Bisede me ateistet!
- Thread starter S6T6N6
- Data e fillimit
Kondrapedali
Kondrapedali
Re: Bisede me ateistet!
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
...kurse ne te dyten, ai ka nje mendim paraprak si postulat(qe ky problem ka domosdoshmerisht te mira dhe te keqia) dhe pastaj kerkon ta shohe nga sa me teper ane te mundshme, per te vertetuar kete teze...
[/ QUOTE ]
Thjesht sa për vërejtje, ky më sipër është postulat. Çdo problem ka domosdoshmërisht një të keqe në vetvete ndryshe nuk do të përbënte problem. Si dhe duke u nisur nga relativiteti i gjërave, ç'është e mirë për dikë është e keqe për dikë tjetër pra nuk ka diçka të mirë apo diçka të keqe por ka diçka të mirë apo të keqe për dikë apo për një grup apo për një shumicë personash. Kjo e fundit nuk do të thotë detyrimisht që shumica e ka drejt /pf/images/graemlins/shrug.gif.
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
...kurse ne te dyten, ai ka nje mendim paraprak si postulat(qe ky problem ka domosdoshmerisht te mira dhe te keqia) dhe pastaj kerkon ta shohe nga sa me teper ane te mundshme, per te vertetuar kete teze...
[/ QUOTE ]
Thjesht sa për vërejtje, ky më sipër është postulat. Çdo problem ka domosdoshmërisht një të keqe në vetvete ndryshe nuk do të përbënte problem. Si dhe duke u nisur nga relativiteti i gjërave, ç'është e mirë për dikë është e keqe për dikë tjetër pra nuk ka diçka të mirë apo diçka të keqe por ka diçka të mirë apo të keqe për dikë apo për një grup apo për një shumicë personash. Kjo e fundit nuk do të thotë detyrimisht që shumica e ka drejt /pf/images/graemlins/shrug.gif.
Re: Bisede me ateistet!
ky problem eshte shume me i madh se mosha e te gjitheve anetareve te forumit.
Debati lidur me relativitetin eshte i vjeter sa vete njeriu. Gjithsesi, pertej ketij debati, nje gje quhet e mire kur ajo ne teresi eshte e tille dhe quhet e keqe kur ne teresi eshte e keqe. Ne rastin konkret, nese jeta eshte e tille qe ben domosdoshmerisht qe cdo ide te mund te keqinterpretohet apo keqperdoret, kjo nuk dtth se keto ide mbartin brenda elemente negative.
ky problem eshte shume me i madh se mosha e te gjitheve anetareve te forumit.
Debati lidur me relativitetin eshte i vjeter sa vete njeriu. Gjithsesi, pertej ketij debati, nje gje quhet e mire kur ajo ne teresi eshte e tille dhe quhet e keqe kur ne teresi eshte e keqe. Ne rastin konkret, nese jeta eshte e tille qe ben domosdoshmerisht qe cdo ide te mund te keqinterpretohet apo keqperdoret, kjo nuk dtth se keto ide mbartin brenda elemente negative.
Kondrapedali
Kondrapedali
Re: Bisede me ateistet!
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
ky problem eshte shume me i madh se mosha e te gjitheve anetareve te forumit.
Debati lidur me relativitetin eshte i vjeter sa vete njeriu. Gjithsesi, pertej ketij debati, nje gje quhet e mire kur ajo ne teresi eshte e tille dhe quhet e keqe kur ne teresi eshte e keqe. Ne rastin konkret, nese jeta eshte e tille qe ben domosdoshmerisht qe cdo ide te mund te keqinterpretohet apo keqperdoret, kjo nuk dtth se keto ide mbartin brenda elemente negative.
[/ QUOTE ]
Ik e futi nja ca or muhabet me Sokratin mbi ç'është e mirë e ç,është e keqe Gyso.
Të futësh një kriminel në burg është e mirë apo e keqe? Të vrasësh dikë para se të vrasë është e mirë apo e keqe? /pf/images/graemlins/shrug.gif
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
ky problem eshte shume me i madh se mosha e te gjitheve anetareve te forumit.
Debati lidur me relativitetin eshte i vjeter sa vete njeriu. Gjithsesi, pertej ketij debati, nje gje quhet e mire kur ajo ne teresi eshte e tille dhe quhet e keqe kur ne teresi eshte e keqe. Ne rastin konkret, nese jeta eshte e tille qe ben domosdoshmerisht qe cdo ide te mund te keqinterpretohet apo keqperdoret, kjo nuk dtth se keto ide mbartin brenda elemente negative.
[/ QUOTE ]
Ik e futi nja ca or muhabet me Sokratin mbi ç'është e mirë e ç,është e keqe Gyso.
Të futësh një kriminel në burg është e mirë apo e keqe? Të vrasësh dikë para se të vrasë është e mirë apo e keqe? /pf/images/graemlins/shrug.gif
Re: Bisede me ateistet!
Sartre, pergatitej te jepte nji semaniar pasi kishte publikuar nje liber qe u kontestua shume nga "kritiket" (emrin e librit se maj men tani).
Thuajse gjithe salla e priste dhe kishte pergatit pytje qe te shpjegohej qartesisht per ato qe kishte shkrujt....
Sa hyp ne podjum, pershendet auditoriumin dhe u thote:
Te me falni per vonesen por perpara se te vija ketu, nji student imi me ndaloi e me tha se kishte nje problem te madh e kishte nevoj per mendimin tim.
Me tha profesor, vendi eshte ne lufte dhe dashuria per atdheun me shtyn te sjkoj ne front, pasi me kane rekrutuar, por kur i thash nenes time kete, ajo me tha se ajo nuk mund ta suportonte dot kete pasi eshte me zemer te dobet...
Atehere si t'ja bej duke e ditur se do te denohem gjithashtu per dezertim nese nuk shkoj, ç'fare duhet te zgjedh ndermjet dashurise s nenes dhe dashurise per atdheun?
Pyetja e pare nga salla ishte: Si ju pergjigjet, ç'fare mendimi dhate?
Sartre i kthehet auditoriumit e u thote: Une nuk gjeta dot nji pergjigje per te, dikush mund te me ndihmoje per studentin tim....?
Kshu eshte dhe historia e te keqes dhe te mires, çdo gje varet nga kultura, edukata, historia e çdo individi, nga konteksti ne te cilen ndodhet....dhe asgje nuk eshte evidente ne kete bote, ndaj dhe njeriu nuk mund te pozicionohet e te angazhot per gjithçka, qofte ky dhe me i dituri ne bote.
