analiza strategjike dhe gjeopolitike

analiza strategjike dhe gjeopolitike

tek kjo temë do shkruaj përmbledhje të situateve dhe marrëdhënive ndërkombëtare duke anuar nga pikëpamja strategjike; me fjalë të tjera çfarë efekti do ketë një ngjarje apo veprim në të tashmen dhe të ardhmen e marrëdhënieve ndërkombëtare

vendosni vetë nëse është veprim e drejtë apo i gabuar sepse unë e konsideroj dalje jashtë qëllimit të kësaj teme

ndonjëherë ajo që shkruaj këtu do jetë pak a shumë përkthim, herë të tjera do jetë përmbledhje disa diskutimeve ose artkujve të tjerë

bëfshi qejf
/pf/images/graemlins/smile.gif
 

Darien

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

po e filloj me një artikull të marrë nga StratFor (www.stratfor.com); përkthyer nga anglishtja me pak shkurtime

20 gusht 2003

Franca i bën dëm vetes

Franca kërcënoi që do vente veton kur të votohej në Këshillin e Sigurimit për ngritjen e sanksioneve ndaj Libisë. Në fakt, Franca po bën zhurmë kot, sepsenuk i mban dot pasojat e vetos. Politika anti-amerikane e Parisit është shumë e pëlqyer në Francë, por ka një efekt që ndikon negativisht prestigjin, fuqinë, dhe ekonominë e Francës.


Analiza

Në 18 gusht, Britania dhe Bullgaria paraqitën para Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara një rezolutë që të hiqen sanksionet ndaj Libisë.Sanksionet u vunë pas shpërthimit në Lokerbi (Lockerbie) në të cilin kishin dorë agjentë të Libisë. Pas negociatave shumë vjetore, Tripoli pranoi përgjegjësinë për veprimet e agjentëve të vetë dhe pagoi 2.7 miliardë dollarë për të kompensuar familjet, rreth 10 milionë për çdo viktimë. Kështu hiqet kushti i sanksioneve dhe prandaj duhet të hiqen edhe sanksionet.

Parisi nuk është dakort. Në 19 gusht, Franca bëri kërkesë formalisht që Këshilli i Sigurimit të vonojë marrjen në konsideratë të rezolutës. Në 20 gusth, ministri i jashtëm francez, Dominik de Villepin telefonoi kolegun e tij amerikan dhe atë britanik që t'u parashtronte kërkesën.

Arsyetimi francez bazohet në faktin që në vitin 1989 një agjent libian shkatërroi një aeroplan francez që nisej nga Brazavillë (Kongo). Shumë kohë para mbylljes së diskutimeve rreth Lokerbit, në 1999, qeveria franceze përfundoi marrëveshjen me Libinë për një kompensim prej 200 mijë dollarë për viktimë.Pagesat e avokatëve morën shumicën e kësaj shume. Tani që panë çmimin që u mori Uashingtoni libianëve, Francezët duan më shumë.

Një diplomat amerikan pranë Kombeve të Bashkuara u shpreh pa takt: "Ne po marrim më shumë dhe atyre s'u pëlqen. S'e kemi ne fajin që Franca lejoi t'ua fusnin njerëzve të tyre." Zëdhënësi i Departamentit të Shtetit amerikan, Riçard Bushe (Richard Boucher) vuri në dukje që qeveria franceze kishte shtyrë për heqjen e sanksioneve ndaj Libisë edhe përpara se të arrihej marrëveshja për dëmet e shkaktuara në 1989.

Kërcënimi francez për veto është bllof, dhe të gjithë e dinë këtë. Rezoluta Britaniko-Bullgare ka mbështetjen e Amerikës dhe Rusisë. Vetoja franceze nuk ka shumë rëndësi për Amerikën, sepse edhe po u hoqën sanksionet e OKB-së, amerikanët nuk kanë ndërmend fare të heqin sanksionet e tyre ndaj Libisë.Por gjithë shtetet e tjera do ngeleshin të pakënaqur nga vetoja.

Së pari, Tripoli do irritohej. Firma më e madhe e energjisë në Francë, TotalFinaElf, ka shumë prona në Libi, të cilave do u thoshte mirupafshim pas vetos. Është ironike që Francës i intereson statusi i Libisë si vend i parespektuar në arenën ndërkombëtare. Franca kështu ka mundësi të përdorë si ushtar në lojën e saj të shahut gjeopolitik kundër Shteteve të Bashkuara. Po të bëhet Libia vend "normal", Parisi nuk konkurron dot me paranë amerikane dhe me afërsinë gjeografike italiane. Për fat të keq, kërcënimet nuk janë metodë efektive për ta mbajtur Libinë në xhep. Ministri i jashtëm Libian, Abdel Raman Shalgam tha në 20 gusht, "Franca po përdor presion dhe shantazh, dhe ne nuk e pranojmë këtë."

Së dyti, po të votonte vetëm për mbajtjen e sanksioneve ndaj një vendi arab, kur edhe Amerikanët do votonin për heqjen e tyre, Franca do ulte influencën e saj në botën arabe, me një efekt shumë negativ në çdo iniciativë politike të Francës në rajon.

Së treti, pozicioni francez bezdis partnerët europianë. Kompania e huaj me operacionet më të mëdha në Libi është firma italiane Agip/ENI. Roma do mbetej shumë e pakënaqur po të qëndronin saknsionet vetëm në sajë të Francës. Italia mban edhe presidencinë e Bashkimit Europian për momentin, dhe pakënaqësia e tyre merr kuptim në një nivel më të lartë.

Së katërti, vetoja franceze do dëmtonte OKB-në, e cila humbi shumë autoritet nga mosmarrëveshja Frank-Amerikane mbi Irakun. SHBA nuk do t'ia dijë shumë për sanksionet ndaj Libisë, dhe e ka zgjedhur pozicionin e vet për të kënaqur aleatët britanikë. Po vunë veton francezët, shumica e vendeve s'do ua vinin më veshin saksioneve të OKB-së, duke ulur kështu akoma më tepër autoritetin e organizatës. Ky do të ishte dëm kritik ndaj një prej bastioneve të fundit të autoritetit ndërkombëtar ku Parisi ka peshë në sajë të së drejtës së vetos.

Së fundi, Uashingtoni, megjithëse nuk është miqësuar me Tripolin, është në favor të ndryshimeve që po bën Libia dhe dëshiron ta inkurajojë duke ndihmuar në heqjen e sanksioneve të OKB-së për të përgatitur skenën edhe për heqjen e sanksioneve të Bashimit Europian.

Me pak fjalë, vetoja franceze do sillte keqdashje ndaj çdo gjëje franceze në Europë dhe në vendet arabe. (Ka të ngjarë që në Uashington, janë aq të pakënaqur me Parisin sa nuk do e vinte re njeri që u shtua disi pakënaqësia.)Para dy vjetësh, Franca mund ta kishte bindur Amerikën të vononte votën për ca kohë, sa të rihapte negociatat për dëmshpërblim më të madh. Tani nuk është më e mundur.

Kur i hodhi sytë drejt të ardhmes para një viti, Parisi pa ShBA-në të pasfiduar në skenën ndërkombëtare, pa asnjë lloj shqetësimi për pozicionin dhe interesin francez, prandaj luftoi me mish e me shpirt të mënjanonte lufën në Irak. Ky pozicion fitoi pikë brenda dhe jashtë Francës, po shumica e qeverive ishin aq pragmatike sa të kuptonin se Uashingtoni ishte për ta garantuesi i sigurisë (Polonia), burimi kryesor i mbështetjes ekonomike (Maroku), ose të dyja bashkë (Japonia). Prandaj, politika franceze tendosi marrëdhëniet e Francës jo vetëm me Amerikën, po edhe me aleatët e vet europianë.

