Bing-Bang i ri

[atman]

Re: Bing-Bang i ri

Nga sa lexoj me pelqen fodulleku i rasteve identike.
Jam ndeshur edhe dikur, para disa vitesh kur njefare fizikanti i njohur shqiptar shkruajti kunder nje shkrimi tim per kaosin. Te tjere i kishin then, kushedi te shqetesuar per çfare shkruaja une dhe iu vu punes me zelle per ta hedhur posht, ne fakt zbuloi qe ishte injorant dhe akoma me shume injorant ne disa arsyetime naive. Premtoi se do te shkruante me pas dhe mbeti ne hije. Ne veçanti kur une solla fakte ne nje shkrim te dyte ku terhiqja vem,endjen nga pikpamja teknike me pyetjen: nese eshte nje kotesi, perse shuma te konsiderushme te buxhetit amerikan shpenzohen ne ate drejtim?
Por t'i rikthehemi temes.
Big bangu nuk eshte vertetuar, as edhe fundesia as edhe pafundesi e gjithesise si edhe mjaft te tjera per te mos bere liste, pyetja qe behet eshte: Perse shkenca merret me to? A nuk humbet kohe? Po te kerkosh pergjigjen te kjo pyetje do te kuptosh se nuk vlen asnjelloj terminologjie te cilat te studiuara ne inxhineri apo ne fizike, ose ne çdo shkence tjeter, sepse asnjehere nuk dime se si ndikojne ato njera tjetren ne menyre perfundimtare. Kjo eshte teoria e kaosit, i dashur. Imagjino veten tende buze rruges dhe lumi i makinave qe shkojne me shpejtesi. Bej nje hap provukues per te pare ndryshimin e dukshem ne rrjedhen e makinave dhe mundohu pastaj te gjesh miliona e miliona pasoja te padukeshme te cilat çojne diku ne nje ane te planetit ne nje katastrofe. Hidhet posht ne njefare menyre Njutoni apo jo?
Persa i perket asaj, si quhet ajo femra? ajo qe thote se boshatiset vrima e bardhe sepse iken lenda(ky eshte kuptimi apo jo) mund t'i them: ku perfundon lenda qe thithet nga vrimat e zeza, sepse sado qe te jete i madh graviteti, psh mbaj mend ne femijeri te kem lexuar se nje lende me nje mase sa nje luge kafeje, peshon qindra tonelata, sidoqofte ky perqendrim per shkak te gravitetit ka nje kufi, pas te cilit fillon zgjidhja, dmth thyerja e kufirit e qe mbetet logjikisht nje diçka tjeter e cila quhet per oportunitet vrime e bardhe sepse e leshon lenden. Askush nuk mund ta hedhe dot posht duke u mbeshtetur mbi njohurite e sotme. Sikunder te thashe ne fillim. Te gjitha ligjet qe njohim nderthuren direkt dhe jo, por ka mjaft ligje qe veprojne ne prapaskene, te cilat nuk i dime dhe qe mesohen hap pas hapi.
Tashme, si perfundim, shkenca nuk ka ecur perpara sepse ka qene e shtrenguar, perndryshe njerezimi do te kishte lindur si nje plak qe ne femijerine e tij, psh kur epidemia e koleres e vitit 1300 nese nuk gaboj, e gjysmoi popullsine e Europes, 25 milione te vdekur, duhej te ishte shpikur, ose gjetur vaksina dhe ilaçi, ne fakt u be shekuj me vone.
Diskutimi tend lidhet me zbatimin e disa ligjeve te gravitetit, apo relativitetit etj, terminologjia eshte gjithmone nje faqe spekullative, ne fushen qe ke studiuar si inxhinier, ndersa une psh te ecuren ne bulevard e quaj edhe nje zbatim te ligjit te gravitetit, te kundershtimit, apo tensionin qe vuajne njerzit e shikoj edhe si prishja e ekuilibrit midis presionit te jashtem atmosferik me ate te gjakut brenda trupit, i cili shkaktohet nga...etj etj qe jam ne gjendje te ta them... siç e shikon nuk kam nevoje te jem inxhinier, sepse ne kete rast si ti edhe une e kemi mesuar nga te tjere. Por veçoria e diskutimit tend eshte se kufizon dhe i mbyll shtigjet. Ky nuk eshte tipar i shkencetarit qe me siguri ti nuk je, por nuk mund te behesh ne kete menyre.
Shkenca ka ecur perpara mbi bazen e pasionit.
Shiko, kur Zhyl Vern shkruajti "20 mije lega nen det" nuk kishte nendetese. Mirepo imagjinata i kapercen te gjitha kufijte. Nendetesja e Vernit ishte me e perfeksionuar se sa keto te sotmet edhe pse kur realizohen filmat i bejne disi vulgare, ne fakt as atomiket s'kane mundesine per te shkuar ne fund te oqeanit si "Nautilusi".
Njeriu enderon, imagjinon dhe realizon. Ky eshte promotori. Dhe energjia eshte pasioni.
Keshille nga une? Nuk ia vlen terminologjia ne keto raste, sidomos bindja se çfare te lejon e çfare jo. Keshtu shpeton nga çdo lloj frike.

 

[studenti100]

Re: Bing-Bang i ri

Diskutimi yt ka nje sere lloj pikash, por po mundohem t'i zbertheje nje nga nje sepse shkrimi yt vete sa andej ketej dhe rrotullohet ne shume drejtime por pyetjeve teknike te drejt per drejta qe te bera nuk iu pergjigje drejt per drejt por the "shkenca nuk ka kufij, po pres per te ardhmen qe te gjenden ligje qe kundershtojne ligjet qe njihen sot".

