Re: Gjuha: Kadare vs. Malcori
Një shqiptar i shkolluar, pra një intelektual, i cili nuk i njeh ne detalje te dy dialektet kryesore te Shqipes; Gegenishten e Toskerishten, ai është një gjysemshqiptari, kur duhet t'i njohu të gjitha nendialektet e gjuhës sone.
Me ardhë deri tek një gjuhe e bashkuar shqipe, një Shqipe e perbashket (unike), duhet te thithen të gjitha dialektet e Shqipes, ne thesarin burimor te
fjalëve te lashta, që datojne deri mbi disa mijevjeçare, që fliten derisot ne popull, ne l3etersine popullore dhe artistike ne përgjithësi...
Perndryshe një gjuhe unike shqipe, që len anash thesarin burimor fonomorfologjik, e leksikologjik, idiomat e rrenjet e gjalla te shqipes se lashtë, që janë mjete te sigurta për studime jovetem shqiptare, por edhe ne përmasa indo-europiane e botërore - ajo gjuhe unike do të mbetet e manget, e boshatisur, pa një gjalleri zhvillimi linguistik e historiko-morfologjik, e vetnenvleftesuar dhe nui mund te arrij kurrë te radhitet ne ndonjë grup gjuhesh moderne te kohës!
Ne te dy anet e lumit Shkumbin, flitet Shqipja, e dy burimeve dialektore: Gegenishtes e Toskerishtes
e tash logaritni përmasat gjeo-linguistike te te dy dialekteve kryesore te Shqipes, fuqine shprehese te dialekteve, thesaret gjuhësore që mbajnë ne vetvete, gjallerine e te shprehurit - si te folme edhe gjeni thesaret burimore, që sot nuk janë ne gjuhën unike. Gegenishtja, që sot quhet një dialekt i Shqipes, perben ne vetvete një gjuhe te tërë, me një lashtesi sa edhe para indo-europiane, ku gjuhët lineare (lingua) te vjetra e të reja europiane, mbajnë një mori huazimesh e pervehtesimesh fono-morfologjike e leksikografike, ku thjeshtë mund te konkludojme se mu këto tre gjuhët botërore te kohës: anglishtja, frengjisht, gjermanishtja, kur analizohen ne spektrin socio-linguistik, e psiko-linguistik, na dalin sikur dialekte te një gjuhe madhore parashqipe - illirishtes se lashtë.
Gegenishtja, si gjuhe ne vete, me të gjitha nuansat shprehese gjuhësore, sikur mos ta rendonte një nazalizem, që dikujt mund t'i duket i rëndë, e që për një frengjishte e anglishte, sikur është natyre e gjuhëve ne fjale, e na duken normale - për Shqipen duken te pakapshme për disa dialekte tjera, si për Toskerishten. Dy dialektet e Shqipes, nuk i moren asgjë njeratjetres, por u formuan ne suaza gjeo-linguistike, sipas rrenjeve gjenetike te Shqipes se lashtë. Ato perbejne një gjuhe dhe një intelektual shqiptar që nuk i njeh përfundimisht dialektet e Shqipes, ai veçse e mashtron dikend se e njueh Shqipen dhe historikun e saj fonomorfologjik dhe nuk mund te numrohet si intelektual!
Ne anën tjetër, Toskerishtja, edhepse dikujt i duket si një dialekt i dredhur dhe i perdredhur, që e rendon shumë rotacizmi i tepruar, e fonologjia e tepruar e e-s se pazëshme (ku vetëm ne foljen është, janë katër-pesë tinguj, e kur gjuhët moderne kanë nga dy ose tre - is, ist, est) - ku zgjaten fjalët panevojë, si një e folme lokale - kemi një artikullim te mirë dialektor, por me një historik te vonë te shkrimit e studimit linguistik.
Pa një unitet te mirëfilltë dialektor te Shqipes unike, vetemse bëhet një gjuhe e rëndë, e pakapshme edhe për vet shqiptarin, se lere ma për te huajt që merren me studime albanistike, apo që duan ta mesojne Shqipen, si gjuhe te dytë...
Shpesh hasim fjale e shprehje shqipe, që duken si synonome, apo antinome, perifraza e metatheza
si fjale te zgjatura pa nevojë, që edhe vet intelektualet shqiptare, janë ne hall, t'i kapin origjinalisht, ne kontekstin e të shkruarit, se lere ma ne te folur... Shkaqet për këtë pakapshmeri gjuhësore, janë ne bazat e dy etapave te Shqipes: ne shqipen e vjetër nga shek. XII - XVIII, që i takone periudhes Gegenishte edhe etapes se dytë, nga shek. XVIII - XX, ne shkrimet ne Toskerishte paralel me Gegenishten. Etapa e pare mbeti e palavruar, e pagjurmuar ne thellesi te mirëfilltë fono-morfologjike, ku nuk e plotesojne atë boshllek, zbrastire historiko-linguistike, as të gjitha veprat e studjuesve tonë, që u moren me studime te shkrimtareve e veprave te Shqipes se Vjeter...
Megjithatë, Shqipja është e gjallë, flitet ne dy anet e Shkumbinit, e premton një gjuhe unike shqipe duke u plotësuar me normativin historik gjuhesor, që sot ia kanë lakmi edhe gjuhët madhore moderne botërore - e vet shqiptarët sikur nuk i dijnë e njohin thesaret burimore te lashtesise.
Me hy ne detaje te thesareve te Shqipes, na duhen vepra tepër voluminoze, te shkrira ne mund e logjike te pastër, pa politizime, pa hierarkira e egoizma - që është detyrë e secilit shqiptari te shkollua, e detyrimisht e studjuesve shqiptare!
-----------
Mbushe një vrimë të hojeve
- të mjaltit në vojshtina -
Me nektar lulesh të Trojeve,
nga Shkupi Tirana Janina
Preveza Tivari e Prishtina!
NM
***spunky indulgence - fjalet: tema, teza, autor, teater, teo...jane sllavizma, qe nuk ua qet goja tingullin - th, ku ne shqip, ne keto fjale eshte folja shqipe - the (me thene)
S'ke faj ti, se ashtu i ke mesuar nga diorektivat sllaviste! Pra, duhet shqip: thema, theza, author, theater, theo...e te gjitha fjalet tjera te tilla me foljen - the (me thene, per te thene)!
EvEr8
post skript: titulli i kesaj theme, nuk ka kurrfare kuptimi (Kadare vs. Malcori), por shpresojme se diskutimet e qesin ne vije...
