Djali Adoloshent
Forumium maestatis
Kjo teme u kushtohet te gjithe paganeve te forumit apo atyre qe besonjne ne 12 perendite e Olimpit apo panteonet e romakeve dhe politeisme te tjera.
Panteoni i Lashte grek sic c'do panteon pagan ishte nje element kulturor qe ngjante me shume me gjuhen. Me kalimin e kohes perendite ndryshuan numer, identitet si tek gjuha fjalet ndryshojne kuptim, trajte me kalimin e kohes. Ne epos-at Homerike, perendite e grekeve jane afersisht 150 dhe dallohen ne tre kategori, qe duket se eshte bashkimi i dy panteoneve. Panteoni i dyte qe ishte me i fuqimshem mundi panteonin e pare dhe nga perendite e para me te shumtit i burgosi ne Tartara per jete, kurse ata qe nuk sollen shume rezistence u futen tek panteoni tjeter.
Kategoria e pare e perendive, me te lartet, duken dhjete. Jane: Uranos (qielli), Jea (toka) dhe Styx (te vjen mire Styxo???). Keta jane tipikisht me larte nga te gjithe dhe prandaj ne keta te tre betohet te gjithe te tjeret kur kane diferenca apo kur nuk beson njeri-tjetrin. (Homer, Il XIV 271-5, XV 36-38, Od v 184-6 dhe Hymni tek Apolloni 84-86, Hymni tek Dhimitra 259-260, 518-9, Pausanias 8.18.2). Gjenden ama keta te tre ne nje terheqie dhe harese. Sic ne Shqiperi presidenti i Republikes eshte vetem per te vene firma, pa fuqi politike. Pastaj kemi shtate perendi te fuqishme, tre meshkuj qe ndajne gjithesine ne tre kate, Zeusi, Posidoni dhe Aidhis (Homer Il, XV 187-193) dhe kater femra, Hera, Athini, Artemis, dhe Afrodhiti. Edhe ne 3 perendite, edhe ne te 7 femrat jane me te shumta dhe shkaku eshte se Greqia Homerike ishte poligamike (si te gjitha kombet ne ate kohe).
Kategoria e dyte e perendive eshte nje grup me reth 45 perendi kurse perendite e vogla dhe gjysemperendite (femije bastarde te perendive me gra, me kafsh apo femije te burave qe shkuan me perendi) i kalojne te 90. Ne te 7 e kategorise se pare avash avash futet edhe miku i Trojaneve, Apolloni. Dhionisi tek Homeri eshte nje nga te 90 e gjysmeperendite e kategorise se trete dhe e vetmia gje qe thuhet per ate eshte se e ndoqi njehere nje njeri dhe e frikesoi dhe per pak e zhdepi ne dru...dhe nuk eshte akoma homoseksual (homeri, Isiodi dhe 6 poetet e lashte lyrike nuk dinin per mardheniet seksuale). Estia tek Homeri eshte e panjohur (sic eshte tek Kurani i panjohur Muhamedi).
Disa nga perendite homerike jane perbindesha dhe terorizojne njerezit, qe u shpeton shura para ketyre. Dy nga keta quhen dhe Fivos dhe Fivi (qe eshte forma eolike e fjales fovos=frika). Ky emri, qe ne fillim ishte per dy perendite e larta kaloi si kapele e perdorur dhe ne perendi te tjera dhe me ne fund perfundoi tek Apolloni dhe ne motren binjake (qe u be ne fund moter) Artemis. Dymbedhjete peendite tek Homeri jane te panjohura. Gjenden ama 12 femije te perendise meteorologjike, Eolit, 6 djem dhe 6 vajza, me siguri 12 ererat. Dhe keto u bene kallepi qe te ndertohej dodekateismi.
Tek Hesiodi, perendite dhe perendeshat e grekeve jane reth 400. Disa kane emra asnjanes, sic prinderit e gjithe perendive: Haos dhe Erevos, dhe Kratos (Theogonia 123, 385). Perbindeshat dhe kucedrat jane akoma me shume. Kane shume koke (nga 3 deri ne 50) shume duar dhe kembe (deri 100) dhembe te medha qe te sjellin ne mend dinosaure, bishta (te gjitha keto duken qarte ne vazot dhe enet qe na kane ngelur nga epoka e lashte). Njerezit kur kane fatkeqesine qe ti njohin ngelen si gure (miti i Perseut dhe i Velerefontit). Greket e epokes klasike, disa nga keto perendite i mernin qe te tmeronin femijet kur nuk hanin buke (jane te ashtuquajturit Marmoliqia). Nga mosha shume e vogel pra mesonin demijet qe te kishin frike nga perendite.