Ndërkaq, shtetet në kundërshtim me qëndrimet amerikane po vënë re që shumë pak të tjerë ua vënë veshin. Kur Parisi merr vesh që s'ka shumë peshë në llogaritë e Uashingtonit, kjo ka një domethënie. Po kur merr vesh që e njëjta gjë është e vërtetë për Tripolin, kjo ka një domethënie krejt tjetër.
 

gezim lame

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

Urime Darien....
Mendoj se eshte tema me e mire qe eshte hapur prej kohesh te arena Nderkombetare...
Dhe nese moderatoret e zones do pajtoheshin me mendimin tim mund ta vendosnin edhe si Kryeteme te Zones...

Tani per ate analizen mbi Libine....
Ajo ishte e bere shume rrjedhshem dhe gjithcka qe ishte aty edhe mund te qendroje .... por, se ndofta ka gjithnje nje "por", ajo dukej qarte sikur ishte bere nga dikush me nje kendveshtrim nga maja e kupoles e kongresit amerikan....
Mungojen aty analizat te tipit ... me ate vendim amerika mos i dha leje-qeverisje te perjetshme te Gadafit&Sons ne Libi???? ..... Cili eshte roli i italise se berlusconit ne ate mes (per vehte mendoj se ketu eshte edhe pika e kontradiktave me Francen...) dhe si e sheh amerika ne afat te gjate bashkepunimet Libiano-Italiane..???
Pse ka standarte te "dyfishte" ne qendrimin Amerikan per diktatore, diktatura, dhe "mbeshtetes te terrorrizmit"...

Dhe ne fund ajo qe eshte e rendesishmja mendoj se eshte qendrimi i USA ne konfliktet Italo-Franceze qe jane te hershme,(as kur qeverisnin dy qeveri te majta s'u zbuten e jo me tani..) , per te patur nje dore te forte ne ne europe...

Urime per temen po pata kohe do shkruaj se me pelqeka...
 

marko

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

Ximi, per sa i perket Libise, Amerika vetem abstenoi, per heqjen e embargos nga UN, Amerika ende e ka embargon per Libine.
Ky eshte mesazhi qe po i dergohet Libise, hiq dore nga mbeshtetja e terrorrizmit, demokratizohu, dhe ndoshta, do te ti heqim sanksionet.
Per sa i perket Amerikes, asgje nuk ka ndryshuar.
 

disku

UNI
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

E ca mbeshtetje po i boka gedafi terrorizmit mer?? Po i shet pras me cmim te arsyshem e???
Ca ja fusni trenit ju ka iher..Gedafit me sa di un iu kan von sanksionet pas rrezimit te atyre avinave ne ujrat e italise .....

Pastaj pse si vihen sanksione arabis saudite...o i perkrah ulemat saudia o si perkrah njeri..po thuj amerika ka marr ker fushate luftrash me shtete qe skan buk me honger ...se arabt e saudise i prodhojn nafte ska ca i bo kasapi teksasit.
 

Darien

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

Fillimisht postuar nga ximi:
...ajo dukej qarte sikur ishte bere nga dikush me nje kendveshtrim nga maja e kupoles e kongresit amerikan....
ximi,

në fakt një pjesë e mirë është nga pikëpamja franceze; ne duhet të mendojmë që francezët e dinë sa rrezikojnë kur kundërshtojnë Amerikën, se nuk janë budallenj, po nga analiza unë mendoj se francezët do kishin fituar më shumë si për veten dhe për Europën po t'i kishin bërë negociatat private jo publike... publikisht mund të kishin deklaruar që s'ishin dakort me luftën pa kërcënuar veto në OKB sepse ashtu dobësojnë atë organizatë
 

Darien

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

Fillimisht postuar nga marko:
...Amerika ende e ka embargon per Libine.
...
Amerika e ka përdorur Egjiptin si faktor stabilizues në Afrikën veriore dhe do e mirëpriste një shtet tjetër të konsoliduar si Libia në arenën ndërkombëtare

sanksionet amerikane kontrollohen nga Kongresi amerikan; kurse politika e jashtme kontrollohet kryesisht nga administrata, e cila po përpiqet të përfshijë Europën më shumë në Libi

Afrika ka një problem që në shumë shtete nuk ka kontroll qeveritar; njerëzit i binden më shumë ndarjeve fisnore sesa atyre kombëtare (lexojeni dhe një herë, nuk po e them për gjithë Afrikën këtë, po për _shumë_ shtete); sidoqoftë, Afrikën mendoj ta diskutoj në një temë tjetër, e përmenda vetëm për të shpjeguar arsyet e Perëndimit për një Libi aktive në komunitetin botëror si faktor stabiliteti
 

Darien

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

diçka më shumë në lidhje me marrëdhëniet Italo-Franceze

Amerika e ka patur parim gjatë gjithë shekullit të 20-të që të mbështesi ekonominë e lirë, ku qeveria bën më pak sesa njerëzit dhe kompanitë në tregun e tyre (me përjashtim të rasteve kur presidenti ka qenë izolacionist dhe nuk ka dashur të merret shumë me të tjerët; në këto raste indiferenca amerikane ka qenë faktor ndihmues në krijimin e rrethanave për dy luftërat botërore)

në Europë, kanë qenë më shumë në fuqi qeveritë e majta, të cilat mendojnë se ekonomia ka nevojë për drejtim nga afër dhe qeveria duhet të bëjë më shumë për inkurajimin e industrive të caktuara, jo t'ia lëjë në dorë tregut këtë (po i dal përpara kundërshtimeve, edhe Amerika i bën këto ndërhyrje, po flas për drejtimin e përgjithshëm, jo për çdo rast e çdo kohë)

duke patur parasysh këto që thamë më sipër, është e natyrshme që Amerika në këtë moment do përkrahë Italinë sepse ka një qeveri të djathtë dhe kanë pak a shumë të njëjtat qëllime kur vjen puna tek çështjet ekonomike; edhe kur nuk janë dakort, mosmarrëveshja nuk është përplaje kokë më kokë; ecin në të njëjtin drejtim, po njëri thotë dua këtë korsi, tjetri shtyn që të kalojnë një korsi apo dy në të djathtë
 

komino

Valoris scriptorum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

i njejti arsyetim mund te perdoret per te thene se amerika mbeshtet te djathten shqipetare

a eshte vertet keshtu??????? pse????
 

marko

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

Ne Shqiperi e djathta dhe e majta jane te nagterruara, plus PS, eshte me teper per kapitalizem nga ai i egri qe un e kam aq per zemer, PD, do me bo socializem si ne Europe.
Anyways, dikush ketu foli per komentet qe mudn te ishin bere ne menyre private.
Fakt eshte qe Franca i nguli thiken pas shpine Colin Powellit, pasi i premtuan mbeshtetje.
Bush, do hynte ne Irak pa shkuar ne Un, pofrancezet ja mbushen mendjen Powellit, qe te shkonte se do kishte mbeshtetjen e tyre, dhe pastaj si kurva qe jane dhe kane qene gjithe jeten (sa si du ata francezet) ja drodhen, dhe dolen kot si burra te mire.
Nejse, se vetes ja bene po he.
 

