Koha dhe udhetimet ne kohe!

une_une

Primus registratum
Re: Koha dhe udhetimet ne kohe!

Fillimisht postuar nga AnaBlue:
[qb]Jemi shume mbrapa.. jemi vetem ne vitin 2002. Ku mund te kete arritur shkenca ne vitin 10002? Kam plotesisht besim se do vije nje dite qe te jete e mundur udhetimi ne kohe...

Shadow, shume interesante ajo qe kishe shkruar.[/qb]
Ana shpejtsia eshte nje vector (kordinata cilindrike, sferike, karteziane etj) ne kohe dhe asgje me teper. Ne frequency (ose s-laplace, perfshin imagjinary dhe real components) domain gjerat jane me paster. Shikohet energjia, power, spectrum, behet time-reversal, time-mirror, causality(shikim ne kohe te ardhme). Revistat duan e shesin artikuj fantastiko-shkencor qe te blihen.
 

gurax

Pan ignoramus
Udhetimi ne kohe, te pakten deri ne momentet qe po shkruaj kete shkrim, eshte i pamundur. Nderkohe qe ka disa spekullime teorike qe kjo gje mund te jete e mundur, nuk eshte vezhguar ASNJE rast per marrjen e nje informacioni nga e ardhmja, qe eshte ekuivalente me udhetimin ne te shkuaren. Keto vezhgime jane ndjekur ne te tera permasat nga te tera fushat, te tera pa asnje rezultat.

Ne fiziken moderrne, duke i banalizuar nocionet, mund te thuhet se universi trajtohet si nje kontinuum 4 dimensional, maredheniet fizike mund te mendohen ne forme te thjeshtuara si nderveprime matricash 4x4. Keto kater permasa, jane 3 hapesire dhe nje kohe. Megjithate, permasa kohe ka nje vecori, qe eshte se nuk mund te marre vlera arbitrare por vetem perhere e ne rritje. Madje nuk mund te marre as vlere zero, pasi kjo gje do te conte ne vlera infinit dhe/ose zero te permasave te tjera, tre permasave te hapesires. Koha dhe hapesira nuk jane te pavarura, por kane nje lidhje shume te ngushte me njera tjetren. Kur koha zvogelohet, kjo do te thote qe shpejtesia rritet, por ne llogaritjet relativiste kjo con ne shkurtimin, apo ngjeshjen e hapesires. Nje ndalim i kohes, vlere zero, con ne kete rast ne shpejtesine maksimale qe eshte shpejtesia e drites, dhe rrjedhimisht ne zerim edhe te permases.
Si mund ta perfytyrojme kete? Po nje perfytyrim eshte psh qe nese ndalojme kohen, mund te zgjedhim se ne cfare vendi, pjese te hapesires, do te jemi. Ne te njejten kohe mund te jemi ne nje qytet, apo nje qytet tjeter, apo ne Hene, apo ne nje galaktike qindra miliard vjet drite larg nesh. Kjo gje eshte ekuivalente nese ne jemi te afte te levizim me shpejtesine e drites. Nese e parafytyroni veten nje foton qe leviz me shpejtesine e drites, praktikisht per ju koha ka ndalur ne vend dhe te njejtin moment ju jeni ne cod pike te mundshme te Universit, qe nga burimi se ku lindi ky foton e deri ne fundin infinit larg te universit.

Duke ju rikthyer dhe nje here kontinuumit kater dimensional, (me shume se 4 dimensione dhe kemi hyre ne boten e String-Theory/M-Theory) jane shtruar dhe pyetje te tjera, qe me pak fjale konsistojne ne idene: "Cfare ndodh nese raporti i dimesioneve hapesire:kohe nuk eshte 3:1 por kombinime te tjera qe shumen perseri ta kene 4?" Kjo do te thote qe psh mund te ekzistojne universe ku kemi 2 dimensione hapesire dhe 2 dimensione kohe, si dhe universi tjeter ku kemi 1 dimension hapesire dhe 3 dimensione kohe. Sidoqofte, llogaritjet tregojne qe ne universe te tilla, gjendjet energjitike jane jostabel per te formuar nje univers i cili te mund te kete sens per ate cfare ne quajme energji, ku hyn dhe koncepti i entropise. Ne nje univers ku raporti permasor eshte 3 dimensione kohe dhe 1 hapesire psh, shpejtesia e drites eshte shpejtesia *minimale* e levizjes se cdo lloj pjeseze materiale (pergjate nje dimensioni te vetem hapsinor te mundshem).