Deri dhe poetet e medhenj dhe shkrimtaret si Pindari, Eskili, Euripidi dhe Herodoti besonin se perendite jane krijesa kaq xheloze saqe kur shikojne ndonje njeri qe te kete suksese dhe te jete i lumtur e vrisnin dhe i mernin pasurine. Sic Polikrati nga Samos, njeri i pafajshem dhe i lumtur, sipas Herodotit, i dridhej kaq shume xhelozise se perendive saqe hodhi ne det gjene me te shtrenjte kishte, nje unaze me gur te cmuar qe te zbuti xhelozine e perendive. Edhe ne tragjedite shume here gjendia tragjike e protagonisteve eshte pune e perendive. Per greket e lashte telashi me i madh ishin perendite e tyre....
Ne greqine klasike, sidomos tek Herodoti dhe tek tragjiket, paraqiten perendi me te forta dhe ne vend te larte si Mitir (apo Dhimitir), Athina (ajo qe quhej Athini) edhe perendia orgjiastike (dhe tani dhe homoseksuale) Dionisi apo Bakhu. Paraqiten dhe krejt perendi te reja qe ishin te panjohura tek pro-klasiket si Othani dhe Estia. Numri i tyre eshte tani reth 500 dhe nga keta ne kategorine e pare futen reth 25. Per here te pare ne shekullin e 6 p.K. behet fjale per 12 perendite, te panjohura, qe greket i njohin por nuk u mbajne dot ne mend emrat (si sot nuk mbajme mend 40 shenjtoret).
Tek Ekateu nga Militos (frag. 300) dhe tek Herodoti (2.43.1-2, 46.1) duket se pak para 600 p.K thuhej nje grup prej 8 perendive te uleta dhe nje grup me 12 perendi prape te uleta. Tek te 8 qe duken pak ne pozite me te larte se te 12 bente pjese edhe Pan-i kurse tek 12 Herkuli. Ishte dhe nje grup tjeter grup me numer te panjohur perendish ne te cilet bente pjese edhe Dionisi. Pindari (Ol. 10,49) qe referon 12 te dytet i thote anaktas (mbreter) keshtu sa per bukuri. Tek Aristofani paraqitet si be qesharak betimi ''per 12 perendite'' (Pafl. frag.1) kurse Herodoti (2.7.1), Thuqididi (6.54.6), Ksenofonda (Ipparh. 3.2) dhe Lykurgu (Leokr. 93) flasin per ''altarin e 12 perendive'' ose ''horon'' per nder te tyre. Vetem rreth 350 p.K. Platoni referon si pjestar te 12 perendive tre. Zeusin, Athinen dhe Estia (Nom. 848cd, 745d, 771bcd, 828bcd, Faidr 247a).
Deri tek vitet meta-krishtere nuk njofim nga asnje burim cilet perendi benin pjese ne 'klubin' e 12-ve.Avash avash u futen ne te 12 perendite me me shume fame dhe panteoni u plotesua ne shekullin e II pas Krishtit.
Afersisht te njejtit ne numur me greket, perendi, kishin dhe romaket. para se te binin ne kontakt me greket. Me pushtimin e grekeve, perendite e panteonit romak arriten ne 1000!!! Shume shpejt me pushtimin e gjidhe botes mesdhetare dhe sidomos popujve simito-hamite dhe me emigracionin e popujve te tjere (Babylonasve, Perseve, Armenve) ne administraten romake perendite arriten ne 8000!!! Nga keta me te shumtet ishin te panjohur por ishte 'mekat' dhe blasfimi qe te mos referoheshin dhe te ishin si perendi te humbura. Prandaj c'do fukara ndertonte edhe ndonje tempull per perendite e panjohura, per te mire e per te keqe (Vepr. e Apost. 17.23). Nga keta 800 me te njohurit dhe me te admiruarit ishin rreth 100.
Reth 200 pas Krishtit, ne kohe qe ne fuqi ishin perandoret (siriane) Seviret, per arsye thjeshtimi te besimit zyrtar dhe per arsye kontrollimi te pasurise se tempujve, shteti beri fe zyrtare dodekaismin (12 perendi) por ama qe nuk kishte ne c'do vend te perendise te njejtit perendi. Gjysmat nga keto vende ishin te hapura per perendi te tjera...
