Memento Mori? - mërmëriti Eda Di.
Në çdo vepër të Zotit, fshihet dora e Djallit, pas çdo krijimi të Djallit, qëndron ideja e Zotit.
- Pse nuk kthehen të vdekurit nga bota tjetër?
- Ë? The gjë?... Ah... po, po... e përse?
Tomaso S fut gjuhën në lëngun e uiskit për të shijuar mbresën e shpëlarjes, rëndomësinë që pason tejkalimi i masës, pas të cilës, pija e kthyer në ujshmëri, e bën pështirosjen të pranuar. Ndoshta edhe pyetja pësoi fatin e alkoolit, avulloi. Përfiton dhe e quan rastin shndërrim në cakun e shëmtisë ... ngjethet sepse shëmtia si plotës i vetvetes, është afër së vërtetës. Me siguri pyetja aventuron në hapësirën e lokalit. Heq dorë së kërkuari, i zhgënjyer nga largësia kozmike ndërmjet klientëve. Për të korrigjuar diçka, pohon se, e para qe pyetja dhe pastaj mërmërima: - të vdekurit... ët tirukedv... e vetmja fjalë jolineare, germat i vërtiten vetes duke formuar qerthull ndjenjash. Zhbiron jashtë xhamit përtejshmërinë dhe tregohet i kursyer në përshkrim: - indiferente, - thotë. Shikimi mëveshtohet, (pak, për të urryer botën që dremit mbi shtroja) i shpëton forcës tërheqëse të mjedisit, përshkon hapësirën gri e të ftohtë dhe mbulohet nga dëbora që fundi i janarit e hedh ngutshëm, qefin mbështjellës për një qytet ku të vdekurit e kanë kaluar prej kohësh numrin e të gjallëve dhe të dytët taftit i thërresin smog. Pyetja përvijohet si përmasë e pezullt, gjetiu, imagjinata e kap në kufijtë e mjegullës. - Të vdekurit, - thotë, - e vetmja gjë e plotë në një botë të copëtuar, gjë vërtet e gjallë nën një shtresë të heshtur dheu.
Heshtje e njohur... asgjësuese, - mendon...
- Bizzzzzzz! ...Bizzzzzzzz!... Bi... zzzzzzz... zz...
Përdor trukun e Meduzës, vështrimin e beftë, për të ngrirë sa ndodh në fytyrat e tyre, para se të humbasin si një vizatim tiparesh të skicuara në ujë dhe me ujë. Arrin të kapë vetëm një bebëz... oh, dy, tre... pikëza të bardha në largim, rrethuar nga një brerore drite e zbehtë, tretësira ku fundërron çka mbetet nga një buzëqeshje e shuplakur, momenti si dikurshmëri, tipësor përjetësisht i pandryshuar, magjepsja i bën të duken përsëdytje e njëra-tjetrës. Skenë në tërësi pak dëfryese, por nuk është shkak i jo gjithaq trishtimit që ndien Tomaso S. Sytë e mbërthyer janë detaje që i tejkalojnë caqet e vdekjes. Shikojnë një botë me rrjedhë të kundërt. (pashë në ëndërr një përrua të kulluar që shkonte përpjetë, jo, jo nuk pashë ëndërr një përrua, - kundërshton i zemëruar. - Vdekja trembet nga jeta... - shton dhe përfundimin e quan të mjaftë për t’i dhënë vlerë ëndrrës. - Shenjë e keqe, - thotë, - ogur i keq, - përsërit.)
Përshkohet nga të ngjethura.
(Oh, sytë... asnjëherë nuk qenë të vizatuar mirë... ndërsa fytyrat të bardha, deri në akullsi, të shituara).
Vështrimi rrëshqet buzësh. Puqen një çast, pastaj, nga e ndara midis, zvarritet tingulli i gjatë, sharrues dhe ajërthërrmues, që fluturon tufë mushkonjash. Dora e shtrigës ngjyen penel thuprash në kalfëtirë dhe stis shumëgjendjen; meitje, mugëtirë, vagëllimë, përthyerje drite, me të spërkat renë e murrëtyer, njollos sfondin, shkatërron portrete dhe pagëzon zëzëllimë insektesh. Dëshira për të braktisur, shuhet shpejt sepse tallja e shndërron ngojosjen në endëz ndëshkuese dhe atë në peng. E tmerron mundësia e të përjashtuarit përgjithmonë nga vdekësia. Mjerë kush rilind, sepse duhet të rivdesë. Shikon Kristianin... Përsëritëse si një torturë, - mendon pa lëvizur vendit.
Vështrimet janë tepër të përhumbura. Dikush e godet fort dhe Tomaso S, ndërsa lakmon dorën ndëshkuese, risjell ndërmend çdo imtësi të mundshme, prekjen, lëkurën, djersën, butësinë, ashpërsinë, e mbi të gjitha rijeton pambarimisht dhimbjen. Asnjë rezultat sepse përpjekja e tij kërkon kohë dhe koha mungon gjithmonë në lojë.
