scadarsko
Locus omnem
ZOJA E SHKODRES, PAJTORJA E SHQIPNISEKisha e Zojes se Shkodres bri Kalase Rozofat, ka qene nder kishat me te vjetra ne Shqiperi .Ne 25 prill 1993, vete Papa Gjon Pali II me Nene Terezen ndaluan tek rrenojat e kishes se dikurshme
Ne 1467, kur trupat osmane e mbanin Shkodren ne rrethim dhe kercenonin te cshenjteronin kishen, piktura u shkeput per mrekulli nga muri, u largua nga ndertesa dhe mori fluturimin drejt perendimit mbi detin Adriatik per ne Itali. E ndoqen dy shtegtare shqiptare, Gjorgji dhe De Sclavisi.
Nga Bardhyl Ukcamaj
Gjate periudhes se luftes se shqiptareve kunder pushtimit osman, per shkak te dhunes, te shkaterrimeve dhe per te mos iu nenshtruar sundimit te huaj, ne jeten shqiptare u shfaq dukuria e braktisjes masive te vendit. Masakrat e ushtrise osmane bene qe emigracioni te perfshinte te gjitha shtresat shoqerore.
Shqiptaret emigruan kryesisht ne Itali. Valet me te fuqishme te emigracionit te shqiptareve gjate kesaj periudhe ishin ne fund te shek. XIV gjate pushtimeve te para osmane, me 1415 1417 gjate pushtimit te disa keshtjellave te viseve bregdetare, me 1466 1467 gjate rrethimit te II dhe III te Krujes, pas vdekjes se Skenderbeut (1468), pas renies se Krujes, te Shkodres (1478 1479) etj.
Elita e shoqerise shqiptare te Kohes se Gjergjit te Madh u vendos ne te gjitha viset bregdetare lindore te Gadishullit Apenin, ne rajonet e Venedikut deri ne pjesen me jugore te tij (rreth 200 mije veta). Kesaj periudhe i perket edhe legjenda e shtegtimit teShejtores Zoja e Shkodres.
Kisha e Zojes se Shkodres bri Kalase Rozofat, ka qene nder kishat me te vjetra ne Shqiperi. Ajo ndodhej jashte mureve te kalase dhe brenda mureve rrethuese te kalase, mure keto qe kane mijera vjet te ndertuara. Kjo kishe e shenjte e mrekullive ka pasur ne shekullin e XV nje Figure te bukur, ne te cilen paraqitet Zoja me Krishtin e Vogel. Ne 1467, kur trupat osmane e mbanin Shkodren ne rrethim dhe kercenonin te cshenjteronin kishen, piktura u shkeput per mrekulli nga muri, u largua nga ndertesa dhe mori fluturimin drejt perendimit mbi detin Adriatik per ne Itali.
E ndoqen dy shtegtare shqiptare, Gjorgji dhe De Sclavisi. Largimi i kesaj Figure te Zojes nga Shkodra lidhet me nje inkursion te ushtrive te sulltaneve mbi Shkoder. Ky inkursion osman ka ndodhur ne kohen para rrethimit te pare te Shkodres (1478 1479). Shkodranet e shprehin ne kenge mjerimin qe pushtoi qytetin pas shtegtimit te Figures se Zojes dhe pushtimit osman: "Qysh at dite qe na u largove / Te tana te zezat na kan ra".
Ne Genazzano prane Romes u preh Figura e Zojes se Shkodres, me 25 prill 1467, ku u ngrit nje kishe per nder te saj, Kisha e Zojes se Keshillit te Mire (La Chiesa della Madonna del Buon Consiglio). Kjo mrekulli tronditi atehere zemrat e kristianeve. Qe prej asaj kohe, vendi i shenjte i Genazzano s ka qene pike shtegtimi per katoliket shqiptare. Rreth vitit 1700, nderimi i Zojes se Genazzano s u perhap edhe mes arberesheve te Kalabrise, ne vecanti ne San Benedetto Ullano, fale klerikut Stefano Rodota.
