VOTIMET JANË KOT, DUHET BOJKOT
VOTIMET JANË KOT, DUHET BOJKOT
Për 12 vjet me radhë pas vendosjes së "pluralizmit politik" në Shqipëri janë bërë të gjitha eksperimentet e mundëshme me zgjedhjet e votimet e shpeshta, me ligjet e rregullat për sistemet zgjedhore, për organizimin e fushatave e të votimeve dhe megjithatë tani në vitin 2003 ajo që quhet "demokracia zgjedhore" në vendin tonë nuk ekziston.
Gjatë gjithë kësaj kohe kemi pasur kryesisht maskarada e karnavale zgjedhore, manipulime, lojëra me ligjet e me nenet, grabitje votash, mashtrime nëpër komisione, dredhi gjyqsore për t'ia dhënë vendin e fitimtarit atij që ishte humbës, pazare nëpër kulisa midis partive, mashtrime e intriga nga faktorët ndërkombëtarë për të krijuar situata zgjedhore që u interesonin atyre, njohje zgjedhjesh që duheshin shpallur të parregullta. Me një fjalë në Shqipëri gjatë këtyre 12 viteve gjithçka politike, morale, juridike, qytetare, organizative që ka të bëjë me atë që quhet "demokracia zgjedhore" është përdhosur. Prandaj edhe tani në tetor të vitit 2003 nuk ka e nuk mund të ketë zgjedhje të vërteta për pushtetin vendor edhe pse është bërë një fushatë shurdhuese, edhe pse më 12 tetor do të bëhen ato votimet e çuditëshme me një tur, që do të thotë "të shpallet një fitues, pa nuk ka rëndësi me sa votues".
Kur nuk ka demokraci të vërtetë zgjedhore nuk mund të pranosh se po bëhen zgjedhje. Kur nuk bëhen zgjedhje serioze , të drejta, të ligjëshme nuk ka pse të shkosh të votosh edhe kur një gjë të tillë ta kërkojnë me lutje e zhurmë të interesuarit, ose përpiqen të ta imponojnë sharlatanët e demagogjisë me lloj lloj formulash për të detyruar qytetarin të shkojë në votime apo me akuza të rënda e kërcënime se kush nuk voton merr në qafë demokracinë, dëmton interesin e përgjithshëm, madje pengon Shqipërinë të krijojë një imazh më të mirë për të hyrë në Europë.
Ka shumë arsye që tani, pak ditë para hapjes së kutive të votimit të mendojmë se këto votime janë kot dhe më mirë është të bëhet bojkot, domethënë njerëzit të mos shkojnë si jallan shahitë në kutitë e votimit sa për t'u dhënë mundësinë xhambazëve të politikës shqiptare dhe ndërkombëtare të thonë se në Shqipëri u bënë zgjedhjet dhe se këto ishin një hap përpara në demokracinë zgjedhore në këtë vend. Këtë refrenin e pështirë të ndërkombëtarëve se " këto zgjedhje ishin një hap përpara, por ka ende gjëra që duhen rregulluar" e kemi dëgjuar tashmë me dhjetra herë gjatë këtyre 12 viteve. Janë me të vërtetë të pacipë ndërkombëtarët kur zgjedhjet fund e krye të manipuluara i kanë shpallur " të pranueshme për momentin". Janë vërtetë të pacipë që edhe kur demokracia zgjedhore në Shqipëri ka pësuar fiasko ata shpallin se në saje të kujdesit, këshillavet e vëzhgimevet të tyre është bërë një hap përpara.