(Njerëzit janë të çuditshëm, - do të thoshte në një nga tre ditët, - në luftë nuk e llogaritin kohën edhe pse vrasin njëri-tjetrin, lojën e kufizojnë sepse u vjen keq të vrasin kohën).
Duhet të jetë ndryshe nga të tjerat, - mendon, - ndryshe nga të tjerat... një dorë që godet ... - Jakopo! - thotë i pasigurt.
- Jo!
- Kush ishte? - pyet.
- Ugo! - përgjigjen.
- Ugo?! - përsërit Tomaso S., - Ugo...?!
Për të verifikuar, si rëndom, duhet të vërejë fytyrat një për një, e para së gjithash duhet ta fshehë mosbesimin në hapësirën ndërmjet, në plasaritjet dhe të çarat që krijon përplasja e heshtur e vegimeve, njësoj si insektet që i tremben dritës, kështu ngulmimi nuk keqkuptohet.
Ugo nuk reagon. Shikimi i tij duket i venitur, i perënduar, i njëjtë dhe i... balsamosur, - përshkruan heshtur ai, ndërkohë plotëson edhe një detaj tjetër; rrëshira që mbush gropën e syrit edhe pse e ruan të pandryshuar, e bën më enigmatik.
Vështrimet janë robër të syve, e sytë na shndërrojnë në vasalë të njëri-tjetrit, - thuajse njëherësh me këtë mendim, Tomaso S, zbulon pamundësinë për të kuptuar përse-në e një ekzistence të ndërvarur në një mënyrë kaq të shëmtuar e të paargumentuar. Kjo lloj lidhje ia ngath trupin dhe ngadalëson ritmin e mendjes. I pafuqishëm dhe i plogët për të shpjeguar, lëshon një buzëqeshje të përmbajtur, tepër transparente dhe që shuhet ngadalë, si një linjë horizonti kur tretet në mjegull.
- Nuk ke për ta gjetur kurrë, - mërmërit dikush. Dhe ka të drejtë.
Tomaso S bën sikur nuk dëgjon. End vështrimin mbi fytyrat e shokëve të fëmijërisë duke u munduar të shquajë midis tyre pikërisht atë që goditi... - Nuk është as Danieli, - thotë me vete.
Gabon dhe sipas rregullave të lojës, duhet të vuajë ndëshkime të mëtejshme. Para se të kthejë shpinën dhe të nxjerrë lakuriqësinë e pëllëmbës prapa sqetullës, përhumb edhe një herë vështrimin mbi galerinë e portreteve që përtypin heshtjen brenda ngjyrave të vjetruara. E kupton se diçka ndërhyn dredhisht, përpunon sjelljen e tyre dhe ngatërron fijet e fatit, por qëndron në errësirë dhe mbetet e panjohur, ndaj rrudh ballin i mërzitur, të kuptosh jo gjithmonë është qartësi, veçanërisht kur s’mund të shpjegosh, (gjë që e nervozon) ... më mirë të ndiesh, - thotë, - skicon sipas imagjinatës tënde dhe askush nuk të korrigjon, sepse është tejet vetjake. Pasi e shndërron në përshtypje, vizaton konturin, fytyrëzimi është hapi i fundit, pragu që e ndihmon të rikthehet në pikënisje, pas së cilit kuptimi merr rëndësinë e vet. Nëse është vetëm linjë e lakuar, e krijuar nga përthyerjet e trupit, kapërcehet shumë shpejt, por, nëse është shtresë izoluese, atëherë vuajnë bashkëjetesën e përhershme, në korrentin e erërave të keqkuptimit dhe keqtrajtimit. Pas këtij mendimi Tomaso S. rrotullon sërish vështrimin, imtësitë i shpëtojnë vëmendjes, vërtiten në amulli si zogj të çoroditur, kështu që s’mund të bëjë një identikit. Dëshpërimi ngrihet lart i copëtuar, por klithma nuk arrin të çlirohet, shkarëzohet, përdridhet midis brinjëve si fija pas furkës dhe ankthi e shtrëngon kraharorin aq sa frymëmarrja shëmon. Dhimbja lëshohet, ngurtësohet dhe rëndon gjoksin. Sfera e deformuar, përvëlohet në atë vlim gjaku dhe përmbytet nga reshjet e helmëta të hidhërimit, vërtitet brenda ngushtësisë së hapësirës, përpëlitet, troket dhe godet, si një dem i tërbuar për të hapur të çarën në murin brinjor, përtej të cilit përgjon vdekja, e fshehur në tehun e ftohtë të shpatës së matadorit. Drithërima përfshin trupin, ndërsa frymëmarrja shuhet ngadalë, së bashku me të edhe dritëza e zbehtë e jetës. Trupi i braktisur, plasaritet si një pllakë argjile që teret nën një diell të fortë e përvëlues. Midis të ndarave depërton tinëz era e thatë dhe mbytëse, rrëzon copë-copë dhe rrjep, cipën e hollë të lëkurës, gërryen zmaltin, nxjerr në pah porozitetin e shëmtuar të qenies humane, mbjell dhe ushqen tenjën e huaj që rritet me shpejtësi, tej përmasave duke gëlltitur mbartësin e vet ... ngjethet.
