"Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

[Nemo]

"Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Pershendetje!

Do te doja t'ju pyesja se si formohen ne gjuhen shqipe fjalite qe kane me shume se nje fjale pyetese. A duhen te ndodhen ne fillim te fjalise (se varur ose te pavarur) te gjithe ato (sh. 1 dhe 2), si psh. ne rusishten ose bullgarishten, apo vetem nje (sh. 3 dhe 4), si psh. gjermanisht ose neogreqisht? Ja disa shembuj te te dy varianteve qe i kam gjetur ne internet:

1.(nga http://presheva.com/luginael-letervellaut070803.html)
duhet t’a kesh parasysh se ketu eshte Serbi dhe kuptoje mire se kush kujt i sherben me teper ata neve apo ne atyre
2.(nga http://www.freewebs.com/shqiperia/kosovadr.htm)
Nga ketu dihet fare mire dhe kuptohet se kush kujt i ka borxh territore
3.(nga http://lajmet.com/Analiza/Nexhat_KITA-29-Qershor-03.html)
Eshte e njohur se ne keto shtete nuk dihet se kush po i jep kujt mandat veprimi - mafia shtetit, apo shteti mafias
4.(nga http://www.alb-net.com/pipermail/alb-club/Week-of-Mon-20010618/009447.html)
Askujt nuk i hyn ne pune se kush i ngjan kujt e kush sillet si kush

Atehere psh. si mund te perkthehet sipas jush "Who buys what?" (ndoshta ka me shume se nje variant te sakte ne gjuhen shqipe ose kjo varet nga dialekti)?
Kush cfare blen?
Cfare kush blen?
Kush blen cfare?
Cfare blen kush?

Edhe si perkthehet "I don't know who buys what"?
Nuk e di (se) kush cfare blen
Nuk e di (se) cfare kush blen
Nuk e di (se) kush blen cfare
Nuk e di (se) cfare blen kush

 

[SI TJETRI]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Dy fjale pyetese perdoren vetem per pyetje te zhdrejte.Nuk mund te kete dy fjale pyetese per pyetje te drejte[d.mth. jane te paperligjura,por dhe pa kuptim logjik te kapshem].Dy fjale pyetese i gjen te fjalite e varura me vlere kundrinore. "Kush cfare blen?"eshte e paperligjshme,se nuk eshte fjali e varur me vlere kundrinore,se eshte pyetje e drejte..Mund te thuhet"une e di kush çfare blen".
Sa i perket rendit te fjaleve,fjalet pyetese kane rend te ngulitur ,qendrojne ne krye te fjalise,qofshin edhe dy fjale pyetese si ne pyetjet e zhdrejta[fjalite kundrinore].D.m.th."Une e di kush cfare blen"e jo"une e di kush blen cfare".
A ka ndonje gjuhe,ne te cilen te mund te perdoren dy fjale pyetese per pyetje te drejte[ne nje fjali jokundrinore]?

 

[zog]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Fillimisht postuar nga SI TJETRI:
[qb] ..Mund te thuhet"une e di kush çfare blen".
[/qb]

mund te thuhet VETEM, menyre pyetese: kush e di, çfare blej une? ose menyre pohuese: Une e di çfare blejne bota (te tjeret).

nemo, shembujt e paraqitur paraqesin nje gjuhe te dobet, per me teper te parregullt ne sintakse. gjithashtu vertetojne ate, qe shqipja nuk zoterohet mire nga shqiptaret.

duhet t’a kesh parasysh se ketu eshte Serbi dhe kuptoje mire se kush kujt i sherben me teper ata neve apo ne atyre


kjo me qarte e drejt do te bente keshtu:

- duhet patur parasysh si dhe kuptuar, ne Serbi, midis ne dhe tyre, nuk dihet cili cilit i sherben me teper.

 

[alinos]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

fjalia e nemos ne shqipe te rregullt gramatikisht:

kush i sherben kujt

per arsyen e thjeshte se kush eshte kryefjala, ndersa kujt eshte kundrinor i zhdrejte.

