ABORTE TE PALIGJSHME NE KLINIKA PA LICENCE
Si u zbuluan klinikat kriminale
Aty ku gratë kërkojnë fshehtësi dhe se dinë që rrezikojnë jetën, njëlloj si në të shkuarën
Autori i Lajmit: Denisa Kona
Abortet klandestine nuk i përkasin vetëm së shkuarës. Të tilla ndodhin ende sot në Tiranë në klinikat private. Ndonëse nga Ministria e Shëndetësisë, klinika të liçensuara me specifikimin për të bërë aborte, në Tiranë janë vetëm 3 ose 4 (një e shtuar në një listë të dytë), në realitet gëlojnë shumë të tilla. Këtë fakt shumë të përfolur nga mjekët e Maternitetit të Tiranës dhe nga njerëz të zakonshëm, gazeta “Ballkan” e verifikoi nëpërmjet investigimit të saj.
Ashtu si dikur, edhe sot nëpër shtëpitë e mjekëve vazhdon provokimi i aborteve. Me ndryshimin e vetëm se tani pas dere apo në rrugë kanë edhe nga një tabelë dhe grupi familjar është shndërruar i gjithi në personel me bluza të bardha. Në fakt, ata e kanë nga një liçensë për të punuar privatisht, (disa të parinovuar), veçse kjo liçensë me afat të skaduar ose jo, u ka vlejtur ose u vlen për të bërë vizita, por jo për të bërë aborte. Sakaq, edhe ata që janë të liçensuar si klinika, kanë të ligjëruar në aktivitetin e tyre vizitat, analizat por jo abortet. Vetë shefja e liçensave në Ministrinë e Shëndetësisë, Vasilika Xhafa, tha se kriteret e një klinike për të bërë aborte janë të tjera nga të një klinike të zakonshme dhe liçensa në këto raste është e specifikuar. Mjekët e maternitetit të Tiranës përmendën dje faktin shqetësues se një pjesë e klinikave nuk i kanë kushtet për të bërë aborte, nuk kanë aparaturat, mjetet e ndihmës, personelin e majftueshëm e të specializuar, s’kanë burimin e oksigjenit dhe kushtet higjieno-sanitare. Për rrjedhojë, në maternitet paraqiten shpesh gra me ndërlikime të mëdha nga abortet nëpër klinikat klandestine.
Por gratë vazhdojnë të shkojnë drejt tyre, pa ditur asgjë për sigurinë që ato ofrojnë dhe për pasojat që mund të kenë, pasi një abort mund të shndërrohet nga çasti në çast në një patologji, madje të rëndë. Nga ana tjetër, frekuentimi i madh i këtyre klinikave (në disa prej tyre ka radhë) tregon se klientet llogarisin vetëm shpenzimet e momentit. Ndërsa shpenzimet e mëpasme nga komplikacionet e rënda apo të lehta as që i mendojnë. Ato nuk e dinë se një abort në maternitet u garanton kontrollin dhe mjekimin falas deri në një muaj pas abortit, ndërkohë që nëpër klinika, pas një jave fillon pagesa e re. Ditë më parë, gjinekologët e maternitetit kishin pohuar shpenzimet e mëdha që i sjellin maternitetit këto raste, shpenzime të cilat do të dohej t’i paguanin klinikat të cilat u kanë marrë përsipër abortet. Në kushtet kur një numër i madh klinikash bëjnë aborte klandestine është e natyrshme që të mos ketë as informacion se sa aborte kryhen gjatë një viti. Askush nuk i deklaron ato. Por kjo gjë duket se nuk e ka shqetësuar asnjëherë Ministrinë e Shëndetësisë. Ndërkohë, gazeta “Ballkan” nëpërmjet kontakteve të saj zbuloi vërtetësinë e fjalëve të gjinekologut Eshja se “në klinikat private bëjnë abort barrat e mëdha, të ndaluara për arsye se nuk u pëlqen seksi i fëmijës. “Që të kuptohet nëse fëmija është djalë apo vajzë, duhet të kalojnë 3 muaj. Kështu që, zakonisht abortet e mëdha bëhen për këtë arsye. I lënë qëllimisht sa të kuptojnë seksin e fëmijës dhe pastaj duan t’i heqin”. Për të kuptuar se çfarë sigurie ofrojnë një pjesë e këtyre klinikave për abort, mjafton edhe fakti se i vetmi ambient për to është hyrja e apartamentit ku mjeku apo mjekja edhe banon. Kështu, abortet klandestine të regjimit socialist para ’90-ës vazhdojnë nëpër kthina rrugicash, e hyrje pallatesh, me ndryshimin e vetëm se tani kanë sipër nga një tabelë.