“Duhet ta kuptojnë se ç’po bëjnë”, - mendon.
Vështrimin e ngul mbi Andrean dhe në njërin prej momenteve e përjashton vetiu... - e ka dorën të butë si një pupël ... e ndiej, - thotë me vete... - e ndiej, - përsërit, - Andrea...?! Oh jo! Është e pamundur... - pastaj, sytë takohen dhe puqen me Kristianin. Zbehtësia e tij po, e përhershme, jo e natyrshme dhe trembëse, duket pjellë e vdekjes... - mendon i ngjethur... - i lindur nga vdekja, - përsërit... - ja përse ka gjithmonë ftohtë... i mungon gjallëria e të ardhurit në jetë, ruan meitjen e të rilindurit. Fytyra e tij mek çdo dëshirë... - thotë me vete dhe i strukur në hendekun e ndërkohës pranon heshtur ndryshimet që pëson. Kthehet ngadalë, për të shmangur dhe anashkaluar mëshirën që shikon te të tjerët e që i rezervon një vend të mjeruar.
- Ti nuk ndryshon kurrë! - ndërhyn befas dhe me një qetësi të shtirur, Kristiani. Nervozizmi i tij është diçka e papërcaktuar, nderet gjithmonë sipër; shtresë resh e pa ngjyrë dhe përhimuese drite. - Jo vetëm nuk pranon limitet e tua, por ushqen edhe mosbesim për çdo gjë.
- Ata s’mund ta kuptojnë kurrë pse-në, - thotë me vete, Tomaso S, - as ti, ndërsa unë e di shkakun e urrejtjes tënde, - në thelb, lutet që të vazhdojë serinë e gabimeve, për të varguar ndëshkimet dhe më pas t’i strehojë me vetëdije në pavetëdije, si dëshmi e diçkaje që ende nuk dihet ç’është. Përtej triumfit të tyre, shikon mundësinë për t’i dhënë fund endjes në mjegullnajë në një moment të zgjedhur prej tij. Duke u shkëputur nga fashoja e meteoritëve, djegia në atmosferë, është i vetmi shans për t’u bërë i dukshëm. Kështu, drejt së vërtetës shkon pasi është argëtuar paq... - Të pranosh të ndëshkohesh, nuk do të thotë të heqësh dorë nga mendimi tënd...
- Përkundrazi... - përsërit nëpër dhëmbë.
- The gjë?
- Jo! Tani jo, pak më parë... - pohon Tomaso S mendueshëm.
- ... E, çdo ditë, e çdo natë vajton e do vajtojë mëllenjën e tij të ngratë...
Zëri është i flashkët, thuajse zvarritës. Megjithëse i ngadaltë dhe i plogët, arrin ta shpërndajë limontinë në hapësirën e bar “Titanik”, sakaq. Kryqëzimi i dhunshëm i një çfardoje me çastin e pushimit, e kishte zbardhur pyetjen. Heshtur pranon se një “ndoshta” do ta lehtësonte mendimin ... Ndoshta kryqëzimi i... Jo! Nuk qe ngritur fluturim. Një e papritur zhgënjyese për Tomaso S. Kishte filluar të përshtatej me idenë e shtegëtimit dhe mallëngjimi ishte vetëm pikëtakim me qëniet përreth, lloj ngushëllimi që i njëjtëson vështrimet e përcjellësve. Kaplohet nga mërzitja, por vendos ta shqyrtojë pa tërhequr vëmendjen. Tepër e pluhurosur dhe e baltosur nga lagështia, relike arkeologjie, e dalë freskët nga nëndheu, e ndoshta po aq e vjetër sa edhe njeriu ... - thotë, - nëse është kështu nuk më përket... Pse? - thuajse njëherësh ndien keqardhje. - Oh, jo, jo, e bëra unë ... Shpërfytyrimi është tromakës dhe peshkun e kurrizit ia përshkon një koloni e pafund mornicash... - Ndoshta u zvarrit midis këmbëve dhe kështu ... në njëfarë mënyrë përligj përbaltjen...është zhgërryer, ose lëviz mbi push si vemje, - i thotë vetes. Mblidhet shuk për të shkurtuar udhëtimin e mornicave. Pakëz neveri e huazuar nga një imagjinatë perverse dhe djersa e ftohtë, krijojnë batakun ku fundosen qetësisht. - S’ka mundësi të vijë një pyetje nga një botë tjetër dhe në atë formë. Të vdekurit nuk flasin... të vdekurit jetojnë pafundësisht dikurshmërinë. E ardhmja e tyre është e kaluara e këtushme, kahkundërt, - thotë. Kësaj radhe brenda qenies, diçka e kundërshton dhe shikon përreth me dyshim. Ndërkaq i pranon ulje-ngritjet që pëson humori. I vjen për të qeshur e për të qarë. Në fund të fundit, vepron nisur nga dëshira për të shpëtuar veten dhe pyetjen; kapet pas një çfarëdoje pa hyrë në thellësi... - Vemja e shpalos bukurinë njëzetekatër orët e fundit, - psherëtin. Shndërrimi ishte ngushëllimi i kërkuar.
