Re: Dhoma Letrare!
Historia e këngës "Lili Marleen"
Gjatë luftës së dytë botërore, kënga Lili Marleen ishte kënga më e popullarizuar, dhe këndohej në të dy anët e frontit.
Por këngën (vetëm tre strofat e para) "Lili Marleen" e shkroi gjatë luftës së parë botërore ushtari gjerman Hans Leip, derisa ai natën e 3 prillit 1915 po bënte roje dhe i kishte ardhur letra që të shkonte në front. Ai ishte i prekur për faktin se do të mirrte pjesë në luftime dhe njëkohësisht i mungonin dy të dashurat Lili dhe Marleen.
Vjersha u botua me dy strofat e shtuara më 1937, dhe po atë vit kompozitori Norbert Schultze kompozoi melodinë. Më 1938, një këngëtare fare e panjohur me emrin artistik Lale Andersen zgjodhi këtë këngë për repertorin e saj. Në vitin 1939 ajo inçizoi këngën, por pllaka nuk u pelqye fare.
Një radiostacion gjerman "Soldaten-sender", që dëgjohej gati në të gjithë Evropën dhe Afrikën veriore, emitoi këngën për herë të parë në radio më 18 gusht 1941. (Një punëtor i radiostacionit e gjeti pllakën rastësisht te një mikesha e tij në Vjenë.) Pas një jave të gjithë e patën të qartë se kënga ishte një hit i madh. Lale Andersen u bë e famshme; ajo bënte turne në frontet e luftës. Por ajo shpejt bëri armiq në radhët e SS-it, kur refuzoi të vizitonte getot e hebrenjve, dhe letrat e saj, shkruar ca miqve hebrenj në Zvicër, përfunduan në duart e armiqve të saj. Kështu, karriera e saj mori fund në shtator 1942. Ajo gjithashtu do të dërgohej në kampet e përqëndrimit, prandaj tentoi për të vrarë veten. Por në një mënyre mistike BBC-ja e dha lajmin për vdekjen e Lales para se ajo të zgjohej. Goebblesi, që kishte dhënë urdhrin për dërgimin e saj në kampin e përqëndrimit, tani nuk e bëri këtë gjë, sepse ajo tani mund të përdorej për shkaqe propagandistike, dhe ai tani mund të dëshmonte se BBC-ja gënjen gjithmonë.
Lale Andersenit, iu lejua të këndonte pas 9 muajsh, por vetëm "privat", dhe jo këngën "Lili Marleen".
Por këngëtare të tjera mund ta këndonin këngën.
Pas betejës në Stalingrad, Goebbelsi i ndaloi dy strofat e fundit për shkak se moralit të ushtarëve nuk u bënte mirë mendimi për vdekjen.
Është diskutuar shumë se pse kjo kënge u bë kaq e popullarizur. Shpjegimi ishte mbase se ushtarët e dëgjonin atë zë që dëshironin, dhe të gjithë gjenin diçka në këtë këngë: mikeshën, të dashurën apo edhe laviren. Pastaj teksti i lehtë dhe i kuptueshëm, melodia e lehtë dhe e pakomplikuar me një porcion të mirë sentimentaliteti, e bënë këngën të paharrueshme për miliona ushtarë dhe njerëz të tjerë.
Lili Marlene - Original version
Vor der Kaserne vor dem grossen Tor
Stand eine Laterne, und stebt noch davor,
So wolln wir uns da wiedersehn
Bei der Laterne wolln wir stehn,
Wie einst Lili Marleen, wie einst Lili Marleen.
Unsre beide Schatten sahn wie einer aus.
Dass wir so lieb uns hatten, das sah man gleich daraus
Un alle Leute solln es sehn,
Wenn wir bei der Laterne stehn,
Wie einst Lili Marleen, wie einst Lili Marleen.
Schon rief der Posten: Sie blasen Zapfenstreich
Es kann drei Tage kosten! Kam'rad, ich komm ja gleich.
Da sagten wir auf Wiedersehn.
Wie gerne wollt ich mit dir gehn,
Mit dir Lili Marleen, mit dir Lili Marleen.
Deine Schritte kennt sie, deinen zieren Gang
Alle Abend brennt sie, mich vergass sie lanp
Und sollte mir ein Leids geschehn,
Wer wird bei der Laterne stehn,
Mit dir Lili Marleen, mit dir Lili Marleen?
Aus dem stillen Raume, aus der Erde Grund
Hebt mich wie im Traume dein verliebter Mund.
Wenn sich die spaeten Nebel drehn,
Werd' ich bei der Laterne stehn
Wie einst Lili Marleen, wie einst Lili Marleen
-------------------------------------------------------------
Lili Marlene - English version
Cheerfully pilfered from English Lyrics
Underneath the lantern by the barrack gate,
Darling I remember the way you used to wait;
'Twas there that you whispered tenderly,
That you lov'd me, you'd always be,
My Lilli of the lamplight,
My own Lilli Marlene.
Time would come for roll call time for us to part
Darling I'd carress you and press you to my heart.
And there 'neath that far off lantern light
I'd hold you tight we'd kiss goodnight,
My Lillie of the lamplight,
My own Lilli Marlene.
Orders came for sailing somewhere over there,
All confined to barracks was more than I could bear;
I knew you were waiting in the street,
I heard your feet, but could not meet,
My Lillie of the lamplight,
My own Lilli Marlene.
Resting in a billet just behind the line
Even tho' we're parted your lips are close to mine,
You wait where that lantern softly gleams
Your sweet face seems to haunt my dreams,
My Lillie of the lamplight,
My own Lilli Marlene.
Hans Leip and Norbert Shultz and Tommie Connor
Filmi "Lili Marleen" nuk është jeta autentike e Lale Andersenit; filmi vetëm bazohet në fare pak pika të jetës së saj.
Romani autobiografik i Lale Andersenit është botuar më 1972 me titullin "Der Himmel hat viele Farben", i ribotuar me vonë me titullin "Leben mit einem Leid".
o pata ba nai gabim, -mund te mxjerresh nga dhoma!!! :angel: