në erë ne fëshfërimë. Në lartësi kemi
qenë çuar, midis resh, ne heronjtë e rinj,
faqe më faqe, pa mundim, kumbues
të këngës sonë. Dhe tashmë jemi
sërish në shtëpi, dikton vepra
tonë një diell më paqësor. Posht janë të
tjerët, në tejësirën e luginës. Por ne, por
ne! Sërish jemi në shtëpi, flejmë e
me qetësi ngjethemi në ftohtësinë e
rrymës, veçse në shtëpi. Kopetë ngrihen
si rëndom nën zërin e të panjohurit, pyjet
trazohen, fusha këngë rikumbon
thellë shpirtit të lumit, dridhet
ende shqetësohet shpirti në zemrën e
dheut. Por ne gjithçka e lemë të pushojë në
përjetësi. Sërish çohemi sidoqoftë. Këtu
jemi në vendin e duhur dhe me zell
dashurie përkujdesim ne veten. Ne nuk jemi të
tjerët. Jemi në ne madje edhe Zoti
rri jashtë, gjëmon dhe nuk është i njohur.
Nuk kemi nevojë. Për shpirtin
tonë Zoti duhet të jetë më shumë se një qenie
gjëmuese. Na shoqëro dhe na përkit ose
mund të rehatohesh. Vetëm për ne kemi
nevojë! Asgjë pra midis negrëve udhëheq
ndërgjegjen e vlerave shpirtërore. I pari
objekt çfardo që ata ngrehin gjenialisht,
një kafshë, një pemë, një gur, bëhet
fuqia e tyre. Ne jemi ne! Zoti, atje në
lartësi na përket. Neve vetëm vendet e
shpëtimit, jo të tjerëve. Ose
mund të rehatosesh. Zezakët. Jo vetëm në diçka
të ndryshme prej tyre, por në gjithçka,
pavarësisht, vullneti mbetet
padron i përfaqësive të tyre. Por
ne, AI na bekon, meqënëse na njeh dhe
vetëm ne-së i përket. Po përse flenë
bijtë e malit? Nuk njohin
tërpo lajmësit e Atit? Le të vinë nga ne!
Megjithatë, nuk do të ishim ne, kujt
do t’i zhuritej gjoksi, përtejon çdo
gjë fryma e Zotit, por jo ne! Ne
e ndalim që ëndra tonë të mos
mbarojë. Dhe diçka gufon prej thellësisë
kur në lartësi mbi shkëmb flejmë. Ne,
të Pranguarit, shelbohemi në tërbim.
Dhe me krahë dashamirësie, qiellin
stivojmë mbi shpatullat tona. Dhe si
furi shkatërrojmë fshatin pranë, ku të tjerët
rritur janë. Duhet të ikin!
Ne vetëm jeta na ndriçon truallin e përjetshëm.
Re. Shtëpi.
(vijim)
Negrët, le ta themi, janë për
tu renditur si një komb foshnjash,
e cila nuk çliohet prej të vetit
paragjykim, as qëllime dhe as
synime. I shesin dhe lejojnë
të shiten, pa e vrarë mendjen se kjo
është të paktën e drejtë apo jo. Nuk u mbahen vlerave
shpirtërore ndaj të cilave janë të ndishëm, që vetëm
sa përshkojnë kalimthi mendjen e tyre.
Pa asnjë vetëdije begatojnë
anës lumenjve të tyre. Ah, sa i brishtë është njeriu! Ende
nuk është mjaft që të lartuar mbi shumën e
jetës në erë ne fëshfërimë. Në lartësi kemi
qenë çuar, midis resh, ne heronjtë e rinj,
faqe më faqe, pa mundim, kumbues
të këngës sonë. Dhe tashmë jemi
sërish në shtëpi, dikton vepra
tonë një diell më paqësor. Posht janë të
tjerët, në tejësirën e luginës. Por ne, por
ne! Sërish jemi në shtëpi, flejmë e
me qetësi ngjethemi në ftohtësinë e
rrymës, veçse në shtëpi. Kopetë ngrihen
si rëndom nën zërin e të panjohurit, pyjet
trazohen, fusha këngë rikumbon
thellë shpirtit të lumit, dridhet
ende shqetësohet shpirti në zemrën e
dheut. Por ne gjithçka e lemë të pushojë në
përjetësi. Sërish çohemi sidoqoftë. Këtu
jemi në vendin e duhur dhe me zell
dashurie përkujdesim ne veten. Ne nuk jemi të
tjerët. Jemi në ne madje edhe Zoti
rri jashtë, gjëmon dhe nuk është i njohur.
Nuk kemi nevojë. Për shpirtin
tonë Zoti duhet të jetë më shumë se një qenie
gjëmuese. Na shoqëro dhe na përkit ose
mund të rehatohesh. Vetëm për ne kemi
nevojë! Asgjë pra midis negrëve udhëheq
ndërgjegjen e vlerave shpirtërore. I pari
objekt çfardo që ata ngrehin gjenialisht,
një kafshë, një pemë, një gur, bëhet
fuqia e tyre. Ne jemi ne! Zoti, atje në
lartësi na përket. Neve vetëm vendet e
shpëtimit, jo të tjerëve. Ose
mund të rehatosesh. Zezakët. Jo vetëm në diçka
të ndryshme prej tyre, por në gjithçka,
pavarësisht, vullneti mbetet
padron i përfaqësive të tyre. Por
ne, AI na bekon, meqënëse na njeh dhe
vetëm ne-së i përket. Po përse flenë
bijtë e malit? Nuk njohin
tërpo lajmësit e Atit? Le të vinë nga ne!
Megjithatë, nuk do të ishim ne, kujt
do t’i zhuritej gjoksi, përtejon çdo
gjë fryma e Zotit, por jo ne! Ne
e ndalim që ëndra tonë të mos
mbarojë. Dhe diçka gufon prej thellësisë
kur në lartësi mbi shkëmb flejmë. Ne,
të Pranguarit, shelbohemi në tërbim.
Dhe me krahë dashamirësie, qiellin
stivojmë mbi shpatullat tona. Dhe si
furi shkatërrojmë fshatin pranë, ku të tjerët
rritur janë. Duhet të ikin!
Ne vetëm jeta na ndriçon truallin e përjetshëm.
Re: Pjese interesante nga librat qe keni lexuar
(vijim - per miken time Ana duke i uruar qe te dale ne siperfaqe sa me pare)
“Unë nuk besoj që prej Gjermanisë mund të ketë origjinë një katastrofë si ajo që shkaktoi Reich(u) i tretë”. Ka thënë autorja e veprës edhe pse bashkimi i Gjermanive për atë mbetet diçka që shkakton shqetësim, sërish ajo është e bindjes se duke u zhvilluar shumë ekonomikisht, zbehet dëshira e popullit për të përcjellë syte te oborri i tjetrit. DiLka që mund ta kenë si pronësi tashmë ata popuj të cilët nga pikpamja ekonomike janë të varfër dhe ndoshta këtu aludohet për popujt sllavë. Pra një rrjedhje në të kundërt, ndryshim kahu.
"E më tej në lindje gjejmë kombin
sllav, ne s’jemi ata ! Nuk jemi ata!"...
* * *
Në këtë mënyrë Perandoria gjermanike
përuron të katërtin çast të historisë së
përgjithëshme : krahasuar me moshën e njeriut,
ajo përkon me atë të pleqërisë. Gjithmonë kemi qenë këtu! Mosha
e vjetërsisë në natyrë barazuar është me
dobësinë, por, mosha e pleqërisë së
shpirtit i barasvlen pjekurisë së tij të përsosur,
ku ai, përsa shpirt, i rikthehet
bashkësisë. Jemi nga ne, zotërimi tonë.