Shtrëngimi i kthetrave është frymëmarrës, por jo shqetësues sepse është dëshpërimi, jo ai, që përpëlitet si troftë nën putrat e ariut.
Baristi nuk kthen përgjigje. Pak sekondat bosh, shërbejnë për të kapur domethënien e fjalëve dhe për të shpërndarë hijen e hutimit që mbulon sërish qetësinë e barit pas vargjeve që u kënduan në një mënyrë prozaike nga një zë femre, me tone të thatë nga koha, të helmuar nga nikotina e tepërt dhe të gërryer nga vjetërsia...
- Vjetërsia... ah... vjetërsia, - pëshpërit Bambolona sikur të bëhet fjalë për diçka tepër të njohur për të, familjare po aq sa brendësia e xhepave të qyrkut tashmë të vjetruar.
- Mundohet të shpëlajë shprehjen e frikës nga fytyra, - saktëson ai, - përse i shmanget fjalës pleqëri? - pyet dhe shoqëron me vështrim gjestet që tashmë janë rit i njohur. Përshtypja se ajo i trembet diçkaje të padukshme, sendërzohet. - Nuk është enigmë, - pohon mendueshëm.
Pllakos sërish plogështia, vetëm se këtë radhë si një butësi shthurëse, e zhvesh nga dëshira për të folur, po aq shpejt, sa fundi i vjeshtës pemët, gjethet fërgëllojnë dhe bien një nga një, ashtu si veshjet e vajzave në një lokal nate, derisa kërshëria tregon lakuriqësinë e vet. E mbytur nga klithma ekstaze, gjithçka përsëritet, nga ky çast nuk bëhet fjalë për kuriozitet, është dëshirë e verbër, uri e pashuar, epsh. - Ajo dhe enigma, - ai përtypet dhe rrotullon gjuhën në hapësirën e gojës. Mbledh thërrime fjalësh aty këtu midis dhëmbësh, bukos ulçeran që sajon misteri dhe formon një ide më të saktë, - janë kryqëzim hijesh, shkrihen me njëra-tjetrën dhe e rrethojnë qenien me një gardh të pafund fjalësh... Zot! - klith, - heshtja e saj është dialog i padëshiruar. Dikush përgjon i fshehur brenda xhunglës së fjalëve. Mundohet ta zbërthejë atë fytyrë duke gjykuar veprimet dhe pas tentativës, shfajëson plogështinë... e përshkojnë të ngjethura dhe frymëmarrja pengohet. - Ankth, - pohon i tronditur, - përderisa shkëputja nga mendimet është pamundësi. Brenda tyre përballesh me intimitetin tënd, ndërsa, përtej fjalëve gjendet kurdoherë një tjetër, - vijon rrjedhën, - jemi të detyruar të flasim, - shqipton i dëshpëruar, sepse pamundësia për të zgjedhur është gjithmonë dënim. Me siguri është penduar, vonë natyrisht, pasi e ngjyrosi sjelljen e saj padrejtësisht me një tis të lehtë faji. Ndoshta edhe ai do të vepronte njësoj, për të shmangur jashtëqenësorin e padëshiruar.
Psherëtima e thellë që i shkëputet nga gjoksi e trondit. Dallgë e formuar në pafundësinë e sëpanjohurës, afrohet pa u ndier, masë e lëngshme, spostohet qetësisht dhe ushtron magjepsje në fuqi kur përplaset, shkulmon dhe përmbyt bregun, pikërisht sepse vjen nga e panjohura e largësisë, ndoshta nga periferi parake. Nuk vlen një pse. Truri pjell mendime çdo sekondë, njësoj si dallga stërkala, dëshira për t’i shprehur më shumë se tunduese, bëhet e dhunshme, e në këto raste atij i pëlqen të mos mendojë. Është njëlloj refuzimi foshnjarak, mbyllje sysh edhe pse e di që kështu nuk e mohon dot qenësinë, krijon errësirë dhe çdo e tillë është humnerë. Pikërisht në këtë pikë shfaq mjeshtërinë, ecën mbi tehun e hollë që e mëdyshon humnerën; në baraslargësi ruan tërësinë e vetes duke përdorur shkop paradoksesh. Te rrallësia struket edhe ngushëllimi aq i nevojshëm. - Ndoshta është pse-ja që ajo flet kaq pak, - thotë me zë dhe ngryset. - Të gjithë jetojmë në shoqërinë e frikës tonë!
