Termi “bullizmo” eshte nje term i ri qe perdoret per ti dhene emer nje fenomeni te shperndare ne ambientet shkollore te çdo kontinenti dhe qe shkakton vuajtje te shumta nder femijet qe e vuajne ate personalisht. Nuk behet fjale vetem per ngacmime dhe provokime por edhe per agresione te verteta fizike , me dashje dhe te perseritura ne kohe dhe per te cilat viktimat shpesh nuk arrijne te mbrohen.
Shpeshhere pas bullizmit fshihen aksione te verteta kriminale si vjedhje,kercenime dhune fizike dhe seksuale, etj.
Mosha e viktimave te bullizmit leviz kryesisht nga
6 deri ne 17 vjeç dhe specialistet dhe operatoret qe e kane studiuar kete fenomen thone se kemi te bejme me nje problem shume serioz. Bullizmi nuk duhet konsideruar si diçka qe ka qene gjithmone dhe si dukuri qe ben pjese ne etapat e rritjes se femijes, perkundrazi mund te shkaktoje deme serioze ne rritjen normale fizike dhe psiqike te tij.
Merr rendesi pra qe sa me pare duhet te mesohemi te njohim mire rastet kur kemi te bejme me “bullizem” ne femijet tane, si per prinderit ashtu edhe per mesuesit dhe operatoret e ndryshem qe jane ne kontakt me ta.
Kemi te bejme me bullizem kur:
-femija peson ofendime, sharje dhe kercenime
-e shtyjne , gjuajne me shkelma dhe grushta, e rrezojne pertoke
-i vene pseudonime dhe emra antipatike
-perhapin llafe dashakeqe rreth tij
-e ofendojne mbi racen, seksin ose fene e tij
-flasin me kode kur eshte prezent duke e izoluar nga femijet e tjere
-merr sms, email ose telefonata fyese
-e injorojne ose e izolojne kur afrohet duke evituar te flasin me te
-e detyrojne te beje gjera qe nuk do ti beje
-i vjedhin ose i fshehin librat, merenden, leket ose gjera te tjera personale
Pra siç mund te shihet bullizmi mund te jete verbal, fizik ose social. Ai ndryshon nga zenkat e zakonshme mes shokesh ose nga rivalitetet normale mes femijve. Ndryshimi kryesor eshte se keto jane akte qe
perseriten ne kohe si dhe
viktima nuk arrin te mbrohet nga ky sulm. Agresori arrin te kete fuqi jo vetem se eshte me i madh ne moshe dhe me i forte fizikisht, por edhe ngaqe arrin te rreshtoje perkrah tij dhe femije te tjere qe behen aleate me te per te mos qene keshtu edhe ata viktima te tij.
Si mund te mbrohen femijet ne kesi rastesh?
Duhet thene se kjo dukuri nuk eshte e lehte te dallohet. Viktimat shpesh mund te kene problem per t'u raportuar me femijet e tjere dhe te kene veshtiresi per te folur me mesuesit, madje shpesh here vihen ne shenjester nga “bullet” pikerisht per keto karakteristika.
Aktet e bullizmit ndodhin shpesh larg syve te mesuesve dhe larg syve te te rriturve. Ne pergjithesi jane vetem femijet e tjere ata qe jane ne dijeni te asaj qe ndodh. Viktimat nuk flasin, ose sepse ndihen te pafuqishem ose sepse kane frike se duke folur mund te perkeqesojne situaten. Perveç kesaj eshte i perhapur tek femijet nje kundershti per ata qe tregojne gjera tek te rriturit dhe behen keshtu “spiune”.Kjo gje mund te perkeqesoje situaten e tyre ne shoqeri dhe eshte e natyrshme te kene kete sensacion frike. Nese arrijne te flasin me njeri fillimisht ka shume mundesi te flasin me prinderit , me se shumti me nenat e tyre ose edhe me ndonje shok te tyre perpara se te flasin me mesuesit.
Disa shenja tek femijet mund te jene sinjalet e dallueshme;
- vula te zeza, gerricje dhe te vrara qe femijet nuk arrijne te shpjegojne se nga vine
- rroba ote grisura ose sende personale te demtuara ose te humbura
- dhembje koke, dhembje stomaku ose dhembje te tjera te cilat femija nuk arrin ti shpjegoje
-lote pa asnje motiv dhe gjendje depressive
- nxehje dhe shperthim nervash te pazakonshme
- mungese deshire per te ikur ne shkolle
- mungese deshire per te luajtur me shoket
- deshire per te ndryshuar menyren e vajtjes ne shkolle ose te kthimit prej saj; ndryshim rruge, mjeti ose edhe ndryshim personi qe e shoqeron
- perkeqesimte notave ne klase dhe ulje e rendimentit shkollor
- kerkim lekesh nga prinderit pa ndonje motiv bindes
Nese femija juaj eshte viktime e akteve te bullizmit ka disa gjera qe mund te beni per ta ndihmuar. Duhet pasur parasysh mbi te gjitha se femijet hapen me prinderit vetem pasi kane bere gjithçka per ta perballuar vete situaten. Hapja me prinderit eshte per ata ne ne te shumten e rasteve nje hap shume i veshtire . Eshte e rendesishme te dihet se femijet ne kete rast kane nevoje qe:
- ti besosh dhe ti degjosh me kujdes
- te kene besim ne masat qe merr prindi
- te flasin lirshem per ate qe u ndodh
- te kuptojne dhe te mbeshteten ne drejtim te perballimit te situates dhe tu shpjegohet se si perballohet nga ata vete kjo situate.