Të kënaqur urtohemi në afshin tonë dhe
I kthejmë qiellit vështrimin, çfarë
mbrrin. E dimë, meqënëse në truall
rrënjët i kemi. Gjithçka vërvitim, si
fëmijë, në humnerë lëshojmë gurë,
nga shkëmbi në shkëmb. Ku mund të
vendosemi, kudo të dëshiruar mbi tokë, nëse
jo këtu, nëse jo këtu. Mirë bën dheu që
ngrin. Në fund për të çuar kemi një të gjatë
udhëtim. Derisa të jemi nga ne, por pastaj,
por pastaj, por pastaj synimi ynë ne jemi.
Dhe jemi këtu. Mbrritur. Në terr banojnë
Shqiponjat, dhe pa frikë ne fëmijët
përcillemi në shtigje të humbur përtej greminës.
Pra, meqë kulmet e kohës
grumbulluar në përrethsi, dhe më të dashurit
banojnë në afërsi, duke u stërmunduar
maleve që mes tyre janë më të larguar ose ujrash
mitare, rrjedh me ngut nëpër
duar, kështuqë më e mira u nozullua. Ne
i përkasim vetvetes dhe çdo gjë
e ruajmë. Mbi gjithçka flemë, por një ditë do të
ngrihemi. Në shtëpitë e të huajve shikojmë,
hetojmë çdo gjë dhe ne vetë pranojmë.
Na përket neve. Vetëm prisni! Çfarë
syri përqafon na takon. Relative është
zgjatja e kohës, dhe përjetësa
veti e shpirtit. Për atë nuk ka
një përzgjatje të mirëfilltë, dhe ne jemi ne
dhe këmbëngulim, ende jemi larg, por
do të jemi mjaft shpejt, ëngjëlli i historisë.
Vazhdojmë, në vagëllimë, ku
mbrrijmë, në pyllin hijeshumë, midis
prrenjve të atdheut. Na pret. Ne!
Askurrë s’kemi për të njohur vendet, por shpejt, në
shkëlqim të ri, enigmatik, mbështjellë prej
tymit të artë, vring rritur,
begaton një vend që nuk e njohim. Dhe e
marrim. Papritur të huaj
jemi. Por e marrim. Papritur
e marrim. Të verbuar njëri tjetrin kërkuar,
nga të huaj rrethuar. Tashmë jemi këtu.
E më tej në lindje gjejmë kombin
sllav, ne s’jemi ata ! Nuk jemi ata!
Një pjesë e tyre prej arsyes perëndimore
ka qenë pushtuar. Megjithatë kjo masë
mbetet tërësisht e përjashtuar nga
përfillja tonë, ngaqë ajo nuk ka plluskuar
deri më sot si një çast mëvetësie në
ndarjen e formave që arsyeja në botë
përvetëson. Nëse do të ndodhë më pas
nuk na intereson, meqënëse në histori kemi
të bëjmë me të kaluarën. Ne nuk jemi
enigmë për ne. Duke fjetur
ndodhemi në këtë luginë, që na strehon si
një djep. Si pendë, flladet na
fërgëllojnë përreth, një Perëndeshë duket
se kujdeset për ne, o miq! Qendroni, meqënëse si
ne ju nuk jini. Atëhere rizgjohemi dhe
soditim vetveten si një lumturi
e lindur tani. Dhe si një libër i bukur, që
ëmbëlsisht shpirtin pështjellon, shtrihemi
sytë tanë të hapur. Ndonëse
përtejojmë në thellësi, nuk mund të kuptojmë
ne dhe gjestet tona. Tashmë
prej kohësh ka marrë zjarr trualli tonë, që
brenda vetes na pret dhe sërish na rikthen. Ne
nuk na është dhënë të pushojmë në një vend ose në një
tjetër. Trualli në vetvete nuk na nxë dhe përsëri
na rikthen. Sfida e jetës
prej çastit na largon, edhe çfarë është e
ulët një therror e kërkon, e megjithatë
i rikthehemi shpirtit të besuar që
Perënditë, në gjuhën tonë bota na
shpjegon. Që ne na takon. Dhe asnjë fshehtësi
nuk mbulon nëse jo vetëm fshehtësinë e
bukurisë tonë, që prej vetvetes duhet të jetë
vëzhguar. Tashmë jemi këtu, shkronja të vulosura,
të vdekura, në pluhur. Dhe ende shpërthejmë
prej dheut, fëmijë të përjetshëm që ulen mbi
karrige e ndjenjëse, të mbytur prej
tingujve tanë, që ne i bëlbëzojmë. Dheu
nuk na merr. Ç’është hapësirë e kërkojmë
dhe e pushtojmë. E marrim. Dhe na pret
për gjithmonë.
Jemi nga ne, prej dheut shkulur. Mbi
dhe’ të çlodhemi na është mohuar, edhe të mbuluar
të pranishëm jemi, dhe kthehemi,
kthehemi! Dheu është vendkalimi tonë
drejt fundit të kohëve. Fundi i historisë, ne na mungoi. Mbrrin
megjithatë mbi ne Historia, e marrë mbi të vetat
binarë. Përse nuk vdes? Çfarë kemi bërë?
Përse një dorë prej varrit del? Dhe na
shenjon? Në harresë duam të biem. Vetëm
nga ne jemi në shtëpi. Por më të verbrit
fëmijët e Zotit janë, ngaqë njeriu strehën e tij e
di dhe egërsirës ku të ndërtojë iu
mësua; në shpirtin e tyre të papërvojë fëmijët
e Perëndive fajtorë janë sepse s’dinë
ku duhet të mbrrijnë. Në fakt, siç filluam,
mbetemi, qoftë edhe sikur të rëndojnë nevoja
dhe disiplina. Më e shumta i dedikohet ardhjes,
dhe rrezes së dritës që foshnjen e lindur
kthjellon. Këtu jemi, nga një prehër i shenjtë
lindur të lumturuar, në qytete nga ne
themeluar. E megjithatë çlodhja në truall na është
mohuar. Historia tonë ajo e të vdekurve është,
derisa dheu përgjithmonë të heshtë. Nuk
na pëlqen, si fëmijëve të tjerë, të qajmë në
shpërgenj. Duke qeshur, gjarprinjtë dërmojmë
dhe posht kërcejmë sëbashku me prenë. Dhe nëse
në nxitim, një më të fuqishëm forca tonë
nuk zotëron, duke na lënë të rritemi, si
vetëtimë e çajmë dheun në të cilin
të paqetë prehemi, dhe të Namatisurit
pyjeve mbrapa nesh arratisen e, duke shembur,
malet. Jemi këtu. Mbrritur,
pushojmë. Askush nga jeta e ankthshme
nuk na kursen. Në strofullën e tij ujkun
kërkojmë. S’mund të mungojë, besohet, flitet
për gjithë sa e shenjtë është dhe e madhërishme:
virtyti, nderi, gruaja, fëmija, jeta.
I qendron në fakt, lisi i ligështuar dhe vdekësor
furtunës, por e shëndetëshmja ka rënë,
meqë kurora e tij është e dhënë. Jo
çdo goditje njeriu përballon, dhe është
lejuar të humbojë atij që nga Zoti është
pranuar, kështu unë besoj. Ne, ne njerzit
patjetër për para nuk biem, as edhe
për të rënë në sy. Këtu jemi, e
në tokë depërtojmë, si uji. Nga
shkëmbi në shkemb vërvitur, për shekuj posht,
në paqartësi.