- Është brejtësi më i fortë që ekziston, - mërmërit ajo. Tomaso S shtrydh një copëz herë trurin për të kuptuar mirëfilltësinë e mendimit.
- Vlen për të dyja, për vjetërsinë dhe frikën, - shikon me admirim shtrigën prostitutë... - ose prostitutën shtrigë... në djall, nuk shkon asnjë nga këto! Nxjerr gjithmonë nga goja mendime dykuptimëshe. Megjithatë pëlqen të mos e pengojë rrjedhën e saj.
- Nuk bën dallim, gërryen njësoj, si ata që kalben në punë tërë jetën edhe ata që i prishin paratë e trashëguara mbi shalë femrash. Askush nuk i shpëton kafshimit të saj... është kështu, besomëni, hi hi hi! Kam pasur klientë që e rrëshqitën trenin e tyre, tërë jetën mbi këta binarë, - godet me pëllëmbë kofshën, por tingulli që përhapet në ajrin e ngrohtë të lokalit është i flashkët, pëshpërimë e paformuar, kokëprerë... Tomaso S përfytyron përplasje hekurash dhe midis tyre trupin e cunguar, përpëlitet gjithandej duke kërkuar kokën e këputur e të flakur në anën tjetër të binarëve, prej nga ndjek syhapur dhe dritëshuar skenën. Konvulsioni i fijëzon muskujt, ngërçi i tendos, i ngurtëson dhe i lidh mbi instrumentin e vjetruar (ai pret me ankth mrekullinë, dorën që ngatërrohet midis telash, tingujt e rastësishëm dhe zgjimin e një trupi që prehet në qetësinë e përmotshme të vdekjes). - Ah, jo jo, - thotë befas ajo, sikur t’ia shikojë mendimet sepse zëri krijon një atmosferë të ndryshme nga përmbajtja e fjalëve, - gëzimi më i madh i meshkujve është çasti kur kuptojnë se ai që u varet midis kofshëve është një sharrë. Rropateni gjithë jetën duke i dhënë sharrës para-mbrapa, për të prerë më dysh trupin e femrës dhe shkoni të zhgënjyer sepse vjen një kohë që sharra mbetet pa dhëmbë. Më fatkeqët janë ata, - tregon me kokë nga ish-prifti, - kur kanë dhëmbë, s’kanë bukë për të përtypur, kur kanë bukë, s’kanë dhëmbë, hi hi hi... Është kështu at Desiderio?! Ish-prelati nuk reagon, moskokëçarja është një parzmore e mirë ndaj shigjetave të helmëta, ruan të paprekur e të pandryshuar përhershmërinë e gjendjes së tij; strukur në të njëjtën qoshe, me të njëjtën shprehje pafajësie në fytyrë dhe i përhumbur në nebulozën që shpërndajnë sytë e shpëlarë. Një dreq e di ç’ndodh brenda kësaj mase. Abate përdëllohet dhe bën gjestin e mëkatarit që kërkon të shelbohet. - Mjaft me atë fytyrë, hipokrit dreqi! Besimin te Zoti nuk e humbe kur u shtrive mbi mua, por shumë më parë... - ajo kthehet nga ata. - E di edhe at Desiderio... - thotë ashpër ndoshta ngaqë nuk e gëlltit dot mungesën e sinqeritetit. Pastaj kthehet nga ai, - ta kam treguar! Jo? Nuk më besohet! Shko në djall! Kisha një klient të vjetër, profesor historie. Në çdo takim, më tregonte një copëz nga historia e Romës, që nga themelimi, kuptohet. Një ditë erdhi, për të bërë seks, si gjithmonë. Futi dorën në brekë dhe ... prit e prit, e shikoja që lëvizte dorën, bile e zhyti krahun deri në bërryl, por asgjë. Eeeej! I thashë nuk e kupton çfarë ka ndodhur me ty? Dikur të çante brekët tani nuk e gjen dot...! Veç të shikoje ndryshimet që pësoi pas fjalëve të mia. Nuk e donte më veten. Në fillim fytyra iu ngridh, pastaj humbi çdo tipar dhe së fundi u steros... Iku... oh iku duke qarë ... hi, hi, hi... S’kisha parë kurrë një burrë që qan, Zot falma mëkatin, qe e dhimbshme, por nuk m’u durua dhe i thirra nga mbrapa se është poshtërsi të ikësh pa treguar edhe pjesën e fundit; rënien e Romës!... La città eterna...* - tallet.
Bambolona, fërkon parakrahun, lëkurën e rreshkur dhe le përshtypjen se me atë gjest të përsëritur kërkon të fshijë mornicat. Këmbëngulja e veprimit e shkëput Tomaso S nga përsiatja ku e kishin futur fjalët e saj, madje provon edhe një lloj nervozizmi.
