Re: Abdi Baleta, ky fondamentalist orjental
BISEDË PER KOSOVËN DHE DIASPORËN
(Intervistë ekskluzive për “Bota sot” dhënë publicistit shqiptar Besim Krasniqi që jeton në Gjermani. Kjo intervistë është dhënë para një sërë zhvillimesh të reja në Kosovë)
“Bota sot”: I nderuari z.Baleta, si e vlerësoni situatën e krijuar aktuale politike në Kosovë, sidomos pas mbajtjes së zgjedhjeve të lira të 17 nëntorit 2001?
Abdi Baleta : Gjendjen politike në Kosovë, sidomos në rrafshin e ndërtimit të institucioneve parashtetërore ( po i quaj kështu meqenëse Kosova ende nuk i gëzon atributet e shtetit sovran të njohur ndërkombëtarisht), e konsideroj shumë zhgënjyese për shqiptarët. Kurse për faktorët ndërkombëtarë kjo nuk më duket zhgënjyese, por kryesisht bezdisëse, meqenëse janë vet faktorët ndërkombëtarë që kanë përgatitur rrethanat spekuluese për të çuar në krijimin e një ngecie të tillë.
Gjendja politike e bllokuar për disa muaj pas përfundimit të zgjedhjeve politike më duket zhgënjyese, madje e papranueshme dhe tejet e dëmshme, për arsye se pas atyre zgjedhjeve që kaluan në një atmosferë të qetë e shumë premtuese dhe që siguruan një nam të mirë në botë për shqiptarët e forcat politike shqiptare të Kosovës, çdo gjë duket tashmë e kthyer kokëposhtë. Shqiptarët po lënë namin e keq se nuk janë në gjendje të bien në ujdi as për të krijuar institucionet e një shteti, kur këto institucione ende nuk do të kenë rol të mirëfilltë pushtetor, sepse janë nën hyqmin ndërkombëtar. Kjo gjendje çon ujë vetëm nëmullirin e sllavo-grekëve e aleatëve të tyre që vazhdimisht kanë pretenduar se shqiptarët janë të paaftë të bëjnë shtet e të qeverisen vet. Prandaj për të hedhur poshtë këtë propagandë, për të mos u lënë shteg as atyre ndërkombëtarëve që nuk e shohin me sy të mirë apo që janë kundër pavarësimit të Kosovës e shndrimit të saj sa më të shpejtë në shtet të pavarur e sovran, duhej të kishin hedhur pas krahëve çdo ambicie, çdo mëri, çdo pakënaqësi dhe të kishin krijuar me shpejtësi institucionet, të kishin zgjedhur presidentin e formuar qeverinë.
Me keqardhje më duhet të them se vonesa në përmbushjen e këtyre detyrave nga forcat politike të Kosovës që me votën e zgjedhësve dhe me marifetet e ndërkombëtarëve u vunë politikisht në rolin e krijuesve të institucioneve të Kosovës që mund të punojnë për arritjen pavarësisë me mjete politike, i kanë zhvleftësuar zgjedhjet në Kosovë dhe kanë ulur autoritetin e institucioneve (para) shtetërore pushtetore të Kosoëvs para se ato të ngrihen. Kjo është një humbje e madhe për Kosovën dhe për kombin shqiptar në tërësi. Ëshrtë një dhuratë që tashmë shqiptarët ua bëjnë armiqëve tyre, sipas asaj logjikës së mbrapshtë që mençuria popullore shqiptare e ka stigmatizuar me kohë nëpërmjet shprehjes “ për një plesht e djeg jorganin”. Natyrisht në jorganin politik në Kosovë duket se nuk ka hyrë vetëm një plesht, por duket se jaë strehuar edhe gajrpërinj.
“Bota sot”: Sipas mendimit Tuaj, cilat janë shkaqet reale për të ashtuquajturën bllokadë institucionale, të krijuar në parlamentin e Kosovës nga ana e disa grupeve politike, tashmë të njohura për orientimet e tyre të majta politike respektivisht me ideologji marksiste-leniniste-enveriste?
Abdi Baleta: Kjo pyetje më duket në kategorinë e atyre që quhen “sugjestionuese”, sepse e ngushton shumë terrenin ku duhet kërkuar përgjegjësia për gjendjen e pakëndshme që është krijuar në Kosovë. Unë nuk kundërshtoj mendimin se përgjegjësinë më të rëndë e kanë ata që bllokojnë punën për zgjedhjen e presidentit e të qeverisë për hir përfitimesh politike vetanake ose partiake. Në pyetjen tuaj ju këta i identifikoni si “grupe politike tashmë të njohura për orientimet e tyre të majat me ideologji marksiste -leninste enveriste”. Jam i prirur më shumë të arsyetoj se në këtë rast shkaku për qëndrimet bllokuese nuk duhet kërkuar aq shumë tek “orientimet e majta, marksizëm-leninizmi dhe enverizmi”. Sepse edhe në krahun tjetër ka trashëgimi marksiste-leniniste, mbase të farkës titiste. Prandaj diskutimin më duket nuk duhet ta bëjmë sipas kësaj vije ndarëse, por sipas logjikës politike-juridike më të përgjithëshme dhe në radhë të parë rreth boshtit të interesave kombëtare. Për fat të keq po shihet se edhe në Kosovë politikanët e partiakët po mendojnë më shumë për pushtetin se për shtetin. Madje po mendojmë për një pushtet që është ende fiktiv. Këtë dobësi shqiptare ndërkombëtarët e kanë ditur mirë me kohë dhe në funksion të spekulimeve me këtë dobësi kanë ndërtuar gjithë skemën e manovrimeve të tyre pushtendërtuese në Kosovë, për të favorizuar sa më shumë serbët dhe për të zbehur rolin politi të faktorit shqiptar, i cili duhet të jetë faktori vendimtar në ndërtimin dhe funksionimin e shtetshmërisë në Kosovë.