(vijim - per miken time Ana duke i uruar qe te dale ne siperfaqe sa me pare)
“Unë nuk besoj që prej Gjermanisë mund të ketë origjinë një katastrofë si ajo që shkaktoi Reich(u) i tretë”. Ka thënë autorja e veprës edhe pse bashkimi i Gjermanive për atë mbetet diçka që shkakton shqetësim, sërish ajo është e bindjes se duke u zhvilluar shumë ekonomikisht, zbehet dëshira e popullit për të përcjellë syte te oborri i tjetrit. DiLka që mund ta kenë si pronësi tashmë ata popuj të cilët nga pikpamja ekonomike janë të varfër dhe ndoshta këtu aludohet për popujt sllavë. Pra një rrjedhje në të kundërt, ndryshim kahu.
"E më tej në lindje gjejmë kombin
sllav, ne s’jemi ata ! Nuk jemi ata!"...
* * *
Në këtë mënyrë Perandoria gjermanike
përuron të katërtin çast të historisë së
përgjithëshme : krahasuar me moshën e njeriut,
ajo përkon me atë të pleqërisë. Gjithmonë kemi qenë këtu! Mosha
e vjetërsisë në natyrë barazuar është me
dobësinë, por, mosha e pleqërisë së
shpirtit i barasvlen pjekurisë së tij të përsosur,
ku ai, përsa shpirt, i rikthehet
bashkësisë. Jemi nga ne, zotërimi tonë.
Të kënaqur urtohemi në afshin tonë dhe
I kthejmë qiellit vështrimin, çfarë
mbrrin. E dimë, meqënëse në truall
rrënjët i kemi. Gjithçka vërvitim, si
fëmijë, në humnerë lëshojmë gurë,
nga shkëmbi në shkëmb. Ku mund të
vendosemi, kudo të dëshiruar mbi tokë, nëse
jo këtu, nëse jo këtu. Mirë bën dheu që
ngrin. Në fund për të çuar kemi një të gjatë
udhëtim. Derisa të jemi nga ne, por pastaj,
por pastaj, por pastaj synimi ynë ne jemi.
Dhe jemi këtu. Mbrritur. Në terr banojnë
Shqiponjat, dhe pa frikë ne fëmijët
përcillemi në shtigje të humbur përtej greminës.
Pra, meqë kulmet e kohës
grumbulluar në përrethsi, dhe më të dashurit
banojnë në afërsi, duke u stërmunduar
maleve që mes tyre janë më të larguar ose ujrash
mitare, rrjedh me ngut nëpër
duar, kështuqë më e mira u nozullua. Ne
i përkasim vetvetes dhe çdo gjë
e ruajmë. Mbi gjithçka flemë, por një ditë do të
ngrihemi. Në shtëpitë e të huajve shikojmë,
hetojmë çdo gjë dhe ne vetë pranojmë.
Na përket neve. Vetëm prisni! Çfarë
syri përqafon na takon. Relative është
zgjatja e kohës, dhe përjetësa
veti e shpirtit. Për atë nuk ka
një përzgjatje të mirëfilltë, dhe ne jemi ne
dhe këmbëngulim, ende jemi larg, por
do të jemi mjaft shpejt, ëngjëlli i historisë.
Vazhdojmë, në vagëllimë, ku
mbrrijmë, në pyllin hijeshumë, midis
prrenjve të atdheut. Na pret. Ne!
Askurrë s’kemi për të njohur vendet, por shpejt, në
shkëlqim të ri, enigmatik, mbështjellë prej
tymit të artë, vring rritur,
begaton një vend që nuk e njohim. Dhe e
marrim. Papritur të huaj
jemi. Por e marrim. Papritur
e marrim. Të verbuar njëri tjetrin kërkuar,
nga të huaj rrethuar. Tashmë jemi këtu.
E më tej në lindje gjejmë kombin
sllav, ne s’jemi ata ! Nuk jemi ata!
Një pjesë e tyre prej arsyes perëndimore
ka qenë pushtuar. Megjithatë kjo masë
mbetet tërësisht e përjashtuar nga
përfillja tonë, ngaqë ajo nuk ka plluskuar
deri më sot si një çast mëvetësie në
ndarjen e formave që arsyeja në botë
përvetëson. Nëse do të ndodhë më pas
nuk na intereson, meqënëse në histori kemi
të bëjmë me të kaluarën. Ne nuk jemi
enigmë për ne. Duke fjetur
ndodhemi në këtë luginë, që na strehon si
një djep. Si pendë, flladet na
fërgëllojnë përreth, një Perëndeshë duket
se kujdeset për ne, o miq! Qendroni, meqënëse si
ne ju nuk jini. Atëhere rizgjohemi dhe
soditim vetveten si një lumturi
e lindur tani. Dhe si një libër i bukur, që
ëmbëlsisht shpirtin pështjellon, shtrihemi
sytë tanë të hapur. Ndonëse
përtejojmë në thellësi, nuk mund të kuptojmë
ne dhe gjestet tona. Tashmë
prej kohësh ka marrë zjarr trualli tonë, që
brenda vetes na pret dhe sërish na rikthen. Ne
nuk na është dhënë të pushojmë në një vend ose në një
tjetër. Trualli në vetvete nuk na nxë dhe përsëri
na rikthen. Sfida e jetës
prej çastit na largon, edhe çfarë është e
ulët një therror e kërkon, e megjithatë
i rikthehemi shpirtit të besuar që
Perënditë, në gjuhën tonë bota na
shpjegon. Që ne na takon. Dhe asnjë fshehtësi
nuk mbulon nëse jo vetëm fshehtësinë e
bukurisë tonë, që prej vetvetes duhet të jetë
vëzhguar. Tashmë jemi këtu, shkronja të vulosura,
të vdekura, në pluhur. Dhe ende shpërthejmë
prej dheut, fëmijë të përjetshëm që ulen mbi
karrige e ndjenjëse, të mbytur prej
tingujve tanë, që ne i bëlbëzojmë. Dheu
nuk na merr. Ç’është hapësirë e kërkojmë
dhe e pushtojmë. E marrim. Dhe na pret
për gjithmonë.
Jemi nga ne, prej dheut shkulur. Mbi
dhe’ të çlodhemi na është mohuar, edhe të mbuluar
të pranishëm jemi, dhe kthehemi,
kthehemi! Dheu është vendkalimi tonë
drejt fundit të kohëve. Fundi i historisë, ne na mungoi. Mbrrin
megjithatë mbi ne Historia, e marrë mbi të vetat
binarë. Përse nuk vdes? Çfarë kemi bërë?
Përse një dorë prej varrit del? Dhe na
shenjon? Në harresë duam të biem. Vetëm
nga ne jemi në shtëpi. Por më të verbrit
fëmijët e Zotit janë, ngaqë njeriu strehën e tij e
di dhe egërsirës ku të ndërtojë iu
mësua; në shpirtin e tyre të papërvojë fëmijët
e Perëndive fajtorë janë sepse s’dinë
ku duhet të mbrrijnë. Në fakt, siç filluam,
mbetemi, qoftë edhe sikur të rëndojnë nevoja
dhe disiplina. Më e shumta i dedikohet ardhjes,
dhe rrezes së dritës që foshnjen e lindur
kthjellon. Këtu jemi, nga një prehër i shenjtë
lindur të lumturuar, në qytete nga ne
themeluar. E megjithatë çlodhja në truall na është
mohuar. Historia tonë ajo e të vdekurve është,
derisa dheu përgjithmonë të heshtë. Nuk
na pëlqen, si fëmijëve të tjerë, të qajmë në
shpërgenj. Duke qeshur, gjarprinjtë dërmojmë
dhe posht kërcejmë sëbashku me prenë. Dhe nëse
në nxitim, një më të fuqishëm forca tonë
nuk zotëron, duke na lënë të rritemi, si
vetëtimë e çajmë dheun në të cilin
të paqetë prehemi, dhe të Namatisurit
pyjeve mbrapa nesh arratisen e, duke shembur,
malet. Jemi këtu. Mbrritur,
pushojmë. Askush nga jeta e ankthshme
nuk na kursen. Në strofullën e tij ujkun
kërkojmë. S’mund të mungojë, besohet, flitet
për gjithë sa e shenjtë është dhe e madhërishme:
virtyti, nderi, gruaja, fëmija, jeta.
