Re: Lasgush Poradeci
MBI TA
(Poeme per kryengritjen e Malesise se Madhe)
Kujtimit te poetit Risto Siliqi
Risto Siliqi-nisu shpejt
Ku shfren me kob e liga,
Ku ndeshet kombi i ngritur krejt
Me tri Kucedra shtriga.
Shpejt me mauzerin tend zemrak
Dhe penden e praruar,
Ku mposht halldupin turkoshak
Atdheu duke u deshmuar.
Ne Hot e Grude e Traboin
Puth Ded Gjo`Lul viganin,
Mirdite e Shale e Dukagjin
Puth Mehmet Shpend Luanin.
Dhe puth kuvendin heroik,
Ku ngrihet kombi peshe,
Ku mposht t`urryerin armik
Malsija burrereshe;
Malsija qe ben sulm ne zjarr
Po si dragoj me flete,
Sic bente sulm ngadherimtar
Gjergj Kastrioti vete.
U zgjua Shkodra me tundim
Prej lajmit te papritur,
se cak me cak leshoj kushtrim
Malsij`e kryengritur.
Leshoj kushtrim shpagimtar
Malsij`e burreruar,
se prape qeni turk barbar
Per dhune u pat leshuar.
Dhe prape djem e pleq e gra
Ngarendin t`armatosur,
te pershendesin krah per krah
Vellezerit e kanosur.
U nisme shoke e miq
Prej Shkodres ne malsite,
Ku Ded Gjo`Luli me Deciq
I mbron atdheut kufite
Pershkuam Tuz e Grude e Hot
E Shale dhe Tropoje,
Ku Mehmet Shpendi i gjindet zot
Atdheut ne pararoje.
Me Ded Gjo`Lul e Mehmet Shpend
U bujtem gjith nji nate,
Na dha si kush me gaz e shend
N`agim nga nji dhurate :
Nga nji djalosh per lufte e zjarr
Nga kull`e vet krenare,
Nga gjaku i zemres, gjak shqiptar,
Pere Motren shqiptare.
Ky Deda qe nuk njeh Sulltan
Na dha Kol Marash Vaten,
Ky Shpendi qe s`njeh Turk-Osman
Na dha Zef Bua Shpaten;
Po Gjon Pullumbi xhvat krenar
Prej gozhdes jatagane .
“ Do vij dhe vete vullnetar,
Ta skuqim tok mejdane”.
Hajt!Digjni plumb n`ate mauzer,
me qitjen e pashare,
perftoni lavd, perftoni nder,
ta ndjeje Evropa mbare.
Tumirembec I shtrenjte atdhe-
Dh`u nisem shtate vete,
Dhe fluturonim plot hare,
Si t` ishim zogj me flete.
Dhe krep me krep e zall me zall,
Me shpiert te paduruar,
Nga I madhi shkas, nga I madhi mall,
Plot duf per te luftuar :
Kaptuam shtate male rresht,
Dhe s`folem shtate fjale,
Kaptuam shtate male rresht
Malesise per t´ju fale.
Dhe ja!Te shtate burrat tok
Ne kulm teMalesise,
Ku Drin`i Bardhe nen`Istok
Merr fill drejt Shqiperise.
Mes Arberit , me mall rinor,
E zbret kalitas drumi,
Ku Drini plak e perrallor
Buron prej Shendaumi.
Mire se te gjejme atdhe bujar!
Malesi e lavduruar!
Pranon ti, oh!Pak gjak shqiptar
Qe vjen per t`u deshmuar.
Per t`u mbuluar me lavdi
Ne sulmet fitimtare,
Te behet fli , ku behen fli
Heronjet shqipetare.
S`qendronim dot,s`duronim dot
Prej kobit te papritur,
Mirdite e Lume e Shale e Hot
Pa beft ish kryengritur.
Se kish dhen`urdher qeni turk
Te qarmatoset vendi,
te derdhet gjak shqiptari curk,
te lidhet Deda e Shpendi.
Kur zbritem ne shtegim jugor,
nga Drini i zi matane,
kendonin me ze burreror
Hatjan dhe Shaljane :
“ Nuk lidhet Ded Gjo`Luli I math
Dragua fis prej fisi,
Te kap sib err, te therr`ne vath
Te vare ne dege lisi „.
“ Nuk lidhet Shpendi lart ne Theth,
Prej gjylet njiqind oke,
I prêt mbi sup e prap t`i hedh,
Sulltan jezit, mbi koke”.
Duke shtegtuar gjithnje,
Degjonim kengetore,
Ia thoshin fort qe cke me te
Lumjane e mirditore.
“S`hyn dot ne Lume, qen zuzar,
Manov anadollaku,
Rrok pushken qindvjeqari,
Dhe shtatvjeqar cunaku”.
“S`hyn dot, ti turk e turceli,
Ne kullat mirditore,
Te prêt ne prite e ne frengji
Mirdita pushkmizore“.
Kendonte vendi ne kushtrim
Perballe me gjith Turqine,
Qe vjen me kob e perdhunim
Te qarti Shqiperine;
Por turku avitet plot maras :
Marshon kuceder`e pare:
Marshon kuceder`e dyte pas-
Dy xhindrit pashallare.
Shefqet Pashai, me peshtjellim
E britme e zjarr e hekur,
marshon per dhune e carmatim
Drejt Lumes se pa prekur;
Bedri Pashaj, me fe dhe din,
E me trumbete e loder,
Del ne Mirdite e Dukagjin
E Shale e Hot e Shkoder.