Edhe teorikisht, konsensusi shkencor eshte qe udhetimet ne kohe jane nje enderr fantastiko shkencore. E vetmja gje ku mund te kete dicka te ngjashme me udhetimet ne kohe eshte bota e permasave te Plankut, apo bota e grimcave elementare qe perbejne lenden, atje ku llogaritet dyzimi vale/therrmije i drites dhe energjise. Sidoqofte po ne keto permasa hyn ne fuqi dhe parimi i papercaktueshmerise i cili ne thelb thote se sa me shume precizion te kerkosh ne kohen e ndodhjes se nje ngjarje, aq me teper do te humbesh precizion ne vendin se ku ndodh kjo ngjarje, dhe anasjelltas. Prodhimi i ketyre dy pacaktueshmerive, jepet nga konstantja e Plankut.
 

Alephh

Valoris scriptorum
Pershendetje Z.Gurax!
Ok, e kuptuam qe ende nuk kemi ate shkalle njohurie sa te realizojme kete udhetim ne kohe edhe pse mundesia e nje udhetimi i tille eshte "e sigurt" ne terma shkencore( edhe pse disa niveli im intelektual nuk arriti t'i pervetesoje, ndaj ato mbeten te pakuptueshme)
Pyetja qe mua me lind eshte: " Per c'do sherbeje ky udhetim? Dhe si do ndikoje ai ne "keto jetet tona"?"
Flm!Mirepres pergjigjen tuaj:)
 

gurax

Pan ignoramus
Po psh, nje perdorim qe une sjell ndermend eshte perfitime monetare, ne formen me te thjeshte dhe rudimentare dhe banale te nje pergjigje, ashtu edhe per pergjigje shume me te larta dhe ne sherbim te kushedi cfare idealesh... ne dukje. E verteta eshte se nga pothuajse cilido kndveshtrim qe te mund te shihet, do te perdoret vetem per te bere dem dhe madje edhe sikur te duam, ne nje menyre apo nje tjeter dicka e tille do te sillte vetem probleme. Nese udhetimi ne kohe do te mundesonte gjetje te disa pergjigjeve per dilema vertetesia e te cilave ka humbur nen peshen e rende te kohes, mitit dhe legjendes, nje pergjigje perfundimtare mund te ishte vertet gezim dhe hare' per disa, por nje katastrofe per disa te tjere. Imagjino c'mund te ndodhe nese do te synohej psh te hidhej drite mbi vertetesine e episodit te zbritjes se Mojsiut nga Mali me Urdheresat e shkruara mbi pllakat e gurta.

Nuk mendoj qe udhetimi ne kohe do te ishte dicka e mire, ne teresi.
 

Alephh

Valoris scriptorum
Po psh, nje perdorim qe une sjell ndermend eshte perfitime monetare, ne formen me te thjeshte dhe rudimentare dhe banale te nje pergjigje, ashtu edhe per pergjigje shume me te larta dhe ne sherbim te kushedi cfare idealesh... ne dukje. E verteta eshte se nga pothuajse cilido kndveshtrim qe te mund te shihet, do te perdoret vetem per te bere dem dhe madje edhe sikur te duam, ne nje menyre apo nje tjeter dicka e tille do te sillte vetem probleme. Nese udhetimi ne kohe do te mundesonte gjetje te disa pergjigjeve per dilema vertetesia e te cilave ka humbur nen peshen e rende te kohes, mitit dhe legjendes, nje pergjigje perfundimtare mund te ishte vertet gezim dhe hare' per disa, por nje katastrofe per disa te tjere. Imagjino c'mund te ndodhe nese do te synohej psh te hidhej drite mbi vertetesine e episodit te zbritjes se Mojsiut nga Mali me Urdheresat e shkruara mbi pllakat e gurta.

Nuk mendoj qe udhetimi ne kohe do te ishte dicka e mire, ne teresi.
Atehere le te mbetemi injorante derisa ajo na ben te lumtur e nuk shkakton deme..Nje gje nuk kuptoj. Pse njerezit hulumtojne kur zbulimet ne te shumten e heres keqperdoren?Apo kjo eshte nje mundesi per t'i dhene kuptim ekzistences, duke e rrezikuar ate kesisoj?...
 

Aki

Paint It Black
Hahahahahahhaha :*
Kjo per Alephh :p

Sa per temen, mendoj ceshtje turizmi, e para per ta shuar kurreshtjen si ka qene toka vertete, sa ka vertetesi ne histori dhe qartesimi i atyre qe nuk i dime dhe e dyta per ta shuar kurreshtjen se cfare do ndodhe me ne, e kemi te gdhendur ne gjene ne mos jetojme me te tashmen :)