Zbulimi
E vërteta e aborteve klandestine
Një histori e stisur shërbeu për të zbuluar këtë realitet skandaloz: Një histori e treguar nëpërmjet telefonit: Dukej si dashakeqe, si e qëllimshme, si pa motiv. “Mos po u bëjmë keq këtyre mjekëve duke e rrëfyer publikisht këtë që ndodh çdo ditë në klinikat e tyre private?” Një mendim i tillë na bëri të lëkundeshim në vendimin që kishim marrë. Mendime si këto se “ata janë duke ndihmuar femra në nevojë”, “se sidoqoftë, ato shkojnë vetë atje, është zgjedhja e tyre”, ishin pa peshë kur u vunë në peshore përballë faktit tjetër: Sa foshnja të pafajshme nuk arrijnë ta shohin dritën e kësaj bote, edhe pse kanë mbi 3 muaj që rriten me qejf në barkun e nënave të tyre? Sikur të kishin mundësi të flisnin ato bebe, do të thërrisnin e do të thoshin: “Duam të jetojmë”. Ato nuk mundën të flasin, por ka një zë që do të flasë për to.
Historia e treguar
“Më falni! Klinikë gjinekologjike jeni? Desha të pyesja se a bëni ju aborte se kam një kushërirën (shoqen) time që ka një problem të tillë… A ka problem se ajo është pak e vogël, 16-17 vjeçe? Pastaj, ka edhe një problem tjetër: është aty tek 14-15 javëshi. E merr përsipër doktori (doktoresha)?… Kur të vijmë?… Ku ndodheni ju?”… Kjo situatë e zhvilluar nëpërmjet telefonit iu drejtua mbi 10 klinikave private (me dhe pa liçensë) dhe 5 mjekëve të tjerë që punojnë privatisht. (ndërkohë që kemi botuar 14 raste). Dhe arritëm të merrnin qëndrimin e pjesës më të madhe të tyre. Ndërsa një pjesë nuk u kontaktua dot për mungesë telefoni, ndërrim të numrit apo të rastësisë. (Ndërkohë adresa e plotë dhe numri i telefonit që mungonin në disa raste, janë kritere të liçensimit)
Zbardhen bisedat telefonike me klinikat private që marrin përsipër të bëjnë aborte
“Barrë e madhe? Ç’pret? Hajde urgjent”
Klinikat fetare: “Nuk bëjmë nga këto punë. Ju rekomandojmë të zgjidhni marternitetin”
Klinika “Mary Stopes” në rrugën Musa Karapici, tel 241. 018
-Klinikë gjinekologjike jeni?
-Po
-Kam një kushërirën time që nuk i ka mbushur 17 vjeçe dhe e ka kaluar 3-muajshin…
-Ne nuk i bëjmë. Ne bëjmë aborte deri në 12 javë
(Kjo klinikë është një ndër 4 klinikat që kanë liçensë për të bërë aborte. Ka bërë reklamë para disa kohësh edhe për abortet në TV)
Klinika “Ikeda”, rr. Kongresi i Manastirit (kontaktuar me telefon 374 404 dhe me takim)
-Alo, klinika Ikeda?