Bëhet gati t’i thërresë mjaft, ka dorë tepër të butë, duhet një limë, por i mban fjalët në grykë dhe një çast më vonë i përcjell poshtë duke i mbytur edhe me një gllënjkë uiski.
Zëri i saj kurmëzohet dalëngadalë derisa arrin një pikë pas të cilës mund të shuhet njëherësh brenda pikëllimit të vet, por ajo ngre kokën befas, e ndërsa shikon përreth, sytë i shkëndijojnë nga djallëzia.
- Ju burrat e identifikoni veten me organin tuaj seksual, - shqipton qetas duke i dhënë gjithçkaje një kthesë të papritur, - Hi... hi... hi... h...i ... - e qeshura ngardhet brenda vjetërsisë së vet.
Ai përfiton nga rasti për të parë dhëmbët ende të rregullt, e të zverdhur nga duhani.
- Nuk është e vërtetë! E pastaj ç’argument...!
- Kujt ia thua? Ju nuk e bëni kurrë shurrën në sytë e njëri-tjetrit dhe arsyeja është vetëm një, nuk doni të zbuloni identitetin tuaj!
- Zot, mëshiroje për shthurjen e filozofisë së saj, - dëgjohet lutja e ish priftit.
- Është hera e parë që thua kaq shumë fjalë, - mërmërit Tomaso S dhe e zhvesh fytyrën nga ajo vemesë pakënaqësie që i lënë gjithmonë ndryshimet e papritura.
Trishtimi ia mjegullon çdo gjë përreth, e ndoshta për këtë shkak dëshira për të qeshur, pas historisë që tregon ish-prostituta, shfaqet tepër e brishtë e zbehtë, thuajse përplasje flatrash dhe jo ndrojtje, siç kujtoi. Dëshirë që nuk dëshiron të jetë e tillë, - mendon pa u skandalizuar. - Ka shumë njerëz që nuk duan të jenë ata që janë. Përcjell kalimthi vështrimin në pasqyrën përballë dhe trembet.
Është një thuajse ai.
Dyshimi zgjat vetëm një fragment sekonde dhe në këtë hark kaq të shkurtër kohe, ai s’mund të përcaktojë nëse është vërtet i tillë, apo thjesht një përhitje e zakonshme, shfaqet papritur dhe zhduket po ashtu, si një ngatërresë e pafajshme. Shëmbëlltyrë e panjohur, fytyrë e huaj, pastaj merr zemër dhe rikthehet për ta parë më me nge... Po sikur ta ketë bërë pyetjen ai? Tregon profilin për të parë tinëz, me bisht të syrit. I duket vetja i poshtër sepse akuzon dhe shmanget. Tjetri nuk ndryshon figurë, ka mbetur i stampuar në pasqyrë duke ruajtur të paprekur imazhin; portret i plotë. Ndërkaq, Tomaso S, për të zhdukur çdo keqkuptim, e suvaton fytyrën me një shtresë të hollë moskokëçarjeje. Arrin ose jo, një përgjigje, pak rëndësi ka. Skuqet në fytyrë nga mungesa e sinqeritetit. Nuk pret kushedi çfarë, jo ngaqë tha diçka të jashtëzakonshme, por mbytësia dhe rëndomësia me të cilën e shqiptoi pyetjen, e përzunë vetiu nga bota e rrallësisë. Një veprim i bërë rastësisht, jo qëllimisht, mund të nxjerrë jashtë diçka të padëgjuar ndonjëherë.
- Pyetjen e bëra unë, - pohon, - dhe e kam përgjigjen. Unë e kam përgjigjen, - përsërit, por fjalët shuhen diku në thellësi të qenies dhe e kupton se është duke gënjyer veten.
Zgjeron disi vështrimin për të ruajtur përmasat e ndërmjetësisë, pikëtakimi i dhimbjes me gëzimin. Nuk realizohet kurrë një përzierje tamam, e përmbajtur, sepse anon pak nga dhimbja, por më mirë kështu. Të njëjtën gjë bën edhe me kafenë... - Ëmbëlsia është diçka e përgjithshme, - thotë, - asgjë e veçantë, e megjithatë mund ta prishë shijen e kafesë. Në fund të fundit pimë kafe dhe hidhësia e saj është gjithaq e pëlqyeshme ...
- ... e pëlqyeshme, - përsërit, por nuk ka lidhje me kafenë.