I qendron në fakt, lisi i ligështuar dhe vdekësor
furtunës, por e shëndetëshmja ka rënë,
meqë kurora e tij është e dhënë. Jo
çdo goditje njeriu përballon, dhe është
lejuar të humbojë atij që nga Zoti është
pranuar, kështu unë besoj. Ne, ne njerzit
patjetër për para nuk biem, as edhe
për të rënë në sy. Këtu jemi, e
në tokë depërtojmë, si uji. Nga
shkëmbi në shkemb vërvitur, për shekuj posht,
në paqartësi.
Re: Pjese interesante nga librat qe keni lexuar
Vijim kronik...
Duket se për autoren dhe për fatin e kombit gjerman endja brenda qenies është shumë më e rëndesishme se sa ajo që shtrihet përtej si një hapësirë reale e cila nuk qendron kurrë në ekulibër e që shpesh ushqen iluzione vrasëse, prej të cilave ka vuajtur shpesh kombi gjerman, si një paracaktim ose më mirë parathënie që ndryshon vetiu, ndërkohë që çfarë mbetet e pandryshuar është të qenët identik me veten, gjë që e shndëron errësirën në një altar ku flijohet çdo gjë e destinuar për Atdheun dhe ku ngjizet lënda e duhur e identitetit në një kryqëzim të pandalë jetë-vdekje.
* * *
Shko te miku tënd i parazgjedhur, te ai është një
njeri, e njoh! Por kthehu! Ose
rreshtohuni, rreshtohuni mes arradhesh,
për të mos qenë tona një vdekje
e ulët! Nuk pëlqejmë një rënie të kotë, por
e dashur na është për Atdheun të biem në
altarin e flijimeve, derdhni për Atdheun gjak
zemre – dhe shumë shpejt do të ndodhë! Midis
jush, o të dashur! Midis jush që më deshët dhe më
mësuat të jetoja e vdisja unë mbrrij!
Dheu të gjithëve na pranon, është me trupin tonë
nginjur, edhe njëherë për ne i fituar.
Na lini të ulurijmë, sepse duam
të rilindim! Prej dheut të premtuar, pasi
të kemi përzënë natën. Na përket! Këtu
banojmë! Vëllazëria është këtu posht, dhe
zbresin kumtarët e fitores. Të gjallë atje lart,
o Atdhe, ne, këtu posht, ty
të përkujdesim dhe këmbë rënduar në
dritë risjellim thesaret e dheut. Të
vekurit mos numëro! Për ty, o i dashur Atdhe, as
edhe një i vetëm i rënë i tëpërt nuk është. Tepër
gjatë nën thundrën e të tjerëve vepruam,
tashmë është kohë, o Zot i kohës,
nga reja e zezë mbuluar! Ja,
mbrrijmë, dhe atje tej në shtëpi jemi. Dridhet
dheu. Ngjethemi prej ftohtësirës tonë dhe
trupat tanë me njëri tjetrin i ngrojmë. Këtu
të gjithë jemi. Dhe një ditë më në fund ngjitemi
plot shkëlqim. Risinë jetojmë,
ose të paktën çfarë nuk vlen e
braktisim, të bindur, këqyrin që rrjedha
e jetës të na tërheqë, ose,
atëhere kur gati të mos jemi, lirinë
të paktën ta parandjellim, pa e urryer o
friguar, përkundrazi dashuruar. Ne ne ne!
Njerëz të parmë, si ne të gjithë, një
popull zanafillas, thjesht:
populli. Gjermanë! Gjermanë! Gjermanë!
Vijim kronik...
Duket se për autoren dhe për fatin e kombit gjerman endja brenda qenies është shumë më e rëndesishme se sa ajo që shtrihet përtej si një hapësirë reale e cila nuk qendron kurrë në ekulibër e që shpesh ushqen iluzione vrasëse, prej të cilave ka vuajtur shpesh kombi gjerman, si një paracaktim ose më mirë parathënie që ndryshon vetiu, ndërkohë që çfarë mbetet e pandryshuar është të qenët identik me veten, gjë që e shndëron errësirën në një altar ku flijohet çdo gjë e destinuar për Atdheun dhe ku ngjizet lënda e duhur e identitetit në një kryqëzim të pandalë jetë-vdekje.
* * *
Shko te miku tënd i parazgjedhur, te ai është një
njeri, e njoh! Por kthehu! Ose
rreshtohuni, rreshtohuni mes arradhesh,
për të mos qenë tona një vdekje
e ulët! Nuk pëlqejmë një rënie të kotë, por
e dashur na është për Atdheun të biem në
altarin e flijimeve, derdhni për Atdheun gjak
zemre – dhe shumë shpejt do të ndodhë! Midis
jush, o të dashur! Midis jush që më deshët dhe më
mësuat të jetoja e vdisja unë mbrrij!
Dheu të gjithëve na pranon, është me trupin tonë
nginjur, edhe njëherë për ne i fituar.
Na lini të ulurijmë, sepse duam
të rilindim! Prej dheut të premtuar, pasi
të kemi përzënë natën. Na përket! Këtu
banojmë! Vëllazëria është këtu posht, dhe
zbresin kumtarët e fitores. Të gjallë atje lart,
o Atdhe, ne, këtu posht, ty
të përkujdesim dhe këmbë rënduar në
dritë risjellim thesaret e dheut. Të
vekurit mos numëro! Për ty, o i dashur Atdhe, as
edhe një i vetëm i rënë i tëpërt nuk është. Tepër
gjatë nën thundrën e të tjerëve vepruam,
tashmë është kohë, o Zot i kohës,
nga reja e zezë mbuluar! Ja,
mbrrijmë, dhe atje tej në shtëpi jemi. Dridhet
dheu. Ngjethemi prej ftohtësirës tonë dhe
trupat tanë me njëri tjetrin i ngrojmë. Këtu
të gjithë jemi. Dhe një ditë më në fund ngjitemi
plot shkëlqim. Risinë jetojmë,
ose të paktën çfarë nuk vlen e
braktisim, të bindur, këqyrin që rrjedha
e jetës të na tërheqë, ose,
atëhere kur gati të mos jemi, lirinë
të paktën ta parandjellim, pa e urryer o
friguar, përkundrazi dashuruar. Ne ne ne!
Njerëz të parmë, si ne të gjithë, një
popull zanafillas, thjesht:
populli. Gjermanë! Gjermanë! Gjermanë!
Re: Pjese interesante nga librat qe keni lexuar
14 Mars
Sot bana nji farë vetëkontrollimi.