Shume bukur, nqs t'i pret nje ligj ne te ardhmen do kundershtoj cdo ligj qe njihet sot si relativiteti, njutoni, termodinamika apo te tjera, perse diskutojme ne? Sepse edhe ne rastin me fatlum edhe sikur te na jepej kohe te rronim derisa keto ligje te kundershtoheshin, ti mund te shpreheshe "une e kam pasur mire qe ne fillim dhe ti e ke pasur gabim". Atehere ne ate kohe shume te larget ne te ardhmen une do kisha nje pergjigje te thjeshte "edhe une do pres derisa ato ligje qe kundershtuan ligjet e termodinamikes, te kundershtohen nga disa ligje akoma me te avancuar qe nuk jane gjetur dhe ne keto menyre do riafirmohen ato te termodinamikes". Pra ne kete loje fjalesh nuk ia vlen te diskutohet as argumentohet per dicka konkrete sepse sipas ketij modeli mendimi, ligjet vetem sa kundershtohen dhe riafirmohen ne menyre ciklike sepse duhet te kesh "mendje te hapur". Ne fakt shkenca nuk ecen keshtu, nuk ecen me shpresen se do kundershtohet ligji i gravitetit dhe do dali se molla terhiqet nga bukuria drejt tokes dhe jo nga graviteti apo se energjia shkaterrohet se u merzit dhe nuk konservohet. Pra nqs keto ligje te ishin aq ne meshire te fatit sa e ben ti, ne duhet te riekzaminonim gjithe virtytet e te marrit me shkence.

Une te dhashe se do qe te bindem une personalisht, nuk po flas per te tjeteret, se kthehesh ne kohe prapa apo jo, me trego se cili koncept matematikor eshte me i madh se infiniti qe ta bejme forcen kaq te madhe dhe bindem. Tani pergjigja jote mbetet shablloni me larte "po pres qe te kundershtohet ligji i relativitetit dhe do ta jap". Nqs qenka keshtu, mbaron diskutimi, ti prit se mos te bien gjerat nga qielli, ndersa une po bazohen ne kete ligj dhe po e eci perpara ne punen time.

Ne kete menyre ti ke gjetur goditjen e arte qe cfare do lloj ligji fizike ose argumenti te sjelli tjetri ti thua "po pres". Ne kete menyre vetem ti po qendron ne vend, ne vendin qe shpeton as drita, "vrimen e zeze", se kjo te thith edhe s'te nxjerr diku. Ka me argument te forte se ky?

Ne fakt une me ty jam, nqs ti na gjen aparate qe thyejne ligjet e termodinamikes, do i kesh bere shoqerise dhuraten me te madhe. Por keto gjera nuk behen duke pritur dhe ketu qendron "vrima e zeze" e mendimit qe bie dhe nuk del me.

Nqs perdor gjithmone argumentin e te "priturit", ti del gjithmone fitimtar i te qenurit ne "singularitet" ne mendimet e tua. Pra ku dua te dal une, ka dallim midis njerezve qe "presin", atyre qe "ecin" duke u bazuar ne ndonje gje. Ai qe avancon mund te ndryshoje edhe mendje por ai qe "pret", nuk ndryshon mendje kurre. Ne fakt vetem duke pritur shpeton nga frika, se kur ecen edhe pengohesh edhe bie. Por edhe ne rastin se bie poshte me fytyre nuk pret, por cohesh ne kembe edhe ecen.

Tjeter pune, ne shkence nuk ka asgje origjinale, qe te fillosh ti tani te shpikesh numrat dhe te dalesh ne teorite e relativitetit. Te gjithe kane mesuar dhe jane bazuar te dituria e dikujt tjetri si nga ty qe lexon nga te tjeret dhe nga ata qe zbulojne dicka te re. Por e bukura nuk eshte ca meson dhe sa meson apo sa lexon, por sa i perdor ato qe di, sa i ve ne sherbim te ecesh, dhe kur "pret" nuk ke pse t'i perdoresh.

Ajo atje me larte qe ka mbaruar doktoratin per astronomi, vec nje copez titull sa te vari ne mure eshte, nuk tha se boshatiset vrima e bardhe se iken lenda por thote se vrima e bardhe dhe vrima e zeze jane zgjidhje matematikore te singularitet ne hapesire dhe kohe pa marre parasysh se ka mase ne kete hapesire. Ndersa kur merret parasysh se ka mase zgjidhja e vetme matematikore eshte e vrima e zeze.

 

[atman]

Re: Bing-Bang i ri

Jo aq per hir te diskutimit se sa per hir te se vertetes nuk te bera nje peytje direkt pas reagimit tend te pare, pyetje te ciles as ti dhe asnje qenie e arsyeshme ne gjithesi nuk mund t'i pergjigjet(ose t'i jape zgjidhje).
Pyetja eshte:

- SI MUND TE PROVOSH QE NUK EKZISTON DICKA QE NUK EKZISTON?

 

[atman]