Riprodhime te figures se Zojes
Gjate shekujve kemi disa riprodhime te Figures se Zojes. Ne shekullin XVII ne familjen e paraardhesve te Pashko Vases ka pasur nje veper historike te Zojes se Shkodres dhe nje altar, ku thuhej mesha. Nje veper tjeter artistike per Zojen e Shkodres ka pasur ne Itali dhe piktori shkodran me origjine nga Dukagjini, Ndoc Martini, ndersa ne shekullin tone Kole Idromeno i kushtoi nje tablo figurale me titull "Te ikunit e Zojes se Shkodres ne Gjenacan".
Deri ne fillim te shekullit XX, Figurja e Zojes se Shkodres, ikur ne Gjenacan, ka pasur riprodhime ne pikture dhe eshte vendosur ne shume kisha te Evropes. Piktori Luigj Tossi e riprodhoi i pari me 1747 per Kishen e Gjenoves. Me 1765 Zoja e Shkodres u be Pajtorja e Kishes ne Monte Cassino. Me 1796 ajo u vendos edhe ne Kishen e Shen Bendetit ne Frosinone. Kjo Figure e Zojes ndriti Kishen e Augustinianeve ne Munih (Gjermani), u vu ne Kishen e Zojes se Pushimit (Chiesa della Madona di Riposo) ne Frildenberg afer Angsburgut.
Fort e permendur eshte edhe Figura e Zojes ne Kishen e Augustinianeve ne Madrid. Kisha e tanishme e Genazzano s u ndertua ne fillim te shekullit XX dhe shtegtaret e vizitojne duke ecur zbathur, sidomos gjate dites perkujtimore te Zojes se Kshillit te Mire qe eshte 26 prilli. Zoja e Shkodres apo Zoja e Keshillit te Mire eshte si Zonja Lurde ne France, Zonja Fatime ne Portugali, etj
Vargjet e Fishtes per Shenjtoren
At Gjergj Fishta i ka kushtuar vargjet e meposhtme shenjtores se qytetit.
"Te falemi, o Mri! virgjina e dlir',
O nana e bukur e K'shillit t'Mir;
Ty ndim te kena ne ket' shkreti:
te falemi, o Mri, te falemi, o Mri
Te falemi Virgjin' Nana e Tenzot,
Ndihma e kshtenimit me hire plot;
T'bin ne mend se Zoja e Shkodres je:
Lutu per ne, lutu per ne!
Lutu, po, e derdhi hiret e m'dhaja
Si n'kohet e mocme n'kishe te Kalaja,
Ku t'lutej Shkodra plot me dobi;
Te falemi, o Mri, te falemi, Mri!
Lutu, se Shqiptaret, o Zoje, te tane
Te Ti e cojne zanin ne Gjenacane:
M'shir' per ne thona m'shir' per Shqypni!
Te falemi, o Mri, te falemi, o Mri"!
Nje vend i shenjte per katoliket
Kisha e Zojes ne Shkoder ka qene gjithmone nje vend i shenjte per katoliket shqiptare te Veriut, por edhe per muslimanet. Ne prill 1946, nje vit pas marrjes se pushtetit nga komunistet, mbi dymije vete moren pjese ne shtegtimin tek ajo. Jo shume kohe me vone, kisha u mbyll dhe u shnderrua ne salle vallezimi dhe ne vitin 1967, gjate fushates komuniste kunder fese, kisha e Zojes u rrenua teresisht nga komunistet, por ky vend mbeti si vend i shenjte per t'u nderuar gjithmone. Ne maj te vitit 1988 te, Papa Gjon Pali i Dyte pret ne audience besimtaret katolike nga Shtetet e Bashkuara te cilet kryen nje shtegetim ne Genazzano, Itali, pikerisht ne kishen ku u vendos figura e shenjte Zoja e Shkodres, qe nga viti 1467.