Do të duhej një libër shumë i fryrë për të radhitur e shpjeguar të gjitha poshtërsitë që janë bërë nga protagonistët politikë e juridikë të zgjedhjeve në Shqipëri. Pasojat e rënda të këtyre mbrapshtive zgjedhore i shohim tani me rastin e zgjedhjeve të 12 tetorit për pushtetin vendor. Tani Shqipëria ka rregullat ligjore e tektike më të këqija se çdo herë tjetër, ndonëse PD e PS u mburrën se nëpërmjet pazareve që bënë në "Komisionin bipartizan ( Ruka-Gjana) i dhanë Shqipërisë një kod të ri zgjedhor. Në fillim të fushatës zgjedhore Berisha me vrull të madh propagandoi se kësaj radhe njerëzit duhej të shkonin pa ngurim në votime pasi Kodi zgjedhor nuk linte më shteg për pasiguri, manipulim, padrejtësi. Sipas fjalëve që thoshte Berisha në fillin të fushatës elektorale puna ishte vetëm të shkonin njerëzit të votonin se të gjitha të tjerat do të funksiononin në mënyrë të përsosur. Por gjatë fushatës kemi dëgjuar pikërisht Berishën të turfullojë se po bëhen manipulime me Komisionin Qendror të Zgjedhjeve, se po përgatitet votëvjedhje me forcat policore, se po bëhet fushatë e dhunshme. Dëgjuam këtë Berishë të kërcënonte se PD mund të bojkotojë zgjedhjet. Partitë e vogla u çorrën e u ngjirën se të mëdhatë ua bënë me hile kur përpunuan Kodin zgjedhor, kur vendosën sistemin e votimit me një tur. Ankesat e gjithfarëshme janë po aq të shumta sa në zgjedhjet e mëparshme. Pra asgjë nuk ka ndryshuar, as në thelb as në formë. Vetëm se çdo gjë është bërë edhe më e shëmtuar.
Pse atëherë të shkojnë njerëzit në votime? Vetëm sa të thonë ata që janë të interesuar të zënë karrige të pushtetit, se kanë pushtet legjitim? Vetëm që PD e PS të pretendojnë edhe një herë se ndarjen e pushtetit midis tyre e kanë në saje të votave të zgjedhësve? Vetëm që ndërkombëtarët me cinizëm të shpallin edhe një herë se në saje të kujdesit të tyre Shqipëria e bëri dhe një hap në demokracinë zgjedhore, por ka ende rrugë për të bërë që t'u afrohet standarteve europiane?
Të nderuar qytetarë që doni të shkoni apo nuk doni të shkoni tek kutitë e votimit! Më 12 tetor nuk bëhen zgjedhje por votime. Është krejt kot të shkohet në këto votime sepse asgjë e mirë nuk do të dalë prej tyre. Do të përsëritet e njëjta gjendje politike në Shqipëri. Edhe pretenduesit e pushtetit janë po ata. I pamë gjatë fushatës se çfarë mashtrimesh të paskrupullta bënë, se çfarë sharlatanizmash shesin për politikë, se çfarë konceptesh e praktikash antidemokratike paraqesin për demokraci të përparuar. Të gjithë duhet ta ndjejnë veten të ngopur me kësi sharlatanizmash. Votimi në rastin konkret nuk ka asgjë nga shenjtëria e këtij akti qytetar, bazë e demokracisë zgjedhore. Votimin në Shqipëri matrapazët e xhambazët e politikës e kanë kthyer në një katekizëm politik dhe një ritual partiak për të mbajtur lidhur pas vetes një elektorat të caktuar, i cili në fakt u ka firuar nga viti në vit, nga një palë votime tek një palë votime të mëpasme. Fushatat e zhurmëshme zgjedhore me lloj-lloj shfaqjesh groteske të karnavaleve politike e parrullash pa përmbajtje, organizohen vetëm për të mobilizuar turmat fanatike të secilës palë jo për t'i dhënë zgjedhësve shqiptarë mundësinë për zgjedhjen e tyre më të mirë. Tifozllëku partiak ka zëvendësuar ndërgjegjësimin politik në praktikën fushatore të të gjithë pjesëmarësve të saj. Të gjithë premtojnë pothuase të njëjtën gjë, pa treguar as ndonjë metodë të ndryshme që siguron realizimin e të njëjtit premtim. Edhet tani shqiptarëve u kanë servirur po ato rrena e mashtrime. Prandaj votimet janë kot dhe duhet më mirë të bëhet bojkot.