Qendron ajo qe thote Sitjetri, dmth nuk mund te kete dy peremra pyetes ne nje ligjerate te drejte, por vetem ne ate te zhdrejte. Dhe ne anglisht eshte e njejta gje:
I know who buys what nuk eshte pyetje e drejtperdrejte.
Si rrjedhim ne shqip do ishte:
Une e di se kush blen cfare.

Blen eshte forma veprore dhe si kryefjale vetem kush mund te paraqitet duke qene ne rasen emerore, ndersa cfare sherben si pyetje ne rasen kallezore, dhe ne sintakse do te ishte kundrinor i drejte.
Ne shqip rendi i fjaleve ne fjali eshte me i luhatshem se ne gjuhe te tjera si anglishtja, kjo per vete faktin se fjalet kane forma te ndryshme gramatikore, te dukshme nepermjet mbaresave per funksionet qe luajne ne fjali. Megjithate nje rend do ishte:
kryefjale(emer, peremer, togfjalesh etj) + kallezues (folje) + kundrinor i drejte/i zhdrejte/kallezuesor (emer, peremer, togfjalesh) + rrethanor te llojeve te ndryshme (ndajfolje, emer + parafjale etj).
Rrethanoret i gjejme dhe ne fillim te fjalise, si edhe fill pas kallezuesit.

 

[zog]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Fillimisht postuar nga *alinos*:
[qb]Si rrjedhim ne shqip do ishte:

Une e di se kush blen cfare.
[/qb]

me fal po kjo fjali s'ka llogjik, asnje shqiptar s'do te kuptonte çfare shpreh ose kerkon te shprehe.

KUSH dhe ÇFARE nuk mund ti perdorni si ja u do zemra.

forme e regullt eshte: Une e di, [qb]kushdo[/qb] blen [qb]çfaredo[/qb].

ps; gjuha shqipe eshte aq e pasur ne fjale e shprehje qe s'ka nevoje per huazime bidon nga anglishtja ose gjuhe te tjera koti.
e keqja eshte se kosovaret e zoterojne po aq mire sa serbishten. kjo i shtyn te kerkojne spontanisht forma te reja "letrare". mesoni pleq gjuhen e Fishtes dhe flini te qete.

 

[Diavolessa]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

A nuk mund te behen me mire dy fjali te shkurtera?!
Vallai edhe pa dit hic gramatiken do tingellonte me bukur!
Pse duhet me deformu gjuhen kot me kot s'e kuptoj!

 

[Nemo]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Rusisht "Kto chto pokupaet?" - fjale pas fjale eshte "Kush cfare blen?" - tingellon mjafte mire dhe eshte e kuptueshme, edhe folesit e anglishtes me thone se "Who buys what" eshte e rregult si fjali jokundrinore. Por psh. italishtja s'ka pyetje te tipit te tille fare.

 

[SI TJETRI]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Fillimisht postuar nga zog:
[qb]

Fillimisht postuar nga SI TJETRI:
[qb] ..Mund te thuhet"une e di kush çfare blen".
[/qb]

mund te thuhet VETEM, menyre pyetese: kush e di, çfare blej une? ose menyre pohuese: Une e di çfare blejne bota (te tjeret).

nemo, shembujt e paraqitur paraqesin nje gjuhe te dobet, per me teper te parregullt ne sintakse. gjithashtu vertetojne ate, qe shqipja nuk zoterohet mire nga shqiptaret.

duhet t’a kesh parasysh se ketu eshte Serbi dhe kuptoje mire se kush kujt i sherben me teper ata neve apo ne atyre


kjo me qarte e drejt do te bente keshtu:

- duhet patur parasysh si dhe kuptuar, ne Serbi, midis ne dhe tyre, nuk dihet cili cilit i sherben me teper. [/qb]

"Kush e di çfare blej une"fjalet pyetese nuk jane ne te njejten fjali,ndaj nuk ka te beje me problemin qe u shtrua per diskutim.Ndersa"Une e di cfare blejne bota""bota"nuk eshte fjale pyetese.