E hapa librin e jetës s'eme dhe e shfletzova qysh në fillim e deri në mbarim. Sa shum paskam shkrue për nji mot! Kush e din se sa volume do të lypeshin po të duhej me e përshkrue krejt jetën. Hudha nji veshtrim andej e këndej dhe në fund pata përshtypjen se jeta e eme filloi me vaj e rrënkime, vazhdoi me vuejtje e pësime dhe, tue u trazue me nji dashuni të pashijueshme, mbaroi - asht tue mbarue – me hofshe e ulërime. A kështu duhej t'ishte jeta? Pa dyshim jo. Ajo lypsej të që krejt ndryshe. Duhej t'ishte e gatueme me gaz e hare, e kalueme me dashuni e lumni dhe e mbarueme me mjaftësi e kënaqësi. Por s'qenka ashtu. Ndoshta vetëm për mue s'që ashtu me kuptim të hidhët e të tmershëm. Ndoshta vetëm un po tërhiqem nga kjo botë e pakënaqun dhe e dëshpërueme. Por, jo. Nuk jam un e vetmja fatzezë.
Para meje sigurisht me mija fatzeza kanë ardhë e kanë shkue pa e gëzue dhe pa u qeshë zemra makar nji herë. Kush e din se sa yj xixëllues pat në mes të tyne dhe u shqimën pa ndriçue kënd; kush e din se sa dallëndyshe pat n'at varg që u thyen krahësh mu n'at ças që dojshin me fluturue për me e gëzue lirin dhe me e shijue jetën.
Edhe un u përplsasa për dheu mu n'at ças që dojsha me i dhanë hof shfrimi dëshirit t'argëtimit të ndiesive të zemrës dhe ajo, menjiherë, u dënue me vdekje. Ka plot njerës në këtë botë që qajnë kot, por ka edhe asish që qeshin fare kot. Njena palë qan tue kujtue se e lut dhe e ndjell lumnin, kurse tjetra qesh tue besue se e lufton dhe e dëbon fatkeqësin. Të dy palët vijnë e shkojnë tue e gabue vetëhen. Un, me sa kuptoj, ndodhem në mes të këtyre dy palëve dhe kam kalue në në shkallë të tretë, pse kam qamë e kam qeshë mjaft për vetëhe. Tash qaj e qesh ma shumë për tjerët se sa për vetëhe, pse un i lava duert ma nga vetja. Shkurt jam bamë si ato që kangëtojnë ndër dasma të hueja dhe katrrojnë ndër morde të tjerëve. Por në mundshme lanë vragë e vragë ndër zemrat e atyne që kanë me e ndigjue kangën ase vajin t'em, do të jem e kënaqun, do të jem e lumtun.
Romani i Haki Stermillit---Sikur te isha djale :
14 Mars
Sot bana nji farë vetëkontrollimi.
E hapa librin e jetës s'eme dhe e shfletzova qysh në fillim e deri në mbarim. Sa shum paskam shkrue për nji mot! Kush e din se sa volume do të lypeshin po të duhej me e përshkrue krejt jetën. Hudha nji veshtrim andej e këndej dhe në fund pata përshtypjen se jeta e eme filloi me vaj e rrënkime, vazhdoi me vuejtje e pësime dhe, tue u trazue me nji dashuni të pashijueshme, mbaroi - asht tue mbarue – me hofshe e ulërime. A kështu duhej t'ishte jeta? Pa dyshim jo. Ajo lypsej të që krejt ndryshe. Duhej t'ishte e gatueme me gaz e hare, e kalueme me dashuni e lumni dhe e mbarueme me mjaftësi e kënaqësi. Por s'qenka ashtu. Ndoshta vetëm për mue s'që ashtu me kuptim të hidhët e të tmershëm. Ndoshta vetëm un po tërhiqem nga kjo botë e pakënaqun dhe e dëshpërueme. Por, jo. Nuk jam un e vetmja fatzezë.
Para meje sigurisht me mija fatzeza kanë ardhë e kanë shkue pa e gëzue dhe pa u qeshë zemra makar nji herë. Kush e din se sa yj xixëllues pat në mes të tyne dhe u shqimën pa ndriçue kënd; kush e din se sa dallëndyshe pat n'at varg që u thyen krahësh mu n'at ças që dojshin me fluturue për me e gëzue lirin dhe me e shijue jetën.
Edhe un u përplsasa për dheu mu n'at ças që dojsha me i dhanë hof shfrimi dëshirit t'argëtimit të ndiesive të zemrës dhe ajo, menjiherë, u dënue me vdekje. Ka plot njerës në këtë botë që qajnë kot, por ka edhe asish që qeshin fare kot. Njena palë qan tue kujtue se e lut dhe e ndjell lumnin, kurse tjetra qesh tue besue se e lufton dhe e dëbon fatkeqësin. Të dy palët vijnë e shkojnë tue e gabue vetëhen. Un, me sa kuptoj, ndodhem në mes të këtyre dy palëve dhe kam kalue në në shkallë të tretë, pse kam qamë e kam qeshë mjaft për vetëhe. Tash qaj e qesh ma shumë për tjerët se sa për vetëhe, pse un i lava duert ma nga vetja. Shkurt jam bamë si ato që kangëtojnë ndër dasma të hueja dhe katrrojnë ndër morde të tjerëve. Por në mundshme lanë vragë e vragë ndër zemrat e atyne që kanë me e ndigjue kangën ase vajin t'em, do të jem e kënaqun, do të jem e lumtun.
Romani i Haki Stermillit---Sikur te isha djale :
Re: Pjese interesante nga librat qe keni lexuar
Re. Shtëpi.
Vijim....
Koncepti i atdheut për gjermanët do të jetë një sfilitje që për këtë veçori do t’i çojë ata në krijimin e përqafimin e një ideje jo aq të veçantë se sa përjashtuese e kuptuar si një venie kufijsh, të prerë madje midis pro e kundër e natyrisht midis “Ne “ dhe ” Ata”.
E megjithatë të huajt, që nuk bëjnë pjesë
në ne, rropamë e mundimshme e qyteteve të kaditshme.
Fërfërit era ndër gjethurinë, shkëndijon.
Luhatet trualli ku prehemi, prej
brendësisë një goditje e frikëshme rikumbon. Ja,
shpërthejmë jashtë! Pas nesh ndjekin të tjerë
ecejakas kujtesën tonë. As edhe një pikë
loti na kushtojnë! Pajtohen me të qenët
të dytë, pasardhësit. Të kapur te
jeta, që te ta ose përbri tyre lëviz
për forcë zakoni, jehonë e një zëri
tashmë memec, oshëtimtë prej shkëmbit,
të quajtur përsa popull janë
jashtë prej popullit të parmë e për të njëjtën
të huaj e dorëjashtë. Nuk janë si ne,
jo këtu në shtëpi në truallin tonë, e nuk
janë të sajdisur prej malit. Pylli i
vërtetë nuk i fsheh. Shtërngata
të zhyt me retë e veta, o i errëti truall, por
vendbanimet e skajëshme i njom gjaku
njerëzor. Kështu hesht, kështu pushon ai që
sëkoti hetoi të ngjashmin e tij gjatë e
gjerë. Çlodhet. Ku shpallet zemra,
ku prehet në fund? Nga ne, në truall,
ndihemi në shtëpi. Ku do të shfaqet çfarë
ëndra zhuritëse lajmon prej kohësh,
ditë e natë? Këtu, ku viktimat
bien, midis nesh zbresin, këtu,
ju të dashur, këtu!
* * *
Re. Shtëpi.
Vijim....
Koncepti i atdheut për gjermanët do të jetë një sfilitje që për këtë veçori do t’i çojë ata në krijimin e përqafimin e një ideje jo aq të veçantë se sa përjashtuese e kuptuar si një venie kufijsh, të prerë madje midis pro e kundër e natyrisht midis “Ne “ dhe ” Ata”.