- Te rifitojne besimin e humbur tek vetja
Eshte jashtezakonisht e rendesishme
qe prinderit te kuptojne se duhet shume kujdes qe;te mos nxehen dhe te mos humbasin kontrollin e vetes; te mos ndjehen te turperuar ose ne faj; te mos akuzojne shkollen ose me keq akoma femijen; te mos akuzojne njeri pa njohur akoma faktet; te mos kerkojne “fajtorin” ose edhe zgjidhje te menjehershme dhe te lehte; te mos kerkojne te dine te gjitha faktet menjehere qe ne momentin e pare pa pritur me durim komunikimin gradual me femijen e tyre. Ne fakt shume prinder nxehen menjehere (eshte e kuptueshme perse) dhe precipitojne menjehere ne shkolle “per te sistemuar gjerat”. Kjo zgjidhje mund te jete gabim per shkak se femija mund te kete tkurrje ne drejtim te perfshirjes se menjehershme te shkolles ne problemin qe per te konsiderohet
si sekret dhe teper personal, perveç kesaj mund edhe te ndihet ne rrezik dhe te preokupohet per hakmarrjen qe mund te pasoje nga ana e “bullit”.
Por si mund te veproje atehere prindi? Si hap i pare keshillohet inkurajimi i femijes per te treguar sa me shume fakte rreth asaj qe i ka ndodhur ne menyre qe te dihet me sa me shume saktesi nga ana e prindit se si ndodhen gjerat. Ne kete faze eshte e rendesishme qe prindi
te ngelet sa me objektiv dhe te mos harroje se po degjon vetem nje version te historise dhe ka shume mundesi qe te mos dije akoma me vertetesi se c’fare ka ndodhur. Prindi duhet te kete kujdes qe pyetjet ti beje me delikatese dhe te filloje te ndihmoje femijen per te reflektuar per ate qe ka ndodhur deri ne ate moment dhe dalengadale te vendosi beshke me te hapat qe mund te merren me pas.
Eshte e rendesishme te merret vesh sa me qarte se çfare ndodhi, kush eshte perfshire ne ngjarje, ku dhe kur ndodhi, nese dikush ka qene prezent ne ngjarje dhe ne rast se po cili ishte?
Tjeter keshille e rendesishme qe mund t’ju japin eshte ajo e
mos denimit “te bullave” ne menyre personale, sepse kjo zgjidhje nuk funksionon asnjehere dhe per me teper mund te perkeqesoje me tej situaten. Pasi te keni sa me te qarte situaten dhe menyren se si ju dhe femijet tuaj deshironi ta zgjidhni mund te kontaktoni shkollen duke fiksuar nje takim me drejtorin ose me mesuesin kujdestar, pa hyre me vrull ne klase dhe pa shkaktuar skandal. Perpiquni te gjeni si pikenisje ne brendesi te shkolles edhe ndonje person qe merret me anen sociale te problemeve te shkolles (psikologe, asistente sociale etj). Tregoni ne kete takim qetesisht te gjithe problemin ashtu siç e keni degjuar dhe kuptuar deri ne ate moment dhe mos hezitoni te tregoheni te gatshem se deshironi qe te zgjidhni problemin se bashku me shkollen dhe kerkojini mendim personit qe po kontaktoni duke i kerkuar edhe opinionin e tij mbi hapat qe duhen ndermarre per zgjidhjen e problemit. Jepini kohe shkolles qe te organizohet dhe te impenjohet ne zgjidhjen e problemit (nganjehere mund te duhet te pritet edhe ndonje mbledhje mesuesish dhe kjo mund te veri ne prove durimin e prindit)
Ndersa ne lidhje me ndihmen qe mund ti jepet direkt femijes per te perballuar situaten duhet ta ndihmoni qe pershembull te beje nje rruge tjeter per vajtje ardhjen nga shkolla, ne rast se bullizmi ndodh gjate rruges se vajtje ardhjes. Mund edhe te shikohet qe rrugen ta beje me femije te tjere ose me ndonje shok me te fuqishem i cili do te mbroje ne rast rreziku E tera kjo duhet shoqeruar me nje pune intensive per ti ridhene femijes besimin tek vetja ne menyre qe te perballoje bullin e radhes me me teper besim dhe pa u nxehur, friksuar, irrituar apo nervozuar. Gjithashtu pune intensive duhet bere edhe per t’i shpjeguar femijes se te
tregosh menjehere aktin e bullizmit qe peson nuk do te thote se po ben spiunin, ne te kundert denoncimi i kesaj dukurie eshte nje gje serioze sepse bullizmi vete eshte diçka shume serioze dhe qe sjell deme shpesh te pariparueshme per ate qe e peson ne vete te pare. Vete femijet ne sondazhe te ndryshme me problemin kane thene se kjo eksperience ka qene nga me te keqiat qe kane pesuar ne jete.