Sartre, pergatitej te jepte nji semaniar pasi kishte publikuar nje liber qe u kontestua shume nga "kritiket" (emrin e librit se maj men tani).
Thuajse gjithe salla e priste dhe kishte pergatit pytje qe te shpjegohej qartesisht per ato qe kishte shkrujt....
Sa hyp ne podjum, pershendet auditoriumin dhe u thote:
Te me falni per vonesen por perpara se te vija ketu, nji student imi me ndaloi e me tha se kishte nje problem te madh e kishte nevoj per mendimin tim.
Me tha profesor, vendi eshte ne lufte dhe dashuria per atdheun me shtyn te sjkoj ne front, pasi me kane rekrutuar, por kur i thash nenes time kete, ajo me tha se ajo nuk mund ta suportonte dot kete pasi eshte me zemer te dobet...
Atehere si t'ja bej duke e ditur se do te denohem gjithashtu per dezertim nese nuk shkoj, ç'fare duhet te zgjedh ndermjet dashurise s nenes dhe dashurise per atdheun?
Pyetja e pare nga salla ishte: Si ju pergjigjet, ç'fare mendimi dhate?
Sartre i kthehet auditoriumit e u thote: Une nuk gjeta dot nji pergjigje per te, dikush mund te me ndihmoje per studentin tim....?
Kshu eshte dhe historia e te keqes dhe te mires, çdo gje varet nga kultura, edukata, historia e çdo individi, nga konteksti ne te cilen ndodhet....dhe asgje nuk eshte evidente ne kete bote, ndaj dhe njeriu nuk mund te pozicionohet e te angazhot per gjithçka, qofte ky dhe me i dituri ne bote.
Re: Bisede me ateistet!
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
ky problem eshte shume me i madh se mosha e te gjitheve anetareve te forumit.
Debati lidur me relativitetin eshte i vjeter sa vete njeriu. Gjithsesi, pertej ketij debati, nje gje quhet e mire kur ajo ne teresi eshte e tille dhe quhet e keqe kur ne teresi eshte e keqe. Ne rastin konkret, nese jeta eshte e tille qe ben domosdoshmerisht qe cdo ide te mund te keqinterpretohet apo keqperdoret, kjo nuk dtth se keto ide mbartin brenda elemente negative.
[/ QUOTE ]
Ik e futi nja ca or muhabet me Sokratin mbi ç'është e mirë e ç,është e keqe Gyso.
Të futësh një kriminel në burg është e mirë apo e keqe? Të vrasësh dikë para se të vrasë është e mirë apo e keqe? /pf/images/graemlins/shrug.gif
[/ QUOTE ]
Je shume larg kontra!!!
Ca muhabeti bej une ca ben ti!! /pf/images/graemlins/shrug.gif
Pepiqu ti kuptosh njerezit mor lal perpara se te fillosh e te hedhesh ironira e kundershtime.
Une thjesht iu largova nje debatit mbi te miren dhe te keqen, mbi relativitetin apo absulutizimin e ketyre gjerave, pasi eshte nje debat mjaft i madh dhe nuk kam nge ti hyj tani dhe per me teper ketu.
Tani, se nga e kuptove ti pergjigjen time lidhur me kete teme, vetem ti e di!
Fillo debato tani per pergjigje te hamendesuara. /pf/images/graemlins/shrug.gif
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
ky problem eshte shume me i madh se mosha e te gjitheve anetareve te forumit.
Debati lidur me relativitetin eshte i vjeter sa vete njeriu. Gjithsesi, pertej ketij debati, nje gje quhet e mire kur ajo ne teresi eshte e tille dhe quhet e keqe kur ne teresi eshte e keqe. Ne rastin konkret, nese jeta eshte e tille qe ben domosdoshmerisht qe cdo ide te mund te keqinterpretohet apo keqperdoret, kjo nuk dtth se keto ide mbartin brenda elemente negative.
[/ QUOTE ]
Ik e futi nja ca or muhabet me Sokratin mbi ç'është e mirë e ç,është e keqe Gyso.
Të futësh një kriminel në burg është e mirë apo e keqe? Të vrasësh dikë para se të vrasë është e mirë apo e keqe? /pf/images/graemlins/shrug.gif
[/ QUOTE ]
Je shume larg kontra!!!
Ca muhabeti bej une ca ben ti!! /pf/images/graemlins/shrug.gif
Pepiqu ti kuptosh njerezit mor lal perpara se te fillosh e te hedhesh ironira e kundershtime.
Une thjesht iu largova nje debatit mbi te miren dhe te keqen, mbi relativitetin apo absulutizimin e ketyre gjerave, pasi eshte nje debat mjaft i madh dhe nuk kam nge ti hyj tani dhe per me teper ketu.
Tani, se nga e kuptove ti pergjigjen time lidhur me kete teme, vetem ti e di!
Fillo debato tani per pergjigje te hamendesuara. /pf/images/graemlins/shrug.gif
Kondrapedali
Kondrapedali
Re: Bisede me ateistet!
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
Gjithsesi, pertej ketij debati, nje gje quhet e mire kur ajo ne teresi eshte e tille dhe quhet e keqe kur ne teresi eshte e keqe.
[/ QUOTE ]
Ndofta e kam hamendësuar unë ose ndoftas të ka rrëshkitur ty. Fakti është që kjo ndodhet në shkrimin tënd. /pf/images/graemlins/shrug.gif
Prandaj dhe të sugjerova të lexosh pak Sokratin. Nuk është i gjatë por mund të të marrë kohë! /pf/images/graemlins/devil.gif
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
Gjithsesi, pertej ketij debati, nje gje quhet e mire kur ajo ne teresi eshte e tille dhe quhet e keqe kur ne teresi eshte e keqe.
[/ QUOTE ]
Ndofta e kam hamendësuar unë ose ndoftas të ka rrëshkitur ty. Fakti është që kjo ndodhet në shkrimin tënd. /pf/images/graemlins/shrug.gif
Prandaj dhe të sugjerova të lexosh pak Sokratin. Nuk është i gjatë por mund të të marrë kohë! /pf/images/graemlins/devil.gif
Re: Bisede me ateistet!
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
Gjithsesi, pertej ketij debati, nje gje quhet e mire kur ajo ne teresi eshte e tille dhe quhet e keqe kur ne teresi eshte e keqe.
[/ QUOTE ]
Ndofta e kam hamendësuar unë ose ndoftas të ka rrëshkitur ty. Fakti është që kjo ndodhet në shkrimin tënd. /pf/images/graemlins/shrug.gif
Prandaj dhe të sugjerova të lexosh pak Sokratin. Nuk është i gjatë por mund të të marrë kohë! /pf/images/graemlins/devil.gif
[/ QUOTE ]
Hajde hajde!
Dhe sipas teje, ne fjalet e mija ty te duken si perkufizime te se mires dhe se vertetes?
Per te dale tek Sokrati, i cili ndertoi nje filozofi ku perpiqej te ndertonte dijen e sigurte dhe te vertetat absolute lidhur me te miren dhe te keqen, ti i ngaterron me ikjen time prej ketij debati dhe mbetjen tek aspekti konvencional. Keshilla jote per te shkuar tek Sokrati eshte krejtesisht jashte arsyetimit qe po beja.
Nje pyetje kot per kuriozitet: Ti e ke lexuar vete Sokratin? /pf/images/graemlins/eek.gif
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
</font><blockquote><font class="small">Citim:</font><hr />
Gjithsesi, pertej ketij debati, nje gje quhet e mire kur ajo ne teresi eshte e tille dhe quhet e keqe kur ne teresi eshte e keqe.
[/ QUOTE ]
Ndofta e kam hamendësuar unë ose ndoftas të ka rrëshkitur ty. Fakti është që kjo ndodhet në shkrimin tënd. /pf/images/graemlins/shrug.gif
Prandaj dhe të sugjerova të lexosh pak Sokratin. Nuk është i gjatë por mund të të marrë kohë! /pf/images/graemlins/devil.gif
[/ QUOTE ]
Hajde hajde!
Dhe sipas teje, ne fjalet e mija ty te duken si perkufizime te se mires dhe se vertetes?
Per te dale tek Sokrati, i cili ndertoi nje filozofi ku perpiqej te ndertonte dijen e sigurte dhe te vertetat absolute lidhur me te miren dhe te keqen, ti i ngaterron me ikjen time prej ketij debati dhe mbetjen tek aspekti konvencional. Keshilla jote per te shkuar tek Sokrati eshte krejtesisht jashte arsyetimit qe po beja.
Nje pyetje kot per kuriozitet: Ti e ke lexuar vete Sokratin? /pf/images/graemlins/eek.gif
^Res-Cogitans^
Primus registratum
Re: Bisede me ateistet!
nje pytje x Gysin :
nese diçka esht e mire,esht tersisht e mire sepse ESHT!
nese diçka esht,ose quhet, e keqe - sepse ekziston e keqja (e jotja) apo sepse "mungon" e mira ?
nje pytje x Gysin :
nese diçka esht e mire,esht tersisht e mire sepse ESHT!
nese diçka esht,ose quhet, e keqe - sepse ekziston e keqja (e jotja) apo sepse "mungon" e mira ?
Re: Bisede me ateistet!
Nuk e kuptoj c'lidhje ka kjo me temen. Megjithate, une besoj se e keqja dhe e mira jane dy kategori te ndryshme dhe te kunderta. Per mua ka nje seri gjerash qe ekzistojne ne distancen midis te keqes dhe te mires dhe nuk prehen me thike nga njera tjetra.
Gjithsesi, ky meduket debat jashte teme.
Nuk e kuptoj c'lidhje ka kjo me temen. Megjithate, une besoj se e keqja dhe e mira jane dy kategori te ndryshme dhe te kunderta. Per mua ka nje seri gjerash qe ekzistojne ne distancen midis te keqes dhe te mires dhe nuk prehen me thike nga njera tjetra.
Gjithsesi, ky meduket debat jashte teme.
^Res-Cogitans^
Primus registratum
Re: Bisede me ateistet!
Kishte lidhje me ty,me personin.
S'me pelqeu pergjigjia-ateiste,e jotja qe te kuptohemi .
teist dhe a-teist , idem x ty? te ndryshme dhe te kunderta ?
pergjigju <u>ti</u> dhe jo burokracija e shkrimeve qe perdor,pls.
Kishte lidhje me ty,me personin.
S'me pelqeu pergjigjia-ateiste,e jotja qe te kuptohemi .
teist dhe a-teist , idem x ty? te ndryshme dhe te kunderta ?
pergjigju <u>ti</u> dhe jo burokracija e shkrimeve qe perdor,pls.
Re: Bisede me ateistet!
Eshte shkruar : " a duhet te debatojme me ateistet? " ne se e bejme kete, a do te lejojme qe me gojen e tyre te shajne Krijuesin, i cili eshte i panevoje per ndonje gje, e cdo gje ka nevoje per te? "
eshte teme e lashte sa bota ?
Di me mire ai qe kupton, dhe jo aq shume ai qe meson.
Shumica e dijetareve e besojne, injorantet jo.
Cila fushe e shkences do te mohonte Krijuesin?
Atehere le te japin ateistet nje shpiegim, sepse nuk pi uje as evolucioni (megjithese ate nuk e besonte as vete Darvini), as teoria e universit te pafund (kohes pa fillim ), as nje nga shkencat qe eshte eshte shkence.
Debati mbetet i hapur.
Enado (pa fyerje ju lutem)
Eshte shkruar : " a duhet te debatojme me ateistet? " ne se e bejme kete, a do te lejojme qe me gojen e tyre te shajne Krijuesin, i cili eshte i panevoje per ndonje gje, e cdo gje ka nevoje per te? "
eshte teme e lashte sa bota ?
Di me mire ai qe kupton, dhe jo aq shume ai qe meson.
Shumica e dijetareve e besojne, injorantet jo.
Cila fushe e shkences do te mohonte Krijuesin?
Atehere le te japin ateistet nje shpiegim, sepse nuk pi uje as evolucioni (megjithese ate nuk e besonte as vete Darvini), as teoria e universit te pafund (kohes pa fillim ), as nje nga shkencat qe eshte eshte shkence.
Debati mbetet i hapur.
Enado (pa fyerje ju lutem)
Re: Bisede me ateistet!