Sipass mendimit tim kjo çështje duhej të ishte zgjidhur dhe duhet të zgjidhet në bazë të parimeve dhe të kritereve të sprovuara politike e juridike që përcaktojnë se partia ose koalicioni që ka fituar shumicën duhet të ndërtojë pushtetin, nëpëmjet mekanizmit të votës parlmentare dhe jo me pazare, sikurse tentojnë forcat që kërkojnë patjetër postin e kryeministrit. Por unë këtë bllokim nuk e shoh si “marksizëm-leninizëm, apo enverizëm”, por si karrierizëm. Qysh në janar të vitit 1999 në një shkrim timin polemizues me Shëptim Golemin ( Dilaver Goxhaj nga Gjirokastra), icili paraqiti në gazetën “Rilindja” një plan për vendosjen në Kosovë të pushtetit të atyre që bëjnë sot veprimtari bllokuese, jam shprehur kundër këtyre makinacioneve që transplatonin në Kosovë një përvojë shumë dëmprurëse të Partisë Komuniste të Shqipërisë nga koha e LDB. Kjo përvojë në Shqipëri ishte sjellë dhe imnponuar nga emisarët jugosllavë Miladin Popoviç e Dushan Mugosha.Prandaj në kuadrin e kësaj përgjigje nuk po zgjatem.
Ajo që ngjet në Kosvë tani është vazhdim i një fryme të keqe që u krijua ndërmjet forcave politike e politikanëve të Kosovës në prag , gjatë dhe pas Konferencës së Rambujesë. Po kërkohet të bëhen punët sipas pazareve që janë bërë atëherë dhe që u keqpërdorën në dëm të Kosovës edhe nga pushtetarët e Tiranës, nëpërmjet lidhjeve që kishin në Kosovë. Pazaret e kohës së Rambujesë u vlejnë vetëm ndërkombëtarëve që mbështesin manovrat e Serbisë dhe të Beogradit. Prandaj jam i mendimit se detyrë politike atdhetare është të flaken tutje pazaret e Rambujesë.
Shqiptarët duhet të këmbëngulin me çdo fjalë, me çdo gjest, me çdo projekt në qëndrimin se për ta Rambujeja është e vdekur dhe nuk mud të ringjallet më. Për hir të kësaj unë besoj se u përket atyre që kërkojnë pa tjetër postin e kryeministrit të heqin dorë nga kjo kërkesë dhe pala tjetër të gjejë mundësitë që t’i kënaqë më shumë në drejtime të tjera. Më kujtohet se dikur Rexhep Qosja për të sfiduar Berishën ka thënë “Ai që me çdo kusht kërkon të qëndrojë në pushtet duhet larguar me çdo kusht nga pushteti”. Dhe kështu u bë, Berishën në mars të vitit 1997 e rrëzuan nga pushteti me mjetin ekstrem , luftë të armatosur. Por fraza e Qosjes ka të njëjtën vlerë edhe në të anasjelltën e saj “ai që më çdo kusht kërkon të marrë pushtetin jo nëpërmjet votës, duhet penguar të arrijë këtë qëllim”. Unë rrugën më të mirë për zgjidhje e shoh në heqjen dorë nga partitë që kanë më pak vota për të marrë postin e kryeministrit. Do të jenë më të nderuara të ndihmojnë në krijimin e institucioneve duke mos u lënë serbëve terren për sspekulime dhe obstruksionizëm. Ka kohë e do të ketë plot raste që shqiptarët edhe në Kosovë “ të kacafyten” për karrige pushteti, sikure po ndodh në Shqipëri. Por, tani nuk është koha për këtë në Kosovë. Unë i kundërshtoj qëndrimet obstruksioniste jo për shkak të dallimeve midis të “majtës” e “të djathtës” në Kosovë, por për shkak se dëmtohet objektivi kombëtar dhe për shkak se nga vazhdim i grindjes rritet shqetësimi se agjenturat e huaja, në radhë të parë ajo serbe, i pakan lëshuar tentakulat shumë thellë.
“Bota sot”: Pas ikjes së danezit z.Hakerup nga detyra e Kryeadministratorit të Kosovës, bashkësia ndërkombëtare emëroi ish-këshilltarin politik gjerman z. Michael Steiner për Kryeadministrator të ri të Kosovës! Z.Baleta, çfarë nënkupton kjo për Kosovën?
Abdi Baleta: Me sa po shihet zotëria Hans Hakerup nga Danimarka u dërgua në Kosovë me një mision kohor të shkurtër e kalimtar dhe me detyra politike shumë specifike : të bënte atë “marrëveshjen kuadër”, të organizonte zgjedhjet parlamentare pikërisht ashtu siç u organizuan, të bënte marrëveshjet që bëri me Beogradin dhe të krijonte maksimumin e mundëshëm të kushteve që kënaqnin serbët e Serbinë. Me të përfunduar këto detyra , që duhet thënë se ai i kreu mirë duke demtuar shqiptarët, ishte e qartë se misioni i tij nuk kishte kuptim të vazhdonte më.
Atë që në Kosovë u bë nën drejtimin e Hakerupit faktorët ndërkombëtarë që vendosin për punët e Kosoëvs nuk kishin leverdi ta bënin nën drejtimin e ndonjë personaliteti tjetër nga një vend më i madh se Danimarka dhe që duhej të luante rol për një periudhë më të gjatë në Kosovë. Nuk kishi leverdi ta bënin duke mbajtur më gjatë francezin Kushneri, apo duke sjellë menjëherë pas Kushnerit gjermanin Shtajnerin, sepse politika e koordinuar franko-gjermane nuk pëlqente që ta merrte direkt përgjegjësinë për ato që u bënë nën drejtimin e Hakerupit.