„Nuk duam fe ,nuk duam din“,
Kendonin Malesia,
ze turfullon e shkrefetin
e shfren e shfryn Bedrija.
Filloi ne Lume sulmi i zi,
Do Lumen ta shkretoje,
Pashai finok, perpara tij,
Dergon nje pararoje.
Nji kumadar I eger`halldup,
Hypur serbes mbi kale,
takon me pushken permbi sup
Aty perballe nji djale.
Kendonte djaloshari I lum
Me delet n`ato shpate,
I shfryu turqeliu-dumdum:
“ He!Jep at `armen tate!”
Po shpejt bariu qellon e shtje,
Permbys perposh barbarin :
Ja shpje Sulltanit per meze,
Kush carmatos Shqiptarin.
Keshtu pashane e leu me gjak,
nuk e pandeu tirani,
E leu ne Lume nji cunak,
nji brisk i ri Lumjani.
Nga krism`e rrepte atje mbi shpat,
Sa shtiu djaloshi jone,
U ngrit gjith Luma fshat me fshat,
Siq kish dhe ka zakone,
Dhe pa vonim e pa durim
Krahin`e tere ish gati:
Gezoheshin qe per luftim
Erdh me ne fund sahati.
Buciten pushket n`at cas,
Mbi gerxhe , mbi livadhe,
Gjemonin si per shend e gas,
Si te isahte dasme e madhe.
U mbush me vrer pashaj allcak
Nga krisma prej cdo ane,
Ndaloj ne prag,ngurroj ne prag
N`ato kufi lumjane.
Mbi kater ushtrira zot
Dhe dyzetmije ushtare,
Prej vrerit s`e permbante dot
Marshimin sa me pare.
Prapo-u shpejt, bre derbede,
Marsh!Me gjithe ushterira!
Vjen Luma dhe t`i shtrin perdhe
Te majmen egersirat.
S`ta le ty nderin Luma aspak
Qe te sulmosh i pari :
M`i pari neper lufte e gjak
Sulmon gjithnji shqiptari.
Ne front t`armikut ne kufi
S`rektin as fryme as jete:
Pasha finok, me dredheri
Gaditet me te fshehte.
Do nis sulmin ndeshkimtar
Ta beje Lumen troke:
“Do ta shtroj popullin shqiptar,
Do t`i ve mend ne koke”.
Ec hijerende e vuv e hesht :
Sa mire i ka renduar
Te kater ushtrirat rresht!
Gati per te sulmuar.
Ndan njezet mije e pret…e pret…
Gjithe pret…per sulm perpjete,
Krekohet plot me salltanet,
Si t`ish Sulltani vete.
Po befas Luma u derdh tallas,
Shperthen orti vigane,
Perball e anas e perplas
Sulmon hordhite osmane.
Ketej-dymije heronj mezi
Andej-plot njezet mije,
Dymije plumba bresheri
Rrezojne`armiq dymije;
Dhe rish dymije batare-
Dymije armiq te shtrire,
Dhe rish, e rish, e rish-perdhe
Te gjithe shtrire e grire.
Dhe prap sulm : „Mbi ta!Mbi ta!,
Mbi mijera e tjera,
Iu shtir permendesh te ziut pasha
Sikur vershoj sketerra.
Dh`ish nji perleshje e mbytje e mort
E britem e tmerruar,
U mbraps pashaj, i tundur fort,
Me ushtaret e gjysmuar.
Dhe te plagosurit e shkrete,
Mes fushes se mejdanit,
I la plot plage e gjak e et
Dhe ashk kunder Sulltanit.
Keshtu ben Luma sulm shqiptar,
shkon vrake e lum gjaku :
Rrok pushken plaku qindvjeqar,
Dhe shtatevjeqar cunaku.
Por kur u mbraps Shefqet Pashaj
Me ushtaret e gjysmuar,
Nji lajm I keq per kuj e vaj,
Ne zemr`e pat pikuar :
Ne Qaf t`Agrit ku si horr
Bedri Pashaj vraponte,
E pret ne ball nji mirditor
Qe shtiu e po kendonte:
„S`del dot ti turk e turqeli ,
Prej atmes mirditore,
Te shtrine ne prite e ne frengji
Mirdita plumbmizore.”
Keshtu Mirdita kish adet,
Kur turku vjen tan gas,
ne prite e ne mejdan pervjet
Nga nji pasha ta vrase.
Shko shpejt, mos hash dhe ti nji plumb,
Shefqet Pasha, ne koke :
Dhe bente Lumen troke e shkrumb,
Te beri shkrumb e troke.
Dreken perjasht ne karakoll,
Nis shpejt llandon , hamshore,
Dhe darken brenda ne Stamboll,
Sa shpejt e ben nji fore :
„ Me faj e turp, Sulltan-Baba,
Po kthehem I ngarkuar,
Se Mehmet Shpendi ish katalla,
S`do mbret per ta sunduar;
As Ded Gjo`Luli s`do ne Hot
Mbi krepat tmerrimtare ,
Ku as shqiponjat s`ngjiten dot,
Veq djajte shqiptare;
Dh`as Luma s`te le nder aspak
Qe te sulmosh i pari :
M`i pari, thote, ku rrjedhe gjak,
Sulmon vetem shqiptari;
Dhe thote ajo ben sulm shqiptar,
Rrjedh vrake e lume gjaku .
Rrok pushken plaku qindvjeqar
Dhe shtatvjeqar cunaku“