Ky dodekaismi grekoromak nuk kishte te benta me 12 perendite te panjohura te lashtesise meteorologjike por u be nen influencen simitike (siriane saktesisht). Me konkretisht, perendite kryesore te simito-hamiteve te bregdetit lindor te mesdheut (Syriane dhe Fenike) ishin 14, cifti i perendive superme Vaal dhe Astarti (Dielli dhe Hena) dhe 12 Mazuroth (12 Konstelacionet zodiake, 12 muajt). Vaal (ose Baal) dhe Astarti referohen dhe ne Dhjaten e Vjeter shume here kurse Mazuroth referohen ne te dy here. Nje thjesht si emer te konstelacioneve te eliptikes (Job. 38.32) dhe nje here si dodekateism superm (IV Mbret. 23.5) Keta 12 perendi, 6 meshkuj dhe 6 femra ishin here femije te Vaal-it dhe here dashnore dhe dashnor te ketij. Numri 12 eshte 'njezeta' e sistemit numerik semitik (babilonasve, kam thene disa gjera ne temen per emrat e diteve dhe kuptimin e tyre) qe kishte si baze gjasthen. Ne boten prehistorike mesdhetare ndenji si pjese e vjeter hamito-pellazgo-tirinike ne frazet 'duzina' e galateve, ne 12 muajt, ne 12 veprimet heroike te herkulit, ne 60 mnat e talantit, ne 12 ererat etj...
Paleoamerikanet Majas dhe Azteket qe kishin sistem numerik ne baze te njezetes kishin 20 muaj per vitin dhe 20 perendi kryesore. Perandoret romake Sevire, kur bene fe zyrtare 12 perendite siriane nenkuptonin se cifti superm ishte perandori me gruan e tij dhe 12 perendite ishin perendite vendase. We atehere deri me sot eshte historia e 'dodekateismit'. Nje gje d.m.th. e krijuar me vule perandorake, meta-kristiane me elemente nga mitologjite e ndryshme (greke, romake, semite etj).
Dhe sot paganet e ndryshem mendojne se ishin gjithmone 12 perendite (nga 15) qe tregoj. Zeusi apo Dhias, Posidon, Apollon, Ermis, Aris, Ifestos, Dionisos, Pluton, Ira apo Hera, Athina, Artemis, Afrodhiti, Dhimitra, Persefoni dhe Estia.
Prandaj ne tekstet e paganeve dhe te atyre qe ''duan'' historine dhe ata qe dine ''shume'' histori nuk kane burime....
Panteoni i Lashte grek sic c'do panteon pagan ishte nje element kulturor qe ngjante me shume me gjuhen. Me kalimin e kohes perendite ndryshuan numer, identitet si tek gjuha fjalet ndryshojne kuptim, trajte me kalimin e kohes. Ne epos-at Homerike, perendite e grekeve jane afersisht 150 dhe dallohen ne tre kategori, qe duket se eshte bashkimi i dy panteoneve. Panteoni i dyte qe ishte me i fuqimshem mundi panteonin e pare dhe nga perendite e para me te shumtit i burgosi ne Tartara per jete, kurse ata qe nuk sollen shume rezistence u futen tek panteoni tjeter.
Kategoria e pare e perendive, me te lartet, duken dhjete. Jane: Uranos (qielli), Jea (toka) dhe Styx (te vjen mire Styxo???). Keta jane tipikisht me larte nga te gjithe dhe prandaj ne keta te tre betohet te gjithe te tjeret kur kane diferenca apo kur nuk beson njeri-tjetrin. (Homer, Il XIV 271-5, XV 36-38, Od v 184-6 dhe Hymni tek Apolloni 84-86, Hymni tek Dhimitra 259-260, 518-9, Pausanias 8.18.2). Gjenden ama keta te tre ne nje terheqie dhe harese. Sic ne Shqiperi presidenti i Republikes eshte vetem per te vene firma, pa fuqi politike. Pastaj kemi shtate perendi te fuqishme, tre meshkuj qe ndajne gjithesine ne tre kate, Zeusi, Posidoni dhe Aidhis (Homer Il, XV 187-193) dhe kater femra, Hera, Athini, Artemis, dhe Afrodhiti. Edhe ne 3 perendite, edhe ne te 7 femrat jane me te shumta dhe shkaku eshte se Greqia Homerike ishte poligamike (si te gjitha kombet ne ate kohe).