Tani që pas “gozhdës serbe” të Nastradinit që e la në Kosovë Kushneri ( problemin e Mitrovicës) dhe pas disa avantazheve që krijoi Hakerupi për politikën e Serbisë në Kosovë mbërrin një gjerman që me dorë të fortë të konsolidojë ato që janë bërë deri tani dhe të kontrollojë më shumë ecuriën e procesit të zhvillimeve politike në Kosovë, në përputhje të rreptë me konjukturat politike europiane e euroatlantike.
Unë jam i prirur ta shoh me skepticizëm rolin që mund të luajë zotëri Shtajner për shkak të koordimit të ngushtë të lëvizjeve politiko-diplomatike franko-gjermane, për shkak të xhelozive që ka me politikën amerikane ky bosht franko -gjerman dhe për shkak se politika gjermane në veprimet në Ballkan e veçanërisht në çështjen e Koosvës, tregon prirje të theksuar për të mbajtur parasyh humorin e politikës ruse. Megjithatë disa gjëra që mund të bëshin me lehtësi në kohën e Kushnerit, për arsyet e njohura të simpative më të afishuara të politikës franveze për serbët dhe zbatimit me rreptësi të porosive të marra nga Hakerupi, mund të mënjanohen tani në kohën e Shtajnerit. Por, edhe kjo do të jetë në vartësi të zhvillimeve ndërkombëtare dhe në vartësi të shkathtësisë që do të tregojë politika shqiptare në Kosovë për të ndikuar në orientimet e faktorit ndërkombëtar.
“Bota sot”: Në Kosovën e pasluftës ndodhën shumë vrasje ndaj figurave eminente të jetës politike të spektrit të djathtë politik, të cilat ndikuan në acarrimin e marëdhënieve ndërshqiptare në Kosovë dhe në ngecjen e zhvillimeve pozitive në dobi të Kosovës dhe qytetarëve të saj. Si i komentoni Ju këto vrasje?
Abdi Baleta: Për vrasjet politike në Kosovë jam shprehur shpesh edhe nëpërmjet “Bota Sot” dhe e kam të vështirë të shtoj ndonjë gjë të re. Më duket e rëndësishme të mbajmë parasyh dhe ta përsërisim se në historinë shqiptare, qysh në vitet e para të shpalljes e të ndërtimit të shtetit të pavarur shqiptar, ka vepruar një prirje për të bërë politikë nëpëmjet aktesh terroriste. Ka qenë në shumicën e rasteve “e majta shqiptare” që e ka bërë politikën nëpërmjet vrasjeve politike; ka qenë e majta që ka glorifikuar disa atentate dhe atentatorë, si për shembull Avni Rustemin. Madje ky glorifikim për fat të keq ka zënë vend shumë edhe në psikologjinë popullore. Qysh nga vrasja e Esat Pashë Toptanit në Paris, vrasja e të cilit pavarësisht nga mendimi që mund të kemi për politikën e tij ishte akt terrorist, janë bërë shumë atentate politike kundër figurave të njohura shqiptare edhe jashtë trojeve etnike shqiptare. Mbajmë njëfarë rekordi edhe për atentate me armë të kryera brenda në ndërtesën e parlamentit të Shqipërisë, ose tek dyert e saj.
Dukuria e vrasjeve politike për fat të keq hyri shpejt me raste të rënda edhe në historinë politike të Kososvës, gjë që nuk e uronim e madje nuk e mendonim se do të arrinte në këtë shkallë ku ka arritur. Në të gjitha këto raste, në radhë të parë, duhet kërkuar dora e agjenturave të huaja, që tradicionalisht ua ka sjellë tek dera këtë të keqe e plagë të rëndë shqiptarëve. Por vetëm me rolin e agjenturave të huaja nuk mund të shpjegohet kjo e keqe që i gjen shqiptarët. Shqiptarët e implikuar në këto vrasje, qofshin individë apo forca politike, mbajnë një përgjegjësi të rëndë dhe bëjnë një krim kombëtar më shumë se një krim individual. Është e qartë se në aktet terroriste me prapavijë e qëllime politike edhe tani jan më të angazhuara forcat e majta dhe forcat e individët e indiktrinuat nga ideologjitë e majta. Si në Shqipëri dhe në Kosovë qysh nga viti 1991 e deri tani veprimtarët politikë të krahut të djathtë kanë qenë viktima të terrorizmit me sfond politik. Forcat e djathta madje janë treguar të paafta të lësshojnë sinjale të qarta që të frenojnë ata që praktikojnë këtë politikë terrrori. Kjo paaftësi ka inkurajuar në njëfarë mënyre akte të tilla.
“Bota sot”: Si e shihni mundësinë e tejkalimit të krizave politike në Shqipëri, Kosovë, FYROM si dhe trojet tjera etnike shqiptare?
Abdi Baleta: Mundësitë për tejkalimin e krizave që përmendi ju i shoh shumë të zymta dhe kapërcimin e këtyre krizave e mendoj si një procdes të vështirë, të ndërlikuar e relativisht të gjatë.
Krizat si ato që përjetojmë ne shqiptarët janë krijuar historikisht, për një kohë të gjatë nën veprimin e shumë faktorëve negativë brendashqiptaë e sidomos nga jashtë kombit e trojeve etnike shqiptare. Prandaj nuk kapërcehen lehtë. Po të mendojmë ndryshe bëjmë një gafë politike dhe dhe një gabim që do të na kushtojë edhe më rëndë se sa pranimi i realitettit të hidhur. Me shpresa, dëshira të mira, iluzione të bukura, besime naive nuk bëhen punët e vështira, sikurse nuk fitohet asgjë me kryqëzim duarsh, me zhgënjim dhe rënie në dëshpërim.