E megjithatë të huajt, që nuk bëjnë pjesë
në ne, rropamë e mundimshme e qyteteve të kaditshme.
Fërfërit era ndër gjethurinë, shkëndijon.
Luhatet trualli ku prehemi, prej
brendësisë një goditje e frikëshme rikumbon. Ja,
shpërthejmë jashtë! Pas nesh ndjekin të tjerë
ecejakas kujtesën tonë. As edhe një pikë
loti na kushtojnë! Pajtohen me të qenët
të dytë, pasardhësit. Të kapur te
jeta, që te ta ose përbri tyre lëviz
për forcë zakoni, jehonë e një zëri
tashmë memec, oshëtimtë prej shkëmbit,
të quajtur përsa popull janë
jashtë prej popullit të parmë e për të njëjtën
të huaj e dorëjashtë. Nuk janë si ne,
jo këtu në shtëpi në truallin tonë, e nuk
janë të sajdisur prej malit. Pylli i
vërtetë nuk i fsheh. Shtërngata
të zhyt me retë e veta, o i errëti truall, por
vendbanimet e skajëshme i njom gjaku
njerëzor. Kështu hesht, kështu pushon ai që
sëkoti hetoi të ngjashmin e tij gjatë e
gjerë. Çlodhet. Ku shpallet zemra,
ku prehet në fund? Nga ne, në truall,
ndihemi në shtëpi. Ku do të shfaqet çfarë
ëndra zhuritëse lajmon prej kohësh,
ditë e natë? Këtu, ku viktimat
bien, midis nesh zbresin, këtu,
ju të dashur, këtu!
* * *
Re: Pjese interesante nga librat qe keni lexuar
Re. Shtëpi.
(Vijim)
Ne vetë shohim, në varret tonë,
s’ka më asnjë dyshim. Në pafundësi
kemi lëshuar një rrokje, jemi një
fjalë, një fillim, ende një mendim,
e megjithatë përparojmë drejt veprimit. Ne!
Mbas dritares, ku stuhia ngre
krahët tanë, buzëqeshur pre. Në
kombin që thirret thjesht
popull ose populli gjerman, kohët e fundit
është shfaqur i Parmi, pak a shumë,
forcë krijuese treguar. Sërish! E kush
beson në një Qenie ndaluar, të palëvizur,
kufomëzuar, beson sepse vetë ai është në
vetvete vdekur dhe, njëherë vdekur s’mund të bëjë
ndryshe veç të besojë. Thellësia na tundon,
trualli tregon për një shkëmb, në të tijën
gorgë shtrihemi. Thellësinë
njohim dhe çfarë brenda saj
rritet. Jemi ne. Kemi përcaktuar të tillë
besim te vdekja dashuri e tepruar, në
kundërshtim me popullin fillimisht
jetësor. Kjo esterofili(1), sapo të jetë midis
gjermanësh, do të shfaqet edhe në
jetën e tyre reale si një qetësi e
mprehtësisë e nevojshme e Qenies, si
një heqje dorë prej çdo përmirësimi tonë
ose të të tjerëve nëpërmjet lirisë. Të mbetesh këtu,
në tokë është nevojësi, gurët rrokullisen
dhe vrasin. Meqë nuk është urtësi
tu qendrosh heronjve tanë. Tashmë
valëzojmë prej kodrave tona drejt
luginave, ku të pacipë frymëzënës
tufohen, të sigurt në mjeshtrinë e krahut, por
më i sigurt mbrrin mbi ta shpirti i
të rinjve, meqënëse ne të drejtët godasim si
shortarë, dhe yshtjet tona ngërthejnë
gjunjët e të poshtrit. O pranonani,
pranonani midis sërësh. E na lini të mbetemi
nga ne!
1- Esterofili – dashuri e tepruar për diçka të jashtme. Autorja vdekjen e konsideron diçka të tillë dhe kjo zbulon mjaft mbi psikologjinë e popullit gjerman që i ka ngulur rrënjët në truall dhe ushqehet me humusin e jetës.
* * *
Re. Shtëpi.
(Vijim)
Ne vetë shohim, në varret tonë,
s’ka më asnjë dyshim. Në pafundësi
kemi lëshuar një rrokje, jemi një
fjalë, një fillim, ende një mendim,
e megjithatë përparojmë drejt veprimit. Ne!
Mbas dritares, ku stuhia ngre
krahët tanë, buzëqeshur pre. Në
kombin që thirret thjesht
popull ose populli gjerman, kohët e fundit
është shfaqur i Parmi, pak a shumë,
forcë krijuese treguar. Sërish! E kush
beson në një Qenie ndaluar, të palëvizur,
kufomëzuar, beson sepse vetë ai është në
vetvete vdekur dhe, njëherë vdekur s’mund të bëjë
ndryshe veç të besojë. Thellësia na tundon,
trualli tregon për një shkëmb, në të tijën
gorgë shtrihemi. Thellësinë
njohim dhe çfarë brenda saj
rritet. Jemi ne. Kemi përcaktuar të tillë
besim te vdekja dashuri e tepruar, në
kundërshtim me popullin fillimisht
jetësor. Kjo esterofili(1), sapo të jetë midis
gjermanësh, do të shfaqet edhe në
jetën e tyre reale si një qetësi e
mprehtësisë e nevojshme e Qenies, si
një heqje dorë prej çdo përmirësimi tonë
ose të të tjerëve nëpërmjet lirisë. Të mbetesh këtu,
në tokë është nevojësi, gurët rrokullisen
dhe vrasin. Meqë nuk është urtësi
tu qendrosh heronjve tanë. Tashmë
valëzojmë prej kodrave tona drejt
luginave, ku të pacipë frymëzënës
tufohen, të sigurt në mjeshtrinë e krahut, por
më i sigurt mbrrin mbi ta shpirti i
të rinjve, meqënëse ne të drejtët godasim si
shortarë, dhe yshtjet tona ngërthejnë
gjunjët e të poshtrit. O pranonani,
pranonani midis sërësh. E na lini të mbetemi
nga ne!
1- Esterofili – dashuri e tepruar për diçka të jashtme. Autorja vdekjen e konsideron diçka të tillë dhe kjo zbulon mjaft mbi psikologjinë e popullit gjerman që i ka ngulur rrënjët në truall dhe ushqehet me humusin e jetës.
* * *
Re: Pjese interesante nga librat qe keni lexuar
Re. Shtëpi.
vijim
(është ndoshta një endje në errësirë? Një klithmë dëshpërimi? Jo, nëse shikon mbrapa vargjeve, hijen e tyre do të dallosh atë çka në dritë nuk duket. )
Rëndom gjemanët ankohen
për gjermanët në përfundim, ndoshta për
modesti ose ngaqë ëmbëlsira ruhet për
në mbarim. Fjalë ende jemi, edhe pse tashmë
drejt veprimit ngutemi. Kështu trualli ndan
ata që të huaj, pa asnjë
parandjenjë, i afrohen atij, prej
atyre që njohin ligjet e tij,
vendasit. Këtu vetëm strehohemi! Vdekësor është
trualli tonë për të huajt. E nëse synojmë
nuhajtjen tonë të përdorojmë, ata synojnë të na
sulmojnë, duan, tani, e kështu ne i
msyjmë të parët. Si dallgë mbi rrjedhë,
në lartësi dhe akoma më në lartësi valëzojnë
lundërthyerit. O ju Ndjellamirë, dhe ne të paktët në
veprime e përplot në mendime! Por mbrrin
sikurse mbrrin ushta nga retë, prej mendimesh
ndoshta veprimesh, mbushur me gjykim e pjekuri?
Pason ndoshta fruti qetësi shkrimi
sikurse e errëta fletë e pyllit? Vëllezër
të punës, na ngrini prej truallit si
metalin. Nga hiçi në hiç. Dhe ne, fjalëurtët
ulurimë, nëse prej malit tonë të shuguruar të
xhvatemi vijmë. Vëllezër janë të gjithë
ata që kanë të njëjtin gjak dhe
po atë fat. Dhe është kryelartësi që ne vetë
i bëjmë të vërteta fjalët tona. Ne
të rinjtë ecim verbërisht. Dhe në fund të
huajt nuk vërejnë çfarë fshihet në
Gjermani. Nën koren e truallit, posht
në dhe’. Jemi ne! Dhe fjala tonë është
e ngjizur me truallin, në ne. Skelet i
historisë, të shtresëzuar në malet mbi të cilat
ujrat oshëtijnë duke u rrëzuar, prej cilës
shenjë ne, turma hijerëndë, grumbullohemi –
ku lumi malor mbledh
ujrat për tu mbushur, të ardhurën e fuqishme
të një përroske të fshehtë? Çfarë na mban
sëbashku, para se të gufojmë, suvalë uji,
në ultësirë? Kurrëmë nën zgjedhë pemësh dhe
shkurresh në pyll, në gurë e shpella
shkretëtire. Të na lihet kohë, nuk jemi
ende gati. Ecim hamendësisht, shpejt
do të jemi në shtëpi. O, kur të dukesh
plotësisht, shpirt i Atdheut, sepse
thellësisht para teje përulemi,
sepse në praninë tënde më e mekura këngë
u shoftë, sepse të çakërdisur, lule
natore, ditë hyjnore, fundin me hare
urojmë. Kur të gjithë ata, me të cilët
një kohë vajtuam, kur qytetet
tona të zbardhëlluara dhe këndellura, plot me flakë
mirëfilli do të jenë dhe malet, malet e
tokës gjermane të muzave do të bëhen, si
një kohë malet e mrekullueshëm, e përreth
nën qiellin e praruar të Atdheut do të shkëlqejë
hare e çliruar, në fund në shtëpi do të jemi. Dhe
gjermanët kanë shpirt, ajo tërësi
fryme në marrdhënie me të dëshiruarën, ku njeriu
në vetvete gjen njësoj kënaqësinë
e përgjithshme të papërcaktuarën. Jemi ne e pra
në ne banojmë. Drita vezullojnë. Qyteti!
Heshtur shtrihemi e nuk mundim të
ngrihemi. Duhet shkatërruar, nëse nga e para
duhet krijuar. Ngushtë, koha e
jetës tonë na kufizon, shikojmë dhe numërojmë
vitet tona, po vitet e popujve, i pa
ndonjëherë syri vdekësor? E kur
shpirti tonë, gulçues, përtej kohës
së tij lëshohet, në zi, mbi rrjedhën e ftohtë,
mbetemi nga tanët, i njohim. Dhe të
ardhshmit, edhe ata, të vlojturit, ku, ku i
shohim, pse sërish mbi dorën
e mikut ne të ngrohemi na është e thënë?
Ftohtë në fakt është nga ne. Çfarë nga të
vdekurit kërkojmë? Jetën! Presim kohën
tonë.
* * *
Re. Shtëpi.
vijim
(është ndoshta një endje në errësirë? Një klithmë dëshpërimi? Jo, nëse shikon mbrapa vargjeve, hijen e tyre do të dallosh atë çka në dritë nuk duket. )
Rëndom gjemanët ankohen
për gjermanët në përfundim, ndoshta për
modesti ose ngaqë ëmbëlsira ruhet për
në mbarim. Fjalë ende jemi, edhe pse tashmë
drejt veprimit ngutemi. Kështu trualli ndan
ata që të huaj, pa asnjë
parandjenjë, i afrohen atij, prej
atyre që njohin ligjet e tij,
vendasit. Këtu vetëm strehohemi! Vdekësor është
trualli tonë për të huajt. E nëse synojmë
nuhajtjen tonë të përdorojmë, ata synojnë të na
sulmojnë, duan, tani, e kështu ne i
msyjmë të parët. Si dallgë mbi rrjedhë,
në lartësi dhe akoma më në lartësi valëzojnë
lundërthyerit. O ju Ndjellamirë, dhe ne të paktët në
veprime e përplot në mendime! Por mbrrin
sikurse mbrrin ushta nga retë, prej mendimesh
ndoshta veprimesh, mbushur me gjykim e pjekuri?
Pason ndoshta fruti qetësi shkrimi
sikurse e errëta fletë e pyllit? Vëllezër
të punës, na ngrini prej truallit si
metalin. Nga hiçi në hiç. Dhe ne, fjalëurtët
ulurimë, nëse prej malit tonë të shuguruar të
xhvatemi vijmë. Vëllezër janë të gjithë
ata që kanë të njëjtin gjak dhe
po atë fat. Dhe është kryelartësi që ne vetë
i bëjmë të vërteta fjalët tona. Ne
të rinjtë ecim verbërisht. Dhe në fund të
huajt nuk vërejnë çfarë fshihet në
Gjermani. Nën koren e truallit, posht
në dhe’. Jemi ne! Dhe fjala tonë është
e ngjizur me truallin, në ne. Skelet i
historisë, të shtresëzuar në malet mbi të cilat
ujrat oshëtijnë duke u rrëzuar, prej cilës
shenjë ne, turma hijerëndë, grumbullohemi –
ku lumi malor mbledh
ujrat për tu mbushur, të ardhurën e fuqishme
të një përroske të fshehtë? Çfarë na mban
sëbashku, para se të gufojmë, suvalë uji,
në ultësirë? Kurrëmë nën zgjedhë pemësh dhe
shkurresh në pyll, në gurë e shpella
shkretëtire. Të na lihet kohë, nuk jemi
ende gati. Ecim hamendësisht, shpejt
do të jemi në shtëpi. O, kur të dukesh
plotësisht, shpirt i Atdheut, sepse
thellësisht para teje përulemi,
sepse në praninë tënde më e mekura këngë
u shoftë, sepse të çakërdisur, lule
natore, ditë hyjnore, fundin me hare
urojmë. Kur të gjithë ata, me të cilët
një kohë vajtuam, kur qytetet
tona të zbardhëlluara dhe këndellura, plot me flakë
mirëfilli do të jenë dhe malet, malet e
tokës gjermane të muzave do të bëhen, si
një kohë malet e mrekullueshëm, e përreth
nën qiellin e praruar të Atdheut do të shkëlqejë
hare e çliruar, në fund në shtëpi do të jemi. Dhe
gjermanët kanë shpirt, ajo tërësi
fryme në marrdhënie me të dëshiruarën, ku njeriu
në vetvete gjen njësoj kënaqësinë
e përgjithshme të papërcaktuarën. Jemi ne e pra
në ne banojmë. Drita vezullojnë. Qyteti!
Heshtur shtrihemi e nuk mundim të
ngrihemi. Duhet shkatërruar, nëse nga e para
duhet krijuar. Ngushtë, koha e
jetës tonë na kufizon, shikojmë dhe numërojmë
vitet tona, po vitet e popujve, i pa
ndonjëherë syri vdekësor? E kur
shpirti tonë, gulçues, përtej kohës
së tij lëshohet, në zi, mbi rrjedhën e ftohtë,
mbetemi nga tanët, i njohim. Dhe të
ardhshmit, edhe ata, të vlojturit, ku, ku i
shohim, pse sërish mbi dorën
e mikut ne të ngrohemi na është e thënë?