Sipas gazetes "L'Osservatore Romane", 7 maj 1988, Papa u drejtohet shqiptareve me keto fjale: "Me gezim ju pershendes te dashur bij e bija shqiptare, te ardhur nga vende te ndryshme te Europes dhe Amerikes, me rastin e ketij viti martir. Gjate shtegtimit tuaj ne Gjenocan, ku simbas tradites nderohet Figura e Zojes se Shkodres, Pajtores se Shqiperise, ka qene deshira juaj te ndaloni edhe tek varri i Shen Pjetrit Apostul dhe te takoheni me zevendesin e tij per t' perforcuar ne fe.
Ju me te vertete jeni te mirseardhur ketu.....Me rastin e keetij viti Marian qe perkon edhe me viziten tuaj kete thirrje e bekoj si lutje: O Zoja e Shkodres, Pajtorja e Shqipnise, Ti Nana e jone e ambel! Ty qe ne zemer te rrjedh gjaku i popullit tend: sjelli syte e tu mbi kete komb, i cili ka pase fatin te marre mesimin e pare te Ungjillit nga goja e apostujve e qe Ty te ka nderue perhere me dashteni te paster femije. Edhe sot ne terrin e proves ky komb te drejtohet Ty plot me uzdaje e pret ndihmen Tande amerore.
Ti i prin Kishes ne shtektine e fese, lesho syte e tu mbi bijte e bijat shqiptare, te cilat jane kah udhetojne te ngarkuem me prove e mundime. Forco te ligsht, ngushllo te mjerumet, mbaj gjalle fene ne zemer te te gjitheve! O Nana e Shelbetuesit, beko familjet e krishtera, te cilat perbajne thalbin e Kishes se Birit Tand hyjnor.
O Nane e shpreses, shpetoje diten ne te cilen ky popull fisnik te shohe edhe njehere te realizueme deshirat ma te thellat e shpirtit te tij, atebote kur te gjithe, bij e bija, kane per te mujte te bashkohen ne harmoni te plote per te rindertuar nje te ardhme ne drejtesi e paqe.. Amen".
Urata e Papes Gjon Palit II per "Zojen e Shkodres". Ne 10 mars 1991, Nene Tereza gjate vizites ne Shkoder ndalesen e pare e beri te kisha e Zojes bri Kalase, ku se bashku me meshtare e me popull u lut per dite me te mira per Shqiperine.
Papa ndaloi te rrenojat e Zojes se Shkodres
Jo rastesisht, pikerisht me 25 prill 1993, ne oren 8:30 Papa Gjon Pali II mberrin ne aeroportin e Rinasit, duke qene keshtu i pari pape ne histori qe puth token shqiptare. Se bashku me Nene Terezen dhe personalitetet shqiptare niset drejt qytetit te lashte te Shkodres dhe ndalon te rrenojat e kishes se dikurshme "Zoja e Keshillit te Mire", rreze kalase. Papa Gjon Pali i Dyte vendos ne altar kopjen e figures se "Zojes se Shkodres", te sjelle nga qyteti i vogel i Gjenacanit dhe i lutet i pari per fatet e Shqiperise pas plot 526 viteve. Pak kohe me vone ne themelet e kesaj kishe te vjeter u ndertua nje kishe e re e Zojes se Shkodres, rreze kalase.
Ndersa Kisha e "Zojes se Shkodres" ne Nju Jork, ne ngjasim arkitektural me ate te Kishes se Zojes ne Shkoder, drejtuar nga famulltari patriot don Pjeter Popaj eshte sot nje qender e fuqishme besimi dhe shqiptarie ne Shtetet e Bashkuara te Amerikes. Nje prej 4 ipeshkve te pare te bekuar nga Papa Gjon Pali i Dyte pas renies se komunizmit ne Shqiperi, Imzot Rrok Mirdita, ishte famullitari i pare i kesaj kishe ne Nju Jork.