-Po
-Desha t’ju pyesja se a bëni aborte se kam një kushërirën time…
-Hajdeni këtu, bëni një eko, konsultohuni për moshën e barrës me doktorin dhe ta planifikoj
(Në takim)
-Bëni aborte?
-Po
-Se kam një problem…bëni abort 14 javësh?
-14 javësh? E paske pak të madhe, megjithatë hajdeni nesër takoni doktorin
-Në fakt, nuk është për mua. Është ndopak doktor i mirë?
-Është shumë i mirë. Është doktor i vjetër, Jorgo Danushi.
-Po ka rrezik aborti i madh? Mos kini merak se doktor Danushi është mjek shumë i mirë, është marrë me këtë punë. Mund t’ju japë edhe ndonjë kokërr që ta zbusë qafën e mitrës. Pse, abortohet edhe me kokrra? ---Jo, por ato e parapërgatisin mitrën.
-Nuk ka mjek më të ri, se ky Jorgoja mund të jetë shumë plak?
-Po, kemi edhe një mjek tjetër që punon edhe në Maternitet: Artur Habibi quhet. Po deshe të jap edhe numrin e celularit. Thuaj ma dha Dhurata. Numri i tij është 068 21 33 936.
(Kjo klinikë nuk e ka liçensën për aborte, por vetëm për vizita, ekzaminime dhe analiza)
Klinika “Biogenezis” në rrugën “Ali Demi”, tel. 239 297
-Jeni gjë klinikë gjinekologjike?
-Po jemi
-Bëni gjë aborte?
-Po, bëjmë
-Ku jeni?
-Përballë me fushën e Sportit ”Ali Demi”
-Dhe si quhet kjo klinika?
-“Biogenezis Klinik”
‘Kam një kushërirën time që ka pak, vetëm një javë që ka kaluar 3-muajshin
-Atëherë bëje kështu: Hajde të marrësh një konsultë me mjekun dhe të të thotë ai pastaj se çfarë të bësh.
(Kjo klinikë është e liçensuar për endokrinologji, obstetri, akupunkturë, por nuk ka liçensë për aborte)
Ambulanca “Zonja e Këshillit të Mirë”, rr. e Kavajës, tel 232 021
-Alo, jam një qytetare dhe desha t’ju pyes se a keni ju klinikë gjinekologjike?
-Po kemi
-Bëni aborte?
-Jo, nga këto punë nuk bëjmë ne
-Po ku bëhen?
-Meqenëse po pyesni, do t’ju sugjeroja që të shkonit në maternitet. Për mendimin tim vetëm atje shkoni
Klinika “Shëndeti” te farmacia 10 (takim i drejtpërdrejtë)
-Bëni aborte?
-Po
-Cila mjeke i bën?
-Ja, kjo që shikon këtu
-Kjo? Nuk e kisha menduar se mund të ishte kaq e moshuar
-Pse, si i do ti, të reja? Po i deshe të reja, të reja nuk kemi, por kjo është doktoreshë shkencash
(Tani flet vetë doktoresha e moshuar)
-Ato të rejat kanë qenë nxënëset e mia. Unë kam punuar pedagoge
-Mirë, dakord, por kam një problem se barra është 14 javë. E bëni dot ju?
-Kjo që kërkon ti, nuk është abord, por vrasje. E ne nuk e bëjmë se s’na e lejon as ligji, as ndërgjegjja
-Pse, ç’ndryshim ka 12 javë nga 14 javë?
-Ka shumë ndryshim moj vajzë. Për dy javë fëmija është rritur shumë, ai dëgjon, i rreh zemra. Prandaj e ke gabim…
(Kjo është një ndër 4 klinkat e kryeqytetit që kanë të ligjshme për të bërë aborte. Por e ka reklamuar pak javë më par aktivitetin e abortit në një televizion )
Klinika “Bethany” rr. Islam Alla, tel.223420
Urdhëroni, shërbimi për gruan
Bëni ju aborte?
