Re: Arsyeja - Zeri i Besimit apo Varri i Besimit
jimmy84,
Ti ngaterron dy gjera:
1.Faktet te pakontestueshme
2.Arsyetim
Faktet jane fakte...sic the ti "Dielli ekziston", "Toka eshte e rrumbullaket", dhe po shtoj edhe une ca "Zjarri te djeg", "Akulli eshte i ftohte". Keto jane fakte dhe nuk jane "Arsyetime".
"Arsyetimet" jane dicka llogjike qe te drejtone te fakti, ne menyre qe te arrihet pakontuestueshmeria e faktit.
Me le ta shpjegoj me nje shembull te thjeshte ku e kam fjalen:
Marrim "Toka eshte e rrumbullaket". Tani Toka ka qene e rrumbullaket pergjithmone apo u be e rrumbullaket kur njerezit morren si fakt qe ishte e rrumbullaket. Para se ta merrnin njerezit si fakt, a ka patur njerez qe mendonin se toka nuk ka qene e rrumbullaket? Ka patur. Tani "arsyetimi" vjen ne pune per te treguar atyre qe nje fakt eshte i drejte pavaresisht se cfare duan ata te mendojne apo jo.
Pra te kishim nje satelit ne ate kohe kur njerezit besonin se toka nuk ishte e rrumbullaket, do ishte arsyetimi me i forte per t'i bindur. Por kur nuk kishte dicka te tille, duhet te marrim arsyetime te tjera. Fakti mbetet fakt, pavaresisht nga lloji i arsyetimit. Pra arsyetim tjeter mund te ishte: "Hypi anijes dhe shko drejt dhe do arrish ne te njejten pike". Eshte nje arsyetim i vlefshem.
Pra arsyetime jane ajo qe te shpien te fakti dhe jo fakti vete.
Psh "zjarri te djeg" eshte fakt. Arsyetim eshte "verre doren ne zjarr" dhe te mbushet mendja. Arsyetim tjeter "vere ujin ne zjarr edhe zien". Pra ka dy lloj arsyetimesh per nje fakt. Pra fakti dhe arsyetimi jane dy gjera te ndryshme.
Besimi eshte cfare konsideron ti si "fakt" dhe me "fakt" duhet te pohojme dicka te vertete. Pra ti beson si te vertete se "Toka eshte e rrumbullaket". Ne fakt eshte pak 'vezore' dhe jo krejtesisht e 'rrumbullaket'.
Pra, kur themi se besojme se "Zoti ekziston dhe ka vetem nje", kjo do thote se konsiderojme si te vertete se "Zoti ekziston dhe ka vetem nje", ashtu si besojme se "Toka eshte e rrumbullaket", qe do thote konsiderojme si te vertet se "Toka eshte e rrumbullaket". Pra nuk ka ndonje gje qesharake.
Qesharake mund t'i duket nje personi para shume shekuj se kur i thua ti se "Toka eshte e rrumbullaket", ai shikon ne horizont dhe shikon se eshte shume e rrafshet dhe fillon e qesh me ty. Pra qesharakja eshte dicka relative sipas asaj qe beson ti se eshte e vertete. Pra per t'ia mbushur mendjen ti fillon e arsyeton.
Ne fund te fundit po s'iu mbush mendja personit sipas arsyetimit tend, ai do vazhdoje dhe do qeshi me ato qe thua ti se "Toka eshte e rrumbullaket" derisa te vdesi dhe do arsyetoje sic arsyetonte duke pare sa e sheshte eshte ajo qe shikon ne horizont.
Pra arsyetimi eshte dicka qe mund te perdoresh llogjikisht, qe t'ia mbushesh dikujt mendjen nqs edhe ai ka vullnet te arsyetoje. Fakti mbetet i palekundshem, pavaresisht se arsyetimi eshte i dobet apo sakte.
Kur arsyetimet arrijne nje mase te konsiderueshme dhe te pakontestueshme, gjerat merren si fakt.
Nje shembull: "Energjia dhe lenda nuk mund te formohet apo te shkaterrohet". Ca eshte sipas teje ky pohim? Fakt apo besim?
Ky pohim nuk mund te vertetohet drejt per se drejti, por vertetohet nga mohimi i se kundertes se saj. Pra e kunderta e kesaj eshte "Energjia dhe lenda mund te formohet apo te shkaterrohet".
Por duke qene se asnje eksperiment ne bote deri me sot nuk ka formuar apo shkaterruar lenden dhe energjine ky postulim merret si fakt i pakontestueshem, pra besohet se eshte i vertete. Ka njerez qe jane munduar te prodhojne energjine dhe kane thene se ky postulim nuk eshte i vertete. Por pasi jane ekzaminuar keto eksperimente me kujdes jane veryer se njerezit kishin llogaritur gabimisht ndryshimin e energjise dhe lendes totale. Pra perderisa kjo nuk mund te kundershtohet, besohet te jete i vertete, "fakt".
Njesoj eshte edhe me 'Zotin'. Se Zoti ekziston apo jo, eshte i vetem apo jo eshte dicka reale. Pra ose ekziston ose jo, ose eshte i vetem ose jo, dhe nuk e ndryshon kete gje se si arsyetojme ne, qofshim sakte ose gabuar.
Pra kerkojme nje arsyetim, nje udhe per tu afruar sa me shume gjetjes se pyetjes dhe pa patur nje mendje te hapur drejt arsyetimeve dhe rrenjes dakort ne disa postulime nuk mund te arrihet asgje sic nuk mund te arrihet t'ia mbushesh mendjes nje personi qe nuk i eshte i hapur idese se "toka eshte e rrumbullaket". Pra nqs njeriu nuk pranon ndryshim te opinionit te tij, subjektivitetit te tij, nuk ka vend per objektivitet, i cili i tille eshte arsyetimi.
Per ato qe thua ti ka shume arsyetime qe mund te drejtojne drejt asaj qe Zoti ekziston dhe se eshte nje. Shume arsyetime, por nqs nuk shembim lidhjet e nguterta te skepticizmit, lidhjet e nguterta te subjektivitetit. Nqs nje person nuk pranon se mund te jete gabim, dhe pra te pranoje ndryshim besimi, pra ndryshimin ne ate qe beson se eshte e vertete, atehere nuk ka njeri t'ia beje kete.
Pra arsyetimi arrihet kur njeriu kerkon te behet objektiv dhe jo subjektiv ne cfaredo lloj besimi si shkencor dhe fetar.
