Re: Ç'dini per Unionin Evropian
Ketu do ta leshoj nje artikull te botuar me pare ne ''Kohen Ditore'' nga Augustin Palokaj
Ku janë kufijtë e Evropës?
Shikim nga Brukseli
AUGUSTIN PALOKAJ
BRUKSEL, GUSHT - Sa më shumë që afrohet dita kur BE-ja do të zgjerohet edhe me dhjetë shtete të reja anëtare, edhe pse anëtarësimi i tyre tashmë është punë e kryer dhe nuk mund të zhbëhet, gjithnjë e më tepër po rritet kundërshtimi i zgjerimit të Bashkimit Evropian në mesin e qytetarëve të shteteve të sotme anëtare të saj. Madje në shtetin i cili e konsideron veten si një lloj udhëheqësi ideor dhe mbrojtësi kulturor i Evropës, Francë, tashmë shumica e qytetarëve, sipas anketave, janë kundër zgjerimit të BE-së. Pos francezëve, as austriakët nyuk janë më me shumicë në favor të zgjërimit të Bashkimit Evropian me anëtarë të rinjë dhe kundërshtimi i zgjerimit vazhdon të rritet edhe në vendet e tjera. Qytetarët e tashëm të BE-së, apo thënë më mirë shumica prej tyre, janë të mendimit se zgjerimi do t’u sjellë telashe të reja, do të çregullojë tregun e punës në BE, do të hap kufijtë kah lindja me çka edhe krimi i organizuar në stilin evrolindor mund ta kërcënojë edhe më shumë sigurinë e shteteve më të vjetra të BE-së. Bashkimi Evropian edhe pse ka investuar shumë për të bindur popujt se nga zgjerimi ka më shumë dobi sesa dëme, duket se tash ndeshet me një realitet të ri edhe pse në nivel të tërë BE-së. Me përqindje, ende shumica e qytetarëve është në favor të zgjerimit.
Frika nga lindja
Problemet me mbështetjen e zgjerimit evropian, mbështetje kjo që vazhdon të bjerë ditaditës, nuk qëndron vetëm në valën e tashëm të zgjerimit, sepse të dhjetë shtetet që do të hyjnë më 1 maj të vitit 2004 në anëtarësi pak a shumë i plotësojnë kushtet për hyrje: janë shtete ku niveli i krimit të organizuar dhe i korrupsionit nuk është aq i madh sa të jetë i papranueshëm për Evropën e në të njëjtën kohë janë këto shtete që kanë sistem funksional, kanë shkallë të lartë të të edukimit, nuk kanë probleme me fqinjë e as me respektimin e të drejtave të pakicave. Problemi qëndron në faktin se pas kësaj vale të zgjerimit pason tjetra, gjatë së cilës, druajnë evropianët, në BE mund të hyjnë, për interesa politike, edhe shtetet që për shumë vite nuk mund të arrijnë nviel të kënaqshëm zhvillimi, as në aspektin ekonomik e as në atë kulturor, edukativë e të sigurisë. Dallimi në mesin e shteteve të tashme të BE-së me Bullgarinë e Rumaninë është për shumë analistë i pakapërcyeshëm. Deri dje, rumunët vdisnin nëpër male të Çekisë, Sllovenisë ose Kroacisë duke u orvatuar që ilegalisht të hynin në territorin e Bashkimit Evropian. Sot ata nuk kanë nevojë për viza dhe Evropa është mbushur me njerëz të varfër nga ky shtet. As me Bullgarinë nuk qëndron puna më mirë. E çfarë do të bëhet një ditë kur vizat do të hiqen edhe për shtetasit e Shqipërisë, Maqedonisë e Kosovës? Nga kjo drojnë sot shumë evropianë. Në anën tjetër eksiston një argument racional, i cili thotë se Evropa e vjetër, për shkak të plakjes së popullsisë, ka nevojë për “gjak të ri” nga shtetet e lindjes, sidomos nga ato që kanë rritje më të madhe të popullsisë dhe popullatë mesatarisht shumë të re, e këtu hynë edhe Kosova. Edhe pse Ballkanin shumë vështirë mund ta imagjinojnë në BE, evropianët e dinë se nuk mund të ketë dilemë se a duhet shtetet e Ballkanit të hyjnë apo jo. Rumania dhe Bullgaria tashmë e dinë se deri në vitin 2007 do të anëtarësohen, Kroacia gjithnjë e më shumë po bëhet e sigurt se në këtë afat edhe ajo do t’i plotësojë kushtet, sepse, edhe pse është duke ngecur për nga procedura, në shumë aspekte i tejkalon shtetet e tjera të Lindjes, sidomos në zhvillimin ekonomik. Edhe shtetet e tjera të Ballkanit mund t’i plotësojnë një ditë kushtete për anëtarësim. BE-ja këto shtete do të mund t’i përpijë më lehtë, do të ketë interes që i ketë në gjirin e saj. Por frika më e madhe dhe pasiguria më e madhe ekziston rreth anëtarësimit të Turqisë.