Re: Bing-Bang i ri

E kupton gafen qe ke bere kur u mundove te hedhesh posht diçka qe s'mund te hidhet sepse ti vete thua qe nuk ekziston, nderkohe qe une them se eshte hipoteze dhe si e tille ka te drejten e qytetarise si çdo hipoteze tjeter. Pamundesia per ta shndruar ne TEZE lidhet thjesht me faktin se syri dhe mendja tone ende nuk shikon aq larg dhe aq thelle sa duhet per te provuar. Por kjo nuk do te thote te hidhet posht e me keq akoma te quhet inekzistente diçka vetem sepse jemi te paafte sot.
Ti bere nje budallallek duke u munduar te "provosh" qe nuk ekziston duke perdorur terminologji te huazuar nga shkenca, qe si gjest nuk eshte shkence, por spekullim. Ketu mund te shkruhet nje pyetje tjeter:
- SI MUND TE PROVOSH DICKA QE NUK EKZISTON DUKE PERDORUR METODEN, (QOFTE EDHE LIGJE, TERMODINAMIKE, ENTROPI, RELATIVITET GRAVITET, ETJ) QE PERDORET PER ATE QE EKZISTON?
Ja thelbi i gabuar qe e permbys tere qendrimin tend. S'mund te aplikosh asnje nga keto ligje per logjiken elemntare sepse jane nxjerre mbi bazen e fenomeneve te njohura e te pervojes.
Nese do te kishe kuptuar fare paksa relativitetin te meson se fenomenet absolute jane pak, thuajse te paperfilleshme, (si numer).
Sa per çfare mesoj une. Ndoshta ke te drejte por ndoshta edhe jo. Them se ne zanatin tim, jam ne nje nivel teper larg mesatares. Sikurse them se ti je nje inxhinier, mekanik, elektrik, elektronik, kimik, gjelog, etj, por nuk je astrofizikant dhe njohurite e tua qofte edhe per termodinamiken mbeten teorike por jo te aplikueshme sepse kete mundesi e kane te gjithe dhe nuk eshte e nevojeshme te studiosh, psh, qe, per te ditur se kur ngrihesh nga krevati ke kundershtuar forcen e gravitetit. Ne kete forme mendimi i sherben vetem fizikantit, jo iksit apo ipsilonit. Kur ngas makinen teorikisht apo tradicionalisht di qe kemi shndrimin e nxehtesise ne pune mekanike. Mua kaq me mjafton e tepron sepse une shikoj mjetin. Ndersa kur shkruaj letersi, aty po, e stermundoj veten sepse ajo qe kerkoj dhe ajo qe jap, duhet t'i kapercejne te gjithe parametrat qe quhen tradicionale, ose me sakte mediokritetin. Per te mbrritur ketu me ndihmon njohja ne rreth e gjithe botes te ciles i perkas.
Pastaj, do te ta them meqenese verej shenja fodulleku te çfare shkruan. Kur permende entropine, per nje çast nuk po me vinte ne kujtese, pastaj u rikthye vetiu dhe te shkruajta diçka per kaosin, per te kuptuar sa ti ke njohuri per entropine dhe parimin e dyte ku ajo lidhet mesemiri me teorine e kaosit. Ne fakt nuk del gjekundi nga sa shkruan dhe kjo nxit te te them serish: Rri larg terminologjise ne diskutime te tilla sepse ato duhet te gjejne vetveten, dmth te zberthehen. Hamendesoj qe ti e di shume mire se thelbi i parimit te dyte shpreh pikerisht vetvetishmerine e shndrimeve termodinamike. Dijetaret qe merren sot me kaosin i kushtojne pikerisht vemendje ketij parimi sepse te spontaneiteti gjen misherim.
Ne paragrafin e fundit, ose eshte gabimi tend ose eshte gabimi i saj e i te dyve per pasoje. Perderisa pranohet si nje zgjidhje matematikore per te dy keto njesi ne hapesire e kohe pa marre parasysh masen, atehere si mund te flitet per kete mundesi ne po te njejtin arsyetim qe e hedh posht kur permend masen? Perse njera pranohet si mundesi kur kemi mase dhe tjetra vetem si e tille matematikore ne mungese te mases? Sa fenomene ne natyre ndodhin sepse kemi nje cikel? Dmth reshjet bien sepse formohen rete dhe nxehtesia diellore shkakton avullim, avulli shndrohet ne re dhe bien reshje...u kthyem ne fillim te nje cikli tjeter. Vrimat e bardha bejne te kunderten e vrimave te zeza, kjo eshte shume me teper logjike se sa stermundimi, apo siziflleku qe kerkon zgjidhje te pyetja e bere ne veçanti, e para.
Eshte Hawking (dhe nuk ka mendje me te madhe sot per sot ne kete fushe. Pranohet sa ka tejkaluar edhe Ajnshtajnin - mbetet relative)qe i ka studiuar vrimat e zeza dhe ka perpunuar teorite mbi to te bazuara studimet e tij mbi relativitetin dhe kuantistiken dhe po ky thote se materia del nga ana tjeter e vrimave te zeza.
Ka nje logjike ketu qe duhet besuar sepse vetem ne Rrugen e Qumeshtit ku bejme pjese edhe ne, jane llogaritur mbi 100 mije vrima te zeza, gje qe do te thote se duhej te ishim gelltitur apo te perdor fjalen qe thuhet zakonisht ne kete rast, do te ishim makaronizuar prej kohesh. Distancat nuk kane rendesi perderisa fuqia e vrimave te zeza rritet me diametrin e tyre ose do te shumfishohej ne çastin kur nje vrime e zeze do te gelltiste nje tjeter, keshtuqe, ato do te qene ne gjendje te kapin çdo sistem diellor sado te larget e periferik sikurse ky joni. Aq me shume qe ato jane ne gjendje te thithin si kohen edhe hapesiren dhe, sikunder dihet hapesira nuk eshte boshlleku qe kuptojme ne por duke zhdukur kohen e kthen çdo gje te zero, te koha pa kohe. Sepse une nese e kap fillin e kohes ne dore, jam ne gjendje ta lemshoj ate sado e larget qofte, sepse, hamendesoj big bangun ka qene nje kohe 1. ("Perse duhet te luftosh per te shkaterruar nje kundershtar? Privoje nga koha dhe...eliminohet vetiu!" shkruaj te libri Memento Mori.) Nuk ka ndodhur dhe nuk dime nese do te ndodhe, por dime duke verejtur nebulozat se brenda tyre lindin ne vazhdimesi yje e bote te tjera.

Perderisa mua me intereson çdo gje njerezore, nuk besoj se jam nga ata qe pres sikunder thua ti, perkundrazi. Nganjehere pelqej me shume te rri ne gjendje prehjeje se sa te flas gabim ose t'ja fut si kau peles.

 

[studenti100]

Re: Bing-Bang i ri

SI MUND TE PROVOSH QE NUK EKZISTON DICKA QE NUK EKZISTON?

Ne fakt dicka qe nuk provohet nuk eshte shkence. Dhe ne shkence gjithmone me e lehte eshte te provosh dicka qe nuk ekziston se sa dicka ekziston.

Po nqs dicka bie ne kundershtim me gjithcka qe eshte vertetuar deri me sot eshte paksa e ekzagjeruar te mendosh se nje dite do shpiket nje makine qe kundershton ligjin e sotshem te termodinamikes apo konservimit te energjise. Pra e kap cik thelbin e muhabetit ketu. Dhe asnje nuk shkruan shkencerisht se po punon ne ndonje makine t'i thyej keto ligje. Po le qe s'punon por asnje nuk financon kete gje sepse keto gjera jane bere kohe me pare dhe ata qe jane munduar t'i thyejne kane deshtuar.

Ti e di shpejtesine e drites, pra ky fenomen eshte absolut ne cfare sistemi ta marresh ti, kjo eshte nje postulat i teorise. Postulati tjeter eshte se ligjet jane te njejta pavaresisht nga ndryshimi i sistemeve.

Ideja jote se gjithcka eshte relative nuk eshte shkencore se sipas kesaj ideje, ne toke ka ligje te tjera dhe ne mars ka ligje te tjera. Gjithe shkenca bazohet ne idene se ligjet jane universale ne cdo pike dhe hapesire.