Jo, aborte jo nuk bëjmë
Klinika diagnostike Ortodokse e Ungjillëzimit” me shumë specialitete, tel. 360 925
-Bëni ndërhyrje për barrë?
-Më fort se nuk ju dëgjoj
-Për zorrët?
-Jo, për barrën
-Eko?
-Jo aborte
-Jo, aborte ne nuk bëjmë. Aborte vetëm në maternitet është mirë të bëni. Atje vetëm ka siguri
Klinika “Bethany” e Planifikimit Familjar në Korçë, tel 082 48 181
-Alo, kam një kushërirën time, por është e vogël, aty tek 17 vjetët dhe është shtatzënë 14 javëshe. Nuk dimë se çfarë të bëjmë se ajo është shumë e vogël, s’e mban dot, s’ka se si ta mbaj. Ke parasysh vetë moshën e saj. Çfarë mund të bëjë ajo?
-Nuk ke faj, por ne nuk bëjmë vetë aborte. Por meqenëse puna qenka kështu, meqenëse është dhe vajzë dhe do të mbahet në fshehtësi, të shkojë drejt e në shtëpinë e Ilir Karanxhit. Ai i merr përsipër mbi 3 muaj.
-E di adresën ?
-S’ka gjë se do pyes
Klinika gjinekologjike, rr. Kongresi Manastirit, tel. 365 665
-Alo, kam një kushërirën time që është shtatzanë. Po e ka pak të madhe. Si i bëhet?
-Nuk e di se këto janë biseda telefoni. Sillni vajzën me vete, të bëhet eko-ja dhe të rekomandojmë.
-Më falni se po ju marr edhe një herë. Më ndihmoni edhe me një numër celulari të doktoreshë Lelës?
-Dëgjo, doktoresha nuk përgjigjet as në klinikë, as në celular. Por ti merre atë të vijë të bëjë ekon, të shihet sa është.
-Desha t’i thosha pak privatisht… prandaj… se i ka kaluar 3 muaj, është 14 javëshe.
-Atëherë, urgjentisht, pse vonon ti? Na ke edhe pasdite sot, 4 me 6 që të lëmë ditën. Një orë e më parë.
(Mjekja Lejla Resuli ka liçensë vetëm për vizita dhe jo për aborte)
Klinika “Ballkan Care” rr. Ismail Qemali, tel. 258 267
-Klinikë gjinekologjike?
-Po
-Merrni përsipër aborte?
-Aborte? Bëjmë, bëjmë
-Se kam një kushërirën time, është pak e vogël në moshë. Tani i ka mbushur 17 vjet.
-Ëhë…shiko, e sjell dot të flasë me doktoreshën?
-E, se e ka pak të madhe barrën. Është 4 muajshe.
-Sa? Faktikisht te klinika jonë nuk bëhen kaq të mëdha. Deri në 12-13 javë
-Në fakt, ajo është 15 javëshe.
-Këtu tek ne, jo
-Po ku mund të drejtohemi?
-Është edhe një klinikë tjetër tek doktor Luli, te Shkolla e Kuqe. Aty mund të pyesësh se ku është klinika e doktor Lulit
-Është mjek i mirë ky?
-Po, po, është shumë i mirë. Po tamam unë nuk e di vendin
-Më fal që po ju marr edhe një herë. Në cilën klinikë punon doktori?
-Një moment ta shoh: Tek klinika “Ursula”
(Në listën e parë për klinikat të marrë në Ministrinë e Shëndetësisë, nuk ishte bërë shënimi “liçensë për abort”, me gjithë kujtesën tonë që gjërat të na jepeshin me siguri, për të mos pasur ngatërresa. Në listën e dytë me emrat e mjekëve të klinikave, ishte bërë shënimi i objekttit të liçensës, edhe abort)
Klinika “Ursula” pranë Shkollës së Kuqe, rruga “Qemal Stafa”, tel. 375 590
-Jam një qytetare dhe desha të pyesja: Ju jeni doktor Luli?