Edhe kur në raste e konjukjtura të caktuara, siç ishte para dy vitesh në Kosovë , apo para 10 vitesh në Shqipëri, ndodhin zhvillime që të ngjallin optimizëm, përsëri asnjëherë nuk ka garanci se këto rrethana nuk ndryshojnë shpjet drejt përkeqësimit. Këtë e shohim tani në keqësimin e kushteve ndërkombëtare për problemet e shqiptarëve.
Duhet ta pranojmë se shqiptarët janë në mes të një krize të përgjithëshme kombëtare, që është krizë me vazhdimësi historike të gjatë. Thelbi i kësaj krize nuk ka gjasa të ndryshojë menjëherë. Jemi ende larg asaj që bota të pranojë se zgjidhja e krizave më të cilat ndeshen shqiptarët qëndron në zgjidhejn radikale të çështjes kombëtare shqiptare, domethënë në basshkimin kombëtar të shqiptarëve. Ajo që i pakëson shanset dhe largon kohën e daljes nga kriza është se politika e në përgjithësi pssikologjia kombëtare shqiptare është larg shtrimit si duhet të këtij prablemi para vetes e para botës.
Kështu që mund të dëshirojmë të dalim shpejt nga krizat, por po punojmë jo aq sa duhet për këtë. Lehtësimi i përkohëshëm i krizave të veçanta nuk duhet marrë si afrim i fundit i krizës së përgjithëshme. Kur Kriza e përgjithëshme mbetet mundësia e acarimit të krizave të veçanta rritet.
”: Z.Baleta, siç dihet jeni njëri ndër publicistët më të lexueshëm në mërgatën shqiptare pranë gazetës kombëtare “Bota sot”. A mendoni se mërgata shqiptare është lënë në harresë dhe i është lënë stihisë së kohës dhe pse ndodh kjo?
Abdi Baleta: Unë do të mendoja kështu si ju në qoftë se shqiptarët që nuk kanë lëvizur nga trojet etnike, sidomos në Republikën e Shqipërisë, do të kishin arritur të ndërtonin një shtet të konsoliduar, me një pushtet serioz, me struktura politike e shoqërore serioze, me një minimum të domosdoshëm mundësirash ekonomike, kulturore, administrative për të bërë punë të organizuar me mërgatën. Këto mundësi e kushte nuk janë krijuar as në Shqipëri, as në Kosovë. Përkundrazi tani si Shqipëria dhe Kosova po mbajnë sytë nga mërgata për ndihmë në shumë drejtime.
Prandaj unë nuk mendoj se problemi duhet shtruar “ se mërgata shqiptare është lënë në harresë”. Thjesht në Shqipëri nuk ka se kush ta kujtojë mërgatën shqiptare. Shumë shqiptarë e kanë mendjen të bëhen mërgimtarë për të siguruar një jetë më të mirë. Kurse pushtetet e qeveritë që ndërrojnë njëri tjetrin në Shqipëri nuk e kanë mendjen të kujdesen si duhet për shqiptarët që janë këtu e jo më për ata në mërgim. Besoj se në Kosovë dëshira për të bërë diçka mund të jetë më e madhe, por edhe atje mundësitë nuk janë të mëdha.
Unë dua të them se shqiptarët mërgimtarë nuk duhet, në rrethanat e sotme, ta shikojnë e mendojnë veten si të lënë në harresë nga atdheu, por të pajtohen me këtë realitet që është dhe ata të kujtohen më shumë për atdheun. Kemi dëgjuar shpesh të mërguar nga Shqipëria që i zë nostalgjia atje ku janë dhe betohen se sa të bëhet Shqipëria demokratike me të vërtetë, sa të krijohen kushte për jetë më të mirë do të kthehen. Edhe kjo është një dëshirë për t’u përshëndetur. Por pyetja mbetet : kush do t’i bëjë këto gjëra në Shqipëri? Detyra e shqiptarit që nuk i ndahet shpirti nga vendi i vet, kudo ku e kanë hedhur dallgët e jetës, nuk është tvetëm dashuria nga larg e nostalgjia por të bëjë diçka nëse mundet. Përtndryshe shqiptarët që nuk kanë lëvizur mund të zënë të ankohen se “na harruan ata që u rehatuan ekonomikisht në vende të huaja”.
Ka edhe një dukuri që unë e quaj negative : një prirje e disa mërgimtarëve për të dhënë shumë këshilla të mira nga larg, për të rekomanduar që të bëhen në Shqipëri gjëra të mira që kanë parë atje ku kanë shkuar, por pa mbajtur parasysh kushtet nëse mund të bëhen e kush do t’i bëjë këto në Shqipëri. Për fat të keq ka dhe të atillë mërgimtarë që mburren se nuk duan t’ia shohim më bojën vendit të vet, ose edhe më keq, mërgimtarë që interesohen të bëjnë diçka në vendin e vet për të nxjerrë ndonjë fitim sa më të madh e të shpejtë, apo për të realizuar ndonëj hobi të tyre, në mos edhe për t’i shërbyer ndonjë armiku kombëtar tëe shqiptarëve. Duhet thënë se nga disa mërgimtarë tashmë në Shqipëri kemi mbetur të zhgënjyer se na kanë rezultuar më pak të kultivuar në demokraci se shqiptarët në Shqipëri. Është zhgënjim i madh kur sheh se shumë shqiptarë në mërgim merren me politikën e kotë të grindjeve e intrigave edhe më shumë se grupimet në Shqipëri.
Pra kemi një problem me të cilin do të ndeshemi për mjaft kohë, problemin e harmonizmit të interesimit të ndërsjellë të atdheut për bijt e larguar me intersimin e bijve të larguar për atdheun. Secilit i takon të bëjë pjesën e vet të punës. Këtu shqiptarët do të tregojnë vitalitetin si komb. Mërgata shqiptare tani është shumë e madhe dhe një mobilizim i saj mund t’i sjellë përfitime të mëdha në çdo drejtim kombit e atdheut në trojet etnike.
