Perse u nderprene punimet ne Butrínt? Dade Sulmon Anglezet

Perse u nderprene punimet ne Butrínt? Dade Sulmon Anglezet

DADE SULMON ANGLEZET

Delegacioni shqiptar qe vizitoi ditet e fundit Londren, pervec sadisfaksionit qe ka ndjere gjate takimeve te ndryshme, eshte ndeshur, ne fakt, edhe me nje surprize jo te kendshme. Gjate nje takimi me njerez te afert me Lordin Rothschild, nje nga personat e famshem te Londres dhe me ndikim ne qarqet me te larta britanike, delegacioni shqiptar qe kryesohej nga Presidenti Moisiu ka mbetur i befasuar.

Teksa ne Londer shkembeheshin mesazhe dashamirese dhe mirekuptimi per interesat e te dy vendeve, ketu ne Tirane, Arta Dade kishte marre kazmen ne dore per te shkulur edhe ate prani modeste te investimit anglez ne Shqiperi. Behet fjale per punen admiruese qe po ben Fondacioni Butrinti ne Qytetin Antik, qytet i klasifikuar ne fondin e trashegimise se kultures boterore. Fondacioni Butrinti kryesohet pikerisht nga Lordi Rothschild. Sipas nje marreveshjeje mes ketij fondacioni dhe qeverise shqiptare, brenda parkut te Qytetit Antik te Butrintit nuk duhet te kete ndertime ose investime te ndryshme. Brenda ketij parku, Fondacioni Butrinti po punon perdite, duke germuar per te nxjerre ne pah mrekulline arkeologjike, cka e pasuron me shume qytetin antik dhe, si rrjedhim, e ben ate me atraktiv per te huajt dhe turistet. Arta Dade ka menduar se ky proces duhet te marre fund dhe, sipas saj, aty do te ishte me mire te ngrihej ndonje motel, kazino, restorant, etj. Keshtu, ajo i ka derguar nje leter drejtuesve te Fondacionit Butrinti, ne te cilen u thote atyre se Ministria e Kultures ka vendosur qe te pezulloje germimet atje, me pretekstin se ato kane deshtuar. Ne fakt, ideja eshte gjetke. Ideja eshte prodhim origjinal i ansamblit babezia dhe konsiston ne dhenien e lejeve per ndertim. Miqte dhe klanet, dhe njerezit e tarafit, mezi po presin te shtine ne dore perlen e Butrintit, nje nga gjerat e pakta te pasurise sone kombetare qe ka mbetur pa u prekur.

Para nje jave, gjate nje takimi qe pati me ambasadorin anglez ne Tirane, Kryeministri Nano shprehu vullnetin per intensifikimin e marredhenieve Londer-Tirane, si dhe kerkoi shtimin e prezences se biznesit britanik ne Shqiperi. Nderkohe qe, ministrja e Nanos kerkon te deboje pranine prestigjioze angleze ne Butrint. C'hipokrizi! Nese Nano nuk e di levizjen e fundit te Dades, gje qe ka 0 per qind mundesi te jete e vertete, atehere duhet te reagoje menjehere, per te vendosur gjerat ne vend. Ne menyre qe skandali qe po pergatit ministrja e Kultures te mos marre permasa te atilla qe te demtoje imazhin e vendit tone ne Londer, nje nga kryeqendrat e botes qe, pervec te tjerash, vendos edhe per integrimin e vendit tone ne BE.

 

[Albinos]

Re: Perse u nderprene punimet ne Butrínt? Dade Sulmon Anglezet

<ul style="list-style-type: disc">[*]MOISIU, LLOGARI DADES PER BUTRINTIN[/list]

