Re: Morali
Nuk thashe se ti po predikon mungesen e moralit, por per mua, si dhe per mjaft filozofe te shquar boterore, ky moral relativ, qe d.t.th. moral qe ndryshon sipas kohes dhe njerezve, con dashur pa dashur ne zbehjen gradualisht, deri ne “vdekjen” totale te moralit. Dhe me lart t’a shpjegova shkurtimisht pse. Ne te vertete morali nuk eshte kontrate sociale, te cilen palet mund t’a ndyshojne si te duan. Morali lidhet me vlerat e nje shoqerie, si dhe me vlerat universale njerezore. Lidhet me vleresimin e se mires dhe se keqes, dhe ajo qe eshte universalisht e mire, duhet te mbetet gjithmone e tille. Shoqeria duhet te ruaje disa vlera te qendrueshme, si dhe te rregulloje veprimet e saj ne harmoni me to, dhe jo te ndryshoje vlerat sipas qefit apo tekave te kohes. Keshtu ajo mund dhe eshte e sigurte qe do te rreshkase drejt degjenerimit, shperberjes si dhe rrenimit te saj. Keshtu u shkaterruan pothuaj te gjithe perandorite e botes. Keshtu rane greket, perandoria romake, perandoria perse etj. Eshte morali I larte ai qe e mban gjalle nje shoqeri. Roma vertete ishte nje prej kulminacioneve te qyteterimit boteror dhe Vikinget ishin kulminacion me kah te kundert, por e pame si u shemb kjo superfuqi nga keta barbare. Cfare mund t’a beje nje shoqeri te rezistoje, kur e sundojne epshet dhe kenaqesite e vogla te jetes se “qejfit”, ku I vetmi preokupim eshte komoditeti, perkunder jetes se ndertuar prej virtyteve, idealeve apo moralit te larte, qe stimulojne ndjenjat me sublime?
Pastaj thuhet: 'Femra musulmane ndihet shume mire kur eshte e mbuluar, e ndjen ne zemer qe duhet te mbulohet'. Po domosdo qe e ndjen. E kan gdhendur ashtu. Nuk ka degjuar gje tjeter pervec zotit dhe kerkesave te zotit. Ka pare edhe sesi denohen ato qe nuk binden.
Ti mendon se ka njeri te pagdhendur ne nje menyre apo nje tjeter ne kete bote. Gjithmone mendojme per indoktrinimin e te tjereve dhe asnjehere nuk e shohim ate tonin. Ne menyre te pashmangshme njeriu eshte pjelle e ambjentit ku formohet si dhe e kontakteve qe ka ne te. Informacioni qe ne kemi marre dhe marrim mbi boten eshte ai qe I jep forme mendimit tone. Individualiteti yne vetem perzgjedh midis asaj qe na ofrohet, dhe fare pak pune I mbetet atij.
Keshtu qe midis indoktrinimit nga njerezit (aq me keq nga telenovelat ose filmat e Hollivudit) apo nga librat e Zotit, une do te zgjidhja kete te dytin, dhe arsyen besoj e merr vesh pse. E sa per ate se femra muslimane nuk ka degjuar gje tjeter vec Zotit, kjo nuk eshte aspak e vertete. Madje nuk e kuptoj se ku e gjen mbeshtetjen per te folur per nje kategori njerezish qe nuk i njeh, dhe aq me teper duke bere pergithesime absolute per te gjitha muslimanet, duke I futur ne te njejtin thes. Perkundrazi, mjaft prej atyre qe mbulohen e njohim mjaft mire jeten e rinise se sotme pasi rrjedhin prej saj. Por vjen nje dite qe njeriu kupton gjera te tjera dhe e flak tej kotesine e jetes se meparshme si nje rrecke te vjeter, per te veshur nje kostum te ri, nje botkuptim te ri. “Petku I devotshmerise eshte me I miri”, - thote Zoti ne Kuran. Por kete nuk mund t’a kuptoje kushdo. Sic thote Nicja, “ushqimet e mira nuk mund t’I shijojne amatoret”.
U fol diku edhe per urtesine dhe te urtet. Keta te urte vendosnin kohe me pare se me ke do martohej mbesa, nipi etj...(mos ishte e drejt?) por keta te urtet nuk diten si te respektonin grate dhe vajzat e tyre, gje qe eshte trasheguar deri ne ditet e sotme. Perse duheshin te respektoheshin me shume 'te urtet', te tjeret nuk ishin njerez?
Shiko, nuk gjykohet nje epoke e tere (madje une me lart fola per tere urtesine ne pergjithesi, duke nisur qe nga “Sofia” greke e deri tek gjysherit tane), nga ide te krijuara nga filmi “Perralle nga e kaluara”, qe mund te kesh pare ne televizor. Sesa eshte respektuar gruaja me pare, nuk kam kohe te rri dhe te zgjatem (per te cmontuar nga truri yt bindjet qe te kane mbire nga filmi I mesiperm si dhe nga lloqe qe degjohen lart e poshte ne media te ndryshme, llomotitur permendesh nga njerez “jo te urte”, te asaj qe sot I thone “shoqeri cilivile”), por jam I bindur qe grate dhe vajzat e sotme do t’I kishin zili, gjyshet e tyre. Sot femrat respektohen, nga “ballkoni”, apo “valixhet e mbrapme”.
Per mua, edhe sikur moralet te ishin te ndryshueshme, edhe sikur morali I vjeter historik te ishte teresisht I papershtatshem, ky brez eshte teresisht I papjekur per te krijuar nje moral te ri, dhe madje mungojne thuajse teresisht bazat, themelet mbi te cilat do te mund te ngrihej ky moral imagjinar, “eksperimental”.
Sot duket me teper nje zell I tepruar per te zhdukur moralin e vjeter sesa per te mbjelle nje te ri. Me duket se kjo shoqeri, qe po rend e corientuar pas “qefit”, moralin e vertte e ka hale ne sy ndaj, bertet per nje moral te ri. Por une pas kesaj mjegulle shoh vetem imoralitetin, qe po ze rrenje ne kulloten e dikurshme te vlerave te medha.
Do te deshiroja Ludwig te mos bashkoje zerin tend qe kerkon qartesi, me stonaturen e ketij korri te coroditur.
Nese per ty ligjet e zotit nenkuptojne moral kjo eshte dicka shume subjektive, nuk mund ta serviresh si nje pergjigje ndaj temes, te pakten jo duke e barazuar me te qenurit e moralshme, thua se jane domosdoshmerisht te lidhura ngushte me njera tjetren.