Re: Dasmat shqipetare.
I dashur perandoria 7, kam përshtypjen se nuk kupton çfarë shkruan vetë. (hidhi një shikim hapjes së temës, autor i të cilës je). Nëse do të ishe ndalur pak te arsyeja e ndarjes që unë i bëra mendimit tim, (dy shkrime) gjithçka për ty do të qe e kthjellët. Por nuk ndodhi kështu dhe unë po bëj një përpjekje të dytë.
Pohimi tënd se rrëmbimin e nuses e kemi peshqesh prej (dhuratë)Turqisë, më e pakta s’është argumentuar dhe më e shumta i gabuar. Kjo qe arsyeja pse unë iu drejtova mitologjisë dhe historisë duke sjellë shembuj përkatës. Mund të flisja për rrëmbimin e Helenës i cili është tipik, ai i shfaquri me të gjitha tiparet në mijëra vjet edhe në kulturën shqiptare. Zgjerimi pohon dhe provon vlerën ontologjike të rrëmbimit, i cili edhe kur u përmend nga Jimi kishte këtë synim, (As këtë gjë nuk e kuptove) dmth atij i bëri përshtypje kjo gjë, sepse sot mbetet thjesht një kërshëri - shpresoj. Në dasmat e Shqipërisë së mesme ndihet ndikimi turk, por kjo gjë ndihet në gjithë folklorin e kësaj pjese të vendit.
E mbi të gjitha në këtë temë nuk po flasim për shtypjen e femrës shqiptare, krahasuar kjo me femrat europiane. Në mjaft tema është trajtuar problemi i femrës, si shqiptare ashtu edhe të huaj. Nëse shikon më në brendësi do të kuptosh se ky realitet është njësoj nga të gjitha anët. Megjithatë nuk është tema përkatëse kjo, ndaj përpjekjet për të dalë nga ngatërresa ku u fute me këmbët e tua, po të zhytin më thellë.
Argumentimi se rrëmbimi tregon forcën, apo dhunën e dikujt(!!!), ndaj një qenieje tjetër të dobët, nuk qëndron. Nuset në dasmë nuk qajnë për hamendjen që ti sjell këtu, por ngaqë ajo i le lamtumirën shtëpisë së prindërve, sikundër, dhëndëri dhe burrat shqiptarë, nuk dehen duke parë lotët në fytyrën e saj, por sepse, sikurse thotë më sipër Gurax, dasma mbetet gëzim kudo qoftë.
Dikur dasma zhvillohej në dy pjesë dhe këto dy pjesë të ndara në dy të tjera. Pra, në dy ditë, ditën e nuses – e shtuna dhe në dy dhoma të veçanta, në njërën gratë dhe në tjetrën burrat. Ndarja e dytë nuk ishte e prerë me thikë, shpesh dasma bëhej në të njëjtin mjedis shtëpie. Sot kemi të trashëguar vetëm ndarjen e parë, e shtuna për vajzën dhe e djela për djalin. Të shtunë mbrëma, zakonisht afër mesnatës, krushqia – të dërguarit e djalit, viziton dhe merr pjesë në gëzimin e tjetrit. Të dielën ndodh e kundërta. Kjo, kur janë nga i njëjti qytet. Kur djali është nga një qytet i largët, nuk është e thënë që njerzit e çupës t’i bëjnë vizitën e “fundit”, atë të shkëputjes “përfundimtare” nga familja. Zakonisht nusja dërgohej në shtëpinë e prindërve për tu çmallur, ose për ta zbutur dhimbjen e ndarjes së përherëshme. Në çastin kur hyjnë krushqit, orkestra menjëherë ndryshon muzikën duke ia thënë motivit përkatës. (Ndarja e dytë ruhet ende por në një rast tjetër, atë ekstrem; vdekjes). Ndarja e ditëve është e kuptueshme, shpesh mblesëritë lidheshin jashtë fshatit, e nganjëherë edhe jashtë krahinës dhe rrallëherë jashtë vendit, (Kostandini dhe Doruntina).
“Nuse ku të shkelçin këmbët të rënçin dhëmbët...” thotë një varg popullor; mjaft domethënëse.
Një nga vlerat më të mëdha të dasmës shqiptare dhe që nuk gjendet në asnjë popull të botës, është urimi që ne bëjmë:
U trashëgofsh!
Kudo në botë thuhet “Urime”, ose “Përgëzime”, ndërsa urimi tonë është vetë jeta, sepse martesa jo vetëm që lidh dy qenie, por i lidh për t’i krijuar jetës mundësinë e vazhdimit...
U trashëgofsh! Do të thotë u bëfsh me fëmijë. Dhe fëmija nga ana tjetër e përforcon lidhjen martesore.
* * *
Fantazia: - si e argumenton që rrëmbimi është prapambetje?
Por më e habitëshme është ndarja ose përkufizimi që bën, ku e quan jo traditë atë që është e prapambetur. Nuk qëndron nga asnjë pikpamje.