Nevila Perndoj


Burime nga Presidenca nuk kane komentuar gjate mbi objektin e bisedes, pervecse kane pranuar se takimi ka qene mjaft kritik per ministren Dade. Per zbardhjen e ceshtjes, deputeti demokristian, Nikolle Lesi dhe ai demokrat, Besnik Mustafaj kane kerkuar interpelance me ministren Dade. Inicitiva e dy deputeteve eshte mbeshtetur edhe nga Presidenti Moisiu. Dy dite me pare, zyra e shtypit te Presidentit njoftoi se kreu i shtetit Moisiu e ka konsideruar normale ushtrimin e te drejtes kushtetuese te deputeteve, per te thirrur ne interpelance anetaret e kabinetit qeveritar dhe autoritet e tjera shteterore. Kete qendrim, duket se Moisiu ia ka bere serish te qarte ministres Dade, ne takimin e zhvilluar dje ne Presidence. Takimi Moisiu-Dade, zhvillohet pas disa shkrimeve te botuara ne gazeten &quot;Koha Jone&quot; per ceshtjen e Butrinti. Bashke me faktet e publikuara, Presidenti Moisiu eshte informuar mbi ceshtjen ne fjale edhe gjate nje takimi qe ai ka zhvilluar me Lordin Rotschild. Ne takimin e zhvilluar, Presidenti Moisiu, ka vleresuar kontributin e Lordit dhe te personaliteteve e organizatave mbeshtetese te veprimtarise se ketij fondacioni ne zbulimet arkeologjike si dhe bashkepunimi qe ata kane per autoritetet perkatese shqiptare. Marredheniet qe krijohen gjate ushtrimit te veprimtarise se Fondacionit &quot;Butrinti&quot; Moisiu i ka konsideruar si ceshtje te brendshme te bordit drejtues te ketij institucioni, qe duhen zgjidhur sipas ligjit. Fondacioni &quot;Butrinti&quot; eshte themeluar para 10 vjetesh, nen kujdesin personal te Lordit Rothchild. Gjate kesaj periudhe, marredheniet mes ketij fondacioni dhe autoriteteve qeveritare, kane qene normale deri para nje muaji. Nderkohe, germimet e Foncacionit ne Butrint, jane parashikuar qe te rifillojne ne muajin prill.

 

[Albinos]

Re: Perse u nderprene punimet ne Butrínt? Dade Sulmon Anglezet

<ul style="list-style-type: disc">[*]DADE REFUZON PARLAMENTIN[/list]


Ministrja e Kultures, Rinise dhe Sporteve Arta Dade, ka refuzuar te jape sqarime ne Kuvend, ne nje interpelance te kerkuar nga dy deputetet Nikolle Lesi dhe Besnik Mustafaj, lidhur me largimin e Lordit Rothchild nga Shqiperia. Zonja Dade, e cila sot eshte thirrur ne nje takim te vecante edhe nga Presidenti i Republikes per te dhene sqarime per kete ceshtje, ka ngurruar te jete perpara deputeteve. Si argument ajo ka nxjerre faktin se ka qene ne Portugali ne nje vizite zyrtare dhe nuk eshte pergatitur per interpelancen. Ishte kryetari i Kuvendit Servet Pellumbi i cili e lexoi teksin e plote te zonjes Dade. &quot;E kemi marre kerkesen e dy deputeteve Lesi dhe Mustafaj dhe menjehere ia kemi dorezuar ministres&quot;. Pellumbi garantoi se seanca do te zhvillohet se shpejti. Interviste me juristin Niazi Jaho lidhur me raportin e Sollakut ne Kuvend

 

[Albinos]

Re: Perse u nderprene punimet ne Butrínt? Dade Sulmon Anglezet

<ul style="list-style-type: disc">[*]Kur Ekspertët nuk e thonë fjalën e tyre[/list]