<span style="color: #000000">Ja kush i thote Zotit "Jo"
Ateistet,besimtaret qe i "falen"vetem antibesimit
Cilat janë besimet më të përhapura në botë? Sipas të dhënave të fundit, pjesa më e madhe e popullsisë beson në fenë e krishterë dhe atë myslimane. Por mes këtyre të dyjave ekziston edhe një "antibesim" që përfaqësohet nga 1,5 miliardë persona të paorganizuar, që në mënyrë individuale refuzojnë të njohin një kishë dhe të besojnë në Zotin e "propozuar" nga besimet fetare. Në përgjithësi këta njerëz janë përkufizuar si "ateistë" (fjalë që vjen nga greqishtja, "pa zot"). Por mes tyre ekzistojnë shumë dallime. Për shembull mund të flasim për ateistë epikurianë, hedonistë, neopaganë, skeptikë, semantikë (ata që mbështesin bindjen se është pa kuptim çdo diskutim rreth Zotit). Madje ka edhe pseudoateistë, siç janë përcaktuar ata që refuzojnë të besojnë te Zoti vetëm sepse u duket një mënyrë shumë e thjeshtë për t‘u shpëtuar përgjegjësive të tyre në botë.
Ç‘është ateizmi
Ateizëm përkufizohet si botëpikëpamja dhe qëndrimi i njeriut jobesimtar, përkatësisht i mungesës së besimit në një "perëndi" ("besim" në kuptimin e "pranimit a njohjes si ekzistente"). Ateizmi është shprehimisht mohimi i ekzistencës së një "perëndie" (monoteizmit) ose shumë "perëndive" (politeizmit), apo i një "qenieje hyjnore" në përgjithësi. Kjo fjalë rrjedh nga greqishtja. Në trajtën e vet latine del si përcaktim për herë të parë i përmendur nga Ciceroni.
Përkufizimi ateist ishte për shumë kohë një përcaktim i kundërshtueshëm, që nuk u pranua në fillim nga mosbesimtarët, pra ateistët. Ishte një pritje fjalëkrijuese, që përdorej prej atyre që cilësoheshin si besimtarë të vërtetë kundër ose gjoja jobesimtarëve të vërtetë. Ateizëm në kuptimin "pa perëndi", i pafe, përmendej në këndvështrimet që binin në kundërshtim me fetë themelore egjiptiano-judaike. Rrymat fetare me një përfytyrim vetjak mbi perëndinë emërtoheshin si ateiste në kohët e hershme, për shembull përfaqësues të feve monoteiste (besim në një "zot") të kristianizmit, myslimanizmit dhe të judaizmit cilësoheshin pjesërisht nga kundërshtarët e tyre politeistë si ateistë. Sot emërtimi "ateizëm" përdoret me më pak përçmim dhe përbuzje. Në diskutimet shkencore, "ateizmi" është një emërtim asnjanës. Kundërshtari i tij është teizmi, pra besimi në "zot".
Mbi të gjitha agnostik
Pjesa më e madhe e ateistëve është e përbërë nga agnostikët, domethënë nga persona që nuk e përjashtojnë në mënyrë kategorike prezencën e Zotit, por nuk shohin asnjë provë që të tregojë për ekzistencën e tij. Në vitet e fundit, kjo mungesë besimi ka arritur të pushtojë hapësira dhe iniciativa të ndryshme. Mbi të gjitha në vendet evropiane, ku sipas Papës Benedikti XVI, është duke u shfaqur "një valë laicizmi që e përjashton Zotin nga kultura dhe nga jeta publike" dhe që rrezikon të bëhet problemi kryesor në raportet mes vendeve myslimane ku akoma mbizotëron respekti i të shenjtës. Por kush janë në të vërtetë ateistët? Çfarë mendojnë ata? Ndoshta do të arrini ta kuptoni sa më mirë në radhët e këtij shkrimi.
A ekziston vërtet bota e përtejme?
Në të vërtetë ateizmi ka rrënjë shumë antike. Mund të konsiderohet laik "Epi i Gilgameshit" (i rreth 4 mijë viteve më parë), në të cilin heroit mesapotamik, Gilgameshit, i vidhet nga një gjarpër bima e pavdekshmërisë. Edhe pse në këngët e tij citohen zotat, mesazhi është i qartë: ajo që ja rëndësi nuk është që të mbijetosh pas vdekjes, por eksperienca njerëzore". Që këtej del se i pari ishte Gilgameshi. Epopeja e tij tregon për një shoqëri shumë laike. Edhe në Egjiptin antik nuk mungonin skeptikët: "Asnjë nuk ka parë kurrë që të kthehet një person nga jeta e përtejme. Jeta pas vdekjes nuk ekziston", është shkruar në gurin e një egjiptiani antik. Por ajo që duhet theksuar ka të bëjë me faktin se ka qenë shoqëria greke ajo që ka hedhur bazat e ateizmit. Që nga filozofët natyralistë grekë (shekulli 6 dhe 7 para Krishtit) të konsideruar si themelues të filozofisë, propozonin një vizion në një farë mënyre ateist: ata i shpjegonin fenomenet e natyrës me "kapriçiot" e zotave, por me principe natyrale si ajri, uji dhe zjarri. Pak më vonë, Leucipi dhe Demokriti (në shekullin e 5 para Krishtit), përcaktuan themelimin e universit dhe lindjen e realitetit nga takimi përmes atomeve. Ndërsa për Epikurin (346-270 para Krishtit) edhe shpirti është i formuar prej grimcave atomike dhe përfundon si trupi. Sipas tij, grimcat kanë formuar në mënyrë të rastësishme gjëra dhe qenie të gjalla. Me pas, asnjë krijesë nuk është krijuar nga Zoti. "Zotat edhe nëse ekzistojnë nuk interesohen për ne", sugjeronte Epikuri. Edhe në Indinë antike politeiste, mësuesi i famshëm Ajita Kesa Kambali(shekulli i gjashtë para Krishtit), buzëqeshte me ironi përballë idesë së rimishërimit. Ndaj në atë kohë shkroi të famshmin "Tregim për inekzistencën e shpirtit". Sipas Remo Bodei, pedagog i filozofisë në Universitetin e Pizës, Itali, "ateizmi në fillim nuk e përjashtonte ekzistencën e perëndisë, por evidentoi që kjo është totalisht pa asnjë rol dhe që sjelljet korrekte nuk lindin nga çmimet ose nga ndëshkimet e perëndisë, por nga fakti se janë të drejta për njeriun". Megjithatë, ateisti i parë (që nuk pranonte asnjë rol të Zotit, madje as në krijimin e gjithësisë), në mënyrë paradoksale ka qenë një prift me emrin Jean Meslier (1664-1729). Volteri, "babai" i Iluminizmit në vitin 1762, hapi testamentin e Meslier-it, ku ishin shkruar mendimet e tij. Në të vërtetë prifti ishte një dishepull i fshehtë i Epikurit: "Nuk ka asnjë të mirë për të ndarë dhe asnjë të keqe për të pasur frikë pas vdekjes. Nëse keni mundësi, trajtojeni mirë veten, përfitoni nga koha, jetoni mirë, në paqe dhe kënaquni me sa të mundeni me të mirat e jetës dhe frytet e punës. Jeta e përtejme dhe Zoti nuk ekziston", shkruhej aty.
