Etimiologjia e emrave shqiptare

[Vis Elbasani]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Jam njohes i shtate gjuheve te huaja, tre prej te cilave i njoh jo shume, por jo aq sa per te mos ditur se si perkthehet qyteti im i madh, ku fillova te jetoj, Elbasani.

Do te me duhet(e cmoj nderhyrjen tende, Archi) te kundershtoj fillimisht mikun tim skeptik(i tille jam edhe vete) Diabolis Dassaretis, pastaj zogun, edhe archin.

Fjala Elbasan, te cilen e kam sjelle si shembull persa i takon emervenies se njerezve, dhe jo etimologjise, vjen nga turqishtja. "El" i thone "dorës" dhe "basan" i thone foljes "sundoj".

Ne qytetin tim nuk ka njeri qe te mos e dije qe Elbasan perkthehet "Dora qe sundon(ne mjedise shoqerore i therrasim shpesh "Sundora")". Ndaj, u habita krejt, te them te drejten, qe askush nga ju nuk dinte se per cfare po fliste kuir citonte ELbasanin, te cilin une, ne fund te fundit, e solla si shembull(Archi) per emërvënien, dhe Elbasani është nje qytet shqiptar(nuk thashe[lexo postimin tim me siper] qe etimologjikisht vjen nga shqipja).

 

[Vis Elbasani]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Per "elbasan" mund te informoheni prane cdo historiani shqiptar. Po keshtu, "kastra" vjen nga latinishtja, qe do te thote "keshtjelle" dhe kete s'e luan topi(Webster do t'ua tregoje).

Kurse per gjera te tilla si "Skampa", "Nestor", e emra te tjere te lashte, duhet studiuar por edhe duhet patur fantazi ne kerkimet shkronjore e gjuhesore, sic shprehen te gjithe arkeologet e linguistet. Sipas prof. R. D'Angely, studiuesit arvanitas Aristidh P. Kola, e shume e shume albanologeve te tjere, ne, fare mire, mund te zberthejme emra te pellazgeve te lashte nepermjet shqipes. Nje nga zbulimet e mia private ka qene edhe etimologjia e emrit te luftetarit te njohur pellazg, Nestorit. Ky, sic mund ta dini, ka marre pjese ne Luften e Trojes, qytet i fuqishem pellazg(lexoni Aristidh Kola, "Arvanitasit dhe prejardhja e grekeve", botim shqip, 2002). Homeri na e pershkruan Nestorin si njeri te mencur, te thyer ne moshe e mjekerbardhe. Tani, vini re:

Nestor = Leshtor, sepse dihet ndryshimi i tingullit [l] në [n], psh "lart" - "nalt", "livel" - "nivel", etj.

Gjithashtu, dihet nga historia qe tingulli [sh] i sotem i shqipes ka qene ne fillimet e tij. Nje shembul i mire eshte "Trieste", qe vjne nga "Treg është"(kete e pohojne albanologet shkencerisht e historikisht, sepse Trieste, atekohe qytet ilir, ishte nje qender e fuqishme tregtie).

Atehere, N-estor = L-estor , dhe, ne nje faze te dyte, Ne-s-tor = Le-sh-tor . Ne te vertete, Nestori, sipas Homerit, edhe pse shquhej per zgjuarsi e mencuri, sic ishin te gjithe akejte e trojanet, binte ne sy per leshtë e tij te bardhe e te shumte, floket, mjekra e llërët, ndryshe nga luftetaret e tjere te njohur.

Per "skampa"-n, emrin e lashte te qytetit te Elbasanit, ka ende dy hipoteza ne krye te listes. Njera thote qe "Skampa" mund te vije nga "Shkëmb", dhe te tilla Elbasani ka mjaft perreth, kurse tjetra mendohet te vije nga "shkop"(nuk jam i sigurt ketu se nga e kane nxjerre albanologet). Nje hipoteze e imja dhe e nje shokut tim ehste se "Skampa" lidhet me emrin e lumit qe kalon prane qytetit, "Shkumbin".