-Unë jam
-Doktor Luli, më thanë në një klinikë tjetër për ju që…se kam një kushërirën time… Po ajo tani i kaluar 14 javë që është shtatzanë.
-Të vij që sot ta ndihmoj
-Për ta vizituar apo mund të bëni ndërhyrje që sot?
-Të vij dhe të mbarojmë punë
Telefonata e dytë pas pak sekondash
-Doktor Luli. Më fal se harrova të thosha moshën e saj. Është 16 vjeçe apo nuk ka problem.
-S’ka problem, mund ta ndihmoj për të gjitha. Hajde mirupafshim!
(Nuk ka asnjë klinikë të liçensuar me këtë emër. Ndërsa mjeku Lulzim Cami ka liçensë si person, por jo për aborte)
Klinikë gjinekologjike, pranë shkollës së kuqe, rr. A Gjeçovi, tel. 376 472
-Mirëdita. Jeni gjë klinikë gjinekologjike?
-Po
-Desha të flisja pak me doktoreshë Sashenkën
-Unë jam
-Doktoreshë Sashenka, unë kam një kushërirën time, por nuk e di a bëni aborte ju te klinika juaj ?
Po bëjmë
Kam një kushërirën time, është çik e vogël 16 vjeçe…
Po…
Edhe është shtatzanë donmethënë…
Po…
Dhe më duket se është aty te 14 javë a 14 e gjysmë
E këto të mëdhatë nuk i bëjmë ne. nuk i pranojmë xhan
Po kush bën?
Nuk e di se këto janë të vështira një çik. Vetëm nja 2-3 klinika private bëjnë. Se nuk lejohen, janë të ndaluara e kupton?
E di, e di, por ajo është e vogël dhe s’e mban dot
Po, ç’të të them unë
(Kjo mjeke është e liçensuar si person fizik dhe jo si klinikë. Nuk ka liçensë për të bërë aborte)
Klinikë gjinekologjike pas Piacës në apartament, tel 229 631
(Nuk ka lënë numër telefoni në ministri, por gjejmë në numerator numrin familjar)
-Alo, mirëdita! Familja e doktoreshë Burbuqes?
-Unë jam doktoreshë Burbuqja
-Doktoreshë, keni ju klinikë tuajën?
-Kjo është klinika.
-Po bëni aborte?
-Po
-Se… kam një shoqen time, po ka problem se është moshë e re?
-Jo, s’ka problem
-Pastaj… është edhe 14 javëshe. Bëhet?
-Po qe e palindur, ta shoh në Eko…
Telefonata e dytë pas pak sekondash
-Alo doktoresha…?
-Doktoresha është e zënë. Kush jeni?
-Mora dhe pak më parë dhe desha ta pyesja për diçka
-Për ça deshe ta pyesje? “Do vish sot apo nesër” thotë doktoresha?
-Nesër, nesër, po desha ta pyesja se kjo shoqja ime, ngaqë ka shumë frikë, thotë që kam dëgjuar që ka edhe ilaç që e bën këtë punë.
-Si ilaç?! Që ta abortojë vetë?
-Që mund t’ia japë mjekja ndoshta
-Në asnjë mënyrë. Në asnjë vend s’jepet. Edhe doktoresha po ma thotë që andej…Pa ardhur, ajo paska frikë! S’ka pse të ketë frikë
-Domethënë duhet të bëjë patjetër ndërhyrje?
-Patjetër, patjetër. Me aq sa qenka ajo. Edhe më e vogël po të jetë (barra) nuk del dot me ilaç pa ardhur (këtu)
-Po ajo është 17 vjeç
-Le të jetë 17 vjeç, s’ka problem. Kanë ardhur edhe 14 vjeç. Po nesër, po erdhe, paradite. Ë doktoresha?
Hajde që në mëngjez thotë.