Darien

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

marko,

nuk kam ndonjë të drejtë të madhe ta kërkoj këtë, po do e them: mos shkruaj reagime emocionale, po na paraqit fakte ose analizë (me fjalën analizë kuptoj edhe hipotezat, për shembull: po të bëjë këtë veprim Franca, do vazhdojë kështu Italia; këto mund t'i themi edhe pse nuk e dimë a do e bëjë Franca veprimin në fjalë)

ide interesante ajo që Franca premtoi mbështetje dhe pastaj deklaroi të kundërtën; nuk kam hasur ndonjë referencë në këtë drejtim, po mund të shpjegonte disi ashpërsinë e reagimit në Uashington


gene,

siç kam shkruar andej nga ekonomia, mendoj se Shqipëria nuk ka bazat e mjaftueshme ligjore për të zgjedhur kush ka më shumë influencë në administrimin e ekonomise, qeveria apo tregu i lirë

1: krijo dhe mirato ligje që ndihmojnë zhvillimin ekonomik

2: krijo atmosferën ku shteti ndihmon bizneset në zbatimin e kontratave
- me fjalë të tjera, kur dikush të shkelë kontratën, të kesh mundësinë për zgjidhjen e problemit në gjyq, shpejt dhe saktë

3: vendos sa do ndërhyjë qeveria në ekonomi, në cilat fusha, sa do kontrollohet lëvizja e kapitalit, hyrja në vend, dalja nga vendi, etj
 

marko

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

Darien, isha krejt dakort me analizen e postuar prej teje ne fillim, prandaj dhe nuk vendosa te zgjerohem.
Nje gje kisha une ne fakt.
Para nje jave, Kina vendosi 150 000 trupa ne kufirin me Korene e Veriut.
Tashi, ne koken time (lol) ka disa shpjegime.
1) Mesazh Korese se Veriut, te leshoje pe ne bisedimet per armet berthamore.
2) mesaxh USA qe ne po ndihmojme, dhe se dyti qe per mua ishte me interesanti, i njejti numer trupash qe USA ka ne Irak? A mos valle po ben Kina oferta per te marre pjese ne trupat ne IRak?
3) Ndoshta mesazh USa, qe po e sulmuat Korene trupat i kemi gati si dikur per nje perleshje?
Mu duk shume interesante ne fakt si ngjarje, ndonese nuk pati shume publicitet.
 

komino

Valoris scriptorum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

darien
nuk dua te prish temem duke e kthyer ne nje diskutim per shqiperine pasi mu duk interesante si e ke nisur Ti
me lejo vetem kete
a nuk mendon se ne fillim merren vendimet mbi drejtimin (si zhvillohet ekonomia - teresish liberale apo me nderhyrje te forte) dhe pastaj behen ligjet e duhura qe shprehin e percaktojne ne leter kete drejtim

pra nese bush mbeshtet te djathtet, asgje nuk i pengon keta te bejne ligjet si duan pastaj(nese fitojne zgjedhjet - me mbeshtetjen e amerikes)
 

marko

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

Ky eshte nje artikull qe mua me ka lene shume pershtypje, dhe te them te drejten jam dakort me idete e autorit rreth 99%.
Jam ne procesin e perkthimit, po kush po ka kohe se kemi dhe provime po per ata qe dine anglisht, per mednimin tim eshte shume interesant.


THE PENTAGON’S
NEW MAP



IT EXPLAINS WHY WE’RE GOING TO WAR,
AND WHY WE’LL KEEP GOING TO WAR.



BY

THOMAS P.M. BARNETT, U.S. NAVAL WAR COLLEGE

[MAPS BY WILLIAM MCNULTY]



Read the May letters to the editor
Read the June letters to the editor



Esquire, March 2003 issue



Since the end of the cold war, the United States has been trying to come up with an operating theory of the world—and a military strategy to accompany it. Now there’s a leading contender. It involves identifying the problem parts of the world and aggressively shrinking them. Since September 11, 2001, the author, a professor of warfare analysis, has been advising the Office of the Secretary of Defense and giving this briefing continually at the Pentagon and in the intelligence community. Now he gives it to you.





LET ME TELL YOU why military engagement with Saddam Hussein’s regime in Baghdad is not only necessary and inevitable, but good.



When the United States finally goes to war again in the Persian Gulf, it will not constitute a settling of old scores, or just an enforced disarmament of illegal weapons, or a distraction in the war on terror. Our next war in the Gulf will mark a historical tipping point—the moment when Washington takes real ownership of strategic security in the age of globalization.



That is why the public debate about this war has been so important: It forces Americans to come to terms with I believe is the new security paradigm that shapes this age, namely, Disconnectedness defines danger. Saddam Hussein’s outlaw regime is dangerously disconnected from the globalizing world, from its rule sets, its norms, and all the ties that bind countries together in mutually assured dependence.



The problem with most discussion of globalization is that too many experts treat it as a binary outcome: Either it is great and sweeping the planet, or it is horrid and failing humanity everywhere. Neither view really works, because globalization as a historical process is simply too big and too complex for such summary judgments. Instead, this new world must be defined by where globalization has truly taken root and where it has not.



Show me where globalization is thick with network connectivity, financial transactions, liberal media flows, and collective security, and I will show you regions featuring stable governments, rising standards of living, and more deaths by suicide than murder. These parts of the world I call the Functioning Core, or Core. But show me where globalization is thinning or just plain absent, and I will show you regions plagued by politically repressive regimes, widespread poverty and disease, routine mass murder, and—most important—the chronic conflicts that incubate the next generation of global terrorists. These parts of the world I call the Non-Integrating Gap, or Gap.



Globalization’s “ozone hole” may have been out of sight and out of mind prior to September 11, 2001, but it has been hard to miss ever since. And measuring the reach of globalization is not an academic exercise to an eighteen-year-old marine sinking tent poles on its far side. So where do we schedule the U.S. military’s next round of away games? The pattern that has emerged since the end of the cold war suggests a simple answer: in the Gap.



The reason I support going to war in Iraq is not simply that Saddam is a cutthroat Stalinist willing to kill anyone to stay in power, nor because that regime has clearly supported terrorist networks over the years. The real reason I support a war like this is that the resulting long-term military commitment will finally force America to deal with the entire Gap as a strategic threat environment.





FOR MOST COUNTRIES, accommodating the emerging global rule set of democracy, transparency, and free trade is no mean feat, which is something most Americans find hard to understand. We tend to forget just how hard it has been to keep the United States together all these years, harmonizing our own, competing internal rule sets along the way—through a Civil War, a Great Depression, and the long struggles for racial and sexual equality that continue to this day. As far as most states are concerned, we are quite unrealistic in our expectation that they should adapt themselves quickly to globalization’s very American-looking rule set.



But you have to be careful with that Darwinian pessimism, because it is a short jump from apologizing for globalization-as-forced-Americanization to insinuating—along racial or civilization lines—that “those people will simply never be like us.” Just ten years ago, most experts were willing to write off poor Russia, declaring Slavs, in effect, genetically unfit for democracy and capitalism. Similar arguments resonated in most China-bashing during the 1990’s, and you hear them today in the debates about the feasibility of imposing democracy on a post-Saddam Iraq—a sort of Muslims-are-from-Mars argument.



So how do we distinguish between who is really making it in globalization’s Core and who remains trapped in the Gap? And how permanent is this dividing line?



Understanding that the line between the Core and Gap is constantly shifting, let me suggest that the direction of change is more critical than the degree. So, yes, Beijing is still ruled by a “Communist party” whose ideological formula is 30 percent Marxist-Leninist and 70 percent Sopranos, but China just signed on to the World Trade Organization, and over the long run, that is far more important in securing the country’s permanent Core status. Why? Because it forces China to harmonize its internal rule set with that of globalization—banking, tariffs, copyright protection, environmental standards. Of course, working to adjust your internal rule sets to globalization’s evolving rule set offers no guarantee of success. As Argentina and Brazil have recently found out, following the rules (in Argentina’s case, sort of following) does not mean you are panicproof, or bubbleproof, or even recessionproof. Trying to adapt to globalization does not mean bad things will never happen to you. Nor does it mean all your poor will immediately morph into stable middle class. It just means your standard of living gets better over time.



In sum, it is always possible to fall off this bandwagon called globalization. And when you do, bloodshed will follow. If you are lucky, so will American troops.