Kur nuk ka mase te dyja zgjidhjet jane ne matematike, nuk eshte vetem zgjidhja e vrimes se bardhe. Kur ka mase njera prej zgjdhjeve nuk eshte me dhe ngelet vetem nje. Probleme me dy zgjdhje a me shume matematikore ka plot, por ne realitet nuk do thote se te dyja jane domosdo zgjidhje reale.

Ciklet jane te lidhura me termodinamiken dhe kryesisht entropine. Nuk ka ndonje cikel ta coje entropine e sistemit universal ne zvogelim. Ti me tregon shiun dhe ujin qe bie dhe avullon. Ketu energjia eshte dielli, po mos kishe diell me ca do ndodhte ky cikel. Por ne te njejten analogji ne rastin e universit ca lloj "dielli" po e furnizon kete cikel te universit.

Po gjerat po gelltiten dhe akoma nuk eshte gjetur ndonje vrime e bardhe. Perse ne kete rast paska 100 mije vrima te zeza dhe as nje vrime e bardhe te verejtur. Sipas teorise duhet te kishte numer te barabarte vrimash se zeza me ato te bardha dhe duhet te dukeshin te njejta vetem se ne rrjedhen e trupave: vrima e zeze drejt singularitetit dhe vrima e bardhe ne drejtim te kundert te singularitetit.

Po ca prehje? Ti the se vrimat e bardha jane dukur me teleskope dhe provuar se ekzistojne, ka me futur kot se kaq? Ti je vetem ne prehje te kundershtohen ligjet e termodinamikes nga nje 'tjeter' se per vete e shoh se nuk e ke njohurine te thelle per ciklet dhe termodinamiken, duke mos kuptuar se ketu te thuash te presesh eshte t'ia kesh futur kot dhe nuk eshte se mund te perdoret si nje argument llogjikor ne cfaredo lloj bisedimi.

 

[atman]

Re: Bing-Bang i ri

Analizojmë shkrimin e mësipërm sepse gjen kaq xhevahire sa edhe po t’i heqësh “xheva-t” mbeten që mbeten “hiret”. Mirëpo hiret rimojnë me laviret dhe nga këtu del titulli:
“Plot hire por lavire”.


(Hiret) - Ne fakt dicka qe nuk provohet nuk eshte shkence. Dhe ne shkence gjithmone me e lehte eshte te provosh dicka qe nuk ekziston se sa dicka ekziston.

(Laviret) - Në këtë thënie ka aq shumë pasaktësia sa mund të mbahet edhe si kampion ne gjininë e vet. E para ngatërrohet përkufizimi i shkencës me objektin e saj, me historinë e saj edhe me mënyrën ose metodën që ajo përdor për të bërë të qartë çfarë po kumton.
“Ne fakt dicka qe nuk provohet nuk eshte shkence”. – po e marrim për të vërtetë. Mirëpo po të ndjekim çfarë shkruan më pas mbetemi të mrekulluar:

(Hiret) - “Dhe ne shkence gjithmone me e lehte eshte te provosh dicka qe nuk ekziston se sa dicka ekziston”.

(Laviret)-Kjo do të thotë se diçka që nuk ekziston jo vetëm që provohet nga shkenca, por përkundrazi e ka edhe më të lehtë. Mirëpo kemi thënë se shkencë është vetëm diçka që provohet? Pra si pasojë diçka që nuk ekziston meqënëse provohet është shkencë.


Shpjegimin po mundohem ta thjeshtoj në mënyrë që ta bëj të kuptueshëm për të gjithë, por edhe duke i rënë shkurt sepse rrugëkalimi për të dhënë një pasqyrë më të saktë, është nga formalizmi te logjika matematike, formale dhe teoritë përkatëse.
Infinito – i pafundmë. Si nocion është abstrakt dhe këto lloj nocionesh janë ABSOLUTE si të tilla nuk kanë të krahasuar në realitet. Si psh MOSEKZISTENCA ose ASGJËJA, nuk mund t’i krahasosh me një madhësi identike ose më të madhe se ato për të nxjerrë vlerën. Kjo pamundësi s’mund të krahasohet me mundësinë ose ekzistencën me mosekzistencën sepse e kanë atributin e të jetuarit, të të qenit brenda vetes, tipar të tyren, jo jashtë. Pra s’ka asnjë pikë referimi. Ja çfarë e bën të pamundur të provosh mosekzistencën e mosekzistencës. Vdekja është një madhësi absolute dhe nuk mund ta krahasosh me diçka tjetër të barasvlefëshme ose më të madhe se ajo, sepse ne nuk dimë diçka të tillë sot për sot. Nesër mund të zbulojmë një univers tjetër mbi bazë tjetër e jo mbi vdekjen.


(Hiret) - “Po nqs dicka bie ne kundershtim me gjithcka qe eshte vertetuar deri me sot eshte paksa e ekzagjeruar te mendosh se nje dite do shpiket nje makine qe kundershton ligjin e sotshem te termodinamikes apo konservimit te energjise. Pra e kap cik thelbin e muhabetit ketu. Dhe asnje nuk shkruan shkencerisht se po punon ne ndonje makine t'i thyej keto ligje. Po le qe s'punon por asnje nuk financon kete gje sepse keto gjera jane bere kohe me pare dhe ata qe jane munduar t'i thyejne kane deshtuar.”

(Laviret) - Është një shembull klasik se si punon një imagjinatë nën efektet drogues të monologut. Kërkova të gjej diçkanë që bie në kundërshtim me gjithçkanë por s’e gjeta. Pastaj kërkova të gjej edhe atë makinën që bie në kundërshtim me ligjin e termodinamikës dhe të konservimit të energjisë; ( ke magjepsur ndonjë femër me këte term. Mesiguri që ka shqyer sytë dhe e eksituar ose e keqkuptuar, ka menduar kollodokë e pistona, futje dalje, sekrecione dhe variabile W40 etj. Kushedi çka menduar e shkreta...) nuk e gjeta as edhe makinën, e kështu në këtë kohë krize i kurseva paratë e atyre që s’duan të financojnë.
_______________________________________________________________________________


(Hiret) - Ti e di shpejtesine e drites, pra ky fenomen eshte absolut ne cfare sistemi ta marresh ti, kjo eshte nje postulat i teorise. Postulati tjeter eshte se ligjet jane te njejta pavaresisht nga ndryshimi i sistemeve.