Ftohtë në fakt është nga ne. Çfarë nga të
vdekurit kërkojmë? Jetën! Presim kohën
tonë.
* * *
Re: Pjese interesante nga librat qe keni lexuar
Re. Shtëpi.
(vijim)
O Atdhe, mendimin tënd, shpirti tënd
mblodhi. Me dëshirë vjelim rrush, por ty
të tallin o hardhi shëmtuar! O tokë
ku banojmë! Nën truall, të pranguar,
formojmë mbështetësin që mban
statujat e fitimtarëve. O tokë e dashurisë!
Tëndët tashmë jemi, por shpesh në lotë
drithmojmë prej zemërimit, meqë pamendësia mohon
akoma shpirtin tënd. Shpesh lart, midis
flladeve të tua, soditëm prej të kthjelltit
mal gjelbërimin hijeshor, çeltirën e gjerë,
dhe të dalluam. Në lumenjtë e tu u drejtuam
dhe me mendim të vështruam e në shtëpi
ishim. Këndonte ndërkohë bilbili druajtur
mbi morinën e brishtë. Dhe ne atje posht, e thellë është
gjuha tonë dhe ne flasim gjuhën
e thellësisë. Si thesare të zhgroposura
krekosemi në majën e malit.
Fushën soditim mbi të cilën, farë
të gjakosura të historisë, shpërndarë jemi
për të rilindur.
Re. Shtëpi.
(vijim)
O Atdhe, mendimin tënd, shpirti tënd
mblodhi. Me dëshirë vjelim rrush, por ty
të tallin o hardhi shëmtuar! O tokë
ku banojmë! Nën truall, të pranguar,
formojmë mbështetësin që mban
statujat e fitimtarëve. O tokë e dashurisë!
Tëndët tashmë jemi, por shpesh në lotë
drithmojmë prej zemërimit, meqë pamendësia mohon
akoma shpirtin tënd. Shpesh lart, midis
flladeve të tua, soditëm prej të kthjelltit
mal gjelbërimin hijeshor, çeltirën e gjerë,
dhe të dalluam. Në lumenjtë e tu u drejtuam
dhe me mendim të vështruam e në shtëpi
ishim. Këndonte ndërkohë bilbili druajtur
mbi morinën e brishtë. Dhe ne atje posht, e thellë është
gjuha tonë dhe ne flasim gjuhën
e thellësisë. Si thesare të zhgroposura
krekosemi në majën e malit.
Fushën soditim mbi të cilën, farë
të gjakosura të historisë, shpërndarë jemi
për të rilindur.
X
xheni seferi
Guest
L
luljeta
Guest
Hank
Valoris scriptorum
E ke fjalen per klub libri ne Shqiperi, ne Tirane?
Eva H
Primus registratum
Po. Diskutohet per librat qe lexojme, autoret gjithcka mbi letersine.
Jam e interesuar per letersine dhe kisha deshire te ndaja opinionet me lexues te tjere.
Almaa'95
Papirus rex
Gjate kohes qe punoja ne nje spital ne Arabine Saudite, une vete kam pare vajza te mitura qe vinin atij per te lindur. "Bebe qe vijne per te lindur bebe" keshtu i quanim ato mes nesh. Ne shumicen e rasteve ato ishin grate e treta apo te katerta te burrave te moshuar!
...une gjithnje kam besuar se emancipimi i grave eshte nje liri per te cilen ja vlen te luftosh, sepse ne nje bote kur ligjin e bejn mbreter, une jam Princeshe..
~ Sultana Al Saud (PRINCESHA)
...une gjithnje kam besuar se emancipimi i grave eshte nje liri per te cilen ja vlen te luftosh, sepse ne nje bote kur ligjin e bejn mbreter, une jam Princeshe..
~ Sultana Al Saud (PRINCESHA)
gurax
Pan ignoramus
* * *
"Are we losing?"
"Losing?" Doc Danneka cried. "The whole military situation has been going to hell ever since we captured Paris. I knew it would happen. American troops are pushing into German soil. The Russians have captured back all of Romania. Only yesterday the Greeks in the Eighth Army captured Rimini. The Germans are on the defensive everywhere! There's no more Luftwaffe left!" he wailed. He seemed ready to burst into tears. "The whole Gothic line is in danger of collapsing!"
"So?" asked Yossarian. "What's wrong?"
"What's wrong?" Doc Daneeka cried. "If something doesn't happen soon, Germany may surrender. And then we'll all be sent to the Pacific!"
Yossarian gawked at Doc Daneeka in grotesque dismay. "Are you crazy? Do you know what you're saying?"
"Yeah, it's easy for you to laugh," Doc Daneeka sneered.
"Who the hell is laughing?"
"At least you've got a chance. You're in combat and might get killed. But what about me? I've got nothing to hope for."
"You're out of your goddamn head!" Yossarian shouted at him emphatically, seizing him by the shirt front. "Do you know that? Now keep your stupid mouth shut and listen to me."
Doc Daneeka wrenched himself away. "Don't you dare talk to me like that. I'm a licensed physician."
"Then keep your stupid licensed physician's mouth shut and listen to what they told me up at the hospital. I'm crazy. Did you know that?"
So?"
"Really crazy."
So?"
"I'm nuts. Cuckoo. Don't you understand? I'm off my rocker. They sent someone else home in my place by mistake. They've got a licensed physician up at the hospital who examined me, and that was his verdict. I'm really insane."
"So?"
"So?" Yossarian was puzzled by Doc Danneka's inability to comprehend. "Don't you see what that means? Now you can take me off combat duty and send me home. They're no going to send a crazy man out to be killed, are they?"
"Who else will go?"
* * *
-- Joseph Heller, Catch-22
"Are we losing?"
"Losing?" Doc Danneka cried. "The whole military situation has been going to hell ever since we captured Paris. I knew it would happen. American troops are pushing into German soil. The Russians have captured back all of Romania. Only yesterday the Greeks in the Eighth Army captured Rimini. The Germans are on the defensive everywhere! There's no more Luftwaffe left!" he wailed. He seemed ready to burst into tears. "The whole Gothic line is in danger of collapsing!"
"So?" asked Yossarian. "What's wrong?"
"What's wrong?" Doc Daneeka cried. "If something doesn't happen soon, Germany may surrender. And then we'll all be sent to the Pacific!"
Yossarian gawked at Doc Daneeka in grotesque dismay. "Are you crazy? Do you know what you're saying?"
"Yeah, it's easy for you to laugh," Doc Daneeka sneered.
"Who the hell is laughing?"
"At least you've got a chance. You're in combat and might get killed. But what about me? I've got nothing to hope for."
"You're out of your goddamn head!" Yossarian shouted at him emphatically, seizing him by the shirt front. "Do you know that? Now keep your stupid mouth shut and listen to me."
Doc Daneeka wrenched himself away. "Don't you dare talk to me like that. I'm a licensed physician."
"Then keep your stupid licensed physician's mouth shut and listen to what they told me up at the hospital. I'm crazy. Did you know that?"
So?"
"Really crazy."
So?"
"I'm nuts. Cuckoo. Don't you understand? I'm off my rocker. They sent someone else home in my place by mistake. They've got a licensed physician up at the hospital who examined me, and that was his verdict. I'm really insane."
"So?"
"So?" Yossarian was puzzled by Doc Danneka's inability to comprehend. "Don't you see what that means? Now you can take me off combat duty and send me home. They're no going to send a crazy man out to be killed, are they?"
"Who else will go?"
* * *
-- Joseph Heller, Catch-22