Zoti? Një mister
Sulmi më i vendosur dhe më i fortë për Zotin erdhi nga iluministët francezë dhe në veçanti nga baroni Paul Heinrich d‘Holbasch (1723-1789), në shtëpinë e të cilit mblidheshin bashkëpunëtorët e "Enciklopedisë". Për Holbasch ligjet e materies nuk derivojnë nga një ndërhyrje hyjnore, por varen nga nevoja e gjërave për t‘u rregulluar mes tyre, ashtu si ndërrimi i stinëve që nuk vendoset nga Zoti, por nga rrotullimi i Tokës rreth Diellit. "Natyra, thoni ju, shkruante duke iu drejtuar kishës, është e pashpjegueshme pa Zotin. Për të shpjeguar atë që kuptoni pak, keni nevojë për leksione që të mësoni ato që nuk i shpjegoni dot".
Po të jetë i keq?
Megjithatë, vetëm në vitet 800 dhe 900 falë shkencëtarëve ateizmi filloi të përhapej shumë. Filozofi gjerman, Arthur Schopenhauer, (1788-1860) mohoi, duke parë lumturinë që nuk ekzistonte dhe të keqen që kishte pushtuar botën, më shumë sesa ekzistencën e Zotit shpresën se ai do të sillte mirësi. Më pas, Ludwig Feuerbach (1804-1872) mbështet se besimi është sinteza e aspiratave të njeriut, e "pajisur" nga natyra me urtësi, vullnet, drejtësi dhe dashuri. Njeriu kërkon, duke e bërë të shenjtë, t‘u japë më shumë vlerë këtyre rregullave së bashku dhe të japë një vlerë edukative. Besimi është një mënyrë për të edukuar njerëzimin me vlerat më të larta. Një tjetër filozof gjerman, Karl Max (1818-1883), themelues i komunizmit, tregonte se nëse ky është qëllimi i besimit, për të bërë pa atë mjafton të eliminosh shfrytëzimin dhe vuajtjet e shoqërisë. Në këtë pikë besimi, që është "opiumi i popujve", domethënë një mënyrë për t‘i mbajtur të qetë, nuk do të kishte më arsye të ekzistonte.
Ose është i padobishëm, ose ka vdekur
Në shekullin e kaluar, ndërsa ateizmi dhe "babai" i psikanalizës, Zigmund Frojd, studionte të pandërgjegjshmen dhe mbështeste fuqishëm se të çlirohesh nga fiksimi për ekzistencën e Zotit do të thoshte të emancipoheshe drejt një shoqërie të matur e të përgjegjshme, filozofi Friedrisch Nietzsche (1844-1900) thoshte me zë të lartë: "Zoti ka vdekur" dhe përshkruante me hollësi te kryevepra e tij, "Kështu foli Zarathustra", se njeriu duhet të gjejë te vetja vlerat e tij. Filozofë të tjerë të quajtur ekzistencialistë dhe jo shumë larg nga pesimizmi i poetit ateist Xhakomo Leopardi (1798-1837), si shkrimtari francez Albert Kamy (1913-1960) dhe filozofi Jean-Paul Sartre (1905-1980), kanë mbështetur absurditetin e botës, duke e ftuar njeriun të "krijohej" vetë, e të vlerësonte jetën pa menduar se Zoti do t‘i ndihmonte të arrinin atë që donin. Ndërkaq, shkenca kishte hedhur bazat për kuptimin e një bote që arrin të bëjë edhe pa Zotin. Teoria e Evolucionit të Charles Darwin (1809-1882) na jep një shpjegim të besueshëm se si jeta ka evoluar nga format më të thjeshta të saj e deri te krijimi i qenies më të komplikuar, asaj njerëzore. Sipas disa kërkuesve, pjesa akoma pashpjegueshme e procesit të formimit të kozmosit është akoma ajo fillestarja, dhe nuk ka dalë asnjë teori e re. Domethënë ajo e "Big Bang", shpërthimi nga i cili ka origjinën universi, që ka arritur të formohet në kohën prej 10-43, e cila është njësia më e vogël e kohës e matur deri më sot. Kjo është "teoria e gjithësisë", e cila duket si e pashpjegueshme dhe e mbinatyrshme, por duke iu përmbajtur ligjeve të fizikës dhe kozmosit, do të kuptonim shumë shpejt këtë shpërthim dhe formimin e universit. Por, pavarësisht ligjeve dhe rregullave të fizikës dhe kimisë, kjo nuk përjashton ekzistencën e Zotit, i cili krijoi në fillim qiellin, tokën, kafshët dhe njerëzit. Dhe kjo duket sikur të kthen në një teori të vjetër të quajtur "deizëm", të nxjerrë në vitet 600 nga filozofi anglez Francis Bacon, që e shihte Zotin si një superorë që ndërtoi kozmosin, pastaj e bëri të nisej dhe pastaj e la të vazhdonte në punën e tij.
Morali laik
Por a mund të jetosh pa besim, pa vlerat e tyre?
Mungesa e besimit fetar nuk është domosdoshmërisht mungesë e rregullave morale. Historia ka treguar që ateistët nuk janë mëkatarë edhe pse nuk besojnë. Ja që është e mundur të vendosësh rregulla morale, të cilat nuk bazohen në ekzistencën e një force madhore. Shumë ateistë kanë luftuar për të mirën e njerëzimit. Kështu, ateizmi militant i shumë regjimeve komuniste propozonte një lloj besimi ndryshe. Për Michel Onfray, autor i "Manuale di teologia", nuk është e vërtetë që vlerat e besimit janë kaq të qarta. "Librat e shenjtë siç janë për shembull Bibla dhe Kurani, përmbajnë në vetvete mesazhe kontradiktore, paqeje por edhe dhune, kundër tradhtarëve dhe sidomos grave". Më shumë se sa kristianët, më tolerantë do të mendojnë baballarët e kishës si Shën Agostini, me nocionin e luftës së drejtë apo San Bernardo që hyjnizoi vrasjen e tradhtarëve për të ndryshuar mesazhin kristian. "Një Zot i mirë nuk do të kishte lejuar kurrë tmerret e kryqëzatave, pengjet dhe vrasjet. Madje mendoj se nuk do të kishte lejuar as nazizmin me shkrimin: Zoti është me ne në rripat e SS", tregon Onfray.