 

[SI TJETRI]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Fillimisht postuar nga SI TJETRI:
[qb] Dy fjale pyetese perdoren vetem per pyetje te zhdrejte.Nuk mund te kete dy fjale pyetese per pyetje te drejte[d.mth. jane te paperligjura,por dhe pa kuptim logjik te kapshem].Dy fjale pyetese i gjen te fjalite e varura me vlere kundrinore. "Kush cfare blen?"eshte e paperligjshme,se nuk eshte fjali e varur me vlere kundrinore,se eshte pyetje e drejte..Mund te thuhet"une e di kush çfare blen".
Sa i perket rendit te fjaleve,fjalet pyetese kane rend te ngulitur ,qendrojne ne krye te fjalise,qofshin edhe dy fjale pyetese si ne pyetjet e zhdrejta[fjalite kundrinore].D.m.th."Une e di kush cfare blen"e jo"une e di kush blen cfare".
A ka ndonje gjuhe,ne te cilen te mund te perdoren dy fjale pyetese per pyetje te drejte[ne nje fjali jokundrinore]? [/qb]

 

[SI TJETRI]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Fillimisht postuar nga zog:
[qb]

Fillimisht postuar nga *alinos*:
[qb]Si rrjedhim ne shqip do ishte:

Une e di se kush blen cfare.
[/qb]

me fal po kjo fjali s'ka llogjik, asnje shqiptar s'do te kuptonte çfare shpreh ose kerkon te shprehe.

KUSH dhe ÇFARE nuk mund ti perdorni si ja u do zemra.

forme e regullt eshte: Une e di, [qb]kushdo[/qb] blen [qb]çfaredo[/qb].

ps; gjuha shqipe eshte aq e pasur ne fjale e shprehje qe s'ka nevoje per huazime bidon nga anglishtja ose gjuhe te tjera koti.
e keqja eshte se kosovaret e zoterojne po aq mire sa serbishten. kjo i shtyn te kerkojne spontanisht forma te reja "letrare". mesoni pleq gjuhen e Fishtes dhe flini te qete. [/qb]

"Une e di ,kushdo blen cfaredo"Mos ka kuptim tjeter nga kuptimi qe deshirohet.

 

[SI TJETRI]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Fillimisht postuar nga Nemo:
[qb] Rusisht "Kto chto pokupaet?" - fjale pas fjale eshte "Kush cfare blen?" - tingellon mjafte mire dhe eshte e kuptueshme, edhe folesit e anglishtes me thone se "Who buys what" eshte e rregult si fjali jokundrinore. Por psh. italishtja s'ka pyetje te tipit te tille fare. [/qb]

Na thuaj Nemo, mos lihet e nenkuptuar fjalia drejtuese ne shembujt qe solle[ne anglisht e rusisht].Nese lihet e nenkuptuar fjalia drejtuese,fjalite ne te cilat ndodhen fjalet pyetese dalin kundrinore.

 

[SI TJETRI]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Them "fjali kundrinore",sepse te shumten e herave fjalite qe kane dy fjale pyetese jane kundrinore.Perndryshe ,keto fjali[qe kane dy fjale pyetese]qellon te jene kryefjalore,si ne shembujt kur fjali drejtuese ka berthame kallezuesore foljen"interesoj"-"Ate e intereson kush ke e pershendet"

 

[SI TJETRI]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

kur fjali drejtueseduhejkur fjalia drejtuese.

 

[Nemo]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Pra, me sa e kuptova une, shqip fjalite me dy fjale pyetese jane te mundeshme vetem si fjali te varura, ndryshe nga anglishtja dhe rusishtja.

Po cilin rend do te kene keto fjale pyetese ne ndonje pyetje te zhdrejte: kush-cfare-folja apo kush-folja-cfare? Sipas *alinos* varianti i dyte qenka i sakte.

A eshte e vertete se gjithe fjalet pyetese (pse, si, ku, kur etj.) sillen si kush dhe cfare?

Edhe a ka rendesi rendi relativ i ketyre fjaleve? Dmth. a jane te mundeshme edhe rendi "kundrina(cfare)-kryefjala(kush)", apo vetem "kryefjala-kundrina"?

Ndoshta dikush nga ju do te kishte mundesi te harxhonte pak kohe e te vleresonte ca shembuj ne kete web faqe ? Po, e di se shumica e shembujve nuk mund te thuhen fare. Pergjigjet perpunohen automatikisht.