DISCONNECTEDNESS DEFINES DANGER Problem areas requiring American attention (outlined) are, in the author's analysis, called the Gap. Shrinking the Gap is possible only by stopping the ability of terrorist networks to access the Core via the "seam states" that lie along the Gap's bloody boundaries. In this war on terrorism, the U.S. will place a special emphasis on cooperation with these states. What are the classic seam states? Mexico, Brazil, South Africa, Morocco, Algeria, Greece, Turkey, Pakistan, Thailand, Malaysia, the Phillipines, Indonesia.





SO WHAT PARTS OF THE WORLD can be considered functioning right now? North America, much of South America, the European Union, Putin’s Russia, Japan and Asia’s emerging economies (most notably China and India), Australia and New Zealand, and South Africa, which accounts for roughly four billion out of a global population of six billion.



Whom does that leave in the Gap? It would be easy to say “everyone else,” but I want to offer you more proof than that and, by doing so, argue why I think the Gap is a long-term threat to more than just your pocketbook or conscience.



If we map out U.S. military responses since the end of the cold war, (see below), we find an overwhelming concentration of activity in the regions of the world that are excluded from globalization’s growing Core—namely the Caribbean Rim, virtually all of Africa, the Balkans, the Caucasus, Central Asia, the Middle East and Southwest Asia, and much of Southeast Asia. That is roughly the remaining two billion of the world’s population. Most have demographics skewed very young, and most are labeled, “low income” or “low middle income” by the World Bank (i.e., less than $3,000 annual per capita).



If we draw a line around the majority of those military interventions, we have basically mapped the Non-Integrating Gap. Obviously, there are outliers excluded geographically by this simple approach, such as an Israel isolated in the Gap, a North Korea adrift within the Core, or a Philippines straddling the line. But looking at the data, it is hard to deny the essential logic of the picture: If a country is either losing out to globalization or rejecting much of the content flows associated with its advance, there is a far greater chance that the U.S. will end up sending forces at some point. Conversely, if a country is largely functioning within globalization, we tend not to have to send our forces there to restore order to eradicate threats.



Now, that may seem like a tautology—in effect defining any place that has not attracted U.S. military intervention in the last decade or so as “functioning within globalization” (and vice versa). But think about this larger point: Ever since the end of World War II, this country has assumed that the real threats to its security resided in countries of roughly similar size, development, and wealth—in other words, other great powers like ourselves. During the cold war, that other great power was the Soviet Union. When the big Red machine evaporated in the early 1990’s, we flirted with concerns about a united Europe, a powerhouse Japan, and—most recently—a rising China.



What was interesting about all those scenarios is the assumption that only an advanced state can truly threaten us. The rest of the world? Those less-developed parts of the world have long been referred to in military plans as the “Lesser Includeds,” meaning that if we built a military capable of handling a great power’s military threat, it would always be sufficient for any minor scenarios we might have to engage in the less advanced world.



That assumption was shattered by September 11. After all, we were not attacked by a nation or even an army but by a group of—in Thomas Friedman’s vernacular—Super Empowered Individuals willing to die for their cause. September 11 triggered a system perturbation that continues to reshape our government (the new Department of Homeland Security), our economy (the de facto security tax we all pay), and even our society (Wave to the camera!). Moreover, it launched the global war on terrorism, the prism through which our government now views every bilateral security relationship we have across the world.



In many ways, the September 11 attacks did the U.S. national-security establishment a huge favor by pulling us back from the abstract planning of future high-tech wars against “near peers” into the here-and-now threats to global order. By doing so, the dividing lines between Core and Gap were highlighted, and more important, the nature of the threat environment was thrown into stark relief.



Think about it: Bin Laden and Al Qaeda are pure products of the Gap—in effect, its most violent feedback to the Core. They tell us how we are doing in exporting security to these lawless areas (not very well) and which states they would like to take “off line” from globalization and return to some seventh-century definition of the good life (any Gap state with a sizable Muslim population, especially Saudi Arabia).



If you take this message from Osama and combine it with our military-intervention record of the last decade, a simple security rule set emerges: A country’s potential to warrant a U.S. military response is inversely related to its globalization connectivity. There is a good reason why Al Qaeda was based first in Sudan and then later in Afghanistan: These are two of the most disconnected countries in the world. Look at the other places U.S. Special Operations Forces have recently zeroed in on: northwestern Pakistan, Somalia, Yemen. We are talking about the ends of the earth as far as globalization is concerned.



But just as important as “getting them where they live” is stopping the ability of these terrorist networks to access the Core via the “seam states” that lie along the Gap’s bloody boundaries. It is along this seam that the Core will seek to suppress bad things coming out of the Gap. Which are some of these classic seam states? Mexico, Brazil, South Africa, Morocco, Algeria, Greece, Turkey, Pakistan, Thailand, Malaysia, the Philippines, and Indonesia come readily to mind. But the U.S. will not be the only Core state working this issue. For example, Russia has its own war on terrorism in the Caucasus, China is working its western border with more vigor, and Australia was recently energized (or was it cowed?) by the Bali bombing.





IF WE STEP BACK for a minute and consider the broader implications of this new global map, then U.S. national-security strategy would seem to be: 1) Increase the Core’s immune system capabilities for responding to September 11-like system perturbations; 2) Work the seam states to firewall the Core from the Gap’s worst exports, such as terror, drugs, and pandemics; and, most important, 3) Shrink the Gap. Notice I did not just say Mind the Gap. The knee-jerk reaction of many Americans to September 11 is to say, “Let’s get off our dependency on foreign oil, and then we won’t have to deal with those people.” The most naïve assumption underlying that dream is that reducing what little connectivity the Gap has with the Core will render it less dangerous to us over the long haul. Turning the Middle East into Central Africa will not build a better world for my kids. We cannot simply will those people away.



The Middle East is the perfect place to start. Diplomacy cannot work in a region where the biggest sources of insecurity lie not between states but within them. What is most wrong about the Middle East is the lack of personal freedom and how that translates into dead-end lives for most of the population—especially for the young. Some states like Qatar and Jordan are ripe for perestroika-like leaps into better political futures, thanks to younger leaders who see the inevitability of such change. Iran is likewise waiting for the right Gorbachev to come along—if he has not already.



What stands in the path of this change? Fear. Fear of tradition unraveling. Fear of the mullah’s disapproval. Fear of being labeled a “bad” or “traitorous” Muslim state. Fear of becoming a target of radical groups and terrorist networks. But most of all, fear of being attacked from all sides for being different—the fear of becoming Israel.



The Middle East has long been a neighborhood of bullies eager to pick on the weak. Israel is still around because it has become—sadly—one of the toughest bullies on the block. The only thing that will change that nasty environment and open the floodgates for change is if some external power steps in and plays Leviathan full-time. Taking down Saddam, the region’s bully-in-chief, will force the U.S. into playing that role far more fully than it has over the past several decades, primarily because Iraq is the Yugoslavia of the Middle East—a crossroads of civilizations that has historically required a dictatorship to keep the peace. As baby-sitting jobs go, this one will be a doozy, making our lengthy efforts in postwar Germany and Japan look simple in retrospect.



But it is the right thing to do, and now is the right time to do it, and we are the only country that can. Freedom cannot blossom in the Middle East without security, and security is this country’s most influential public-sector export. By that I do not mean arms exports, but basically the attention paid by our military forces to any region’s potential for mass violence. We are the only nation on earth capable of exporting security in a sustained fashion, and we have a very good track record of doing it.



Show me a part of the world that is secure in its peace and I will show you a strong or growing ties between local militaries and the U.S. military. Show me regions where major war is inconceivable and I will show you permanent U.S. military bases and long-term security alliances. Show me the strongest investment relationships in the global economy and I will show you two postwar military occupations that remade Europe and Japan following World War II.



