Re: Hyjnia femerore dhe dita e sotme!
Arab duhet te formohet nga rrenja ‘r-b’, qe nenkupton “levizjen”. Eshte e veshtire, por jo e pamundur, qe ‘b-r’ pas nje metateze gjuhesore, te trasormohet ne ‘r-b’: pra nga arab – arb – rb ne arab-arb-br, edhe pse eshte forma ‘rb’ semantikisht levizese. Meqenese eshte bere e modes neonacionaliste, rrugetimi i kundert me cdo rregull gjuhesore dhe historik, mund te spekullojme ne lidhje me fjalen ‘arber’: meqenese i perket nje substrati ilir dhe meqenese edhe ‘araba-karroca’ qenka hittito-ilire, edhe ‘arber’, me rrenje ‘rb’ na shpie tek fenomeni i paqendrueshmerise te vendbanimeve, pra tek nje popull endacak. Kjo tregon sa e lire eshte fantazia dhe sa mire misheron efektin bumerang, ku nje fjale ne favor te renjeve ilire mund te shpike nje nomadizem arberesh, e keshtu i japim te drejte shovinizmit fqinj. Ja perse duhen rregullat dhe ligjet gjuhesore.
Duke u rikthyer tek arabet, doja te saktesoja qe hera e pare e dukshmerise se tyre ne histori i perket vitit 853 para K, ne Kronikat Asire, qe perkon me periudhen e mbretit Salmanasar III. Behet fjale per nje beteje te famshme ku mori pjese dhe nje prijes me emrin Gindib ul Arbaja, pra Xhindib Arabi. Nje shekullme vone, dokumentat citojne “sharrat aribi” ose “Mbreteresha e arabeve” me emrin Zabìbè. Arab gjenden ne Mbreterine e Petres ku pervec popullsise arabofone, dokumentet flasin edhe per prijes arab te kesaj mbreterie nabateje; po keshtu per arab flitet ne mbreterine e Palmires, ne Mbreterine e Hatres, ne afersi te Edesses etj, te gjitha keto ne fillimet e shekullit te I dhe II pas K. Michael Mcdonald ka renditur disa alfebete: safaitik, tajmanian, dumaitian, hismajan, tamudian.
Herodoti flet per arabet ne Istorie, Libri III, ku citon edhe nje hyjni antike te ketij populli, me emrin Al-ilat. Verehet qarte parashtesa tipike arabe “al”, e ndodhur edhe ne dokumenta assire te kater shekujve perpara Herodotit, si p.sh fjala “a-na-qa-ti”, qe identifikon devene femer, pra “al nāqāt” ne gjuhen arabe.
Si vendbanime jane te njohura nga Bibla: Taymā, Dedān, Khaybar; gjithashtu te njohura jane: Dūmat el Gāndal, Tabūk, Yathrib. Oborri mbreterore i Nabunaid-it te Babilonise, ne gjysmen e shekullit te VI para K, u trasferua ne Taymā; vete Nabunaid pohon qe ka vene nen kontroll Dedān, Khaybar dhe Yathrib, duke themeluar edhe nje koloni. Pra nuk ndodhemi perballe nje popullsie te paorganizuar. Studiues si Graf, Mcdonald, Grouchevoy, Fahd dhe Restö, kane kundershtuar stereotipin e beduinit endacak dhe grabiqare. Jo te gjithe arabet e burimeve historike jane nomade, pra josedentare. Sipas Free, Dostal, Caskel dhe Restö, nomadizmi eshte nje fenome i njohur me vone, evidenton Daniele Mascitelli. Graf dhe Mcdonald qe kane studjuar mbishkrimet safaitike, paraqesin nje realitet gjuhesore shume kompleks me shekujve V para K. dhe daljes vendimtare te arabeve ne histori, ne shekullin e VI pas K. Nuk eshte nomadizmi i paster qe karakterizon kete popullsi, por nje forme nomadizmi sezonal qe lidhet me blegtorine.
Ka nje periudhe te erret mes shekujve II dhe IV pas K. deri ne Mbreterine Himjarite qe unifikon Arabine jugore deri ne periudhen Islame.