Aleatë për mirësinë
Janë mendime të ngjashme me atë të filozofit gnostik anglez, Bertrand Russell (1872-1970), që tregojnë një limit të mundur të vlerave fetare. Por ndoshta sot me njohjen e limiteve reciproke është e mundur madje edhe një aleancë mes ateistëve dhe besimtarëve. "Në fund, thotë Bodei, vetëm besimi në mundësitë e tua- nuk ka rëndësi nëse beson apo jo- mund ta shpëtojë njeriun në këtë jetë". Historiani francez, George Minois, shkon deri aty sa thotë: "Ateizmi dhe besimi fetar kanë diçka të përbashkët: të bëjnë ta mendosh botën në një mënyrë të tillë se çfarë është e nevojshme për të eliminuar vuajtjet". Edhe pse siç shpjegon filozofi Gulio Giorello: "Solidariteti është një vlerë thelbësore. Nuk përfshin një princip hyjnor, por as nuk e përjashton. Është i gatshëm të përhapet mes anëtarëve të çfarëdo kishe, pavarësisht se respektojnë ndryshimet në praktikë më parë se në teori". Një aleancë kjo, që duket se ka gjetur vend në kishën e e kardinalit Maria Martini, sipas të cilit "ateistët e mirë dhe korrektë shkojnë në parajsë".
Shkenca nuk arrin të shpjegojë gjithçka
Po shkenca është vërtet në gjendje t‘u japë përgjigje të gjitha pyetjeve që vetëm pak vite më parë mund t‘u përgjigjej vetëm feja? Në fakt, nëse kërkimet e shumë kozmologëve dhe evolucionistëve kanë sqaruar shumë mistere mbi universin dhe jetën, sektorë të tjerë kanë hapur mistere të reja.
Paradokset
Kërkimet e shumta të shkencëtarëve të ndryshëm treguan se në botën e grimcave subatomike vlejnë ligje shumë të ndryshme. U zbulua se dy të vërteta kontradiktore në "botën e vogël" mund të jetë të dyja të vërteta. Me pak fjalë, aty asgjë nuk është e parashikueshme. Dhe për shkak të kësaj paparashikueshmërie edhe në universin "normal" rruga e ngjarjeve është e paparashikueshme. Edhe për këtë arsye ateizmi klasik, i shpërndarë tradicionalisht mes shkencëtarëve, duket se po i lë vend një pozicioni më gnostik. Në praktikë shkenca nuk është në gjendje të shpjegojë gjithçka.</span>
<span style="color: #000000">Ja kush i thote Zotit "Jo"
Ateistet,besimtaret qe i "falen"vetem antibesimit
Cilat janë besimet më të përhapura në botë? Sipas të dhënave të fundit, pjesa më e madhe e popullsisë beson në fenë e krishterë dhe atë myslimane. Por mes këtyre të dyjave ekziston edhe një "antibesim" që përfaqësohet nga 1,5 miliardë persona të paorganizuar, që në mënyrë individuale refuzojnë të njohin një kishë dhe të besojnë në Zotin e "propozuar" nga besimet fetare. Në përgjithësi këta njerëz janë përkufizuar si "ateistë" (fjalë që vjen nga greqishtja, "pa zot"). Por mes tyre ekzistojnë shumë dallime. Për shembull mund të flasim për ateistë epikurianë, hedonistë, neopaganë, skeptikë, semantikë (ata që mbështesin bindjen se është pa kuptim çdo diskutim rreth Zotit). Madje ka edhe pseudoateistë, siç janë përcaktuar ata që refuzojnë të besojnë te Zoti vetëm sepse u duket një mënyrë shumë e thjeshtë për t‘u shpëtuar përgjegjësive të tyre në botë.
Ç‘është ateizmi
Ateizëm përkufizohet si botëpikëpamja dhe qëndrimi i njeriut jobesimtar, përkatësisht i mungesës së besimit në një "perëndi" ("besim" në kuptimin e "pranimit a njohjes si ekzistente"). Ateizmi është shprehimisht mohimi i ekzistencës së një "perëndie" (monoteizmit) ose shumë "perëndive" (politeizmit), apo i një "qenieje hyjnore" në përgjithësi. Kjo fjalë rrjedh nga greqishtja. Në trajtën e vet latine del si përcaktim për herë të parë i përmendur nga Ciceroni.
Përkufizimi ateist ishte për shumë kohë një përcaktim i kundërshtueshëm, që nuk u pranua në fillim nga mosbesimtarët, pra ateistët. Ishte një pritje fjalëkrijuese, që përdorej prej atyre që cilësoheshin si besimtarë të vërtetë kundër ose gjoja jobesimtarëve të vërtetë. Ateizëm në kuptimin "pa perëndi", i pafe, përmendej në këndvështrimet që binin në kundërshtim me fetë themelore egjiptiano-judaike. Rrymat fetare me një përfytyrim vetjak mbi perëndinë emërtoheshin si ateiste në kohët e hershme, për shembull përfaqësues të feve monoteiste (besim në një "zot") të kristianizmit, myslimanizmit dhe të judaizmit cilësoheshin pjesërisht nga kundërshtarët e tyre politeistë si ateistë. Sot emërtimi "ateizëm" përdoret me më pak përçmim dhe përbuzje. Në diskutimet shkencore, "ateizmi" është një emërtim asnjanës. Kundërshtari i tij është teizmi, pra besimi në "zot".