Ju faleminderit.
BISEDË PER KOSOVËN DHE DIASPORËN
(Intervistë ekskluzive për “Bota sot” dhënë publicistit shqiptar Besim Krasniqi që jeton në Gjermani. Kjo intervistë është dhënë para një sërë zhvillimesh të reja në Kosovë)
“Bota sot”: I nderuari z.Baleta, si e vlerësoni situatën e krijuar aktuale politike në Kosovë, sidomos pas mbajtjes së zgjedhjeve të lira të 17 nëntorit 2001?
Abdi Baleta : Gjendjen politike në Kosovë, sidomos në rrafshin e ndërtimit të institucioneve parashtetërore ( po i quaj kështu meqenëse Kosova ende nuk i gëzon atributet e shtetit sovran të njohur ndërkombëtarisht), e konsideroj shumë zhgënjyese për shqiptarët. Kurse për faktorët ndërkombëtarë kjo nuk më duket zhgënjyese, por kryesisht bezdisëse, meqenëse janë vet faktorët ndërkombëtarë që kanë përgatitur rrethanat spekuluese për të çuar në krijimin e një ngecie të tillë.
Gjendja politike e bllokuar për disa muaj pas përfundimit të zgjedhjeve politike më duket zhgënjyese, madje e papranueshme dhe tejet e dëmshme, për arsye se pas atyre zgjedhjeve që kaluan në një atmosferë të qetë e shumë premtuese dhe që siguruan një nam të mirë në botë për shqiptarët e forcat politike shqiptare të Kosovës, çdo gjë duket tashmë e kthyer kokëposhtë. Shqiptarët po lënë namin e keq se nuk janë në gjendje të bien në ujdi as për të krijuar institucionet e një shteti, kur këto institucione ende nuk do të kenë rol të mirëfilltë pushtetor, sepse janë nën hyqmin ndërkombëtar. Kjo gjendje çon ujë vetëm nëmullirin e sllavo-grekëve e aleatëve të tyre që vazhdimisht kanë pretenduar se shqiptarët janë të paaftë të bëjnë shtet e të qeverisen vet. Prandaj për të hedhur poshtë këtë propagandë, për të mos u lënë shteg as atyre ndërkombëtarëve që nuk e shohin me sy të mirë apo që janë kundër pavarësimit të Kosovës e shndrimit të saj sa më të shpejtë në shtet të pavarur e sovran, duhej të kishin hedhur pas krahëve çdo ambicie, çdo mëri, çdo pakënaqësi dhe të kishin krijuar me shpejtësi institucionet, të kishin zgjedhur presidentin e formuar qeverinë.
Me keqardhje më duhet të them se vonesa në përmbushjen e këtyre detyrave nga forcat politike të Kosovës që me votën e zgjedhësve dhe me marifetet e ndërkombëtarëve u vunë politikisht në rolin e krijuesve të institucioneve të Kosovës që mund të punojnë për arritjen pavarësisë me mjete politike, i kanë zhvleftësuar zgjedhjet në Kosovë dhe kanë ulur autoritetin e institucioneve (para) shtetërore pushtetore të Kosoëvs para se ato të ngrihen. Kjo është një humbje e madhe për Kosovën dhe për kombin shqiptar në tërësi. Ëshrtë një dhuratë që tashmë shqiptarët ua bëjnë armiqëve tyre, sipas asaj logjikës së mbrapshtë që mençuria popullore shqiptare e ka stigmatizuar me kohë nëpërmjet shprehjes “ për një plesht e djeg jorganin”. Natyrisht në jorganin politik në Kosovë duket se nuk ka hyrë vetëm një plesht, por duket se jaë strehuar edhe gajrpërinj.
“Bota sot”: Sipas mendimit Tuaj, cilat janë shkaqet reale për të ashtuquajturën bllokadë institucionale, të krijuar në parlamentin e Kosovës nga ana e disa grupeve politike, tashmë të njohura për orientimet e tyre të majta politike respektivisht me ideologji marksiste-leniniste-enveriste?
Abdi Baleta: Kjo pyetje më duket në kategorinë e atyre që quhen “sugjestionuese”, sepse e ngushton shumë terrenin ku duhet kërkuar përgjegjësia për gjendjen e pakëndshme që është krijuar në Kosovë. Unë nuk kundërshtoj mendimin se përgjegjësinë më të rëndë e kanë ata që bllokojnë punën për zgjedhjen e presidentit e të qeverisë për hir përfitimesh politike vetanake ose partiake. Në pyetjen tuaj ju këta i identifikoni si “grupe politike tashmë të njohura për orientimet e tyre të majat me ideologji marksiste -leninste enveriste”. Jam i prirur më shumë të arsyetoj se në këtë rast shkaku për qëndrimet bllokuese nuk duhet kërkuar aq shumë tek “orientimet e majta, marksizëm-leninizmi dhe enverizmi”. Sepse edhe në krahun tjetër ka trashëgimi marksiste-leniniste, mbase të farkës titiste. Prandaj diskutimin më duket nuk duhet ta bëjmë sipas kësaj vije ndarëse, por sipas logjikës politike-juridike më të përgjithëshme dhe në radhë të parë rreth boshtit të interesave kombëtare. Për fat të keq po shihet se edhe në Kosovë politikanët e partiakët po mendojnë më shumë për pushtetin se për shtetin. Madje po mendojmë për një pushtet që është ende fiktiv. Këtë dobësi shqiptare ndërkombëtarët e kanë ditur mirë me kohë dhe në funksion të spekulimeve me këtë dobësi kanë ndërtuar gjithë skemën e manovrimeve të tyre pushtendërtuese në Kosovë, për të favorizuar sa më shumë serbët dhe për të zbehur rolin politi të faktorit shqiptar, i cili duhet të jetë faktori vendimtar në ndërtimin dhe funksionimin e shtetshmërisë në Kosovë.