Faza 1. Shkumbin = (per te njejtat arsye si edhe te "Nestor") "Skumbin"

Faza 2. Skumbin = Skumpin(dukuria e shnderrimit te "p" në "b". Ne te vertete, lumi Shkumbin eshte shume i rrembyeshem dhe shpesh shkumb-on .

 

[Vis Elbasani]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Keshtu, miq te mi, keto(elbasan, skampa, kastriot, nestor) gjera i vertetoj shkencerisht lehte une, nepermjet gjuhesise, historise dhe perfytyrimit(mos mendoni se ky i fundit eshte me pak i rendesishem, por eshte e domosdoshme qe te perputhet me fakte).

Une c'ti bej qe nuk ndaloj dot fluksin e madh qe ka emervenia globale qe ka kapluar sot Shqiperine. Nje dite ne Tirane degjova: "Siçiliano, hajde ke mami!" Ishte emer njeriu...

Pra, per te ndenjur ne teme, liste se mesiperme i kam harruar edhe nje pike:

E. Emra qe vijne nga lulet, ngjyrat dhe natyra:
Blerta, Sidita, Vjollca, Jeta, Manushaqe, Kaltrina, Era, Ledina(qe vjne nga "lëndina"), etj.

Nje nga nxeneset e mia ne Cerrik, Blerta, atehere ne klase te shtate, u zemerua disi kur une po u shpjegoja origjinat e emrave disa nxenesve te tjere te grupit(te kursit te anglishtes), te cilet kishin te gjithe emra me origjine te huaj. Papritur, Blerta, gjysme e zemeruar, gjysme me buzeqeshje, thirri: "Po une, pre'sor, ça emri kam? I thashe: "Po ti ke emrin me te bukur ketu moj, nga te gjthe ne, se ke emrin e natyres, kur blerojne lulet, pemet, gjelberimi. Keta te gjithe do te donin te kishin emrin tend ose nje emer shqiptar si ky yti..." Te gjithe filluan ta shihnin Blerten jo pa zili, dhe Blertes iu rishfaq buzeqeshja.

Te ishin çereku i mesuesve shqiptare si une..., herte a vone do te kishim nje ndergjegje me te forte kombetare!

 

[zog]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Po TREG a eshte fjale shqipe, po te jete e tille cila eshte etymollogjia e saj. Pasi ta bejme kete, ngel me sqaru pyetjen e dyte, a eshte TREGU veçori e atij qyteti, po ne vende te tjera a s'ka pas treg, pse pra pikerisht ne TRIESTE e jo gjetiu. Tjeter ne çfare epoke ka lind tregu dhe ne çfare epoke ka lind Triestja. Vetem atehere mund te themi shkoqur e me force qe Trieste do te thote Treg.

S'besoj te vine emrat e qyteve nga veprimtari kaq banale sa tregu e tregtia, qe siç e dime jane kryer qe ne kohe te lashta, mijera vjet perpara se Triestja te egzistonte. Po te ishte kaq thjesht, duhej te gjenim me mijera qytete emeruar keshtu, pra qe te permbanin TREG ne vetvete.

Gjuha shqipe duke qene e vjeter, te gjitha foljet baze i ka njerrokeshe; ha, pi, ri, dhi, qi, marr, hyp, daj, shoh, etj, etj, Kjo lejon qe gati çdo fjale te huaj qe gjejme ti japim nje kuptim ne shqip, psh; AMERIKE = Ha + Merr + Ike, po a eshte kjo e vertete. Prandaj them qe s'duhet me ekzagjeru, pa qene me te vertet te sigurte dhe pasi ti kemi shfrytezuar te gjitha burimet e mundeshme te vendit ose te huaja qofshin ato.

Tani nje histori, kur nje anglez eksploroi Australine filloi te shenonte ne bllokun e tij çdo emertim kurioz qe z'bulonte gjate vizites tij. Kur pa kanguret i entuzismuar pyt nje aborigjen; si quhet ai mer shok?
KANGOORU! - i thot tjetri, ky e shenon ne bllok, duke e vizatuar llojin e ri gjithashtu.