Mbi të gjitha agnostik
Pjesa më e madhe e ateistëve është e përbërë nga agnostikët, domethënë nga persona që nuk e përjashtojnë në mënyrë kategorike prezencën e Zotit, por nuk shohin asnjë provë që të tregojë për ekzistencën e tij. Në vitet e fundit, kjo mungesë besimi ka arritur të pushtojë hapësira dhe iniciativa të ndryshme. Mbi të gjitha në vendet evropiane, ku sipas Papës Benedikti XVI, është duke u shfaqur "një valë laicizmi që e përjashton Zotin nga kultura dhe nga jeta publike" dhe që rrezikon të bëhet problemi kryesor në raportet mes vendeve myslimane ku akoma mbizotëron respekti i të shenjtës. Por kush janë në të vërtetë ateistët? Çfarë mendojnë ata? Ndoshta do të arrini ta kuptoni sa më mirë në radhët e këtij shkrimi.
A ekziston vërtet bota e përtejme?
Në të vërtetë ateizmi ka rrënjë shumë antike. Mund të konsiderohet laik "Epi i Gilgameshit" (i rreth 4 mijë viteve më parë), në të cilin heroit mesapotamik, Gilgameshit, i vidhet nga një gjarpër bima e pavdekshmërisë. Edhe pse në këngët e tij citohen zotat, mesazhi është i qartë: ajo që ja rëndësi nuk është që të mbijetosh pas vdekjes, por eksperienca njerëzore". Që këtej del se i pari ishte Gilgameshi. Epopeja e tij tregon për një shoqëri shumë laike. Edhe në Egjiptin antik nuk mungonin skeptikët: "Asnjë nuk ka parë kurrë që të kthehet një person nga jeta e përtejme. Jeta pas vdekjes nuk ekziston", është shkruar në gurin e një egjiptiani antik. Por ajo që duhet theksuar ka të bëjë me faktin se ka qenë shoqëria greke ajo që ka hedhur bazat e ateizmit. Që nga filozofët natyralistë grekë (shekulli 6 dhe 7 para Krishtit) të konsideruar si themelues të filozofisë, propozonin një vizion në një farë mënyre ateist: ata i shpjegonin fenomenet e natyrës me "kapriçiot" e zotave, por me principe natyrale si ajri, uji dhe zjarri. Pak më vonë, Leucipi dhe Demokriti (në shekullin e 5 para Krishtit), përcaktuan themelimin e universit dhe lindjen e realitetit nga takimi përmes atomeve. Ndërsa për Epikurin (346-270 para Krishtit) edhe shpirti është i formuar prej grimcave atomike dhe përfundon si trupi. Sipas tij, grimcat kanë formuar në mënyrë të rastësishme gjëra dhe qenie të gjalla. Me pas, asnjë krijesë nuk është krijuar nga Zoti. "Zotat edhe nëse ekzistojnë nuk interesohen për ne", sugjeronte Epikuri. Edhe në Indinë antike politeiste, mësuesi i famshëm Ajita Kesa Kambali(shekulli i gjashtë para Krishtit), buzëqeshte me ironi përballë idesë së rimishërimit. Ndaj në atë kohë shkroi të famshmin "Tregim për inekzistencën e shpirtit". Sipas Remo Bodei, pedagog i filozofisë në Universitetin e Pizës, Itali, "ateizmi në fillim nuk e përjashtonte ekzistencën e perëndisë, por evidentoi që kjo është totalisht pa asnjë rol dhe që sjelljet korrekte nuk lindin nga çmimet ose nga ndëshkimet e perëndisë, por nga fakti se janë të drejta për njeriun". Megjithatë, ateisti i parë (që nuk pranonte asnjë rol të Zotit, madje as në krijimin e gjithësisë), në mënyrë paradoksale ka qenë një prift me emrin Jean Meslier (1664-1729). Volteri, "babai" i Iluminizmit në vitin 1762, hapi testamentin e Meslier-it, ku ishin shkruar mendimet e tij. Në të vërtetë prifti ishte një dishepull i fshehtë i Epikurit: "Nuk ka asnjë të mirë për të ndarë dhe asnjë të keqe për të pasur frikë pas vdekjes. Nëse keni mundësi, trajtojeni mirë veten, përfitoni nga koha, jetoni mirë, në paqe dhe kënaquni me sa të mundeni me të mirat e jetës dhe frytet e punës. Jeta e përtejme dhe Zoti nuk ekziston", shkruhej aty.
Zoti? Një mister
Sulmi më i vendosur dhe më i fortë për Zotin erdhi nga iluministët francezë dhe në veçanti nga baroni Paul Heinrich d‘Holbasch (1723-1789), në shtëpinë e të cilit mblidheshin bashkëpunëtorët e "Enciklopedisë". Për Holbasch ligjet e materies nuk derivojnë nga një ndërhyrje hyjnore, por varen nga nevoja e gjërave për t‘u rregulluar mes tyre, ashtu si ndërrimi i stinëve që nuk vendoset nga Zoti, por nga rrotullimi i Tokës rreth Diellit. "Natyra, thoni ju, shkruante duke iu drejtuar kishës, është e pashpjegueshme pa Zotin. Për të shpjeguar atë që kuptoni pak, keni nevojë për leksione që të mësoni ato që nuk i shpjegoni dot".
Po të jetë i keq?
Megjithatë, vetëm në vitet 800 dhe 900 falë shkencëtarëve ateizmi filloi të përhapej shumë. Filozofi gjerman, Arthur Schopenhauer, (1788-1860) mohoi, duke parë lumturinë që nuk ekzistonte dhe të keqen që kishte pushtuar botën, më shumë sesa ekzistencën e Zotit shpresën se ai do të sillte mirësi. Më pas, Ludwig Feuerbach (1804-1872) mbështet se besimi është sinteza e aspiratave të njeriut, e "pajisur" nga natyra me urtësi, vullnet, drejtësi dhe dashuri. Njeriu kërkon, duke e bërë të shenjtë, t‘u japë më shumë vlerë këtyre rregullave së bashku dhe të japë një vlerë edukative. Besimi është një mënyrë për të edukuar njerëzimin me vlerat më të larta. Një tjetër filozof gjerman, Karl Max (1818-1883), themelues i komunizmit, tregonte se nëse ky është qëllimi i besimit, për të bërë pa atë mjafton të eliminosh shfrytëzimin dhe vuajtjet e shoqërisë. Në këtë pikë besimi, që është "opiumi i popujve", domethënë një mënyrë për t‘i mbajtur të qetë, nuk do të kishte më arsye të ekzistonte.