Fytyra që shikon, nuk është ai, është pamja e përpjekjeve të tij. Përfundim përpjekjesh të papërfunduara, i quan me ironi, sepse i konsideron të përsosura, ngaqë realizojnë veten, pa e tejkaluar veten. Portret i dështuar dhe çuditërisht aspak i shëmtuar. Ndërthurje vizash që mund të japin çdo ide. Pikërisht diçka të tillë ose një përafërsi, e kërkon me ngut, si çlirues imagjinate. Gjë që e shpëton nga nevoja për të përdorur vullnetin, veçanërisht në situata të ngjashme, që është pak t’i quajë misterioze. Duke e lënë në errësirë vetë misterin, e quan zgjidhje të mençur. Nuk ka nevojë për dritë, - mendon. - e kam përgjigjen, - shton pa dashur, por nuk habitet sepse e kupton lidhjen e nëntëshme. I shpëton si një psherëtimë e thellë, ndërsa dëshiron një gogësimë. Është kënaqësi e veçantë për të, boshatis stomakun dhe shfryn avujt e tepërt të alkoolit mendjeprishës.
Më mirë kështu, nuk duhet të ngjiten lart për t’u nderur mbi labirintin e Atlantidës si një tufë resh të plumbta.
Zakonisht, pas kësaj, e përmbytin reshje mendimesh të përçartura. Por, duket se edhe ky fund janari nuk i afron gjë tjetër veç të pirës ... e ç’rëndësi ka data? - pyet, - është një nga tre ditët e fundit! - përgjigjet i nervozuar. Rrëshqet në thellësi të zhgënjimit, i tërhequr nga rryma tinëzare e nostalgjisë. E përmban veten për të evituar ndrydhjen që pason shtrëngimi i nofullave të saj.
- ...E çdo ditë, e çdo natë...
- Mjaft Bambolona, të lutem! - Tomaso S afrohet me hapa të ngadalshëm dhe ulet në tavolinë, përballë saj.
- Edhe koha vdes, - thotë ajo sy njomur, ngaqë moria e kujtimeve është e vetmja gjë që ruan lidhjet me të dikurshmen...
- Koha ikën, - mundohet të korrigjojë Tomaso S i zhytur ende në mjegullnajën e hutimit që mbulojnë mendime të tilla.
- E ku përfundon?
- Nuk e di, por jam i sigurt që nuk vdes, - përgjigjet butë ai.
Fjalët që shqiptoi gërvishtën qetësinë që shtrihet nën lëkurën e konsumuar të Bambolonës. Ndodhi padashur dhe kjo do të thotë se është dëshirë në kufijtë e marrëzisë, një thuajse e tillë por që e shtyn në ngasje gjithaq, sepse, nëse mëtejshmëria është pafundësi ditësh, s’është e thënë edhe mundësi.
- Gjepura! - ia kthen ajo e nervozuar. - Sikur të mos vdiste, ne do të ishim të përjetshëm dhe do të kishim kurdoherë atë shansin e dytë që e kërkojmë më kot. S’vjen kurrë! Pse? Sepse koha vdes! Qartë?!
- Qartë! - pranon ai dhe heshtja shtrihet si një armëpushim.
- Besomë, nuk pata kohë të krijoj familje, - thotë befas ajo dhe e shikon ngultas në bebëz të syrit. Zëri i saj tashmë nuk është vetëm mbartës dhimbjeje, por edhe dozator, sepse e çliron pak e nga pak.
Tomaso S e përshkojnë drithma. Skena që shpaloset para syve është e përsëritur. Kanë tre vjet që heqin pllaka guri, kërkojnë thesare dhe në vend të tyre, zbulojnë varre. Grumbulli i kockave ribëhet skelet dhe shndërrohet marramendthi në kufomë. Tiparet e të vdekurve janë njëngjyrëshe, okër e sajuar nga përzierje dheu me lëng frike. I ngrituri nga varri kërkon përreth me pasigurinë e dikujt që endet në errësirë. Tomaso S, rri një hap larg; parandjenja, (nuk di nëse është e keqe apo e kundërt), duket se mjafton për ta ruajtur nga prekja e dorës që zgjatet, por jo nga tmerri që provon kur shikon kapakët e syve, gjithmonë të rënduar, e të mbyllur, të fantazmës. Poshtë tyre fshihet hakmarrja, sepse çdo zgjim i parakohshëm nga përjetësia, shndërrohet në verbëri.
Po atë ecuri ndryshimesh vë re edhe tek ajo. Është lloj vështrimi i gatuar me urrejtje dhe ku grimcat e fatkeqësisë janë vetëm aromatizues, ndaj ai s’mund ta përballojë gjatë.
Përgjigje e nisur tre vjet më parë, për një pyetje që bëra sot, - thotë me vete. E shqetëson kjo lloj përmbysje e kohës. - Pse? - pyet.
- Pse çfarë? - ajo derdh një vështrim të turbullt mbi të.
- Pse nuk hoqe dorë sa ishe në kohë?