This country has successfully exported security to globalization’s Old Core (Western Europe, Northeast Asia) for half a century and to its emerging New Core (Developing Asia) for a solid quarter century following our mishandling of Vietnam. But our efforts in the Middle Ease have been inconsistent—in Africa, almost nonexistent. Until we begin the systematic, long-term export of security to the Gap, it will increasingly export its pain to the Core in the form of terrorism and other instabilities.



Naturally, it will take a whole lot more than the U.S. exporting security to shrink the Gap. Africa, for example, will need far more aid than the Core has offered in the past, and the integration of the Gap will ultimately depend more on private investment than anything the Core’s public sector can offer. But it all has to begin with security, because free markets and democracy cannot flourish amid chronic conflict.



Making this effort means reshaping our military establishment to mirror-image the challenge that we face. Think about it. Global war is not in the offing, primarily because our huge nuclear stockpile renders such war unthinkable—for anyone. Meanwhile, classic state-on-state wars are becoming fairly rare. So if the United States is in the process of “transforming” its military to meet the threats of tomorrow, what should it end up looking like? In my mind, we fight fire with fire. If we live in a world increasingly populated by Super-Empowered Individuals, we field a military of Super-Empowered-Individuals.



This may sound like additional responsibility for an already overburdened military, but that is the wrong way of looking at it, for what we are dealing with here are problems of success—not failure. It is America’s continued success in deterring global war and obsolescing state-on-state war that allows us to stick our noses into the far more difficult subnational conflicts and the dangerous transnational actors they spawn. I know most Americans do not want to hear this, but the real battlegrounds in the global war on terrorism are still over there. If gated communities and rent-a-cops were enough, September 11 never would have happened.



History is full of turning points like that terrible day, but no turning-back-points. We ignore the Gap’s existence at our own peril, because it will not go away until we as a nation respond to the challenge of making globalization truly global.



Western Hemisphere Map (click to enlarge)

Click here for PDF file of same map (more manageable)







Eastern Hemisphere Map (click to enlarge)

Click here for PDF file of same map (more manageable)











HANDICAPPING THE GAP



My list of real trouble for the world in the 1990s, today,
and tomorrow, starting in our own backyard:

1) HAITI Efforts to build a nation in 1990s were disappointing • We have been going into Haiti for about a century, and we will go back when boat people start flowing in during the next crisis—without fail.

2) COLOMBIA Country is broken into several lawless chunks, with private armies, rebels, narcos, and legit government all working the place over. • Drugs still flow. • Ties between drug cartels and rebels grew over decade, and now we know of links to international terror, too. • We get involved, keep promising more, and keep getting nowhere. Piecemeal, incremental approach is clearly not working.

3) BRAZIL AND ARGENTINA Both on the bubble between the Gap and the Functioning Core. Both played the globalization game to hilt in nineties and both feel abused now. The danger of falling off the wagon and going self-destructively leftist or rightist is very real. • No military threats to speak of, except against their own democracies (the return of the generals). • South American alliance MERCOSUR tries to carve out its own reality while Washington pushes Free Trade of Americas, but we may have to settle for agreements with Chile or for pulling only Chile into bigger NAFTA. Will Brazil and Argentina force themselves to be left out and then resent it? • Amazon a large ungovernable area for Brazil, plus all that environmental damage continues to pile up. Will the world eventually care enough to step in?

4) FORMER YUGOSLAVIA For most of the past decade, served as shorthand for Europe's inability to get its act together even in its own backyard. • Will be long-term baby-sitting job for the West.

5) CONGO AND RWANDA/BURUNDI Two to three million dead in central Africa from all the fighting across the decade. How much worse can it get before we try to do something, anything? Three million more dead? • Congo is a carrion state—not quite dead or alive, and everyone is feeding off it. • And then there's AIDS.

6) ANGOLA Never really has solved its ongoing civil war (1.5 million dead in past quarter century). • Basically at conflict with self since mid-seventies, when Portuguese "empire" fell. • Life expectancy right now is under forty!

7) SOUTH AFRICA The only functioning Core country in Africa, but it's on the bubble. Lots of concerns that South Africa is a gateway country for terror networks trying to access Core through back door. • Endemic crime is biggest security threat. • And then there's AIDS.

8) ISRAEL-PALESTINE Terror will not abate—there is no next generation in the West Bank that wants anything but more violence. • Wall going up right now will be the Berlin Wall of twenty-first century. Eventually, outside powers will end up providing security to keep the two sides apart (this divorce is going to be very painful). • There is always the chance of somebody (Saddam in desperation?) trying to light up Israel with weapons of mass destruction (WMD) and triggering the counterpunch we all fear Israel is capable of.

9) SAUDI ARABIA The let-them-eat-cake mentality of royal mafia will eventually trigger violent instability from within. • Paying terrorists protection money to stay away will likewise eventually fail, so danger will come from outside, too. • Huge young population with little prospects for future, and a ruling elite whose main source of income is a declining long-term asset. And yet the oil will matter to enough of the world far enough into the future that the United States will never let this place really tank, no matter what it takes.

10) IRAQ Question of when and how, not if. • Then there's the huge rehab job. We will have to build a security regime for the whole region.

11) SOMALIA Chronic lack of governance. • Chronic food problems. • Chronic problem of terrorist-network infiltration. • We went in with Marines and Special Forces and left disillusioned—a poor man's Vietnam for the 1990s. Will be hard-pressed not to return.

12) IRAN Counterrevolution has already begun: This time the students want to throw the mullahs out. • Iran wants to be friends with U.S., but resurgence of fundamentalists may be the price we pay to invade Iraq. • The mullahs support terror, and their push for WMD is real: Does this make them inevitable target once Iraq and North Korea are settled?

13) AFGHANISTAN Lawless, violent place even before the Taliban stepped onstage and started pulling it back toward seventh century (short trip) • Government sold to Al Qaeda for pennies on the dollar. • Big source of narcotics (heroin). • Now U.S. stuck there for long haul, rooting out hardcore terrorists/rebels who've chosen to stay.

14) PAKISTAN There is always the real danger of their having the bomb and using it out of weakness in conflict with India (very close call with December 13, 2001, New Delhi bombing). • Out of fear that Pakistan may fall to radical Muslims, we end up backing hard-line military types we don't really trust. • Clearly infested with Al Qaeda. • Was on its way to being declared a rogue state by U.S. until September 11 forced us to cooperate again. Simply put, Pakistan doesn't seem to control much of its own territory.

15) NORTH KOREA Marching toward WMD. • Bizarre recent behavior of Pyongyang (admitting kidnappings, breaking promises on nukes, shipping weapons to places we disapprove of and getting caught, signing agreements with Japan that seem to signal new era, talking up new economic zone next to China) suggests it is intent (like some mental patient) on provoking crises. • We live in fear of Kim's Götterdämmerung scenario (he is nuts). • Population deteriorating—how much more can they stand? • After Iraq, may be next.

16) INDONESIA Usual fears about breakup and "world's largest Muslim population." • Casualty of Asian economic crisis (really got wiped out). • Hot spot for terror networks, as we have discovered.

New/integrating members of Core I worry may be
lost in coming year:

17) CHINA Running lots of races against itself in terms of reducing the unprofitable state-run enterprises while not triggering too much unemployment, plus dealing with all that growth in energy demand and accompanying pollution, plus coming pension crisis as population ages. • New generation of leaders looks suspiciously like unimaginative technocrats—big question if they are up to task. • If none of those macro pressures trigger internal instability, there is always the fear that the Communist party won't go quietly into the night in terms of allowing more political freedoms and that at some point, economic freedom won't be enough for the masses. Right now the CCP is very corrupt and mostly a parasite on the country, but it still calls the big shots in Beijing. • Army seems to be getting more disassociated from society and reality, focusing ever more myopically on countering U.S. threat to their ability to threaten Taiwan, which remains the one flash point that could matter. • And then there's AIDS.