(Laviret) - Postulat – term i përdorur në antikitet nga mësuesi që u kërkon nxënësve ta pranojnë argumentin pa hyrë në diskutim. Kërkohet të pranohet vlera pa domosdoshmërinë e të provuarit. Në terminologjinë e sotme, psh janë të tilla ato parime të cilat edhe pse jo të vërtetueshme, të pademonstrueshme, pranohen për t’i dhënë shtytje diskutimit, si nevojshmëri logjike.
Japim një shembull nga Kant.
- Pavdekshmëria e shpirtit.
- Liria e njeriut.
- Ekzistenca e Zotit.
Sipas filozofit, edhe pse nuk janë të provueshme, pranohen për ta bërë të mundëshme jetën morale. Pra në thelb kemi një oportunitet.

Përse vrima e zezë ka aftësinë të thithë edhe dritën? Sipas postulatit tënd ajo duke pasur një shpejtësi të tillë të pakrahasueshme në gjithësi do të duhej t’i shpëtonte pangopësisë së vrimës së zezë e në fakt nuk ndodh. Mos vallë vorbulla – shtjella – enemia e vrimës së zezë është më e shpejtë se ajo e dritës? Kjo pyetje u bë më 1783 nga John Michell dhe përgjigja është fare e thjeshtë se një objekt i tillë që thith edhe dritën vërtitet shumë më shpejt se ajo. Pra, paska edhe shpejtësi më të mëdha, e ndoshta akoma më të mëdha, por meqënëse dijet tona janë relative do të thotë se njohja do të vijë shkallë shkallë.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Hiret) - Ideja jote se gjithcka eshte relative nuk eshte shkencore se sipas kesaj ideje, ne toke ka ligje te tjera dhe ne mars ka ligje te tjera. Gjithe shkenca bazohet ne idene se ligjet jane universale ne cdo pike dhe hapesire.

(Laviret) - Servantesi do të shkruante:
Këtu tregohet se si relativiteti përjashtohet nga shkenca. Mirëpo e përzënë nga dera, hyn nga dritaria. Dhe fajin e ka Ajnshtajni. Sepse po të jenë relative në tokë për ndonjë arsye të mos arsyes, në gjithësi nuk janë të tilla. Edhe pse shprehimisht shkruaj: “Nese do te kishe kuptuar fare paksa relativitetin te meson se fenomenet absolute jane pak, thuajse te papërfilleshme, (si numer)”. gjë që nuk është njësoj apo jo? me thënien përfshirëse “gjithçka”.


(Hiret) - Kur nuk ka mase te dyja zgjidhjet jane ne matematike, nuk eshte vetem zgjidhja e vrimes se bardhe. Kur ka mase njera prej zgjdhjeve nuk eshte me dhe ngelet vetem nje. Probleme me dy zgjdhje a me shume matematikore ka plot, por ne realitet nuk do thote se te dyja jane domosdo zgjidhje reale.

(Laviret) - Për këtë do ta marrësh përgjigjen në fund meqënëse unë nuk ta mbush mendjen. Si mund të mbushet një enë pa fund? Nuk janë domosdo zgjidhje reale, janë vetëm reale pa atë domosdo.

________________________________________________________________________________

(Hiret) - Ciklet jane te lidhura me termodinamiken dhe kryesisht entropine. Nuk ka ndonje cikel ta coje entropine e sistemit universal ne zvogelim.

(Laviret) - Kjo copë është tepër e famëshme nuk kam fjalë. Ore shqiptar, imagjino fytyrën e një budallai që herë qan dhe herë qesh. Në këtë rast verifikohet edhe ekuilibri i të kështuquajturës “herë qan - herë qesh” i cili bazohet te spontaneiteti (i vetishëm ose i lirë) dhe natyrisht duke u bazuar këtu nuk tenton të ndryshojë, por ka edhe ndryshime që bëhen të detyruara, ja ku entropia ose ajo gjendje ekuilibri prishet dhe çdo prishje nuk është zvogëlim, jo, është prishje, shkatërrim, zhdukje ose vdekje. Pastaj mos harro se “entropi” do të thotë “kthim” “ndryshim” “shndërim” “kalim” do tjetër sinonim?


______________________________________________________________________________________


(Hiret)- Po gjerat po gelltiten dhe akoma nuk eshte gjetur ndonje vrime e bardhe. Perse ne kete rast paska 100 mije vrima te zeza dhe as nje vrime e bardhe te verejtur. Sipas teorise duhet te kishte numer te barabarte vrimash se zeza me ato te bardha dhe duhet te dukeshin te njejta vetem se ne rrjedhen e trupave: vrima e zeze drejt singularitetit dhe vrima e bardhe ne drejtim te kundert te singularitetit.


(Laviret) - Pak më sipër te realtiviteti na the se ligjet janë universale, tashmë çuditesh pse nuk janë.
Sepse ligjet e fizikës nuk janë simetrike – fute në kokë inxhiner që nuk je.
Jo, jo më duhet ta korigjoj, ka më shumë se 1 milion vrima të zeza.
Për të shuajtur habinë tënde më duhet të të kujtoj edhe njëherë Nebulozat dhe përbërjen. Gaz parak dhe pluhur kozmik, brenda tyre lindin parreshtur yje e planetë, tashmë logjikisht duhet menduar, po nebulozat si krijohen? Kërkoje këtë përgjigje sepse ndoshta të çojnë pikërisht te shkulmet e vrimave të bardha dhe sipas mendimit tim, kjo shpjegon formën e ç’rregullt të nebulozave. Janë shfryrje s’ka si të ketë rregull. Ne kur ulemi të hamë respektojmë një rradhë, etikën, por kur shkojmë për të menderosur kujt i vete mendja të nxjerrë diçka artistike të përpunuar bukur me formë të tillë e të atillë nje mut që të na kujtojë artin? Askujt! Të ka zënë ndonjëherë barku? – spruco nga të gjitha anët e ti na kërkon simetri.

________________________________________________________________________________

(Hiret) - Po ca prehje? Ti the se vrimat e bardha jane dukur me teleskope dhe provuar se ekzistojne, ka me futur kot se kaq? Ti je vetem ne prehje te kundershtohen ligjet e termodinamikes nga nje 'tjeter' se per vete e shoh se nuk e ke njohurine te thelle per ciklet dhe termodinamiken, duke mos kuptuar se ketu te thuash te presesh eshte t'ia kesh futur kot dhe nuk eshte se mund te perdoret si nje argument llogjikor ne cfaredo lloj bisedimi.