Sipass mendimit tim kjo çështje duhej të ishte zgjidhur dhe duhet të zgjidhet në bazë të parimeve dhe të kritereve të sprovuara politike e juridike që përcaktojnë se partia ose koalicioni që ka fituar shumicën duhet të ndërtojë pushtetin, nëpëmjet mekanizmit të votës parlmentare dhe jo me pazare, sikurse tentojnë forcat që kërkojnë patjetër postin e kryeministrit. Por unë këtë bllokim nuk e shoh si “marksizëm-leninizëm, apo enverizëm”, por si karrierizëm. Qysh në janar të vitit 1999 në një shkrim timin polemizues me Shëptim Golemin ( Dilaver Goxhaj nga Gjirokastra), icili paraqiti në gazetën “Rilindja” një plan për vendosjen në Kosovë të pushtetit të atyre që bëjnë sot veprimtari bllokuese, jam shprehur kundër këtyre makinacioneve që transplatonin në Kosovë një përvojë shumë dëmprurëse të Partisë Komuniste të Shqipërisë nga koha e LDB. Kjo përvojë në Shqipëri ishte sjellë dhe imnponuar nga emisarët jugosllavë Miladin Popoviç e Dushan Mugosha.Prandaj në kuadrin e kësaj përgjigje nuk po zgjatem.
Ajo që ngjet në Kosvë tani është vazhdim i një fryme të keqe që u krijua ndërmjet forcave politike e politikanëve të Kosovës në prag , gjatë dhe pas Konferencës së Rambujesë. Po kërkohet të bëhen punët sipas pazareve që janë bërë atëherë dhe që u keqpërdorën në dëm të Kosovës edhe nga pushtetarët e Tiranës, nëpërmjet lidhjeve që kishin në Kosovë. Pazaret e kohës së Rambujesë u vlejnë vetëm ndërkombëtarëve që mbështesin manovrat e Serbisë dhe të Beogradit. Prandaj jam i mendimit se detyrë politike atdhetare është të flaken tutje pazaret e Rambujesë.
Shqiptarët duhet të këmbëngulin me çdo fjalë, me çdo gjest, me çdo projekt në qëndrimin se për ta Rambujeja është e vdekur dhe nuk mud të ringjallet më. Për hir të kësaj unë besoj se u përket atyre që kërkojnë pa tjetër postin e kryeministrit të heqin dorë nga kjo kërkesë dhe pala tjetër të gjejë mundësitë që t’i kënaqë më shumë në drejtime të tjera. Më kujtohet se dikur Rexhep Qosja për të sfiduar Berishën ka thënë “Ai që me çdo kusht kërkon të qëndrojë në pushtet duhet larguar me çdo kusht nga pushteti”. Dhe kështu u bë, Berishën në mars të vitit 1997 e rrëzuan nga pushteti me mjetin ekstrem , luftë të armatosur. Por fraza e Qosjes ka të njëjtën vlerë edhe në të anasjelltën e saj “ai që më çdo kusht kërkon të marrë pushtetin jo nëpërmjet votës, duhet penguar të arrijë këtë qëllim”. Unë rrugën më të mirë për zgjidhje e shoh në heqjen dorë nga partitë që kanë më pak vota për të marrë postin e kryeministrit. Do të jenë më të nderuara të ndihmojnë në krijimin e institucioneve duke mos u lënë serbëve terren për sspekulime dhe obstruksionizëm. Ka kohë e do të ketë plot raste që shqiptarët edhe në Kosovë “ të kacafyten” për karrige pushteti, sikure po ndodh në Shqipëri. Por, tani nuk është koha për këtë në Kosovë. Unë i kundërshtoj qëndrimet obstruksioniste jo për shkak të dallimeve midis të “majtës” e “të djathtës” në Kosovë, por për shkak se dëmtohet objektivi kombëtar dhe për shkak se nga vazhdim i grindjes rritet shqetësimi se agjenturat e huaja, në radhë të parë ajo serbe, i pakan lëshuar tentakulat shumë thellë.
“Bota sot”: Pas ikjes së danezit z.Hakerup nga detyra e Kryeadministratorit të Kosovës, bashkësia ndërkombëtare emëroi ish-këshilltarin politik gjerman z. Michael Steiner për Kryeadministrator të ri të Kosovës! Z.Baleta, çfarë nënkupton kjo për Kosovën?
Abdi Baleta: Me sa po shihet zotëria Hans Hakerup nga Danimarka u dërgua në Kosovë me një mision kohor të shkurtër e kalimtar dhe me detyra politike shumë specifike : të bënte atë “marrëveshjen kuadër”, të organizonte zgjedhjet parlamentare pikërisht ashtu siç u organizuan, të bënte marrëveshjet që bëri me Beogradin dhe të krijonte maksimumin e mundëshëm të kushteve që kënaqnin serbët e Serbinë. Me të përfunduar këto detyra , që duhet thënë se ai i kreu mirë duke demtuar shqiptarët, ishte e qartë se misioni i tij nuk kishte kuptim të vazhdonte më.
Atë që në Kosovë u bë nën drejtimin e Hakerupit faktorët ndërkombëtarë që vendosin për punët e Kosoëvs nuk kishin leverdi ta bënin nën drejtimin e ndonjë personaliteti tjetër nga një vend më i madh se Danimarka dhe që duhej të luante rol për një periudhë më të gjatë në Kosovë. Nuk kishi leverdi ta bënin duke mbajtur më gjatë francezin Kushneri, apo duke sjellë menjëherë pas Kushnerit gjermanin Shtajnerin, sepse politika e koordinuar franko-gjermane nuk pëlqente që ta merrte direkt përgjegjësinë për ato që u bënë nën drejtimin e Hakerupit.