Nga Prof.Dr. Gjerak Karaiskaj

Si historian dhe studiues i monumenteve të arkitekturës kisha vendosur të qëndroja jashtë polemikave të pista të kohës, qoftë dhe atyre që lidhen me çështjen &amp;#8220;Butrinti&amp;#8221; të lindura kohët e fundit në shtypin shqiptar; por prononcimi i fundit nga ish-ministri i Kulturës Agron Tato më bëri që ta humbas këtë durim edhe për faktin se ai pa dashje zbulon disa mistere të fondacionit &amp;#8220;Butrinti&amp;#8221;. Përpara se të jap mendimin tim si specialist i fushës, dua të përmend faktin se kam qenë unë që kam propozuar Butrintin për t&amp;#8217;u shpallur pasuri botërore dhe kam përgatitur dosjen përkatëse për UNESKO-n. Gjithashtu kam botuar një libër për Butrintin në vitin 1981 me titull &amp;#8220;Butrinti dhe fortifikimet e tij&amp;#8221; dhe vazhdoj të jem përsëri në kontakt me problemet që lidhen me gjendjen dhe punimet restauruese në këtë qendër.
Të bie në sy fakti që për të sqaruar problemet e Butrintit, media i drejtohet personave jo kompetentë dhe jo specialistëve. Megjithatë nuk është për t&amp;#8217;u habitur se të tillë ka edhe në përbërje të vetë fondacionit &amp;#8220;Butrinti&amp;#8221;, siç është matematicieni, zoti Tato. Butrinti ka qenë deri në vitet &amp;#8216;90 një nga qendrat më të mirëmbajtura dhe të restauruara të Shqipërisë nën kujdesin e Institutit të Monumenteve. Nuk është e nevojshme të përmend numrin e madh të monumenteve të restauruara në Butrint, të cilat u përkasin periudhave të ndryshme historike që nga Antikiteti deri në Mesjetën e vonë. Megjithatë, zoti Tato, ngaqë nuk ka mundur të shkojë në ndonjë ekskursion në Butrint gjatë kohës që ne punonim atje, thotë se &amp;#8220;Mund të them me vetëdije e përgjegjësi se Lordi në fjalë ka meritën e padiskutueshme për atë çka na prezanton Butrinti sot&amp;#8221;. Po merrem pak si shumë me Taton, pasi ai bën një përmbledhje të opinioneve të servilëve, dikur armiqtë më të egër të imperializmit të të gjitha ngjyrave. Ndonjëri mund edhe të përjashtohet për shkak të padijes apo të zellit të papërmbajtur për të folur për çdo problem.
Përpara se të rikthehem tek Tato do të paraqes gjendjen reale të Butrintit sot. Kur një institucion si UNESCO, shpall një qendër apo monument pasuri botërore, ndien përgjegjësi për gjendjen e tij fizike d.m.th. ndien nevojën që kanë monumentet për t&amp;#8217;u ruajtur në gjendjen që ato kanë mbërritur deri në ditët tona, pra edhe fondet e pakta që ajo disponon, jepen vetëm për këtë qëllim, kur monumenti shpallet në rrezik. Kjo është edhe arsyeja e hezitimit për disa qendra si Gjirokastra, e cila kërkon fonde të mëdha për t&amp;#8217;u mbrojtur dhe restauruar. Butrinti është shpallur monument në rrezik edhe në sajë të ndërhyrjes së fondacionit &amp;#8220;Butrinti&amp;#8221;. Asnjë fond nuk jepet nga UNESCO për gërmime arkeologjike, pasi ato nuk i shërbejnë atij për ruajtjen e tij si monument. Në raste gërmimesh arkeologjike ato duhen shoqëruar patjetër me masa konservuese dhe restauruese, siç po bëhet në fushatën e përbashkët arkeologjike, italo-shqiptare në Finiq dhe në atë italo- franceze në Bylis, për më tepër kur bëhet fjalë për një monument të rëndësisë botërore. Për rastin e Butrintit duhet të respektohet edhe raporti i monumenteve me ambientin natyror që e rrethon, pasi edhe për këtë ai është shpallur pasuri botërore.