Ne kohen tone, aborigjenet shkojne ne shkolle e kane mesu anglisht. Sot pra merret vesh qe KANGOORU-ja e atij aborigjenit donte me thane; Çar thu merr jahu, se s'po te marr vesh! - e s'ishte emri specimenit.

ps, kujdes me nxenesit, duke treguar atyre keshtu gjonash, ka mundesi te ndikoj per keq tek ta.

 

[Diabolis Dassaretis]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Nuk kemi pse të kufizohemi me Websterin që nuk është fjalor shqiptar, e që në fund të fundit në një temë si kjo ne duhet të shkojmë matanë asaj që merret e njohur botërisht. Ne duhet ti shtojmë Websterit e të tjerëve origjinën shqiptare të atyre fjalëve që mundim.
Nuk e ve në dyshim el basanin, e nuk jam mosbesues por për hir të temës duhet të shkojmë më larg se aq. Kërkova nja dy orë në bibliotekë për atë librin që kishte sqarimin e nuk e gjeta.
Sa për emrat e njerëzve, nuk duhet të harrojmë se na i venë të tjerët kur lindim dhe jo kur plakemi.

 

[I love new york]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Fillimisht postuar nga McByrek:
[qb] Kastriotet duhet te kene ndonje lidhje me familjen e Fidel Kastros me siguri.

Ej, po nuk thuhet etimiologji mor, por ETIMOLOGJI. [/qb]

hey firma jote me pelqen............ kusturica esjhte nje nga te preferuarit e mij.
i love this song

 

[manga]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Fillimisht postuar nga Vis Elbasani:
Fjal dhe ermi "kastriot" vjen nga latinishtja. "Castr(um)" do te thote "keshtjelle", ose, ne shqip, "kala", "Fortese".

na knej ka verija, i thojme edhe kulle, qi asht nji kontribut per ate temen me sinonime, antonime...

kreshnik, prej latinishtes cresta ose crista. kujto n'anglisht fjalen crest.
po, per pune etimologjie, kreshnik lidhet me figurat e legjendave...

 

[manga]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

po pleurat, teute, baton, agron, taulant, chfare domethanje kane kta emna?

 

[kercinjkuqte]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

dy gjera!!
kastriot vjen nga kastro-a qe latinisht eshte fortese. origjinalisht ne latinishten e hershme kastro do te thonte "vend ku ndahen dy rruget"
meqe fortesat, kalate ndertoheshin ne vende te tilla,kuptimi i pare humbi.
e dyta, klementis do te thote i qete, i paqte dhe jo i bute ne sensin "jo i forte"
kelmendi vjen nga clementis
ah edhe e treta: trieste mund te jete fjale ilire
por kurrsesi "treg eshte"
fjala treg eshte fjale e ardhur nga sllavet e jugut qe origjinal e kane "trg" - ju kujtohet "stari trg" ??
imagjinata nganjehere ndihmon por mos ja leshoni frerin fare miq te dashur!!!!

 

[zog]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Po TREGIM; TREGON; a kane lidhje me TREG, si dhe a jane shqip apo gjithashtu huazim sllav.

 