Kategoria e dyte e perendive eshte nje grup me reth 45 perendi kurse perendite e vogla dhe gjysemperendite (femije bastarde te perendive me gra, me kafsh apo femije te burave qe shkuan me perendi) i kalojne te 90. Ne te 7 e kategorise se pare avash avash futet edhe miku i Trojaneve, Apolloni. Dhionisi tek Homeri eshte nje nga te 90 e gjysmeperendite e kategorise se trete dhe e vetmia gje qe thuhet per ate eshte se e ndoqi njehere nje njeri dhe e frikesoi dhe per pak e zhdepi ne dru...dhe nuk eshte akoma homoseksual (homeri, Isiodi dhe 6 poetet e lashte lyrike nuk dinin per mardheniet seksuale). Estia tek Homeri eshte e panjohur (sic eshte tek Kurani i panjohur Muhamedi).
Disa nga perendite homerike jane perbindesha dhe terorizojne njerezit, qe u shpeton shura para ketyre. Dy nga keta quhen dhe Fivos dhe Fivi (qe eshte forma eolike e fjales fovos=frika). Ky emri, qe ne fillim ishte per dy perendite e larta kaloi si kapele e perdorur dhe ne perendi te tjera dhe me ne fund perfundoi tek Apolloni dhe ne motren binjake (qe u be ne fund moter) Artemis. Dymbedhjete peendite tek Homeri jane te panjohura. Gjenden ama 12 femije te perendise meteorologjike, Eolit, 6 djem dhe 6 vajza, me siguri 12 ererat. Dhe keto u bene kallepi qe te ndertohej dodekateismi.
Tek Hesiodi, perendite dhe perendeshat e grekeve jane reth 400. Disa kane emra asnjanes, sic prinderit e gjithe perendive: Haos dhe Erevos, dhe Kratos (Theogonia 123, 385). Perbindeshat dhe kucedrat jane akoma me shume. Kane shume koke (nga 3 deri ne 50) shume duar dhe kembe (deri 100) dhembe te medha qe te sjellin ne mend dinosaure, bishta (te gjitha keto duken qarte ne vazot dhe enet qe na kane ngelur nga epoka e lashte). Njerezit kur kane fatkeqesine qe ti njohin ngelen si gure (miti i Perseut dhe i Velerefontit). Greket e epokes klasike, disa nga keto perendite i mernin qe te tmeronin femijet kur nuk hanin buke (jane te ashtuquajturit Marmoliqia). Nga mosha shume e vogel pra mesonin demijet qe te kishin frike nga perendite.
Deri dhe poetet e medhenj dhe shkrimtaret si Pindari, Eskili, Euripidi dhe Herodoti besonin se perendite jane krijesa kaq xheloze saqe kur shikojne ndonje njeri qe te kete suksese dhe te jete i lumtur e vrisnin dhe i mernin pasurine. Sic Polikrati nga Samos, njeri i pafajshem dhe i lumtur, sipas Herodotit, i dridhej kaq shume xhelozise se perendive saqe hodhi ne det gjene me te shtrenjte kishte, nje unaze me gur te cmuar qe te zbuti xhelozine e perendive. Edhe ne tragjedite shume here gjendia tragjike e protagonisteve eshte pune e perendive. Per greket e lashte telashi me i madh ishin perendite e tyre....
Ne greqine klasike, sidomos tek Herodoti dhe tek tragjiket, paraqiten perendi me te forta dhe ne vend te larte si Mitir (apo Dhimitir), Athina (ajo qe quhej Athini) edhe perendia orgjiastike (dhe tani dhe homoseksuale) Dionisi apo Bakhu. Paraqiten dhe krejt perendi te reja qe ishin te panjohura tek pro-klasiket si Othani dhe Estia. Numri i tyre eshte tani reth 500 dhe nga keta ne kategorine e pare futen reth 25. Per here te pare ne shekullin e 6 p.K. behet fjale per 12 perendite, te panjohura, qe greket i njohin por nuk u mbajne dot ne mend emrat (si sot nuk mbajme mend 40 shenjtoret).
Tek Ekateu nga Militos (frag. 300) dhe tek Herodoti (2.43.1-2, 46.1) duket se pak para 600 p.K thuhej nje grup prej 8 perendive te uleta dhe nje grup me 12 perendi prape te uleta. Tek te 8 qe duken pak ne pozite me te larte se te 12 bente pjese edhe Pan-i kurse tek 12 Herkuli. Ishte dhe nje grup tjeter grup me numer te panjohur perendish ne te cilet bente pjese edhe Dionisi. Pindari (Ol. 10,49) qe referon 12 te dytet i thote anaktas (mbreter) keshtu sa per bukuri. Tek Aristofani paraqitet si be qesharak betimi ''per 12 perendite'' (Pafl. frag.1) kurse Herodoti (2.7.1), Thuqididi (6.54.6), Ksenofonda (Ipparh. 3.2) dhe Lykurgu (Leokr. 93) flasin per ''altarin e 12 perendive'' ose ''horon'' per nder te tyre. Vetem rreth 350 p.K. Platoni referon si pjestar te 12 perendive tre. Zeusin, Athinen dhe Estia (Nom. 848cd, 745d, 771bcd, 828bcd, Faidr 247a).