Koncepti i shpalljes së një monumenti pasuri botërore, nuk ka lidhje aspak me atë që ai duhet të kthehet në një &amp;#8220;poligon stërvitje&amp;#8221; për studentët e huaj; dhe në rastet kur institucionet e huaja janë të interesuar për një gjë të tillë, ata janë të detyruar të paktën të konservojnë ato rrënoja që ata i nxjerrin vetë në dritë. Një pasuri botërore nuk mund të shkëmbehet as me bursa dhe as me viza apo diçka tjetër siç trumbetohet kohët e fundit, për fat të keq edhe nga ndonjë specialist që ka hequr dorë prej kohësh nga zanati i tij i vjetër. Nga ana tjetër, Ministria e Kulturës me ligj ( në qoftë se duam të bëhemi shtet ligjor) është e ngarkuar për restaurimin dhe mirëmbajtjen e Butrintit dhe jo për gërmimet arkeologjike. Nuk po përmend këtu Institutin e Monumenteve, pasi ai me një vendim qeverie është përjashtuar nga Butrinti, duke u zëvendësuar me një Bord pranë Ministrisë së Kulturës. Edhe ky është një paradoks, pasi vetëm Butrinti, që juridikisht konsiderohet si monumenti më i rëndësishëm, privohet nga specialistët dhe siç po shohim tani së fundi, këtë rol po e luajnë direkt matematicienët e OJQ- ve dhe indirekt &amp;#8220;star&amp;#8221;-ët e gjithëditur të mediave vizive dhe të shkruar.
Nga kontrolli që është bërë në Butrint nga specialistë të fushave të ndryshme, ka rezultuar se fondacioni, nuk ka kryer punime konservimi apo restaurimi në zonat e gërmuara prej tyre. Në pallatin trikonkësh, ku kryhen gërmime arkeologjike prej disa vitesh, janë zbuluar gjashtë ambiente të mbuluar me mozaikë, të cilët ndodhen në një gjendje të mjerueshme për shkak se nuk është marrë asnjë masë konservimi, gjatë procesit të gërmimeve janë lënë të zbuluara dhe një pjesë e tyre ndodhet nën ujë pa u konsoliduar. Një gjendje e tillë vë përpara përgjegjësisë, në radhë të parë Ministrin e Kulturës si kryetar i bordit të Butrintit. Nuk e dimë se çfarë tulle ka vendosur në Butrint ish -ministri Tato, siç pretendon ai, pasi aty &amp;#8220;nuk u gjet asnjë tullë e vendosur&amp;#8221;. Nga ana tjetër, ish -ministri Tato na zbuloi se edhe bordi i fondacionit &amp;#8220;Butrinti&amp;#8221;, apo OJQ-ja siç e quan ai, na qenka politik. Për të çmilitarizuar sado pak këto borde militantësh të zgjedhur jo pa qëllim, iniciova para disa vitesh ngritjen e komisionit kombëtar të restaurimit si një organ konsultativ pranë Ministrit të Kulturës, ku bëjnë pjesë specialistët e paktë restauratorë me eksperiencë, të mbetur akoma në Shqipëri, por ky komision ka mbetur në harresë.
Tani për ta mbyllur do të kthehemi edhe njëherë te z. Tato. Cili ka qenë kriteri i zgjedhjes së tij në bord? Më kujtohet se kur ai ishte ministër u lanë disa njerëz për muaj të tërë në burg për disa qypa të shekullit XX që u trajtuan si amfora antike. Kjo duket se ka bindur pjesën tjetër të bordit për paditurinë e tij në fushën arkeologjike. Por në intervistën e tij, ai nuk tregohet i tillë. Ai e di se në studimin e Butrintit hetohen dy faza, ajo e misionit italian dhe tani, kjo e anglezëve me një boshllëk 50 -vjeçar midis tyre. Ai shkon më tej kur këshillon studiuesit shqiptarë të merren me hapjen e rrugëve jashtë qendrave arkeologjike dhe më tej fton italianët që punojnë në Finiq, të bisedojnë me të, për të ardhmen, por pasi ta sjellin Finiqin në gjendjen e Butrintit. Të njëjtën shije të linte dhe mbledhja me rastin e dhjetëvjetorit të themelimit të fondacionit &amp;#8220;Butrinti&amp;#8221;, ku kontributi i studiuesve shqiptarë u minimizua në shkallën më ekstreme. Si specialist bashkohem me shqetësimin e lordit Rothschild, por e keqja duhet kërkuar në bordin anglo- shqiptar të Butrintit.