(Laviret) - U mundova shumë të gjeja se ku paskam thënë për vrimat e bardha që janë parë me teleskop. I rashë kryqe tërthor çkam shkruajtur më parë, por e nuk e gjeta një pohim të tillë. Pastaj kërkova edhe të “futurën se kaq”, nuk e gjeta, përveç faktit që thashë se është hipotezë.
Megjithatë nuk u mërzita, aspak, sepse deri para dy tre ditësh kisha lexuar pak si edhe dikur ndoqa me interes të madh një emision shkencor të quajtur “Historia e universit”, por debati më nxiti të shoh diçka që më ka kënaqur shpirtërisht dhe kjo është kokra e qershisë mbi tortë:
QE HIPOTEZËN E EKZISTENCEËS SË VRIMAVE TË BARDHA E KA HEDHUR AJNSHTAJN DHE NATAN ROZEN – FIZIKANT ISRAELIAN
Duket se këta të marrë nuk kanë pasur asnjë ide për termodinamikën (prap me termodinamikën ti? E di barcoletën e ariut që e rrihte ujkun? Thuaji ndonjërit të ta tregojë, mbyllet me një thënie të ngjashme: prap pa kapele ti?!).

A nuk është më mirë të heshtësh e të lesh përshtypjen se je i paditur, se sa të flasësh e të zhdukësh çdo dyshim?

 

[studenti100]

Re: Bing-Bang i ri

Ainshtajni ka bere edhe gabime si konstantja e universit edhe ndryshoi mendje pas observimit se universi po zgjerohet. U mora me qershine se te tjerat nuk do i perserise.

Me pelqeu fytyra e budallait por entropia e sistemit nuk eshte njesoj me entropine e universit qe perfshin sistemin dhe cfare shkemben energji me sistemin. Pra kur fytyra prishet dhe shkaterrohet, atehere nuk kemi zvogelim, kemi zmadhim ne entropi. E kupton qe kur prishen gjerat entropia zmadhohet. Nqs e pertyp kete me kupton: per te rregulluar dicka te prishur, duhet te prishesh dicka tjeter me shume se ajo qe do ta rregullosh.

Pra rezultati net eshte ne prishje dhe ky eshte zmadhim i entropise. Nejse nqs se nuk e kupton, mos shkruaj me po hap lexo nje liber qe ka te beje me entropine. Eshte koncept jo i lehte te kuptohet edhe nga ata qe vene ne universitet per ta kuptuar, prandaj nuk te ve faj por te vleresoj se ke mjaft material per 'barsaleta entropike'.

 

[Kondrapedali]

Re: Bing-Bang i ri

Nxënës, ke fantazi shumë të zhvilluar dhe kërkon ti japësh zgjidhje problemeve tepër të mëdha me entuziazmin e mësimit të një ligji apo teorie të re në fizikë. Jam i sigurt që në të ardhmen, po vazhdove me këtë entuziazëm, do arrish të bësh diçka për shkencën poe ndërkohë të mungojnë akoma njohuri e mbi të gjitha të mungon një metodologji mendimi (mënyra e drejtë e të logjikuarit).

Mos ma merr për të keq (pasi nuk kam për qëllim të të ngacmoj) por ndonjëherë është më e urtë të dëgjosh këshillat e të tjerëve (Atman në këtë rast).

 

[studenti100]

Re: Bing-Bang i ri

Jam shume mirenjohes qe me bere verejte se une po mendoja se po flisnim per shkence dhe jo fantazi. Tani qe e morra vesh kete gje, do e marr shume ne konsiderate keshillat e tjereve per diskutimin e fantazive (sidomos nga nje qe merret me letersi si atmani dhe perdor krahasime nga me te larmimshme qe edhe laviret behen xhevahire apo ishte e kunderta? Nejse kam ca mangesi nga fusha letrare.).

Mos ma merr per keq por une shkollen per inxhieri e kam mbaruar, edhe nqs jam student nuk do thote se jam analfabet. Sic me tha njera, "kaq vite dhe akoma ne shkolle, kushedi sa here do kesh ngelur". E kap pak ironine ketu?

 

[Kondrapedali]

Re: Bing-Bang i ri

<div class="ubbcode-block"><div class="ubbcode-header">Originally Posted By: studenti</div><div class="ubbcode-body">Jam shume mirenjohes qe me bere verejte se une po mendoja se po flisnim per shkence dhe jo fantazi. ... </div></div>

Shkenca pa fantazi nuk ecën përpara. Apo jo? Apo mendon se atomet janë studiuar duke i parë me sy të lirë? Imagjinata është në bazë të shkencës (sado paradoksale të duket).

<div class="ubbcode-block"><div class="ubbcode-header">Originally Posted By: studenti</div><div class="ubbcode-body">
... Mos ma merr per keq por une shkollen per inxhieri e kam mbaruar, edhe nqs jam student nuk do thote se jam analfabet. ... </div></div>

Gjuha shpesh është barrierë komunikimi por në këtë rast shqip flitet nga të dy anët.

Të qënit student automatikisht të heq nga kategoria e analfabetëve (të paktën në kuptimin e mirëfilltë të fjalës).
Fjala është baza e dytë e shkencës pasi nëpërmjet saj përcillen dhe shkëmbehen njohuritë të cilat pa fjalën do humbeshin përgjithmonë e ne do ishim në vend numëro. Dhe ti fjalën apo artin e fjalës e largon menjëherë nga ekuacioni duke nënkuptuar që një shkrimtar (nuk e di sa qëndron ky term) nuk mund të matet me një inxhinier për çështje shkence ... Keq më vjen por me këtë tregon që dhe shkencën që ke mësuar nuk e ke përvetësuar dhe nuk e përdor përveç se për ta riprodhuar automatikisht. Ka mundësi që Atman, i cili ka studiuar apo merret me letërsi, të dijë shumë më tepër se unë e ti bashkë në lidhje me shkencën e kjo në shumë fusha të saj.

Pra, para se të gjykosh i verbuar nga prekja e sedrës mundohu të analizosh si duhet situatën e të gjesh gabimet e mundshme që në fillim. Kjo është dhe metodologjia e saktë shkencore për t'ju futur një kërkimi a eksperimenti.