Zoja e Shkoders (Mater Boni Consilii)
Zoja e Shkoders (Mater Boni Consilii)
Ne 1467, kur trupat osmane e mbanin Shkodren ne rrethim dhe kercenonin te cshenjteronin kishen, piktura u shkeput per mrekulli nga muri, u largua nga ndertesa dhe mori fluturimin drejt perendimit mbi detin Adriatik per ne Itali. E ndoqen dy shtegtare shqiptare, Gjorgji dhe De Sclavisi.
Nga Bardhyl Ukcamaj
Gjate periudhes se luftes se shqiptareve kunder pushtimit osman, per shkak te dhunes, te shkaterrimeve dhe per te mos iu nenshtruar sundimit te huaj, ne jeten shqiptare u shfaq dukuria e braktisjes masive te vendit. Masakrat e ushtrise osmane bene qe emigracioni te perfshinte te gjitha shtresat shoqerore.
Shqiptaret emigruan kryesisht ne Itali. Valet me te fuqishme te emigracionit te shqiptareve gjate kesaj periudhe ishin ne fund te shek. XIV gjate pushtimeve te para osmane, me 1415 1417 gjate pushtimit te disa keshtjellave te viseve bregdetare, me 1466 1467 gjate rrethimit te II dhe III te Krujes, pas vdekjes se Skenderbeut (1468), pas renies se Krujes, te Shkodres (1478 1479) etj.
Elita e shoqerise shqiptare te Kohes se Gjergjit te Madh u vendos ne te gjitha viset bregdetare lindore te Gadishullit Apenin, ne rajonet e Venedikut deri ne pjesen me jugore te tij (rreth 200 mije veta). Kesaj periudhe i perket edhe legjenda e shtegtimit teShejtores Zoja e Shkodres.
Kisha e Zojes se Shkodres bri Kalase Rozofat, ka qene nder kishat me te vjetra ne Shqiperi. Ajo ndodhej jashte mureve te kalase dhe brenda mureve rrethuese te kalase, mure keto qe kane mijera vjet te ndertuara. Kjo kishe e shenjte e mrekullive ka pasur ne shekullin e XV nje Figure te bukur, ne te cilen paraqitet Zoja me Krishtin e Vogel. Ne 1467, kur trupat osmane e mbanin Shkodren ne rrethim dhe kercenonin te cshenjteronin kishen, piktura u shkeput per mrekulli nga muri, u largua nga ndertesa dhe mori fluturimin drejt perendimit mbi detin Adriatik per ne Itali.
E ndoqen dy shtegtare shqiptare, Gjorgji dhe De Sclavisi. Largimi i kesaj Figure te Zojes nga Shkodra lidhet me nje inkursion te ushtrive te sulltaneve mbi Shkoder. Ky inkursion osman ka ndodhur ne kohen para rrethimit te pare te Shkodres (1478 1479). Shkodranet e shprehin ne kenge mjerimin qe pushtoi qytetin pas shtegtimit te Figures se Zojes dhe pushtimit osman: "Qysh at dite qe na u largove / Te tana te zezat na kan ra".
Ne Genazzano prane Romes u preh Figura e Zojes se Shkodres, me 25 prill 1467, ku u ngrit nje kishe per nder te saj, Kisha e Zojes se Keshillit te Mire (La Chiesa della Madonna del Buon Consiglio). Kjo mrekulli tronditi atehere zemrat e kristianeve. Qe prej asaj kohe, vendi i shenjte i Genazzano s ka qene pike shtegtimi per katoliket shqiptare. Rreth vitit 1700, nderimi i Zojes se Genazzano s u perhap edhe mes arberesheve te Kalabrise, ne vecanti ne San Benedetto Ullano, fale klerikut Stefano Rodota.
