Tregime nga mitet dhe legjendat

[Aki]

Para se shkrimtaret te krijojne novela e romane, ne kohen e antikes popujt krijonin gojedhena e legjenda dhe nga fakti qe kishin shume panjohuri mbi shkencen dhe natyren kishin nje imagjinate te gjere plot me fantazi te bukura
Po Hadi u dashurua ne Persefonen dhe e grabiti, po mbreti Artur nxorri shpaten Excalibur nga shkembi dhe krijoi mbreterine e Kamelot dhe sundoi me drejtesi etj etj, t'i shkruajme keto tregime te shkurtra e te gjata, te figurave mitike nga historia antike

Une sot do flas per La Llorona, ose gruaja qe qante nga legjendat e Amerikes Latine. La Llorona ka qene nje grua e bukur, e cila nga zemerimi per burrin e saj qe e tradheton dhe e le per nje femer me te re, ajo i merr femijet dhe i mbyt ne nje lum te Meksikes. Pasi ajo e kupton krimin e saj kur i sheh femijet e vdekur, ajo hidhet dhe vete ne lum per t'u mbytur. Pastaj La Llorona kur arrin ne portat e parajses asaj i ndalohet hyrja dhe kushtezohet qe mund te hyje vetem pasi t'i gjeje femijet e saj dhe t'u kerkoje falje. Keshtu La Llorona mbetet perjetesisht duke endur e kufizuar ne nje bote mes te gjalleve e fantazmave, vazhdimisht ne kerkim te femijeve te saj perhere duke qare o femijet e mi. Prinderit meksikane perhere kane perdorur kete legjende per te trembur femijet e tyre qe mos dalin nga shtepia naten, sepse sipas legjendes ajo shfaqet naten dhe i grabit femijet qe u ngjajne femijeve te saj dhe u kerkon falje e pastaj i mbyt perseri ne lum dhe pasi nuk ia falin asnjehere ajo vazhdon kerkimin e saj. Legjenda thote se cdo njeri qe degjon vajin e saj eshte i mallkuar me vdekje.

 

[Al-Punk]

Ora/Orët në Mitologjinë Shqiptare

Ora ose Oret ne mitologjine shqiptare identifikohen shpeshhere me gjarper e shpeshhere me nje vashez. Koncepti i Ores lidhet drejtperdrejt me krijimin e dickaje te re. Pershembull nese krijohet nje fshat, ai ka Oren e vet qe e mbron. Dicka si "Perendia" mbrojtes per qe nder shqiptare identifikohet thjesht si Ora. Kuptohet jeta e atij fshati zgjat aq sa te jetoje Ora e atij fshati. Ne mitologjine Mujit dhe Halilit permendet psh qe Shala, fshati i tyre e kishte oren e vet ne majen e Rrshellit (nje mal). Per t'u vene re eshte fakti qe Ora jeton ne maje mali ne kete rast, vende ku zakonisht kishte adhurime druide pagane.

Por ora nuk eshte vetem ne koncepte fizike, ajo jeton dhe ne koncepte jo fizike si pershembull Besa. Kur dikush jep besen, Ora e beses garanton qe ai do e mbaje ose Ora do e vrase. Shpeshhere shqiptaret kane transmetuar shprehjen "E preu ora" (Te prefte Ora). Ora eshte fatale ne mitologjine shqiptare, dhe nga ky fatalitet kane dale dhe variacionet e emrit te saj si: Orë, Orëbardhë, Orëlig, Orëpremë, Orëzi, Orëzezë, Orëfjetë, Orëshambë, më poq Ora, më qiti Ora, më ruejti Ora!, më tha Ora, njeri që flet me Orë, të marrtë Ora e ligë!, pac Orën e mirë! Njeri me Orë etj. (shih Fjalori i Mitologjisë dhe Demonologjisë Shqiptare). Ora mitologjike shpreh jetegjatesine e dickaje dhe termi duhet te jete aq i lashte sa eshte percjelle dhe ne termin kohor Ora si matese kohe qe gjeti perhapje me pare ne Itali (!?) dhe eshte dhe fjala e sotme ne shqip.

Pervec gjerave fizike si fshat, thesar, shtepi apo gjerave jo fizike si premtimi e besa, Or' kane dhe njerezit si psh Kreshniket.

Oret jetonin ne mrize (hije e rende e krijuar nga 2 apo me shume peme lisi)! Malesoret edhe sot e kesaj dite nuk i prejne Mrizet e lisave. Para disa vitesh me qelloi te kthehesha ne nje fshat te veriut ku mbaja mend 2 lisa te medhenj qe nuk ishin me. Kur pyeta per to me thane qe kishte rene zjarr dhe cfare dru' kishte mbetur e kishin marre per nje gardh te varrezave te fshatit e askush nuk kishte guxuar ta perdorte ate dru per dicka tjeter.

Heren tjeter qe jepni nje premtim, apo shkaterroni dicka, kini parasysh qe oret do hakmerren heret a vone!

 

[Al-Punk]

E meqe jemi tek Oret si ruajtese te shtepise, dhe oret qe shfaqen si gjarper shpeshhere, nje tjeter histori mitologjike.


A e ruan gjarpri pragun e shtëpisë tuaj?
Si çdo popull edhe shqiptarët kanë mitet dhe dogmat e tyre. Një nga to është besimi se gjarpri në shtëpi nuk duhet mbytur, sepse ai ruan pragun e shtëpisë. Por nga e ka origjinën ky besim dogmatik?

Siç tregon shkenca e historisë, themelues i Mbretërisë Ilire ka qenë Iliri, i biri i Kadmit. Sipas mitologjisë ilire, në kohën kur Mbretëria Ilire ishte në rrezikun e saj më të madh për shfarosje, babi i Ilirit, Kadmi, i cili ishte i vdekur u qua nga varri për të mbrojtur Ilirinë dhe për t’i ofruar ndihmë birit të tij Ilirit. Kadmi nuk ishte ringjallur në formën e njeriut, por në atë të gjarprit. Kështu ai arriti të mbroj Ilirinë nga shfarosja.

Ngaqë mitet trashëgohen nga njëri brez tek tjetri dhe në aspektin psikologjik ato dikur shndërrohen në arketipa, edhe gjarpri është bërë arketip i shqiptarëve. Shumë shqiptarë, sidomos ata të viseve rurale, vazhdojnë të besojnë në mënyrë dogmatike se gjarpri në shtëpi nuk duhet mbytur, ngaqë ai e ruan pragun e shtëpisë.

Duke qenë se ky besim ekziston ndër shqiptarët, mund të mos jetë e rastësishme edhe nofka e gjarprit që mbante ish kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, gjatë kohës së luftës. Thaçi, si historian që është duhet të ketë ditur më herët për rëndësinë që ka miti i gjarprit ndër shqiptarët.

Marre nga: http://www.kosovarja-ks.com/a-e-ruan-gjarpri-pragun-e-shtepise-tuaj/

Vini re ngritjen e Kadmit si mbrojtes i Mbreterise Ilire nga nen-toka (jo njerezorja, si nje Ore) dhe shfaqjen e tij si Gjarper per te mbrojtur...

 

[Mirabel]

Une nga mitologjia mbaj mend oret e malit apo zanat e malit. Por ora te kishte si reference gjarprin sme kujtohet...