 

[studenti100]

Re: Bing-Bang i ri

Fantazia dhe 'arti i fjales' si jane aq te mira, kane edhe aq te keqe, qe t'ia filloja sot as neser nuk do mbaroja se shkruari, e nga ketu mund te permenden: mashtrimi, zbukurimi i gjerave jo te verteta, krenaria ne injorance, verberizmi, dhe pse jo kembengulja ne asgjesimin e 'armikut', i cili nuk bie dakort me ty duke i marre kohen. Po perseris fjalet e "keshilltarit" tim.

Pra nqs bisedojme per artin e fjales apo fantazine, mos ta ngushtojme kuptimin e tyre apo t'ia zbukurojme, apo ishte kjo perdredhje e nje qe merret me artin e fjales dhe mundohet te barazoje shkrimtarine me shkencen?

Para se te gjykosh te tjeret per gjykim verberizmi dhe prekje sedre, mundoho te mendohesh njehere para se te shkruash dhe te besh lemsh koncepte te ndryshme.

 

[Kondrapedali]

Re: Bing-Bang i ri

E cilat janë këto koncepte të bëra lëmsh?

Mos fol veç për të folur e mos u mundo të tregosh që din pasi veç mund të tregosh boshllëkun që egziston nga niveli yt deri tek niveli i nevojshëm për të treguar e shpjeguar fenomene për të cilat veç ke dëgjuar e imagjinuar ... .

 

[gurax]

Re: Bing-Bang i ri

Pas riparimit te transformatorit te demtuar dhe kontrollit te transformatoreve te tjere, ka disa muaj qe LHC rifilloi ftohjen graduale per te arritur ne temperaturen e punes, 1.9 Kelvin (-271C; -456F). Kjo ftohje perfundoi 10 dite me pare dhe gjate ketyre diteve kane rifilluar eksperimentet me pjesezat elementare.

Ndezja e LHC po behet me faza, duke ndezur me rradhe njera pas tjetres segmente te shkurtra te unazes pershpejtuese. Te shtunen e kaluar, dt.7 nentor, ne darke, u shenua ndezja e gjysmes se unazes.

 

[gurax]

Re: Bing-Bang i ri

Sot u ndez plotesisht i tere mekanizmi i LHC. Pervec tufes se pare te pjesezave sub-atomike, ne drejtim te akrepave te ores, eshte leshuar edhe tufa e dyte, ne drejtim te kundert te akrepave te ores.

Kjo shenon ne menyre zyrtare rindezjen e plote te LHC, pas nje viti riparimesh.

 

[elora]

Re: Bing-Bang i ri

Po ca hipoteze? Kjo futet ne spekulim ose ne asgje fare persa i perket prejardhjes se gjithesise. Ne fillim gjithesia nuk mund te behet ciklike se ka ligje termodinamike qe nuk thyhen kollaj. Pra duhet me shume se nje spekulim te thyesh ligje bazore termodinamike. Tjeter ku eshte spekulim matematikor, i tipit se nqs arrij shpejtesi me te madhe se drita, kthehem prapa ne kohe. Ne matematike ti e kthen kohen edhe ne minus, por fizikisht kjo le qe s'ka kuptim por eshte fizikisht e pamundshme per nje trup me mase te arrije shpejtesine e drites sepse do energjji infinite, e cila eshte fizikisht e pamundshme dhe vetem ekziston ne matematike. E tille eshte edhe mendimi i vrimes se bardhe, i cili eshte zgjidhje matematike por qe nuk ka kuptim fizik. Pra krahasimi me sistemet ushqyese ishte shume i lezetshem, por nuk i pershtatet pershkrimit te konceptit fizik. Ne fakt me konceptet e relativetit shpesh here ato qe te duken bazore nuk jane bazore se ne nuk mund te imagjinojme se te mbledhesh dy shpejtesi dhe te del me pak se shuma matematikore e tyre, apo perkulje te hapesires dhe kohes nga graviteti.

Nuk eshte vertetuar ndonjehere fizikisht vrimat e bardha, mos ngaterro shperthime yjesh me vrimat e bardha. Vrimat e bardha jane e njejta gje e vrimes se zeze por ne menyre reversive ne kohe dhe kjo eshte dicka qe nuk eshte verejtur sepse vrimat e bardhe jane zgjidhje matematikore e vete vrimes se zeze vetem kur vrima e zeze nuk ka mase, dhe vrimat e zeza jane me mase.

Nqs do me shume informacione nga ata qe studiojne astronomine e ke ketu:

http://curious.astro.cornell.edu/question.php?number=108

 

[gurax]

Eksperimentet e shumta ne LHC gjenerojne shume te dhena te cilat duan kohe te studiohen dhe interpretohen sakte per te mund te nxjerre perfundime te vlefshme. Sidoqofte disa perfundime jane nxjerre, perfundime te cilat do te kene rrjedhoja afatgjate ne ate cfare eshte e rendesishme dhe reale dhe me kembe ne toke, dhe cfare eshte thjesht fantazi apo koncepte matematikore per te thjeshtuar llogaritje ne nje drejtim te dhene.

Si perfundim paraprak i deritanishem eshte thene se ajo qe eshte quajtur Materie e Erret (Dark Matter) ka shume mundesi te jete thjesht nje iluzion.Nje nga fizikantet e CERN/LHC eshte shprehur se te tera fenomenet qe jane shpjeguar duke futur ne skene Materien e Erret, gjithashtu mund te shpjegohen me polarizimin gravitacional te vakumit kuantik. Ai ka kerkuar qe llogaritjet e tij te verifikohen dhe kontrollohen sa me teper te jete e mundur nga komunitete dhe organizma te ndryshem shkencore ne mbare boten, per te percaktuar nese vezhgimet e tij jane thjesht nje koincicdence rastesore numrash, apo dera drejt nje zbulimi te rendesishem shkencor i cili menjehere i ben vend shpjegimit te disa fenomeneve deri me tashti hipotetike dhe te shpjeguar me metoda puro teorike dhe ende te pamundura te testohen realisht me eksperiment.