Riprodhime te figures se Zojes
Gjate shekujve kemi disa riprodhime te Figures se Zojes. Ne shekullin XVII ne familjen e paraardhesve te Pashko Vases ka pasur nje veper historike te Zojes se Shkodres dhe nje altar, ku thuhej mesha. Nje veper tjeter artistike per Zojen e Shkodres ka pasur ne Itali dhe piktori shkodran me origjine nga Dukagjini, Ndoc Martini, ndersa ne shekullin tone Kole Idromeno i kushtoi nje tablo figurale me titull "Te ikunit e Zojes se Shkodres ne Gjenacan".
Deri ne fillim te shekullit XX, Figurja e Zojes se Shkodres, ikur ne Gjenacan, ka pasur riprodhime ne pikture dhe eshte vendosur ne shume kisha te Evropes. Piktori Luigj Tossi e riprodhoi i pari me 1747 per Kishen e Gjenoves. Me 1765 Zoja e Shkodres u be Pajtorja e Kishes ne Monte Cassino. Me 1796 ajo u vendos edhe ne Kishen e Shen Bendetit ne Frosinone. Kjo Figure e Zojes ndriti Kishen e Augustinianeve ne Munih (Gjermani), u vu ne Kishen e Zojes se Pushimit (Chiesa della Madona di Riposo) ne Frildenberg afer Angsburgut.
Fort e permendur eshte edhe Figura e Zojes ne Kishen e Augustinianeve ne Madrid. Kisha e tanishme e Genazzano s u ndertua ne fillim te shekullit XX dhe shtegtaret e vizitojne duke ecur zbathur, sidomos gjate dites perkujtimore te Zojes se Kshillit te Mire qe eshte 26 prilli. Zoja e Shkodres apo Zoja e Keshillit te Mire eshte si Zonja Lurde ne France, Zonja Fatime ne Portugali, etj
Vargjet e Fishtes per Shenjtoren
At Gjergj Fishta i ka kushtuar vargjet e meposhtme shenjtores se qytetit.
"Te falemi, o Mri! virgjina e dlir',
O nana e bukur e K'shillit t'Mir;
Ty ndim te kena ne ket' shkreti:
te falemi, o Mri, te falemi, o Mri
Te falemi Virgjin' Nana e Tenzot,
Ndihma e kshtenimit me hire plot;
T'bin ne mend se Zoja e Shkodres je:
Lutu per ne, lutu per ne!
Lutu, po, e derdhi hiret e m'dhaja
Si n'kohet e mocme n'kishe te Kalaja,
Ku t'lutej Shkodra plot me dobi;
Te falemi, o Mri, te falemi, Mri!
Lutu, se Shqiptaret, o Zoje, te tane
Te Ti e cojne zanin ne Gjenacane:
M'shir' per ne thona m'shir' per Shqypni!
Te falemi, o Mri, te falemi, o Mri"!
Nje vend i shenjte per katoliket
Kisha e Zojes ne Shkoder ka qene gjithmone nje vend i shenjte per katoliket shqiptare te Veriut, por edhe per muslimanet. Ne prill 1946, nje vit pas marrjes se pushtetit nga komunistet, mbi dymije vete moren pjese ne shtegtimin tek ajo. Jo shume kohe me vone, kisha u mbyll dhe u shnderrua ne salle vallezimi dhe ne vitin 1967, gjate fushates komuniste kunder fese, kisha e Zojes u rrenua teresisht nga komunistet, por ky vend mbeti si vend i shenjte per t'u nderuar gjithmone. Ne maj te vitit 1988 te, Papa Gjon Pali i Dyte pret ne audience besimtaret katolike nga Shtetet e Bashkuara te cilet kryen nje shtegetim ne Genazzano, Itali, pikerisht ne kishen ku u vendos figura e shenjte Zoja e Shkodres, qe nga viti 1467.