[atman]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Sipas fjalorit latin, fjala castrum i korrenspondon perkthimit -keshtjelle. Nuk dua te ve asnje pikepyetje, por mos harroni se gjuha latine ka shume fjale te marra nga ajo ilire dhe mos harroni se egziston edhe nje teze e mbeshtetur tashme fort se duke pare ndertimin si te gjuhes latine dhe asaj greke, -rezultojne si bija te gjuhes ilire.
Persa i perket fjales treg, ketu mund te jap kontributin tim modest sepse shpiegimi i dhene pak me siper eshte krejtesisht i gabuar.
Fjala TREG nuk ka prejardhje sllave, nuk eshte huazim nga ajo gjuhe. Argumenti qe perdoret si Tregu i vjeter, pra bashkangjitja e nje mbiemri si i vjeter nuk do te thote aspak qe eshte sllave.
Fjala TREG -eshte me prejardhje ilire. Format e saj te vjetra disa por qe mbeten ne rrenje e njejta fjale dhe padyshim edhe ne kuptim.
Kur Venetet (fis ilir) erdhen ne trevat e sotme dhe ndertuan kryeqytetin e tyre qe e quajten Patavium (forme e latinuzuar)-Padova. Emri i qytetit te tyre OPITERGIUM (treg gruri) korrenspondon me emra te qyteteve te tjera ilire si TERGESTE dhe TRAGURIUM. Pra terg-do te thote ne gjuhen ilire treg. Ne gjuhen etruske kemi fjalen TARCATE -ekuivalenti ne latinisht Negotiator.

 

[epw]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Ej po mire, gjithshka qe thuhet ketu eshte thjesht tekst, mendime etj. A do kishte ndonjeri ndonjehere mundesi te vinte nje reference? Se keshtu po fillojme te gjithe po bejme nganje perralle dhe kush ta thote me bukur fiton...Nejse nuk eshte ankese eshte sugjerim

 

[Vis Elbasani]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Fillimisht postuar nga zog:
[qb] Po TREG a eshte fjale shqipe, po te jete e tille cila eshte etymollogjia e saj. Pasi ta bejme kete, ngel me sqaru pyetjen e dyte, a eshte TREGU veçori e atij qyteti, po ne vende te tjera a s'ka pas treg, pse pra pikerisht ne TRIESTE e jo gjetiu. Tjeter ne çfare epoke ka lind tregu dhe ne çfare epoke ka lind Triestja. Vetem atehere mund te themi shkoqur e me force qe Trieste do te thote Treg.

S'besoj te vine emrat e qyteve nga veprimtari kaq banale sa tregu e tregtia, qe siç e dime jane kryer qe ne kohe te lashta, mijera vjet perpara se Triestja te egzistonte. Po te ishte kaq thjesht, duhej te gjenim me mijera qytete emeruar keshtu, pra qe te permbanin TREG ne vetvete.

Gjuha shqipe duke qene e vjeter, te gjitha foljet baze i ka njerrokeshe; ha, pi, ri, dhi, qi, marr, hyp, daj, shoh, etj, etj, Kjo lejon qe gati çdo fjale te huaj qe gjejme ti japim nje kuptim ne shqip, psh; AMERIKE = Ha + Merr + Ike, po a eshte kjo e vertete. Prandaj them qe s'duhet me ekzagjeru, pa qene me te vertet te sigurte dhe pasi ti kemi shfrytezuar te gjitha burimet e mundeshme te vendit ose te huaja qofshin ato.

Tani nje histori, kur nje anglez eksploroi Australine filloi te shenonte ne bllokun e tij çdo emertim kurioz qe z'bulonte gjate vizites tij. Kur pa kanguret i entuzismuar pyt nje aborigjen; si quhet ai mer shok?
KANGOORU! - i thot tjetri, ky e shenon ne bllok, duke e vizatuar llojin e ri gjithashtu.

Ne kohen tone, aborigjenet shkojne ne shkolle e kane mesu anglisht. Sot pra merret vesh qe KANGOORU-ja e atij aborigjenit donte me thane; Çar thu merr jahu, se s'po te marr vesh! - e s'ishte emri specimenit.

ps, kujdes me nxenesit, duke treguar atyre keshtu gjonash, ka mundesi te ndikoj per keq tek ta. [/qb]

Pse keni prirje t'i banalizoni gjerat? Ketu ne forum ka edhe tema te llojit "bjeri t'i biem". Kjo eshte nje alternative... Per termin "Amerike" e dime shume mire, edhe une edhe ti se
vjen nga lundertari i famshem "Amerigo Vespuci". Historia Italiane do te ta verteoje kete. Po ti, si do te ma vertetosh kete termin "Kangoroo"???