Tani që pas “gozhdës serbe” të Nastradinit që e la në Kosovë Kushneri ( problemin e Mitrovicës) dhe pas disa avantazheve që krijoi Hakerupi për politikën e Serbisë në Kosovë mbërrin një gjerman që me dorë të fortë të konsolidojë ato që janë bërë deri tani dhe të kontrollojë më shumë ecuriën e procesit të zhvillimeve politike në Kosovë, në përputhje të rreptë me konjukturat politike europiane e euroatlantike.
Unë jam i prirur ta shoh me skepticizëm rolin që mund të luajë zotëri Shtajner për shkak të koordimit të ngushtë të lëvizjeve politiko-diplomatike franko-gjermane, për shkak të xhelozive që ka me politikën amerikane ky bosht franko -gjerman dhe për shkak se politika gjermane në veprimet në Ballkan e veçanërisht në çështjen e Koosvës, tregon prirje të theksuar për të mbajtur parasyh humorin e politikës ruse. Megjithatë disa gjëra që mund të bëshin me lehtësi në kohën e Kushnerit, për arsyet e njohura të simpative më të afishuara të politikës franveze për serbët dhe zbatimit me rreptësi të porosive të marra nga Hakerupi, mund të mënjanohen tani në kohën e Shtajnerit. Por, edhe kjo do të jetë në vartësi të zhvillimeve ndërkombëtare dhe në vartësi të shkathtësisë që do të tregojë politika shqiptare në Kosovë për të ndikuar në orientimet e faktorit ndërkombëtar.
“Bota sot”: Në Kosovën e pasluftës ndodhën shumë vrasje ndaj figurave eminente të jetës politike të spektrit të djathtë politik, të cilat ndikuan në acarrimin e marëdhënieve ndërshqiptare në Kosovë dhe në ngecjen e zhvillimeve pozitive në dobi të Kosovës dhe qytetarëve të saj. Si i komentoni Ju këto vrasje?
Abdi Baleta: Për vrasjet politike në Kosovë jam shprehur shpesh edhe nëpërmjet “Bota Sot” dhe e kam të vështirë të shtoj ndonjë gjë të re. Më duket e rëndësishme të mbajmë parasyh dhe ta përsërisim se në historinë shqiptare, qysh në vitet e para të shpalljes e të ndërtimit të shtetit të pavarur shqiptar, ka vepruar një prirje për të bërë politikë nëpëmjet aktesh terroriste. Ka qenë në shumicën e rasteve “e majta shqiptare” që e ka bërë politikën nëpërmjet vrasjeve politike; ka qenë e majta që ka glorifikuar disa atentate dhe atentatorë, si për shembull Avni Rustemin. Madje ky glorifikim për fat të keq ka zënë vend shumë edhe në psikologjinë popullore. Qysh nga vrasja e Esat Pashë Toptanit në Paris, vrasja e të cilit pavarësisht nga mendimi që mund të kemi për politikën e tij ishte akt terrorist, janë bërë shumë atentate politike kundër figurave të njohura shqiptare edhe jashtë trojeve etnike shqiptare. Mbajmë njëfarë rekordi edhe për atentate me armë të kryera brenda në ndërtesën e parlamentit të Shqipërisë, ose tek dyert e saj.
Dukuria e vrasjeve politike për fat të keq hyri shpejt me raste të rënda edhe në historinë politike të Kososvës, gjë që nuk e uronim e madje nuk e mendonim se do të arrinte në këtë shkallë ku ka arritur. Në të gjitha këto raste, në radhë të parë, duhet kërkuar dora e agjenturave të huaja, që tradicionalisht ua ka sjellë tek dera këtë të keqe e plagë të rëndë shqiptarëve. Por vetëm me rolin e agjenturave të huaja nuk mund të shpjegohet kjo e keqe që i gjen shqiptarët. Shqiptarët e implikuar në këto vrasje, qofshin individë apo forca politike, mbajnë një përgjegjësi të rëndë dhe bëjnë një krim kombëtar më shumë se një krim individual. Është e qartë se në aktet terroriste me prapavijë e qëllime politike edhe tani jan më të angazhuara forcat e majta dhe forcat e individët e indiktrinuat nga ideologjitë e majta. Si në Shqipëri dhe në Kosovë qysh nga viti 1991 e deri tani veprimtarët politikë të krahut të djathtë kanë qenë viktima të terrorizmit me sfond politik. Forcat e djathta madje janë treguar të paafta të lësshojnë sinjale të qarta që të frenojnë ata që praktikojnë këtë politikë terrrori. Kjo paaftësi ka inkurajuar në njëfarë mënyre akte të tilla.
“Bota sot”: Si e shihni mundësinë e tejkalimit të krizave politike në Shqipëri, Kosovë, FYROM si dhe trojet tjera etnike shqiptare?
Abdi Baleta: Mundësitë për tejkalimin e krizave që përmendi ju i shoh shumë të zymta dhe kapërcimin e këtyre krizave e mendoj si një procdes të vështirë, të ndërlikuar e relativisht të gjatë.
Krizat si ato që përjetojmë ne shqiptarët janë krijuar historikisht, për një kohë të gjatë nën veprimin e shumë faktorëve negativë brendashqiptaë e sidomos nga jashtë kombit e trojeve etnike shqiptare. Prandaj nuk kapërcehen lehtë. Po të mendojmë ndryshe bëjmë një gafë politike dhe dhe një gabim që do të na kushtojë edhe më rëndë se sa pranimi i realitettit të hidhur. Me shpresa, dëshira të mira, iluzione të bukura, besime naive nuk bëhen punët e vështira, sikurse nuk fitohet asgjë me kryqëzim duarsh, me zhgënjim dhe rënie në dëshpërim.