Sipas gazetes "L'Osservatore Romane", 7 maj 1988, Papa u drejtohet shqiptareve me keto fjale: "Me gezim ju pershendes te dashur bij e bija shqiptare, te ardhur nga vende te ndryshme te Europes dhe Amerikes, me rastin e ketij viti martir. Gjate shtegtimit tuaj ne Gjenocan, ku simbas tradites nderohet Figura e Zojes se Shkodres, Pajtores se Shqiperise, ka qene deshira juaj te ndaloni edhe tek varri i Shen Pjetrit Apostul dhe te takoheni me zevendesin e tij per t' perforcuar ne fe.
Ju me te vertete jeni te mirseardhur ketu.....Me rastin e keetij viti Marian qe perkon edhe me viziten tuaj kete thirrje e bekoj si lutje: O Zoja e Shkodres, Pajtorja e Shqipnise, Ti Nana e jone e ambel! Ty qe ne zemer te rrjedh gjaku i popullit tend: sjelli syte e tu mbi kete komb, i cili ka pase fatin te marre mesimin e pare te Ungjillit nga goja e apostujve e qe Ty te ka nderue perhere me dashteni te paster femije. Edhe sot ne terrin e proves ky komb te drejtohet Ty plot me uzdaje e pret ndihmen Tande amerore.
Ti i prin Kishes ne shtektine e fese, lesho syte e tu mbi bijte e bijat shqiptare, te cilat jane kah udhetojne te ngarkuem me prove e mundime. Forco te ligsht, ngushllo te mjerumet, mbaj gjalle fene ne zemer te te gjitheve! O Nana e Shelbetuesit, beko familjet e krishtera, te cilat perbajne thalbin e Kishes se Birit Tand hyjnor.
O Nane e shpreses, shpetoje diten ne te cilen ky popull fisnik te shohe edhe njehere te realizueme deshirat ma te thellat e shpirtit te tij, atebote kur te gjithe, bij e bija, kane per te mujte te bashkohen ne harmoni te plote per te rindertuar nje te ardhme ne drejtesi e paqe.. Amen".
Urata e Papes Gjon Palit II per "Zojen e Shkodres". Ne 10 mars 1991, Nene Tereza gjate vizites ne Shkoder ndalesen e pare e beri te kisha e Zojes bri Kalase, ku se bashku me meshtare e me popull u lut per dite me te mira per Shqiperine.
Papa ndaloi te rrenojat e Zojes se Shkodres
Jo rastesisht, pikerisht me 25 prill 1993, ne oren 8:30 Papa Gjon Pali II mberrin ne aeroportin e Rinasit, duke qene keshtu i pari pape ne histori qe puth token shqiptare. Se bashku me Nene Terezen dhe personalitetet shqiptare niset drejt qytetit te lashte te Shkodres dhe ndalon te rrenojat e kishes se dikurshme "Zoja e Keshillit te Mire", rreze kalase. Papa Gjon Pali i Dyte vendos ne altar kopjen e figures se "Zojes se Shkodres", te sjelle nga qyteti i vogel i Gjenacanit dhe i lutet i pari per fatet e Shqiperise pas plot 526 viteve. Pak kohe me vone ne themelet e kesaj kishe te vjeter u ndertua nje kishe e re e Zojes se Shkodres, rreze kalase.
Ndersa Kisha e "Zojes se Shkodres" ne Nju Jork, ne ngjasim arkitektural me ate te Kishes se Zojes ne Shkoder, drejtuar nga famulltari patriot don Pjeter Popaj eshte sot nje qender e fuqishme besimi dhe shqiptarie ne Shtetet e Bashkuara te Amerikes. Nje prej 4 ipeshkve te pare te bekuar nga Papa Gjon Pali i Dyte pas renies se komunizmit ne Shqiperi, Imzot Rrok Mirdita, ishte famullitari i pare i kesaj kishe ne Nju Jork.
Zoja e Shkoders (Mater Boni Consilii)
Zoja e Shkoders (Mater Boni Consilii)