Turqia - një halë në fytin evropian?
Shumë politikanë, sidomos të djathtë, veçmas në Gjermani, janë të mendimit se është bërë gabim i madh që në fillim kur është krijuar iluzioni se Turqia duhet të integrohet në BE. Tash, kur ky proces ka filluar dhe kur thuhet qartë se kthim prapa nuk ka, sepse Turqia zyrtarisht është bërë kandidate për anëtarësim dhe pret të nisë edhe negociatat për këtë, Evropa ka filluar të frikësohet nga Turqia, nëse jo për gjë tjetër atëherë për shkak të madhësisë së saj. Ky shtet sot ka 70 milionë banorë dhe po të hynte sot në BE do të ishte shteti i dytë për nga madhësia, menjëherë pas Gjermanisë, dhe me këtë edhe i dyti për nga ndikimi në Bashkimin Evropian. Për të qenë frika edhe më e madhe, nëse Turqia do të hynte në BE pas dhjetë vjetësh, në atë kohë, me këtë nivel të rritjes së popullatës në Turqi dhe zvogëlimit të saj në shtetet e BE-së, Turqia do të bëhej shteti më i madh në Bashkimin Evropian për nga numri i banorëve. Një dilemë tjetër evropiane, edhe pse Evropa nuk dëshiron ta pranojë këtë, është fakti se kjo Turqi e madhe nga 70 milionë banorë sa ka, 99% janë të besimit mysliman. Turqia është shtet sekular, madje për nga niveli i vogël i ndikimit të fesë në shtet dhe shoqëri do të mund ti kishin lakmi edhe shumë shtete evropiane, sidomos Greqia. Por, kush mund të garantoj se sekularizmi në Turqi do të vazhdojë të jetë në këtë nivel kur në këtë shtete forcat politike proislamike po fitojnë gjithnjë e më shumë mbështetje në popullatë. BE-ja nuk do të ketë problem të pranoj një Shqipëri, ku mbi gjysma e popullatës supozohet të jetë e besimit myslimanë, por Turqia është 20 herë më e madhe se Shqipëria e është më e madhe me numër të banorëve sesa të gjitha dhjetë shtetet që do të hyjnë vitin që vjen në BE. Ka shumë dilema që ka hapur ideja e anëtarësimit të Turqisë në Bashkimin Evropian. Dilema më e madhe tash është ajo se deri ku çojnë kufijtë e Evropës. A është ideja e zgjerimit të BE-së integrimi i kontinentit të vjetër apo ekspansioni i Evropës. Turqia ka vetëm 3 për qind të territorit të vet në Evropë, një pjesë të Stambollit me rrehtinë, ndërsa 97 për qind e ka në kontinentin e Azisë. BE-ja, tash për tash, nuk është duke e parë këtë si problem, por nëse Turqia hyn në Bashkimin Evropian, atëherë kjo organizatë do të përfshijë një territor të Azisë, që është kontinent tjetër. Kjo do t’u heqë nga dora të tjerëve argumentin se Izraeli nuk mund të anëtarësohet në BE, sepse nuk është në kontinentin e Evropës. E në Bruksel ka tashmë shumë politikanë që dëshirojnë që edhe Izraeli të hyjë në Bashkimit Evropian. Pastaj edhe Rusia, që ngjashëm me Turqinë, ka shumcën e territorit në Azi, do të ketë të drejtë të kërkojë anëterësim në BE. Nga aspekti kulturologjik e historik, as për Turqinë e Rusinë, e sidomos për popullin hebraik, askush nuk mund të thotë se nuk kanë dhënë kontribut të madh në zhvillimin e kulturës evropiane. Evropa, pra, në procesin e zgjerimit është para një dileme që përmes debatit do të shtjellohet viteve të ardhshme, e zgjidhja e kësaj dileme mund të shënojë edhe krijimin e Evropës së madhe dhe ekspanzionin e saj në Azi.