Nje tjeter perfundim i deritanishem eshte perforcimi i disa pergenjeshtrimeve te meparshme lidhur me vertetesine reale te asaj qe pretendohet nga Supersimetria. Supersimetria eshte nje lloj shtese, nje variant i perpunuar i modelit standard te fizikes per shpjegimin e fenomeneve subatomike dhe nje nga drejtimet aktive per te mund te lidhur se bashku fiziken kuantike dhe relativitetin. Ndonese si perpjekje eshte shume e vlefshme, ne kete tentative per te unifikuar keto dy dege te fizikes nen nje teori te vetme e cila nese do te gjehet do te jete dhe Teoria Kuantike e Gravitetit (e quajtur dhe Teoria e Unifikimit te Pergjithshem), perfundimet e modeleve e saj te elaboruara dhe ne fakt elegante matematikore, jane vezhguar te mos korespondojne me ate cfare vezhgohet ne realitet. Disa pretendime teorike te Supersimetrise duhet te ishin vezhguar tashme rendom ne eksperimente nga me te ndryshmet ne LHC, por qe nuk jane vezhguar ne absolutisht asnje rast. Nje nder keto pretendime eshte dhe rezultati i famshem i krijimit dhe avullimit spontan te mikro vrimave te zeza, nje spekullim i cili pati shume buje ne media ne momentin e inagurimit te LHC. Ne faqet e para te kesaj teme ky spekullim eshte trajtuar jo pak (ne retrospektive kjo gje ilustron menyren e te menduarit shkencor: si funksionojne gjerat, sa drejt i kemi kuptuar, cfare mund te ndertojme me njohurite e marra dhe si perballen me realitetin ato qe kemi ndertuar me njohuri nga llogaritjet). Ne te tera drejtimet praktike, Supersimetria eshte drejt rruges se vdekjes.

 

[gurax]

Nese jeni te interesuar, eshte koha te kontrolloni me shpesh per lajme ne kete teme. Ne LHC ka filluar te perhapet me shpejtesi nje lloj optimizmi, duket sikur po behen pergatitje per te festuar. Burime te brendshme thone qe te tera keto kane te bejne me bozonin Higgs, "pjesezen e mallkuar".

Deri tashti eshte arritur qe bozoni Higgs te jete vezhguar me nje saktesi prej 99.99% te rasteve te parashikuar. Por sidoqofte, me standartizim shkencor, nje zbulim nuk quhet i vertete nese nuk eshte me saktesi 99.999995% keshtu qe ne menyre zyrtare bozoni Higgs ende nuk eshte vezhguar. Por keta muajt e fundit, 'nentat' jane duke u shtuar me ritme shume te shpejta.

Te shohim c'do te ndodhe ne keto javet qe vijne.

 

[The decatur]

Nese jeni te interesuar, eshte koha te kontrolloni me shpesh per lajme ne kete teme. Ne LHC ka filluar te perhapet me shpejtesi nje lloj optimizmi, duket sikur po behen pergatitje per te festuar. Burime te brendshme thone qe te tera keto kane te bejne me bozonin Higgs, "pjesezen e mallkuar".

Deri tashti eshte arritur qe bozoni Higgs te jete vezhguar me nje saktesi prej 99.99% te rasteve te parashikuar. Por sidoqofte, me standartizim shkencor, nje zbulim nuk quhet i vertete nese nuk eshte me saktesi 99.999995% keshtu qe ne menyre zyrtare bozoni Higgs ende nuk eshte vezhguar. Por keta muajt e fundit, 'nentat' jane duke u shtuar me ritme shume te shpejta.

Te shohim c'do te ndodhe ne keto javet qe vijne.

hej po a eshte e vertete se ne shkurt te 2013 do ndodhin termete shume te forta ne itali?

 

[gurax]

Ndoshta, nuk e di. Nga te tera fenomenet natyrore qe njihen, termetet jane ata qe kane 0% mundesi parashikueshmerie.



Nderkohe, ne CERN/LHC, eshte dhene lajmi i zbulimit te nje pjeseze te re, e cila ka shume, shume kararakteristika te ngjashme me bozonin Higss. Ne nje konference ne Gjeneve, sot eshte deklaruar se:

"Kemi vezhguar nje pjesez elementare e cila ne menyre te qarte eshte e pavezhguar me pare. Kete mund ta themi me saktesi matjesh prej 5 sigma (99.999995%) dhe i perket zones energjitike prej 126GeV. Keto jane ende rezultate preliminare, por perhere e me teper eshte duke u perforcuar pritshmeria e cfare jemi duke pare. Eshte e padiskutueshme qe kemi te bejme me nje pjesez te re, dhe jo vetem kaq, por tashme e kemi te qarte qe eshte nje bozon, madje bozoni me i rende qe eshte gjetur ndonjehere. Keto perfundime jane rrenjesore dhe me implikime te thella mbi njohurine tone per Natyren. Kjo eshte dhe arsyeja qe te tera verifikimet e nevojshme do te behen ne menyre ekzakte dhe pa anashkaluar asnje detaj."

Eshte thene edhe me pare qe viti 2012 do te ishte viti kur do te qartesohej ne menyre perfundimtare nese bozoni Higgs eshte nje pjesez thjesht teorike, apo e observueshme realisht ne natyre. Ne nje fare menyre eshte nje 'kryqezim rrugesh' ku fizika moderrne ka kohe qe gjendet ne dileme se si do te vazhdoje me tutje: te marre realistik Modelin Standard, apo te kerkohet per shpjegime te tjera plotesuese qe te mediojne mungesen e pasqyrimit ne realitet te teorise. Cfaredoqofte rezultati, me apo pa bozonin Higgs, do te jete nje drite jeshile per te percaktuar drejtimin e duhur per te vazhduar me tej. Teorikisht te dy keto drejtime jane te vlefshem, por praktikisht vetem njeri eshte i vertete.

Le te presim.

 

[joetisti_]

Arritjet e shkences, ndonese fillimisht jane bere per qellime te mira, s'jane perdorur asnjehere per mire ne historine njerezore. Une ia kam friken atij eksperimenti sepse eshte thene se mund te krijoje nje vrime te zeze reale. Edhe po s'ndodhi per shkak te paaftesise per ta kontrolluar, do te ndodhe mbase nga mos siguria e impiantit. Kemi rastin me te paster per ta patuar kete frike me objekin me te sigurt(gjoja) te centralit berthamor ne Japoni. E megjithate e pame se c'nodhi...