Sa per punen e fjales "treg", kjo eshte nje fjale e hershme e shqipes. Une per kete u referohem historianeve e albanologeve. Nese do te lexosh veprat e Pollo-Plutos, Aristidh Koles, Sherif Delvines, Robert D'Angely, Blerim Celes, etj, do te hasesh patjeter emrin "Trieste" te zberthyer nga shqipja. Pastaj, aty perreth banonin edhe venetet, dis i njohur ilir. Fakti qe nuk e gjejme "edhe aq shpesh" kete fjale, sic pretendon ti se po me kundershton mua apo historine , shpjegohet me morine e madhe te pushtimeve qe kane karakterizuar vendndodhjet e paraardhesve tane. Keshtu, kemi pasur edhe nderrime te medha emrash. Durresit, psh, iu ka nderruar emri te pakten tri here, sic na meson historia.

Keshtu qe, zog, mos u shqeteso fort per nxenesit e mi. Une, ne fakt, shqetesohem me teper per njerez qe perdorin "gjykime" te tilla si ky qe perdor ti. Une nuk jam me mesues, por gjykimin tim nuk e kam humbur, as lene. Gjithashtu, historine e ndjek hap pas hapi. Miqte e mi me te mire nuk jane anektodat e tipit "kangoroo", por libra te albanologjise, historise e politikes. Postime te tilla si ai yti vetem se te hane kohen...

 

[Vis Elbasani]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Fillimisht postuar nga Diabolis Dassaretis:
[qb] Nuk kemi pse të kufizohemi me Websterin që nuk është fjalor shqiptar, e që në fund të fundit në një temë si kjo ne duhet të shkojmë matanë asaj që merret e njohur botërisht. Ne duhet ti shtojmë Websterit e të tjerëve origjinën shqiptare të atyre fjalëve që mundim.
Nuk e ve në dyshim el basanin, e nuk jam mosbesues por për hir të temës duhet të shkojmë më larg se aq. Kërkova nja dy orë në bibliotekë për atë librin që kishte sqarimin e nuk e gjeta.
Sa për emrat e njerëzve, nuk duhet të harrojmë se na i venë të tjerët kur lindim dhe jo kur plakemi. [/qb]

C'do te thuash me kete? Qe Nestori e Akili nuk i kane ashtu emrat? Shiko, duhet pak perfytyrim, i lidhur me historine? Ke te drejte kur thua se emrat na i vene kur lindim e jo kur plakemi, por ketu po flitet per mijera vjet me pare.

Si kujton ti se Gjon Pagezori e kishte mbiemrin "pagezori"? Lufta e Trojes ishte emnesa(evenimenti) me e madhe e atyre viteve(1250 p.K). Vertet, aty kane marre pjese njerez qe kane patur emrat e tyre qe kur kane lindur, por, a mos presim qe Homeri/rapsodi popull te na e tregoje emrin e heroit sic ia kishte vene nena? KURRE. Flitet per luften e Trojes dhe jo per Gjendjen Civile te Trojes.

Pastaj, nese sot ka historiane qe nuk e pranojne teorine pellazgjike dhe qe e pranojne, qe nuk pranojne Origjinen greke te Aleksandrit te Madh dhe qe e pranojne, qe pranojne shume gjera e nuk pranojne te tjera, te gjithe keta njerez(si rrjedhim historia boterore) pranojne se emrat e heronjve te lashtesise jane te zberthyeshem mbi ngjarjet qe kane ndodhur kur keta kane qene TE FAMSHEM, JO TE SAPOLINDUR!!!