Deri tek vitet meta-krishtere nuk njofim nga asnje burim cilet perendi benin pjese ne 'klubin' e 12-ve.Avash avash u futen ne te 12 perendite me me shume fame dhe panteoni u plotesua ne shekullin e II pas Krishtit.
Afersisht te njejtit ne numur me greket, perendi, kishin dhe romaket. para se te binin ne kontakt me greket. Me pushtimin e grekeve, perendite e panteonit romak arriten ne 1000!!! Shume shpejt me pushtimin e gjidhe botes mesdhetare dhe sidomos popujve simito-hamite dhe me emigracionin e popujve te tjere (Babylonasve, Perseve, Armenve) ne administraten romake perendite arriten ne 8000!!! Nga keta me te shumtet ishin te panjohur por ishte 'mekat' dhe blasfimi qe te mos referoheshin dhe te ishin si perendi te humbura. Prandaj c'do fukara ndertonte edhe ndonje tempull per perendite e panjohura, per te mire e per te keqe (Vepr. e Apost. 17.23). Nga keta 800 me te njohurit dhe me te admiruarit ishin rreth 100.
Reth 200 pas Krishtit, ne kohe qe ne fuqi ishin perandoret (siriane) Seviret, per arsye thjeshtimi te besimit zyrtar dhe per arsye kontrollimi te pasurise se tempujve, shteti beri fe zyrtare dodekaismin (12 perendi) por ama qe nuk kishte ne c'do vend te perendise te njejtit perendi. Gjysmat nga keto vende ishin te hapura per perendi te tjera...
Ky dodekaismi grekoromak nuk kishte te benta me 12 perendite te panjohura te lashtesise meteorologjike por u be nen influencen simitike (siriane saktesisht). Me konkretisht, perendite kryesore te simito-hamiteve te bregdetit lindor te mesdheut (Syriane dhe Fenike) ishin 14, cifti i perendive superme Vaal dhe Astarti (Dielli dhe Hena) dhe 12 Mazuroth (12 Konstelacionet zodiake, 12 muajt). Vaal (ose Baal) dhe Astarti referohen dhe ne Dhjaten e Vjeter shume here kurse Mazuroth referohen ne te dy here. Nje thjesht si emer te konstelacioneve te eliptikes (Job. 38.32) dhe nje here si dodekateism superm (IV Mbret. 23.5) Keta 12 perendi, 6 meshkuj dhe 6 femra ishin here femije te Vaal-it dhe here dashnore dhe dashnor te ketij. Numri 12 eshte 'njezeta' e sistemit numerik semitik (babilonasve, kam thene disa gjera ne temen per emrat e diteve dhe kuptimin e tyre) qe kishte si baze gjasthen. Ne boten prehistorike mesdhetare ndenji si pjese e vjeter hamito-pellazgo-tirinike ne frazet 'duzina' e galateve, ne 12 muajt, ne 12 veprimet heroike te herkulit, ne 60 mnat e talantit, ne 12 ererat etj...
Paleoamerikanet Majas dhe Azteket qe kishin sistem numerik ne baze te njezetes kishin 20 muaj per vitin dhe 20 perendi kryesore. Perandoret romake Sevire, kur bene fe zyrtare 12 perendite siriane nenkuptonin se cifti superm ishte perandori me gruan e tij dhe 12 perendite ishin perendite vendase. We atehere deri me sot eshte historia e 'dodekateismit'. Nje gje d.m.th. e krijuar me vule perandorake, meta-kristiane me elemente nga mitologjite e ndryshme (greke, romake, semite etj).
Dhe sot paganet e ndryshem mendojne se ishin gjithmone 12 perendite (nga 15) qe tregoj. Zeusi apo Dhias, Posidon, Apollon, Ermis, Aris, Ifestos, Dionisos, Pluton, Ira apo Hera, Athina, Artemis, Afrodhiti, Dhimitra, Persefoni dhe Estia.
Prandaj ne tekstet e paganeve dhe te atyre qe ''duan'' historine dhe ata qe dine ''shume'' histori nuk kane burime....