18) RUSSIA Putin has long way to go in his dictatorship of the law; the mafia and robber barons still have too much power. • Chechnya and the near-abroad in general will drag Moscow into violence, but it will be kept within the federation by and large. • U.S. moving into Central Asia is a testy thing—a relationship that can sour if not handled just right. • Russia has so many internal problems (financial weakness, environmental damage, et cetera) and depends too much on energy exports to feel safe (does bringing Iraq back online after invasion kill their golden goose?). • And then there's AIDS.

19) INDIA First, there's always the danger of nuking it out with Pakistan. • Short of that, Kashmir pulls them into conflict with Pak, and that involves U.S. now in way it never did before due to war on terror. • India is microcosm of globalization: the high tech, the massive poverty, the islands of development, the tensions between cultures/civilizations/religions/et cetera. It is too big to succeed, and too big to let fail. • Wants to be big responsible military player in region, wants to be strong friend of U.S., and also wants desperately to catch up with China in development (the self-imposed pressure to succeed is enormous). • And then there's AIDS
 

Darien

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

marko,

ka ide me vlerë kjo, po mundohu të përkthesh pikat kryesore, ose të japësh vetëm përmbledhjen shqip me një lidhje për ata që duan ta lexojnë artikullin e plotë anglisht

e kam synimin që mos të përjashtojmë ata që nuk dinë anglisht fare dhe ata që janë akoma duke e mësuar
/pf/images/graemlins/smile.gif
 

Darien

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

gene,

ca ligje janë të njëjta pavarësisht se ç'drejtim dëshiron t'i japësh -- nja nga pikat kryesore për mua është prona; për sa kohë vazhdon të ketë paqartësi pronësie, do vazhdojë të ketë ngurrim në investime

nga pikëpamja strategjike, mendoj se politika shqiptare nuk ka filluar akoma të bëjë vërtet plane afatgjata, po ku i dihet, ndoshta më habisin për mirë ndonjë ditë /pf/images/graemlins/smile.gif
 

Darien

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

artikulli që vijon është analizë e botuar nga StratFor
kritikat, mendimet, korigjimet i bëni në lidhje me analizën

emrin e organizatës Këshilli Suprem për Revolucionin Islamik në Irak e kam lënë me inicialet anglisht, SCIRI (Supreme Council for Islamic Revolution in Iraq)


2 Shtator 2003
Aleancë Që Nuk Pritej
nga Dr. George Friedman
http://www.stratfor.com


Përmbledhje

Vdekja e udhëheqësit të SCIRI-t, Ajatollah Mohammad Baqir al-Hakim duket sikur e ngre nivelin e trazirave në Irak, por mund t'i shtyjë Shtetet e Bashkuara dhe Iranin drejt një bashkëpunimi të fuqishëm.


Analiza

Vdekja e udhëheqësit të SCIRI-t duket sikur ka ashpërsuar trazirat në Irak. Në fakt, u hap derën disa lëvizjeve dramatike që mund të stabilizojnë pozicionin amerikan në Irak. Ka mundësi të sjellë edhe një ndryshim themelor në hartën gjeopolitike të rajonit -- ndryshim po aq dramatik sa bashkëpunimi Kino-Amerikan kundër Bashkimit Sovjetik në vitet 70.

Që të kuptojmë ç'po ndodh, vëmë në dukje dy aspekte të çështjes së al-Hakimit. Së pari, megjithëse nuk ishte aspak pro-amerikan, al-Hakimi po bashkëpunonte në mënyrë të kufizuar me SHBA-në, duke përfshirë këtu pjesëmarrjen, në emër të SCIRI-t, në Këshillin Qeveritës të Irakut. Së dyti, pas lajmërimit të vdekjes së tij, Irani shpalli tre ditë zije për ta nderuar. Al-Hakimi, i cili jetoi në mërgim në Iran gjatë shumicës së sundimit të Sadam Huseinit në Bagdad, ishte pjesë e rëndësishme e aparatit qeveritës të shiitëve - i dashur dhe admiruar në Iran.

shënim i përkthyesit: ka ca kohë që nuk kam lexuar studime islamike dhe nuk më kujtohet përkthimi i saktë i emrave të sekteve, prandaj këtu po i përkthej "suni" dhe "shiitë"; kam dëgjuar disa herë kundërshtime nga myslimanët kur përmenden sektet, po këtu nuk është vendi për diskutim teologjik; konsiderojoni ndarjet e përmenduara këtu si ndarje politike, organizative; kush ndjen nevojën të bëjë polemikë fetare, të ketë parasysh që nuk po përpiqem të sulmoj besimin mysliman

Keshtu kemi dy fakte. Së pari, al-Hakimi po merrte pjesë në bashkëpunim të kufizuar por domethënës me ShBA-në, që duket edhe si arsyeja e vrasjes. Së dyti, ai kishte lidhje të ngushta me qarqet udhëheqëse iraniane, dhe jo vetëm me ata që amerikanët kanë qejf ti quajnë "reformistë". Këto dy fakte duken si kundërthënie, por në realitet zbulojnë një lëvizje në rritje drejt bashkëpunimit midis Shteteve të Bashkuara dhe Iranit.

ShBA-ja e ka kutpuar që nuk mund të vendosë paqen në Irak vetëm. Një propozim, i paraqitur nga Departamenti i Shtetit, thotë që forcat e Kombeve të Bashkuara të marrin përsipër drejtimin e Irakut, nën komandën amerikane. Kjo ngre tre pyetje. Një, cila qeveri me tru në kokë do rrezikonte trupat e saj për të zgjidhur problemin amerikan? Dy, ç'përfitim shtesë do sillnin forca të tjera nga jashtë që e njohin Irakun akoma më pak se forcat amerikane? Tre, çfarë çmimi do të paguante ShBA-ja për bashkëpunimin e OKB-së; për shembull, a do kufizonte prania e OKB-së aktivitetet amerikane kundër al-Kaedës?

Një propozim tjetër, hedhur nga Kryetari i Grupit Këshillues për Mbrojtjen, Riçard Perl, sugjeron që Iraku duhet kaluar nën kontroll iraken sa më shpejt që të jetë e mundur. Problemi me propozimin e Perlit qëndron tek supozimi një Iraku pa nën-ndarje -- fetare, etnike, apo ideologjike -- në gjëndje jo vetëm të marrë pushtetin, po të qeverisë me stabilitet. Me fjalë të tjera, për të vënë në jetë këtë propozim, kujt do ia jepje frerët e Irakut?

Duke lënë mënjanë çështjen kurde, vija kryesore që kalon mespërmes shoqërisë irakene është ndarja midis sekteve shiite dhe suni. Shiitët, që janë shumica, dominojnë zonën në jug të Bagdadit. Pakica suni, e cila përfshin edhe Huseinin dhe pothuajse gjithë aparatin e Partisë Baathiste, kaluan një brez të tërë duke brutalizuar shiitët. Grupi i Huseinit u përpoq që kush nuk bënte pjesë në fisin e tyre të mos fitonte shumë pushtet dhe influencë. Tani që u shkatërrua qendra e gravitetit të Irakut, Partia Baathiste, nuk ka kush ta zëvendësojë menjëherë.

