Re: Ungjijte, vetem ato qe i pelqyen kishes...
Fjala 'Bibël' vjen nga fjala greke 'biblios' që do të thotë 'libër'. Ajo është një përmbledhje prej 66 librash. Bibla qëndron e vetme në mes të gjithë librave të tjerë. Ajo është 'unike' përshkak sepse ajo është ndryshe nga të gjithë librat e tjerë në këto mënyra (plus shumë të tjera):
Unike në Vazhdimësinë e saj...
Bibla është i vetmi libër që...
1. U shkruajt në një periudhë prej 1500 vjetësh.
2. U shkruajt nga më shumë se 40 autorë nga nga shumë fusha të jetës. Ata ishin mbretër, gjeneral ushtire, fshatarë, filozofë, peshkatar, taksa mbledhës, poetë, muzikantë, pushtetar, dijetarë, barinj, etj. si për shembull:
Moisiu - pushtetar dhe gjyqtar, i edukuar në universitetet e Egjyptit;
Davidi - mbret, poet, muzikant, çoban, dhe luftëtar;
Amosi - bari;
Jozueu - gjeneral ushtrie;
Nehemia - mbajtës kupe për një mbret pagan;
Danieli - kryeministër;
Solomoni - mbret dhe filozof;
Luka - mjek dhe historian;
Pjetri - peshkatar;
Mateu - taksa mbledhës;
Pali - rabin (mësues ligji); dhe
Marku - sekretari i Pjetrit.
3. U shkruajt në vende të ndryshme:
Nga Moisiu në shkretëtirë,
Jeremia në një burg,
Danieli në një kodër dhe në një pallat mbretëror,
Pali brenda mureve të një burgu,
Luka duke udhëtuar,
Gjoni i dëbuar në ishulin Patmos.
4. U shkruajt në situata të ndryshme kohe:
Davidi në kohë lufte dhe sakrifice,
Solomoni në kohë paqeje dhe begatije.
5. U shkruajt gjatë gjendjesh të ndryshme shpirtërore:
Disa prej shkrimeve u shkruajtën nga lartësitë e gëzimit;
Të tjera nga thellësitë e trishtimit dhe dëshpërimit;
Disa gjatë kohë sigurie dhe mendje qartësie;
Disa të tjera gjatë ditësh konfuzioni dhe dyshimi.
6. U shkruajt në tre kontinete të ndryshme: Azia, Afrika dhe Europa.
7. U shkruajt në tre gjuhë të ndryshme:
Hebraike (hebraishtja), e cila është gjuha e izrealitëve dhe praktikisht e të gjithë Dhjatës së Vjetër. Tek 2 e Mbretërve 18:26-28 dhe Nehemia 13:24, ajo quhet “gjuha e Judës,” dhe tek isaia 19:18, “gjuha e Kananit.” Ajo është një gjuhë piktoreske në të cilën e kaluar nuk është thjeshtë e përshkruar por e pikturuar dhe me shumë ngjyra.
Aramaike (aramaikishtja), e cila ishte gjuha e përditëshme e Lindje së Afërt, deri në kohën e Alexandrit të Madh (nga shekulli i 6-të deri në shekullin e 4-të përpara Krishtit). Kapitulli 2 deri tek kapitulli 7 i Danielit, dhe shumica e Ezrës nga kapitulli 4 deri tek kapitulli i 7-të, si edhe thënje të tjera në Dhjatën e Re; si p.sh klithma e Jezusit në kryq, “Eli, Eli, lama sabakthani,” që do të thotë “Perëndia im, Perëndia im, pse më ke braktisur?” (Mateu 27:47). Aramikishtja është shumë e përafërt nga ana gjuhësore si dhe struktura e saj me gjuhën hebraike.
Greke (greqishtja), e cila përbën pothuajse të gjithë Dhjatën e Re. Ajo ishte gjuha ndërkombëtare që flitej në kohën e Krishtit, pak a shumë tamam si gjuha angleze në kohën tonë. Pushtimet e Aleksandrit të Madh e nxitën përhapjen e gjuhës dhe kulturës greke. Greqishtja, si gjuhë kishte disa dialekte, por më e përhapura ishte ajo që quhej koine që do të thotë ‘e përditëshme’ ose ‘e zakonshme’. Dhjata e Re u shkruajt në të njejtin dialekt, pasi ky ishte dialekti me i përdorur dhe më i përhapur kudo në atë kohë.
8. U shruajt në një gamë të gjerë zhanrash letrare, si p.sh.: poezi, përshkrim historik, këngë, romancë, tregim, didaktikë, korespondencë (letrash), satirë, biografi, autobiografi, ligj, profeci, parabolë, alegori, etj.