****
Karroca hittite dokumentohet per here te pare nga mbreti Anitta, ne shekullin e XVII para K. Nderkohe egjiptianet kishin njohur karrocen e luftes qe ne “dyndjen” e popullsive qe i dhane jete periudhe se ashtuquajtur Hyksos: “Hyk” = mbret, dhe “sos” = bari, pra “mbreterit barinj”. Termi ne fakt eshte helen sepse egjiptianet i quajten “h(i)k kh(a)s(e)”, sic thote Alan Gardiner, qe perkthehet si “udheheqes fisi i nje vendi te huaj”, qe nga Mbreteria e Mesme “u perdor per te evidentuar udheheqesit beduin” – shkruan Gardiner ne ‘La Civiltà Egizia’ fq. 144. Te dhenat arkeologike flasin per emra si “Anat-her” apo “Ya’ko-her”, ku i pari deshmon qarte hyjnine semite Anat. Per me teper, egjiptianet, i percaktonin invazoret me termin “’Aamu”, qe ne nje periudhe me te hershme nenkuptonte rober lufte dhe skllave nga Palestina. Pra ndodhemi perballe nje popullsie semite te pjeses lindore te detit te Kuq, nga te cilet egjiptianet pervetesuan perdorimin e karroces. Periudha e Hyksosve perkon me fundi e dinastise se XII, me mbarimin e sundimit te faraonit Sobekneferu (rreth 1790-1786), fillimi i shekullit te XVIII. Kjo dyndje nga ku egjiptianet u perballen me kete mjet ushtarak, eshte nje shekull me e hershme se kronika e Annites. Ky i fundit ishte djali i Pitnes, qe mendohet se mbreteroi rreth viteve 1750 para K. Nese Hykos jane me te hershem dhe ato sollen karrocen ne Egjiptin faraonik, si mund te jete karroca shpikje hittite? Duhet theksuar gjithashtu se, hittitet u afruan gjeografikisht me egjiptianet ne betejen e Kadeshit, ne Sirine e sotme; ndersa sundimtaret Hyksos i takojne nje zone me te afert me Egjiptin. Karroca e perdorur nga keta popullsi, ne kontakt me te hershem me egjiptianet, ka gjasa te jete evolim i karroces se pare sumere. Kjo e largon edhe me tej autoresine hittite nga karroca.
Per te bere lidhjen e fjales “arab” me karrocen nuk mjafton vetem fakti se kjo e fundit leviz ashtu si domethenja e rrenjes “rb”. Si fillim duhet nje sqarim i faktuar i vijushmerise hittito-ilire te pakten gjuhesisht; se dyti, qe hittitet me “araba” percaktonin karrocen; se treti, qe karroca ishte shpikja e tyre. Pa dashur te aventurohem tek te parat, karroca eshte shpikje sumere. Mos te harrojme qe Hena dhe Dielli, per egjiptianet, banoret e Mesopotamise, etj, krahasohen me karrocen si fuqi levizes, ose terheq Hyjnine. Duke bere krahasime te tilla karrocash me popuj, rrezikojme te krahasojme edhe popuj me Hyjni. Fillimisht karroca per sumeret ishte mjet trasporti. Meqenese e shkpiken ato, besoj se edhe e emertuan ne gjuhen e tyre, qe shpresoj te mos jete fjala ilire (!!) “araba” sepse u shnderruam ne semite edhe ne!
****
Logjika e lidhjes se sistemit patriarakal me devijimin maskilist te Hyjnine qendron ndoshta ne prehistori, por arabet dokumentohen, pra jemi ne periudhen historike te mijevjecarit te pare para K., ku matriarkati ka perenduar me kohe ne shoqerite e Lindjes se Mesme dhe ato satelite. Gjithashtu, arabet duke qene gjysem nomad apo nomad, sic edhe u paraqiten me lart, jetonin me blegtori dhe lufte. Kjo imponon nje rol mashkullore qendrore ne shoqeri, e per rrjedhoje edhe dominim te Hyjnive maskiliste, gjithmone nese eshte e vertete qe rendi socio-seksual vendos mbi llojin e Hyjnise. POR, perballe nje realiteti ku dominon figura mashkullore dhe nje jete economike dhe politike te bazuar ne supremacine mashkullore, perendi si al-Uzzā dhe al-Lāt, apo edhe Mānat, teresisht femerore dhe me te adhuruarat e arabeve proto islam, hedhin poshte logjiken, qe pretendon se me fuqizimin e mashkullit humbet vlere Hyjnia femer. Dalja ne skene e Islamit nuk perkon me nje fuqizim te mashkullit, kalim ky, i rrealizuar shume shekuj me perpara, qe me perdorimin e armeve dhe themelimin e raporteve te bazuara tek forca, pra menjanimi i femres ne shoqeri.