Re: pyetje-pergjigje ne mjeksi
Vitamina D
Vitamina D i perket dy vitamereve Vitamina D3 (kolekalciferolo) [qe formohet ne lekuren e gjitareve nen veprimin e drites se diellit rrezet UV qe vepron mbi 7-deodrokolesterolo] dhe vitamina D2 (ergokalciferolo).Te dy vitameret jene aktiv ne parandalimin dhe ne kurimin e Rakitizmit,keto dy substanca ndryshojne nga zinghiriri lateral ku njera ka nje degezim pa lidhje dyfishe D3 dhe tjetra ka nje degezim me lidhe dyfishe D2.Vetem disa kafshe jane ne gjendje te ngopin lidhjen dyfishe me Hidrogjen ne kete menyre trasformojne D2 ne D3.
Biosintesi dhe aktivizimi i vitamines D
Vitamina D3 formohet ke lekura per fotoliz te 7-deodrokolesterolo dhe nen veprimin e drites Ultraviolet.
Njeriu ka nevoj per vitamin D3 ne lidhje me sa rri ai i ekspozuar ne driten e diellit
Psh: nqs nje indivit qe rri gjithmone ne ajer te hapur dhe ne zona te rrahura nga dielli nuk ka shume nevoj per vitaminin D3.
Vitamina D3 qe formohet ke lekura apo qe thithet ke zorra e holle vete e magazinohet ke Melcia
Ku pesson nje idrosilim te pare ne pozicionin C-25 (C dote thote karkon) dhe keshtu formohet
25-idrosi-D3 ose (25(OH)D3 ose kalcidiolo .Ky prodhim behet nga nje idrosilazi mikrosomiale i cili eshte nje mekanizem i kontrolluar rreptesisht nga faktor te tjere qe te behet e mundur prodhimi i Kalcidiolo-s ne kerkes me nevojat e organizmit.
Tek Veshkat kalcidiolo idrosilohet perseri ne pozicionin 1dhe formohet keshtu 1_,25-diidrosi-D3(1_,25(OH)2D3) ose Kalcitriolo e cila sintetizohet nen veprimin e nje Kalcidiolo Idrosilazi qe ndodhet ne mitocondri.Sinteza e kalcitriolo-s eshte nen kontrolline e paratormone.Kalcitriolo lirohet dhe shkon me qarkullimin e gjakut ne indet qe kane nevoj sic jane intestino,kockori,veshka,pancreasi ai qarkullon i lidhur me nje _-globulin .Jeta mesatare e kalcitriolo-s eshte 24 ore.
Veprimi
Kalcitriolo eshte forma fizilogjike aktive e vitamines D3 eshte konsideruar si nje hormon i vertet.Funksioni i tij eshte qe te mbaj nje perqendrim te caktuar ne gjak te Ca(kalciumit) [qe eshte rreth 10 mg Ca ne 100ml] dhe te Pi(fosforit inorganik)[qe duhet te jete 5 mg ne 100 ml]
Veprimi kryhet ke zorra e holle,kocka,veshka,pankreasi.
A)Zorra e Holle
Kalciumi qe ndodhet ke ushqimet mund te thithet ke zorra e holle me dy mekanisma:
1-Trasportim aktiv-neprmjet nje proteine qe lidhe kalciumin qe ndodhet ne duoden ,jejenumi dhe kjo protein varet nga Kalcitriolo.
2-Trasportim pasiv-ndermjet “tight junction” ndermjet qelizave te epiteliale te zorres se holle dhe ky trasport nuk varet nga kalcitriolo .
Mekanizmi i pare eshte mbizotrues dhe me efikas.
B) Kocka
Kalcitriolo rrit veprimin e Osteoklastit duke liruar nga qelizate kockes idrosiapatite qe eshte fosfat kalciumi i idratuar.
C) Veshkat
Kalcitriolo stimolon thithjen e kalciumit dhe fosfatit nga tubulat distal.Tek i rrituri rreth 11 g Ca qe filtrohen nga glomeruli ne kapsulen e Bowman dhe kehstu kalon ne tubulat e veshkave.
D) Pancreas
Kalcitriolo eshte i nevojshem per sekretimin normal te insulines
Mungesa e vitamines D
Nje mungese e vitamines D ne diete e shoqeruar nga nje espozim i paket kundrejt rezeve ultraviolet shkakton tek femija Rachitizem dhe tek i rrituri Osteomalacia.
Rakitismi godet feimjet ne vitet e para te jetes.Shenja karakteristike eshte mungasi e kalcifikimit te kockave.Kjo vjen pershkak te livelit te ulet ne gjak te Ca dhe Pi qe ndalojne depozitimin normal te kristaleve te idrosiaptiteve.Si rrjedhoje eshte formimi i strukturave kockore te dobta qe nqs jane nenshtruar nje peshe te madhe deformohen kockat.
Ne rachitizem kalciemia qendron konstante por bie perqendrimi i fosfatit ku prodhimi normal i
Ca*Pi duhet te jete 50 ndrersa tek rakitizmi eshte me i vogel se 40.
Ka forma familiare (te trashguara,gjenetike)te rakitismit si pasoje pamundesis per te shnedruar D3 ne kalcitriolo dhe problemi qendron tek 1_-idrosilasi renale.
Osteomalacia
Si tek rakitizmi konsiston ne zvogelimin e pjese minerale (Ca,Pi)te kockes, te idrosiapatite [Ca10(PO4)6(OH)2] dhe nga nje rritje e pjese kockore dmth nje ritje e pjeses jo te mineralizuar ndaj pjeses se mineralizuar.
Osteoporosi
Eshte nje zvogelim global i perberjes se kockave pa modifikur raportin e substancave as istologjin e kockes ,ketu raporti pjese jo e mineralizuar ndaj pjeses se mineralizuar eshte i njejte.
Supozohet qe dhe osteoporosi varet nga zvogelimi ne perqendrim i kalcitrioleve, e cila vjen si rrjedhoj e nje difekti ne aktivitetin e kalciodiolo idrosilazi e veshkave.
Paratormone stimolon prodhimin e kalcitriolo ne veshka dhe nje teprice e kalcitriolo bllokon prodhimin e paratormone nga ana e gjendrave paratiroidi.
Nevoja per vitamin D
Doza ditore e rekomanduar e vitamines D per femijet dhe per grate shtatezane eshte 10 microGram di kolecalciferolo,per te rriturit eshte 5 miligram .Nje teprice e vitamine D (e cila elminohet shume ngadale) eshte toksike.Nje soministrim i zgjatur i vitamines D nga 5 deri 10 here me shume se doza e rekomanduar (doza toksike dhe e terapis jene te aferta) apo soministrimi doza te forta njeheresh mund te provokoj pasoja te renda sic jane demtimi i veshkave dhe kockezimi e indeve te buta.
Rekomandoj lexuesit qe nqs kane ose njohin ndonje qe ka probleme me vitaminen D,duhet te drejtohen tek mjeku specialist dhe jo ta zgjidhin problemin vete sepse munde te shkaktoj pasoja te renda per arsye se ke vitamina D doza toksike dhe e terapis jane shume te aferta.
Shpjeguar nga Mister
Fund
P.S.
Nga mungesa e kohes kam bere gabime ne shkrim dhe ju kerkoj ndjese.