Sidoqoftë, një fakt i thjeshtë duhet vënë në dukje. Shiitët janë i vetmi grup i organizuar. Pavarësisht nga fragmentimi ideologjik dhe fisnor, ata janë shumë më të organizuar se ç'mendonte inteligjenca amerikane para luftës. Kjo vjen si rezultat i krijimit të një infrastrukture klandestine, të sponsorizuar nga inteligjenca iraniane, pas dështimit të kryengritjeve të shiitëve në vitet 90. Ndërsa Uashingtoni vriste mendjen për disintegrimin e Irakut dhe rritjen e fuqisë së Iranit, Teheran po përgatitej për ditën kur regjimi i Huseinit do shembej vetë ose do shkatërrohej nga Amerika. Kjo doli në dukje, për habinë e inteligjencës amerikane, kur organizatat në zonat shiite të Irakut treguan aftësitë e tyre në mbajtjen e rendit menjëherë pas luftës. Autoritetet britanike e kuptuan herët këtë dhe u përpoqën të kalonin sa më shumë pushtet tek irakenët në Basra.

Fillimisht, Uashingtoni e pa organizimin e shiitëve si kërcënim ndaj kontrollit amerikan të Irakut. Amerikanët menduan se shiitët do i prisnin me entuziazëm sepse ishin anti-Husein. Gabimi tjetër i zyrtarëve në Uashington ishte mendimi që shembja e ushtrisë irakene do ishte shembja e rezistencës suni. Me këto mendime Amerika do kishte fare pak vështirësi nga sunit në veri, aspak vështirësi në zonat kurde, por do vihej përballë një sfide nga Irani në jug.

Realiteti u tregoi gabimet. Në veri nuk e kaluan lehtë. Përkundrazi, një luftë e planifikuar guerrile filloi pas rënies së Bagdadit dhe vazhdon akoma. Sikur kjo luftë të ishte përhapur në rajonet shiite, ose po të kishte filluar në jug një intifadë me demonstrata në masë, pozicioni amerikan do ishte jashtëzakonisht i vështirë, për mos të thënë i pambajtshëm. Shiitët bënë disa protesta për të shfaqur aftësitë e tyre para amerikanëve, po nuk u ngritën në masë. Në përgjithësi kanë luajtur një lojë në pritje -- duke forcuar organizimin e tyre, me ca përpjekje midis grupeve të brendshme, por vigjilentë në pritje. Gjëja më interesante, në vend që ta luftonin pushtimin amerikan, ata bënë thirrje për përfundimin e tij ndërsa merrnin pjesë në qeverisjen e sponsorizuar nga amerikanët.

Çelësi i shpjegimit është Irani.
vijon kur të kem kohë të përkthej pjesën tjetër
 

Darien

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

vijon nga më sipër

Çelësi i shpjegimit është Irani. Irani ka një problem gjeopolitik që e ka patur prej shekujsh: rreziqet mund t'i vijnë nga veriu, nëpërmjet Kaukazit, si edhe nga Perëndimi, nga çfarëdo krijese politike egziston në pellgun e Tigrit the Eufratit. Kur janë aktive rreziqet nga të dy krahët, siç ishin gjatë Luftës së Ftohtë, Irani ka nevojë për mbështetje nga jashtë, dhe kjo mbështetje shpesh kthehet në dominim. Ëndrra e Iranit është që të jetë i sigurtë nga të dy krahët. Rrallë ndodh kjo.

Fundi i Luftës së Ftohtë ka krijuar një zonë pa stabilitet në Kaukaz, gjë që në fakt e ndihmon Iranin. Kaukazi është në kaos, po nuk ka fuqi të madhe perandorake gati për t'u futur në Iran nga ai drejtim. Për më tepër, rreziku nga Iraku u zhduk pothuajse në të njëjtën kohë, kur Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e Luftës së Gjirit Persik e mundën dhe neutralizuan një pjesë të mirë të forcave ushtarake irakene. Kjo krijoi një periudhë të paparë sigurie për Iranin, të cilën e shfrytëzoi për të rindërtuar forcat e armatosura dhe për të hedhur hapa përpara në zhvillimin e armëve bërthamore.

Megjithatë, interesi i vërtetë i Iranit nuk është neutralizimi i Irakut; kjo mund të ndryshojë kollaj. Interesi i vërtetë është dominimi i Irakut. Një Irak nën kontrollin e Iranit ka dy rrjedhoja: Së pari, i vetmi rrezik mund të vijë nga veriu dhe Irani mund t'i kushtojë vëmendje mbrojtjes në atë drejtim; së dyti, do e bënte Iranin fuqinë më të madhe vendase në Gjirin Persik. Si rrjedhojë, po të vijnë në fuqi në Irak grupe të sponsorizuara nga Irani, apo thjesht miqësore me Iranin, do ndryshojë shumë situata gjeopolitike në rajon.

Fillimisht, kjo ishte e kundërta e dëshirave të ShBA-së. Një nga arsyet për të pushtuar Irakun ishte aftësia për të kontrolluar më mirë Iranin. Por lufta guerrilase në veri ka krijuar një realitet të ri për Uashingtonin. Çështja e çastit nuk është më zbatimi i forcës në rajon, por qetësimi i Irakut. Ambiciet e prillit ia kanë lënë vendin realitetit të shtatorit. ShBA-ja ka nevojë për një forcë vendase që të kryejë shumicën e punës për qetësimin e Irakut. Grupet shiite e kanë mbajtur jugun pak a shumë të qetë, dhe ka të ngjarë që do ua kishte qefi të nxirrnin inatin në veri të Bagdadit. Sigurisht që kanë më shumë mundësi për sukses në qetësimin e Irakut. Nuk është më puna ç'dëshiron të bëjë Amerika, po çfarë ka mundësi të bëjë.

Një ide ishte që Shtetet e Bashkuara të sponsorizonin një revoltë masive të rinisë në Iran. Në fakt, inteligjenca amerikane u dha mbështetje studentëve disidentë që kishin një plan të tillë. Forcat e sigurimit iranian i shtypën këto përpjekje pa u munduar shumë, dhe kështu i dhanë fund çdo shprese amerikane se mund ta ndryshonin Iranin nga brenda. Edhe sikur të ishte e mundur kjo, nuk ka për të ndodhur kurrsesi në kohë për të zgjidhur problemet amerikane në Irak apo në luftën kundër al-Kaedas. Pra është e qartë që Amerika duhet të merret vesh me udhëheqjen e Iranit, e cila mban çelësin e organizimit të shiitëve në Irak.

ShBA-ja është futur në negociata të hapura dhe të fshehta me Iranin për shumë çështje, por bisedimet nuk kanë përparuar aq sa të t'i sjellin ndonjë përfitim të madh. Problemi nuk është puna iraniane për armë bërthamore. Irani manovroi që inspektorët nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike panë uranium të cilësisë së lartë, të mjftueshme për armë bërthamore, gjatë një inspektimi para pak ditësh. Ky është një fakt që mund ta përdorin me përfitim gjatë bisedimeve.

Ashtu si dhe Koreja e Veriut, udhëheqësit iranianë e dinë që armët bërthamore e kanë vlerën më të madhe në bisedime sesa në luftë. Mungesa e simetrisë çon në shkatërrimin e kërcënimeve bërthamore. Me fjalë më pak diplomatike, Irani duhet ta mendojë që ShBA-ja -- ose Izraeli, kush të ndihet më i kërcënuar i pari -- do ia shkatërrojnë armët bërthamore sapo të fillojnë të bëhen kërcënim real. Përdorimi i armëve bërthamore do sillte një kundërgoditje që do e zhdukte Iranin nga faqja e dheut.

Teherani ka lënë të kuptohet që programi bërthamor është i hapur kur vjen puna tek armatimet. Zyrtarë iranianë kanë dhënë shenja që janë të gatshëm të inkurajojnë shiitët të shtojnë bashkëpunimin me forcat amerikane. Çështja është nëse do kalojnë nga bashkëpunimi pasiv në atë aktiv, me ndihmë konkrete për shtypjen e sulmeve kundër amerikanëve. Këtë vijë nuk e kanë kaluar, dhe nuk është e qartë nëse Amerika dëshiron që ta kalojnë. Amerikanët kanë nevojë për ndihmë, por dominimi i Irakut sjell fuqi të madhe në Gjirin Persik. Para pak vitesh, mendimi i Arabisë Saudite do kishte shumë rëndësi; tani, ka më pak. Në Uashington e dinë që një marrëveshje e tillë krijon probleme për ta në të ardhmen, por edhe tani kanë probleme boll.