Nese dikush nuk pranon kete fakt, ai nuk eshte me as gjuhetar, as historian. Nje nga shembujt me te gjetur qe po me kujtohet eshte Pitagora. Ka pasur shume debate(sic ka me kedo te lashte) mbi origjinen e tij. POR TE GJITHE BIEN DAKORD SE AI ISHTE/ESHTE NOFKA E ARISTOKLEUT. Sa per njohuri, jo se ka lidhje me sqarimin tim per ty, D'Angely(qe kryesisht ka studiuar Vreton, Frasherin, Veqilharxhin....) mendon se, duke qene se Pitagora na zbulohet me pershkrimet e bashkekohesve te tij si vithegjërë, termi "Pitagora" vjen nga "Bythëgjërë". Sigurisht eshte i lejuar te qeshe e te tregoje "hamerrika" kushdo nga ne, por nuk mendon keshtu botimi studimor "Enigma", qe gjendet edhe ne shqip, nga D'Anzheli'. Aty gjenden edhe hollesite e dukurise gjuhesore se si "Pitagora" vjen nga "Bythegjeri" ose "Vithegjeri".

 

[Vis Elbasani]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Ah, se m'u kujtua dicka qe hedh poshte mendimin tend se emrat na i vene kur lindim dhe jo kur plakemi...

Ne kemi heroin tone kombetar Skënderbeun. Mirepo, kete emer ky e mori kur lindi, apo me vone? Ne, te gjithe jemi dakord se emri i tij i vertete eshte GJERGJ KASTRIOTI. Turqit e quajten me vone "Skënderbej", qe vjen per nder te Aleksandrit te Madh.

Iskander + Bej.

Pra, nuk eshte rendesishme se si e kishte emrin Nestori, Akili, Enea apo Paridi(ky ka qene bari', se rrinte ne lendina me dhen kur i shkuan tri perendeshat qe grindeshin per Mollen e Arte, ne rast se e njeh historine e Trojes) kur kane lindur. E rendesishme eshte qe te gjithe emrat dhe mjaft nga gjuha e Homerit ne "Iliada" dhe "Odisea" zberthehen nepermjet shqipes. Kete e pohon edhe studiuesi grek(arvanitas Arostidh Kola, vepra e te cilit "Arvanitasit dhe prejardhja e grekeve" ehste ribotuar 10 here ne Greqi dhe u botua ne shqip me 2002.

 

[Vis Elbasani]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Fillimisht postuar nga kater:
[qb] Ej po mire, gjithshka qe thuhet ketu eshte thjesht tekst, mendime etj. A do kishte ndonjeri ndonjehere mundesi te vinte nje reference? Se keshtu po fillojme te gjithe po bejme nganje perralle dhe kush ta thote me bukur fiton...Nejse nuk eshte ankese eshte sugjerim [/qb]

Besoj se shkrimet e mia jane te pasura me referenca, apo jo?

 

[zog]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

Viso megjithe respektin qe kam per ty, s'na the gje, çfare ti the ishte me "bjeri ti biem" se e imja. Ajo puna e Kanguruse eshte e vertete, aspak sajim.

Ndersa AMERIKE dmth me gjithe mend Ha Merr Ike, pikerisht se Amerigo ishte Italian dhe jo Kinez. Emri Amerigo dmth BUJAR, zot shtepie e hapur per te gjithe, ku hahet pihet e hyet pa ndrroje. Vespuci dmth VESHVOGEL.

Edhe KOLUMB dmth KUR HUMB, pra qe s'humb kurre, e gjen gjithnje shtepine megjithese fluturon larg, behet fjale per pellumbat.

Ndersa TREG vjen nga TRE, pra numri 3. Vjen nga 2 guret dhe 1 drrase = TREG, pra aty ku ekspozojme mallin per ta shitur, lloj vitrine primitive, kjo sherben per mos me i hudh gjerat perdhe e te ndoten.
Ndersa TRIESTE me sa di une, qyteti eshte ndertuar mbi TRE kodra. Ka dhe ne Austri diçka te tille. Ata qe jetojne atje mund me na s'qaru me mire per kete fakt.

S'besoj se me thu akoma "bjeri ti bim".

 

[pleurat]

Re: Etimiologjia e emrave shqiptare

po pleurat, teute, baton, agron, taulant, chfare domethanje kane kta emna?