Tani dua te shtroj nje ceshtje per te cilen dhe doja te hap teme por kjo ketu besoj eshte e mjaftueshme. Pasi qe udhetimi ne kohe eshte ende fanta-shkence, do kapem tek filmat.
Nje....ideja e shprehur tek Interstellar, domethene cfaredo ndryshimi qe mundohesh te besh ti ne kohe, ajo vec me ka ndodhur...
E dyta ne nje ane ideja e butterfly effect, qe nese ne te kaluaren nje insekt te vogel nese shkell do kete efekt marramendes mbi te ardhmen dhe ne anen tjeter nje ceshtje qe parashtrohet tek Doctor Who(e di vetem une e kam pare kete nga gjithe shqiptaret e mundshem :p). Tek doctor who flitet per 'fixed points in time', domethene eshte ok nese une shkoj dhe ndryshoj te vetja fustanin qe kam veshur para 1 viti me nje fustan tjeter, por per shembull nese mbyt nene e Martin Luther King qe inspiroi e beri aq shume ndikime te njepasnjeshme, ose Hitler do kete deme te medha ne linjen kohore dhe si rrjedhoje....PARADOKSET.
Tani....shtrohet pyetja: a mund te kemi ndikim ne kohe aq sa te krijojme paradokse, apo cfaredo qe ka ndodhur vec me do ndodhe pavaresisht ndryshimit qe tentojme te bejme?
 

gurax

Pan ignoramus
Alephh, njerezit hulumtojne per te njejten arsye se pse kur degjon nje zhurme diku, kthen koken te shohesh se cfare ka qe e ka shkaktuar. Ajo qe mendoj se perhere ngaterrohet nga te tere eshte ekuivalentimi i atyre qe i bejne zbulimet, me ata qe i perdorin zbulimet. Njerezimi eshte shume i madh. Por kjo do te ishte ne te njejten vije argumentimi sikur te themi qe Marie Kurie ishte njeri i keq dhe i poshter qe zbuloi radioaktivitetin, pasi ne Nagasaki dhe Hiroshima u hodhen bomba berthamore ne 1945 kur lufta pothuajse kishte mbaruar. Megjithate, eshte nje kendveshtrim shume interesant dhe qe vlen te merret parasysh kur themi "Ne po marrim ne qafe veten tone dhe do te jemi ne shkaktaret e zhdukjes tone, jo ndonje katastrofe apo ndikim i jashtem."

Aki, deri me tani, une vazhdoj t'i qendroj te njejtes ide qe udhetimi ne kohe - futet edhe influenca nga nje e ardhme cfaredo ne nje te shkuar cfaredo - nuk eshte e mundur. Te pakten brenda ketij Universi qe bejme pjese dhe sic e njohim deri tani. Mund te ndodhe ndonje zbulim radikal ne te ardhmen sigurisht, por probabiliteti i kesaj gjeje vetem ulet e ulet me shpejtesi, sa me shume qe ne mesojme per Universin. Eshte kjo ne fakt edhe arsyeja qe une thelle thelle, nuk doja te vezhgohej dhe te konfirmohej Bozoni Higgs ne LHC. E kam me tere mend. Zbulimi i tij ka vulosur dhe salduar dhe cuar ne varr shume e shume endrra, te cilat mbaheshin gjalle me nje fije shprese prej "perfitimit nga dyshimi dhe padija". Por ja qe dicka e tille nuk varet fare nga emocionet tona. Jo nga emocionet e miat te pakten, e sigurt. :p
 

Aki

Paint It Black
Por nese do ishte e mundur, prandaj dhe shtrova ate pyetje, c'mon where is the theoretical physicist in you, gimme an opinion :p
 

gurax

Pan ignoramus
Keto paradokse qe vetem shkon e ndryshon dicka qe ka ndodhur dicka me pare dhe ndryshon rrjedhen e kohes jane tashme normale, i bejme te tere perdite. Paradokset me maramendes jane ata te grupit "rrathet shkaksore", causal loops, ku nje ngjarje ne te ardhmen me natyre udhetimin ne kohe ne te shkuaren, behet shkas qe pikerisht tashme ngjarjet ne ne shkuaren marrin nje drejtim te tille qe te cojne dikur ne momentin fillestar ne te ardhmen. Perndryshe, nese do te ishte lene cdo gje te ndodhte pa nderhyrje, ngjarja ne te ardhmen nuk do te kishte ndodhur asnjehere.

The classic causal loop paradox!

terminator2-enfamille.jpg


Jo Arnoldi. Pse-ja e atij cunit te vogel.
:D
 

Aki

Paint It Black
Hahahahahahha little John :)
Po atehere nuk eshte paradoks sepse ne fakt ti nuk mund te ndryshosh kohen por gjithcka eshte e predeterminuar....I love this, so meta :D
 

gurax

Pan ignoramus
Uuuu.. zbulova dhe qe ka nje gabim ne kete paradoksin me lart.
Kush e gjen ku eshte gabimi?

:D
 
Top