Ose është i padobishëm, ose ka vdekur
Në shekullin e kaluar, ndërsa ateizmi dhe "babai" i psikanalizës, Zigmund Frojd, studionte të pandërgjegjshmen dhe mbështeste fuqishëm se të çlirohesh nga fiksimi për ekzistencën e Zotit do të thoshte të emancipoheshe drejt një shoqërie të matur e të përgjegjshme, filozofi Friedrisch Nietzsche (1844-1900) thoshte me zë të lartë: "Zoti ka vdekur" dhe përshkruante me hollësi te kryevepra e tij, "Kështu foli Zarathustra", se njeriu duhet të gjejë te vetja vlerat e tij. Filozofë të tjerë të quajtur ekzistencialistë dhe jo shumë larg nga pesimizmi i poetit ateist Xhakomo Leopardi (1798-1837), si shkrimtari francez Albert Kamy (1913-1960) dhe filozofi Jean-Paul Sartre (1905-1980), kanë mbështetur absurditetin e botës, duke e ftuar njeriun të "krijohej" vetë, e të vlerësonte jetën pa menduar se Zoti do t‘i ndihmonte të arrinin atë që donin. Ndërkaq, shkenca kishte hedhur bazat për kuptimin e një bote që arrin të bëjë edhe pa Zotin. Teoria e Evolucionit të Charles Darwin (1809-1882) na jep një shpjegim të besueshëm se si jeta ka evoluar nga format më të thjeshta të saj e deri te krijimi i qenies më të komplikuar, asaj njerëzore. Sipas disa kërkuesve, pjesa akoma pashpjegueshme e procesit të formimit të kozmosit është akoma ajo fillestarja, dhe nuk ka dalë asnjë teori e re. Domethënë ajo e "Big Bang", shpërthimi nga i cili ka origjinën universi, që ka arritur të formohet në kohën prej 10-43, e cila është njësia më e vogël e kohës e matur deri më sot. Kjo është "teoria e gjithësisë", e cila duket si e pashpjegueshme dhe e mbinatyrshme, por duke iu përmbajtur ligjeve të fizikës dhe kozmosit, do të kuptonim shumë shpejt këtë shpërthim dhe formimin e universit. Por, pavarësisht ligjeve dhe rregullave të fizikës dhe kimisë, kjo nuk përjashton ekzistencën e Zotit, i cili krijoi në fillim qiellin, tokën, kafshët dhe njerëzit. Dhe kjo duket sikur të kthen në një teori të vjetër të quajtur "deizëm", të nxjerrë në vitet 600 nga filozofi anglez Francis Bacon, që e shihte Zotin si një superorë që ndërtoi kozmosin, pastaj e bëri të nisej dhe pastaj e la të vazhdonte në punën e tij.
Morali laik
Por a mund të jetosh pa besim, pa vlerat e tyre?
Mungesa e besimit fetar nuk është domosdoshmërisht mungesë e rregullave morale. Historia ka treguar që ateistët nuk janë mëkatarë edhe pse nuk besojnë. Ja që është e mundur të vendosësh rregulla morale, të cilat nuk bazohen në ekzistencën e një force madhore. Shumë ateistë kanë luftuar për të mirën e njerëzimit. Kështu, ateizmi militant i shumë regjimeve komuniste propozonte një lloj besimi ndryshe. Për Michel Onfray, autor i "Manuale di teologia", nuk është e vërtetë që vlerat e besimit janë kaq të qarta. "Librat e shenjtë siç janë për shembull Bibla dhe Kurani, përmbajnë në vetvete mesazhe kontradiktore, paqeje por edhe dhune, kundër tradhtarëve dhe sidomos grave". Më shumë se sa kristianët, më tolerantë do të mendojnë baballarët e kishës si Shën Agostini, me nocionin e luftës së drejtë apo San Bernardo që hyjnizoi vrasjen e tradhtarëve për të ndryshuar mesazhin kristian. "Një Zot i mirë nuk do të kishte lejuar kurrë tmerret e kryqëzatave, pengjet dhe vrasjet. Madje mendoj se nuk do të kishte lejuar as nazizmin me shkrimin: Zoti është me ne në rripat e SS", tregon Onfray.
Aleatë për mirësinë
Janë mendime të ngjashme me atë të filozofit gnostik anglez, Bertrand Russell (1872-1970), që tregojnë një limit të mundur të vlerave fetare. Por ndoshta sot me njohjen e limiteve reciproke është e mundur madje edhe një aleancë mes ateistëve dhe besimtarëve. "Në fund, thotë Bodei, vetëm besimi në mundësitë e tua- nuk ka rëndësi nëse beson apo jo- mund ta shpëtojë njeriun në këtë jetë". Historiani francez, George Minois, shkon deri aty sa thotë: "Ateizmi dhe besimi fetar kanë diçka të përbashkët: të bëjnë ta mendosh botën në një mënyrë të tillë se çfarë është e nevojshme për të eliminuar vuajtjet". Edhe pse siç shpjegon filozofi Gulio Giorello: "Solidariteti është një vlerë thelbësore. Nuk përfshin një princip hyjnor, por as nuk e përjashton. Është i gatshëm të përhapet mes anëtarëve të çfarëdo kishe, pavarësisht se respektojnë ndryshimet në praktikë më parë se në teori". Një aleancë kjo, që duket se ka gjetur vend në kishën e e kardinalit Maria Martini, sipas të cilit "ateistët e mirë dhe korrektë shkojnë në parajsë".
Shkenca nuk arrin të shpjegojë gjithçka
Po shkenca është vërtet në gjendje t‘u japë përgjigje të gjitha pyetjeve që vetëm pak vite më parë mund t‘u përgjigjej vetëm feja? Në fakt, nëse kërkimet e shumë kozmologëve dhe evolucionistëve kanë sqaruar shumë mistere mbi universin dhe jetën, sektorë të tjerë kanë hapur mistere të reja.
Paradokset
Kërkimet e shumta të shkencëtarëve të ndryshëm treguan se në botën e grimcave subatomike vlejnë ligje shumë të ndryshme. U zbulua se dy të vërteta kontradiktore në "botën e vogël" mund të jetë të dyja të vërteta. Me pak fjalë, aty asgjë nuk është e parashikueshme. Dhe për shkak të kësaj paparashikueshmërie edhe në universin "normal" rruga e ngjarjeve është e paparashikueshme. Edhe për këtë arsye ateizmi klasik, i shpërndarë tradicionalisht mes shkencëtarëve, duket se po i lë vend një pozicioni më gnostik. Në praktikë shkenca nuk është në gjendje të shpjegojë gjithçka.</span>