 

[zog]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Fillimisht postuar nga SI TJETRI:
[qb]Une e di ,kushdo blen cfaredo" Mos ka kuptim tjeter nga kuptimi qe deshirohet. [/qb]

cili pra eshte kuptimi desheruar. kur per diçka si: "Une e di se kush blen cfare" themi ska kuptim", te gjitha menyrat e tjera te pershtatjes, PATJETER qe kane KUPTIM TJETER.

 

[Diavolessa]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Por psh. italishtja s'ka pyetje te tipit te tille fare.

Cna duhet italishtja , rrusishtja apo gjuhet e tjera!

Nejse... ja nje ne italisht:

A fare che? ----> Bej,cfare?

 

[Nemo]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Por nuk eshte "Kush dhe cfare blen?" me mire sa "Kush cfare blen?" ?

 

[Nemo]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Edhe cfare mendoni per "Cili lexues cilin liber lexon?" ose "Cili lexues lexon cilin liber?"?
Gjithashtu jane te mundeshme vetem si pyetje te zhdrejta apo jo?

 

[zog]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

problemi eshte qe pyetje te tilla mbeten pa pergjigje. ngaqe ka dy te panjohura, nuk dime lexuesin, por nuk dime dhe librin.

dhe llogjikisht kur nje pyetjeje nuk i jepet dot NJE pergjigje e çfaredoshme, bile as shume pergjigje, eshte e kote ta formulosh. perveçse kur behet me QELLIM.

cili eshte ky qellim?

mendoj se dhe ne gjuhet e huaja, forma te tilla perdoren per te treguar RREMUJE dmth nje gjendje ku s'njeh i pari te dytin, ose situate te nderlikuar e cila do te kerkoje shume pune e studim per ti dhene drejtim.
ne fregjisht kemi "QUI FAIT QUOI". KUSH BEN ÇFARE.
kjo mund te perdoret dhe si pyetje, prej se ciles ne fakt nuk presim pergjigje, por vetem kerkojme te tregojme gjendjen e pashprese perpara se ciles ndodhemi, ngaqe e gjitha eshte enigme.

pyetjen "cili lexues cilin liber lexon?" une do ta formuloja keshtu: secili lexues cilin liber lexon? kjo mund te kete pergjigje nga pritesi. lexuesi X lexon librin Y, lexuesi B lexon librin A, e me rradhe ai mund ti pershkruaje te gjithe lexuesit qe ndodhen ne nje salle te bibliotekes.

ndersa kur duam te perdorim lokucionin CILI CILIN, nga kjo ne s'presim pergjigje, sepse e thame eshte e pamundur nje gje e tille. shembell.

drejtori shkolles, hyn ne nje klase dhe sheh nxenesit e okupuar ne menyre te rremujshme. atehere ai i drejtohet mesuesit: ç'behet ketu, CILI CILIT i sherben? ose CILI CILIN ndihmon. ose QUI FAIT QUOI? .........KUSH BEN ÇFARE?

pra VETEM ne gjendje te tilla, me sa duket, forma te tilla mund te perdoren. megjithese ne s'na eshte mesuar veshi, sidomos shqiptaret qe s'dine gjuhe te huaja, nuk do te kuptojne se per se flitet.

 

[Nemo]

Re: "Kush çfarë blen" apo "Kush blen çfarë"?

Faleminderit per sqarime. Por a je dakort, zog, se keto shprehje permiresohen nese perdoren si pyetje te zhdrejta, sic na thone SI TJETRI dhe *alinos*?

Edhe le te konsiderojme situaten e tille: ka shume njerez ne nje shesh, dhe dikush degjoi se u be nje perleshje. C'mund te pyes ai? a) Nese ka nder mend vetem nje pale dhe interesohet te di se kush jane ata b) Nese ka nder mend se ka shume njerez qe godisnin njeri-tjetrin:


Kush ke goditi?
Kush dhe ke goditi?
Cili cilin goditi?
Cili cilin e goditi?

Edhe si Qui a acheté quoi? mund te perkthehet ne shqip ne ndonje menyre me te zakonshme per veshin e nje shqiptari se Kush cfare blen? ? Ndoshta Kush blen cdogje? ose Cfare blen secili? ?