Edhe kur në raste e konjukjtura të caktuara, siç ishte para dy vitesh në Kosovë , apo para 10 vitesh në Shqipëri, ndodhin zhvillime që të ngjallin optimizëm, përsëri asnjëherë nuk ka garanci se këto rrethana nuk ndryshojnë shpjet drejt përkeqësimit. Këtë e shohim tani në keqësimin e kushteve ndërkombëtare për problemet e shqiptarëve.
Duhet ta pranojmë se shqiptarët janë në mes të një krize të përgjithëshme kombëtare, që është krizë me vazhdimësi historike të gjatë. Thelbi i kësaj krize nuk ka gjasa të ndryshojë menjëherë. Jemi ende larg asaj që bota të pranojë se zgjidhja e krizave më të cilat ndeshen shqiptarët qëndron në zgjidhejn radikale të çështjes kombëtare shqiptare, domethënë në basshkimin kombëtar të shqiptarëve. Ajo që i pakëson shanset dhe largon kohën e daljes nga kriza është se politika e në përgjithësi pssikologjia kombëtare shqiptare është larg shtrimit si duhet të këtij prablemi para vetes e para botës.
Kështu që mund të dëshirojmë të dalim shpejt nga krizat, por po punojmë jo aq sa duhet për këtë. Lehtësimi i përkohëshëm i krizave të veçanta nuk duhet marrë si afrim i fundit i krizës së përgjithëshme. Kur Kriza e përgjithëshme mbetet mundësia e acarimit të krizave të veçanta rritet.
”: Z.Baleta, siç dihet jeni njëri ndër publicistët më të lexueshëm në mërgatën shqiptare pranë gazetës kombëtare “Bota sot”. A mendoni se mërgata shqiptare është lënë në harresë dhe i është lënë stihisë së kohës dhe pse ndodh kjo?
Abdi Baleta: Unë do të mendoja kështu si ju në qoftë se shqiptarët që nuk kanë lëvizur nga trojet etnike, sidomos në Republikën e Shqipërisë, do të kishin arritur të ndërtonin një shtet të konsoliduar, me një pushtet serioz, me struktura politike e shoqërore serioze, me një minimum të domosdoshëm mundësirash ekonomike, kulturore, administrative për të bërë punë të organizuar me mërgatën. Këto mundësi e kushte nuk janë krijuar as në Shqipëri, as në Kosovë. Përkundrazi tani si Shqipëria dhe Kosova po mbajnë sytë nga mërgata për ndihmë në shumë drejtime.
Prandaj unë nuk mendoj se problemi duhet shtruar “ se mërgata shqiptare është lënë në harresë”. Thjesht në Shqipëri nuk ka se kush ta kujtojë mërgatën shqiptare. Shumë shqiptarë e kanë mendjen të bëhen mërgimtarë për të siguruar një jetë më të mirë. Kurse pushtetet e qeveritë që ndërrojnë njëri tjetrin në Shqipëri nuk e kanë mendjen të kujdesen si duhet për shqiptarët që janë këtu e jo më për ata në mërgim. Besoj se në Kosovë dëshira për të bërë diçka mund të jetë më e madhe, por edhe atje mundësitë nuk janë të mëdha.
Unë dua të them se shqiptarët mërgimtarë nuk duhet, në rrethanat e sotme, ta shikojnë e mendojnë veten si të lënë në harresë nga atdheu, por të pajtohen me këtë realitet që është dhe ata të kujtohen më shumë për atdheun. Kemi dëgjuar shpesh të mërguar nga Shqipëria që i zë nostalgjia atje ku janë dhe betohen se sa të bëhet Shqipëria demokratike me të vërtetë, sa të krijohen kushte për jetë më të mirë do të kthehen. Edhe kjo është një dëshirë për t’u përshëndetur. Por pyetja mbetet : kush do t’i bëjë këto gjëra në Shqipëri? Detyra e shqiptarit që nuk i ndahet shpirti nga vendi i vet, kudo ku e kanë hedhur dallgët e jetës, nuk është tvetëm dashuria nga larg e nostalgjia por të bëjë diçka nëse mundet. Përtndryshe shqiptarët që nuk kanë lëvizur mund të zënë të ankohen se “na harruan ata që u rehatuan ekonomikisht në vende të huaja”.
Ka edhe një dukuri që unë e quaj negative : një prirje e disa mërgimtarëve për të dhënë shumë këshilla të mira nga larg, për të rekomanduar që të bëhen në Shqipëri gjëra të mira që kanë parë atje ku kanë shkuar, por pa mbajtur parasysh kushtet nëse mund të bëhen e kush do t’i bëjë këto në Shqipëri. Për fat të keq ka dhe të atillë mërgimtarë që mburren se nuk duan t’ia shohim më bojën vendit të vet, ose edhe më keq, mërgimtarë që interesohen të bëjnë diçka në vendin e vet për të nxjerrë ndonjë fitim sa më të madh e të shpejtë, apo për të realizuar ndonëj hobi të tyre, në mos edhe për t’i shërbyer ndonjë armiku kombëtar tëe shqiptarëve. Duhet thënë se nga disa mërgimtarë tashmë në Shqipëri kemi mbetur të zhgënjyer se na kanë rezultuar më pak të kultivuar në demokraci se shqiptarët në Shqipëri. Është zhgënjim i madh kur sheh se shumë shqiptarë në mërgim merren me politikën e kotë të grindjeve e intrigave edhe më shumë se grupimet në Shqipëri.
Pra kemi një problem me të cilin do të ndeshemi për mjaft kohë, problemin e harmonizmit të interesimit të ndërsjellë të atdheut për bijt e larguar me intersimin e bijve të larguar për atdheun. Secilit i takon të bëjë pjesën e vet të punës. Këtu shqiptarët do të tregojnë vitalitetin si komb. Mërgata shqiptare tani është shumë e madhe dhe një mobilizim i saj mund t’i sjellë përfitime të mëdha në çdo drejtim kombit e atdheut në trojet etnike.
Ju faleminderit.