9. Adresoi një mori temash dhe subjektesh të ndryshme, si p.sh.: Martesa, divorsi dhe ri-martesa, homoseksualiteti, thyerja e kurorës, bindja dhe autoriteti, gënjeshtra dhe e vërteta, zhvillimi i karakterit, rritja e fëmijëve, natyra dhe zbulesa e Perëndisë, etj. Por, me gjithë numrin e shumtë të temave që ajo trajton, autorët e saj kanë një harmoni të mrekullueshme me njëri-tjetrin. Kjo është një nga dukuritë e fymëzimit të saj hynor.
10. Me gjithë temat dhe subjektet e shumta që trajton, Bibla tregon një tregim të vetëm të bazuar mbi një temë të përbashkët: Ajo përmban historinë e shpengimit (shpëtimit) të njerëzve nga Perëndia.
11. E fundit dhe më e rëndësishmja, është fakti që në mes të gjithë njerëzve dhe karaktereve që përshkruhen në Bibël, karakteri kryesor është karkteri i vërtetë dhe i gjallë i Perëndisë, i cili na bëhet i njohur nëpërmjet Jezus Krishtit.
Karakteri unik i Biblës siç e pamë më sipër nuk është provë përfundimtare për frymëzimin e saj hyjnor. Por nga ana tjetër ajo është një sfidë e fortë për këdo që kërkon të vërtetën, në mënyrë që ti marri parasysh thënjet e saj.
Unike në Qarkullimin e saj...
Nuk është a pazakonshme që të dëgjosh për libra që kanë një shitje të madhe kopjesh. Ca prej tyre shiten me dhjetra, të tjera me qindra dhe me mijëra, më të pakët janë ato libra që shiten me miliona kopje, dhe akoma më të rrallë janë librat që kanë pasur një shitje kopjesh me të madhe se dhjetë-milion. Por është gati e pabesueshme kur dëgjonë që numri i shitjeve të Biblës është me miliarda. Po, me miliarda! Kopje të plota ose pjesë të Biblës janë shitur më shumë se çfarëdo libri tjetër në të gjithë historinë e njerzimit. Dhe ajo vazhdon që të mbetet e pamundur nga viti në vit.
‘Shoqëritë e Bashkuara Biblike’ rapotuan që në vitin 2001, shifrat e tyre të shitjes dhe shpërndarjes së Biblës ishin 23.2 milion, dhe shifrat e tyre për shitjen dhe shpërndarjen e të gjithë Biblës dhe pjesëve të saj ishin tek 555 milion kopje. (
http://biblesociety.org/index2.htm)
Unike në Përkthimin e saj...
Numrat e përkthimeve të Biblës janë jo më pak të pabesueshme sa numrat e shitjes së saj. Shumica e librave nuk përkthehen ndonjëherë në një gjuhë tjetër. Ato që përkthehen, zakonisht përkthehen në dy ose tre gjuhë të tjera. Akoma më të pakët janë ato libra që përkthehen në mbi 10-të gjuhë të tjera. Sipas 'Shoqërive të Bashkuara Biblike', Bibla (ose pjesë të saj), është përkthyer në më shumë se 2,200 gjuhë! Megjithëse kjo është vetëm një e treta e 6,500 gjuhëve të botës që njihen sot, këto gjuhë përfaqësojnë mjetin kryesor të komunikimit për më tepër se 90 përqind to popullatës botërore. (
http://biblesociety.org/index2.htm). Në të gjithë botën, asnjë libër tjetër në histori nuk është përkthyer, ri-përkthyer, dhe parafrazuar më shumë se sa Bibla.
Bibla ishte një nga librat e parë kryesor që u përkthyen. Rreth 250 vjet para Krishtit, Dhjata e Vjetër në hebraikisht, u përkthye në greqisht dhe u quajt Septuagjint (Septuagint). Kjo punë u prodhua për Judenjtë që flisnin Greqisht dhe jetonin në Aleksandri dhe nuk mund të lexonin dot në gjuhën Hebraike.
Qysh prej asaj kohe përkthyesit i kanë përkthyer Shkrimet (Biblën) - qoftë Dhjatën e Vjetër si dhe atë të Re - në gjuhë që kanë ose që nuk kanë një alfabet të shkruajtur. "Wycliffe Bible Translators" kanë angazhuar më shumë se 6,000 njerëz të cilët po punojnë me më shumë se 850 gjuhë të ndryshme në 50 shtete që të prodhojnë versione të reja ose të revizuara të Biblës (dhe shpesh herë ata krijojnë edhe një alfabet për të shkruar ato gjuhë që nuk kanë një të tillë). Nga të gjitha këto 850 gjuhë të ndryshme, 468 prej tyre janë duke u përkthyer për herë të parë.
Asnjë libër tjetër nuk i afrohet dot Biblës përsa i përket përkthimit të saj.
Shënim: Ky material është përkthyer nga libri: "More evidence that demands a verdict" i Josh McDowell nga
www.albkristian.com .