Ndarja Suni-Shiitë përcakton shumë gjëra në botën islame. Konflikte të bazuara në këtë ndarje do largonte ca vëmendjen që i kushtohet Amerikës: në qoftë se Irani do punonte kundër al-Kaedas, kjo do të kishte goxha vlerë për Uashingtonin, po jo aq sa bashkëpunimi pa rezervime i Arabisë Saudite. Me negociatat Amerikano-Iraniane në sfond, mendohet se sauditët, të tmerruar nga triumfi i mundshëm i Iranit, do veprojnë me panik për të shtypur ekstremistët në mbretërinë e tyre. Kjo e ka vonuar vendimin amerikan, siç e ka vonuar dhe frika që një marrëveshje me Iranin do i hiqte tapën shishes dhe do i jepte liri xhindit. Frika tjetër është që Irani humbet durimin dhe inkurajon demonstrata në jug të Irakut, dhe amerikanët mund të mos dinë nga t'ia mbajnë.

Për gjithë këto arsye, vdekja e al-Hakimit, udhëheqësit të SCIRI-t (Këshilli Suprem për Revolucionin Islamik në Irak), paraqet një pikë kthimi. Cilëtdo që ta kenë vrarë, shiitë apo suni, vdekja e tij u merr Iranianëve një aleat kyç dhe bën më të dukshëm rrezikun e vonesës. Kjo mund ta shtyjë Iranin që të ofrojë ndonjë gjë më tepër në marrëveshje me Amerikën, e cila ka nevojë për ndihmë sa më shpejt. Një marrëveshje e këtij lloji mund të mos bëhet kurrë formale me dokumenta. As politika amerikane, as ajo iraniane, nuk e kapërdijnë dot kollaj një aleancë të hapur. Nga ana tjetër, bashkëpunim i fshehtë midis amerikanëve dhe iranianëve ka ndodhur dhe më parë. Në këtë rast, bashkëpunimin e shef dhe qorri po të ndodhë, mobilizimi në forcë i shiitëve për të vendosur paqen në gjithë Irakun s'ka si të fshihet. Por retorika do vazhdonte si tani, si midis armiqve.

Me situatën e tanishme skenari më i mundshëm duket ky: Uashingtoni sjell Irakun e veriut nën kontroll me ndihmën e Iranit dhe fiton luftë të brendshme në botën myslimane. Irani ngadalëson zhvillimin e armëve bërthamore dhe fiton dominimin e Irakut. ShBA-ja merr gjithë përfitimet e menjëhershme ndërsa Irani merr ëndrrën e vet historike. Kur Ruzvelti mund të bashkohej me Stalinin kundër Hitlerit, dhe Niksoni me Maon kundër Brezhnjevit, një bashkëpunim i këtij tipi nuk është i paparë në historinë amerikane. Pa dyshim, secila qeveri do e ketë të vështirë të shpjegojë çfarëdolloj bashkëpunimi brenda vendit të saj.
 

Darien

Primus registratum
Re: analiza strategjike dhe gjeopolitike

ky shkrim është vazhdim logjik i shkrimit të mëparshëm Aleancë që nuk pritej -- do e filloj me një përmbledhje të shkurtër; nqs nuk ju kujtohen hollësitë, ju rekomandoj të lexoni më sipër

Bashkëpunimi Pa Zhurmë

Më sipër paraqita idetë e STRATFOR (www.stratfor.com) që ShBA-ja ishte e detyruar të bashkëpunonte me Iranin, megjithëse nuk e kishte me qejf këtë ide. Nga ana tjetër, Iranit i interesonte një bashkëpunim (jo aleancë) me amerikanët, por do e vononte bashkëpunimin që të përfitonte sa më shumë të ishte e mundur nga negociatat. sidoqoftë, vonesa nuk mund të ishte shumë e gjatë sepse amerikanët do detyroheshin të gjenin rrugëzgjidhje tjetër (ndoshta bashkëpunim me Arabinë Saudite, po nuk dihej me siguri).

Tani kalojmë tek lajme të ndryshme që tregojnë se si këto ide u shpalosën në realitet.

Khatami mbështet Këshillin Qeveritës të Irakut
Në 17 nëntor 2003, presidenti i Iranit deklaroi, "Ne njohim Këshillin Qeveritës të Irakut dhe besojmë se është në gjendje, me ndihmën e popullit iraken, të administrojë vendin dhe të marrë masa që çojnë drejt pavarësisë."

Administratori amerikan Paul Bremer dhe Këshilli Qeveritës arritën një marrëveshje për transferimin e pushtetit në duart irakene në qershor 2004. Khatami deklaroi pozitën e Iranit në lidhje me këtë duke thënë, "Kjo marrëveshje do të ndihmojë rindërtimin dhe sigurinë e Irakut."

Pra, Irani njeh një trup qeveritës që është akuzuar se është kukull e amerikanëve, dhe mbështet planin amerikan për transferimin e pushtetit. Bashkëpunim i këtij niveli nuk është parë që kur Amerika dhe Kina koordinuan veprimet për të plotësuar izolimin e bllokut sovjetik, veçanërisht të Bashkimit Sovjetik. I vetmi ndryshim është që këtë radhë nuk pati zhurmë në shtyp. Deklaratat iraniane nuk u raportuan në radio dhe televizor, dhe gazetat u kushtuan vetëm pak fjalë në faqet e brendshme.

Duhet patur respekt për Iranin. Në të njëjtën ditë që deklaruan një ndryshim themeltar në pozicionin e tyre gjeopolitik, hodhën edhe një bombë tymëse për programin e tyre bërthamor. Mos keqkuptoni, nuk po e akuzoj Iranin për gënjeshtra; po vë në dukje që dinë të luajnë mirë telat e shtypit dhe televizionit botëror. Nga njëra anë bëjnë një deklaratë të thjeshtë, nga ana tjetër u hedhin një copë mishi të freskët reporterëve. Kush do shkruajë për bukë me lakra kur mund t'i ngulë dhëmbët në mish?

Më lart shkrujta që rruga e armëve bërthamore nuk është e arritshme për Iranin në situatën e sotme botërore. Më poshtë do shohim një artikull tjetër në lajme që tregon se deklaratat ishin thjesht bombë tymëse.

Si përfundim, Amerika më në fund fiton mbështetjen e vendasve për të shtypur luftën guerrilase në trekëndëshin sunni të Irakut. Shiitët do ndihmojnë, dhe me dëshirë biles sepse janë abuzuar për shumë vite, por nuk ishin të gatshëm ta jepnin këtë ndihmë vetëm për të ndihmuar Amerikën. Përsëri, lëvizje e bukur. Kështu luhet loja e pushtetit. Nuk e konsideroj gjë të keqe sepse përfitimi nuk është vetëm për një dorë njerëzish në qeverisje. Po të ecin punët si duhet në vitet që vijnë, shumica e irakenëve do përfitojnë nga këto hapa.

Kush lexon anglisht mund të shkojë tek ky artikull nga Asia Times për të parë më tepër informacion rreth ideve më sipër. Nuk është direkt nga kjo pikëpamje dhe nuk pëërqëndrohet tek këto që po them unë, po duhet t'ju japi një ide që nuk po i shpik nga mendja fjalët më sipër. Në fund të fundit, një pikëpamje tjetër nuk ju bën dëm; vetëm mos besoni verbërisht, as artikujt në shtyp, as këto që shkruhen këtu.

/pf/images/graemlins/smile.gif

...vijon
 
Top