Tomaso S merr frymë thellë, e mban ajrin në mushkri gjatë, vjetrim që e lejon të shijojë aromën e së kaluarës, përdor gjithë oksigjenin dhe ç’ka mbetet është një sasi azoti dhe karboni. - Diçka e tillë ka rrethuar atmosferën e tokës kur u krijua, - mendon dhe përgjysmon sytë si për të parë diku në thellësi. Shpreson te kjo pyetje e pazakontë, e trazoi tre vjetët e njohjes së tyre, ia njeh natyrën, ndaj shpreson ta shndërrojë në gançë për ta ngulur në trupin e kohës.
- Hi! Hi! Hi! - qesh ajo dhe ai sërish nuk bën gjë tjetër, veç shikon dhëmbët e rregullt.
Nuk ndihet i fyer. Të qeshurën e pranon si një mënyrë për të ngrohur brendësinë e qenies, por jo për ta pastruar.
- Mos më thuaj që s’kishte të dashur pas teje! E bukur dhe me trup të pëlqyeshëm... Me siguri edhe emri i artit, Bambolona, aty e ka origjinën. Të kam thënë që e kam lexuar reportazhin për qytetin e vjetër ku shkruhej edhe për ty? Ke qenë personazh i spikatur, ë?
Ajo i bën shenjë të afrohet dhe i pëshpërit në vesh:
- Nuk di si përfundojmë këtu, por, të gjithë vijmë nga bare të ndryshëm. Ti e ke lexuar që dikur shkoja te “Qyteti i vjetër”, eh, kohë të arta. Bar artistësh ...Të shkretët ishin pa një dyshkë në xhep dhe për të pirë kafe, apo një gotë verë nga e mira, i dhuronin pronarit vepra të tyre. Shumë nga djelmoshat sot janë të famshëm dhe të pasur madje... sepse... - ajo mendohet një copëz herë, - sepse mund të jesh i pasur por s’është e thënë edhe i famshëm, - shpjegon dhe nderet e tëra e kënaqur mbi tavolinë. - Sot, në muret e atij bari varen piktura që vlejnë miliona... Ja kështu! Edhe unë u bëja ndonjë favor... s’kam pse ta fsheh, ruaj kujtime të mrekullueshme dhe di shumë sekrete, - thotë dhe tkurret nga trishtimi.
- Ëhë, më ka rastisur të kaloj andej pari. Por, nuk është kjo përgjigjja që kërkova.
- Pse s’jam martuar, sepse një putanë është supergrua, - pastaj duke ngritur zërin vazhdon: - Putana edhe pse është një situatë dramatike, nuk përbën një mërziti të zakonshme shtëpiake. Eh i dashur, janë fjalë të mençura këto, i ka thënë Nell Kimball*. Çfarë ke? - pyet.
- Asgjë! - përgjigjet ai dhe gënjen sepse duhet të përballojë një rrymë të dhunshme kujtimesh që vërshon dhimbshëm...
... - Çfarë do t’i kërkosh Zotit kur të rilindësh pas vdekjes?
------------------------------------------------ * * * ----------------------------------------------------
Dikur, kam shkruajtur një episod dhe e hodha pikërisht te kjo temë. Atëkohë, nuk e mendoja se katër vjet më vonë do të shndërrohej në një roman rreth katërqind faqe. (Del nga shtypi në harkun e dy javëve që kemi përpara. Botues: “Toena”).
Përveç Tomaso S dhe Eda Di, personazhet e tjerë janë pagëzuar ndryshe dhe kjo në funksion të idesë e cila u maturua në kohë pa u ndjerë, sikurse ndodh gjithmonë me një vepër letrare. Më kujtohet se tek Monica De’Flor, diku kam përmendur ç’ka përbënte veçantinë e Mikelanxhelo Buonarrotit si artist, një kënd vështrim që edhe nga pikpamja estetike si dhe e mjeshtërisë, tërheq vëmendjen. Mikelanxhelo shikonte tek një copë mermeri, ose tek copat e mermerit, ide, personazhe, pra shikonte jetën të mishëruar aty në një gjendje natyrale, të cilën më pas talenti i artistit do ta nxirrte në pah me mrekullinë dehëse që pason, por njëherësh prekja e tij nuk do të ishte shkatërruese për natyrën dhe kjo shpjegon pse shumicën e veprave i ka lënë të papërfunduara, pra vetëm sa zgjonte idenë me goditje dalte, çfarë pasonte ishte një “sikur” që i linte rrugë të lirë imagjinatës. Në prozë, nuk ndryshon shumë. Ndoshta është disi më abstrakte, ose duket diçka e tillë sepse nisesh nga një asgjë të quajtur kohë, duke skajuar një hapësirë, e shndërron atë në veçanti dhe më pas mbetet të shikosh brenda, të dëgjosh pulsin dhe të kuptosh shpirtin e saj, dialogë, mendime, monologë, gëzim, lumturi, dëshpërim, pikëllim, frikë dhe ankth, shumë ankth, zhurmërima e jetës e tek një asgjë diku. Është pak a shumë si të hedhësh rrjetën në det. Kur e nxjerr në sipërfaqe zbulon çfarë brenda tij gjallon.