(Mjekja Burbuqe Kote ka një liçensë por jo për të bërë aborte, vetëm për vizita)
Klinikë gjinekologjike në një apartament të rrugës “Ali Demi”, Tel. 228 497
-Alo! Klinika gjinekologjike e doktor Nikitës?
-Po (zë femëror)
-Bën aborte doktor Nikita në klinikë?
-Nuk e di. Hajde të bisedosh vetë me doktorin
-Kur të vij?
-Klinika është e hapur nga ora 17.00- 20.00
(Gjinekologu Nikita Manoku mund të bëjë aborte vetëm në maternitet)
Ja mjekët që punojnë në klinikat private, pa rinovuar liçensat
Rajmonda Condi e Klinikës “Ballcan Care” rinovimi i fundit 1999
Darina Demiri e Klinikës “Zonja e Këshillit të Mirë” rinovimi i fundit, mars 1999
Marika Elezi e Klinikës “Zonja e Këshillit të Mirë”, rinovimi i fundit, tetor 2001
Brunilda Nallbani e Klinikës “Zonja e Këshillit të Mirë”, rinovimi i fundit 2001
Maks Gjoni i Klinikës Ortodokse të Ungjillëzimit, rinovimi i fundit 16.5.2002
(Ditë në vazhdim do të publikojmë emrat e mjekëve që duhet të kishin rinovuar liçensën si person fizik)
Pronocimi
Shefja e liçensave në Ministrinë e Shëndetësisë, Vasilika Xhafa
“Nuk dimë të ketë klinika që bëjnë aborte pa liçensë”
Sa e ka nën kontroll Ministria e Shëndetësisë veprimtarinë e klinikave private? Këtë pyetje ia drejtuam shefes së liçensave në Ministrinë e Shëndetësisë, Vasilika Xhafa. Ajo na tha: “Klinikat gjinekologjike i kontrollon një grup pune. Ka inspektorë nga disa drejtori. Me urdhër të ministrit këto kontrolle bëhen çdo dy muaj sipas një plani në rrethe të ndryshme. Kur paraqitet ndonjë problem i veçantë, shtohet edhe ky.” Xhafa tha se mendojnë se e kanë nën kontroll gjendjen dhe se nuk dinë që në Tiranë të ketë klinika që të veprojnë pa liçensë ose jashtë objektit të liçensës. “Me aq sa kemi parë ne, nuk ka të tilla. Mjekët e liçensuar janë me diplomë, aparaturat janë me leje importi nga Ministria e Shëndetësisë dhe ambientet me leje higjieno-sanitare. Gjithashtu, këta mjekë janë anëtarë të Urdhrit të Mjekëve.” Por nga ana tjetër, nëpunësja e Minisitrisë e përjashtoi nga kompetencat e tyre kontrollin e klinikave ilegale duke thënë se nuk mund të kontrollojnë atje ku nuk ka tabelë. “Kush nuk ka tabelë, i bëjmë shkresë bashkisë dhe tatimeve” tha ajo në parim. Xhafa pohoi se në ndonjë rast të tillë i është bërë klinikës proces-verbal dhe është detyruar të vijë të bëjë dokumentat e rregullta. Duke qenë se gjërat kanë fuksionuar kështu, privatët mund të punojnë si piratë dhe në kurriz të shëndetit të pacientëve, se edhe ditën kur të kapen, nuk paguajnë asgjë për aktivitetin e paligjshëm të tyre. Maksimumi i masës ndëshkimore është mbyllja e përkohshme e aktivitetit. Vasilika Xhafa, shefja e liçensave në Minsitrinë e Shëndetësisë, tha gjithashtu se nuk kishin zbuluar ndonjë rast kur klinika të ketë dalë jashtë specifikimit të lejes, ose që të bëjë aborte të mëdha mbi 3 muaj. Ndërsa për çështjen e tarifave dhe se a duhet t’i paguajnë vetë klinikat shpenzimet e komplikacioneve të aborteve, ajo tha: “Tarifat me sa di unë, nuk janë të përcaktuara”.