Zgjedhësit e ndershëm nuk kanë pse bëhen me votën e tyre të pavlerë bashkëpunëtorë e bashkëfajtorë me pushtetarët që synojnë të plotësojnë qëllimet partiake e tekat individuale. Të paktën duke mos shkuar në kutitë e votimt zgjedhësit tregojnë forcën reale që ka pakënaqësia ndaj sharlatanizmit politik në Shqipëri. Edhe sikur në votime të shkojnë një pjesë shumë e vogël e shqiptarëve, pushtetarët do t'i marrin postet e tyre . Prandaj e kanë bërë ligjin që pavarësisht sesa është përqindja e pjesëmarrjes në votime zgjedhjet të quhen të vlefshme. Në fakt ligji i mirë duhet të parashikojë një nivel të caktuar të pjesëmarrjes që pastaj ndarja e votave të japë një pushtet që gjithsesi të ketë shumicën e thjeshtë të votave të shqiptarëve. Kurse tani një kryetar bashkie në Tiranë teorikisht mund të quhet një i zgjedhur edhe në rast se marrin pjesë në votime tre votues kur dy të kenë votuar për të. Pra ligji favorizon një pushtet të pakicës që do të thotë se votat nuk kanë ndonjë rëndësi të madhe e nuk respektohen.
Votimi me një tur ua lehtëson punën vëzhguesve europianë dhe dy partive të mëdha në Shqipëri për të mbyllur shpejt hesapet. Ky qëndrim i bën automatikisht pa kurfarë vlere votat e atyre që nuk duan të votojnë për PD apo për PS. Ja dhe një mënyrë tjetër e zhvleftësimit të votave. Ata që nuk duan të votojnë për PS e PD e kanë kot që drejtohen tek kutitë e votimit sepse votën e tyre e kanë pa ndikim Atëherë përse duhet të shkojnë? Vetëm për të matur sa pasues kanë Genc Pollo, Paskal Milo, Skënder Gjnushi, Dashamir Shehi apo Fatmir Mediu? A nuk do të ishte më mirë që edhe këta të qëndronin në shtëpitë e tyre e të mos bëheshin jallanë shahitë të rezultateve?!
Votimet e 12 tetorit do të kenë vetëm një dobi : do të japin të dhëna se sa është niveli i pakënaqësisë popullore me gjendjen e krijuar në Shqipëri, sa është niveli i ndërgjegjësimit të njerëzve se mënyra më e mirë në kushtet e sotme, kur nuk bëhen zgjedhje reale, është të bojkotohen zgjedhjet. Ky ndërgjegjësim ka ardhur duke u rritur nga viti në vit. Ky ndërgjegjësim i ka trembur protagonistët e pushtebërjes në Shqiëpri. Prandaj edhe bënë ndryshimet e mbrapshta në Kodin zgjedhor. Por ndërsa me ndryshimet në Kodin zgjedhor këta protagonistë të degradimit të demokracisë zgjedhore në Shqipëri, i garantojnë vetes postet e pushtetit, nuk mund të garantojnë edhe nivelin e mbështetjes politike. Prandaj mospjesëmarrja në votimet e tanishme ka rëndësi për të dhënë mesazhin e qartë për politikanët shqiptarë dhe ustallarët e tyre ndërkombëtarë se zgjedhësit shqiptarë nuk duan ta hanë më sapunin për djathë, nuk duan të jenë më kuklla zgjedhore që të luhet me ta.
Në votimet e 12 tetorit do të kuptohet gjithashtu se cilat kanë qenë pazaret e PD e PS për ndarjen e zonave të influencës në pushtet. Fushata elektorale u bë me potere të madhe, por ajo ishte më shumë fushatë midis Nanos e Berishës që eklipsuan gjithë drejtuesit e tjerë të partive të tyre respektive. Këta të dy bënë fushatë për protagonizëm politik personal në Shqipëri dhe për kredibilitet politik para të huajve. Revista britanike "Dhi Ikonomist" para disa kohësh dha njoftimin se si do të ndahej gjeografia pushtetore midis PD ePS. Mos vallë ajo ka dashur të na thotë se si është bërë marrëveshja e fshehtë Nano-Berisha? Ta shohim më 12 tetor.
PD e PS natyrisht i tremben shumë bojkotit sepse ky u nxjerr në shesh sa të braktisura janë nga shqiptarët. Prandaj ka pasur gjatë gjithë kësaj kohe një mobilizim të madh për të bindur shqiptarët të shkojnë në votime, duke i mashtruar se me votën e tyre mund të ndihmojnë shumë në përmirësimin e pushtetit vendor në Shqipëri. Edhe sikur të gjithë shqiptarët të shkojnë të votojnë pushteti do të jetë ai që është, njerëzit janë po ato, politikat janë po ato, qeveria qendrore është po ajo. Ndryshin të dukshëm nuk do të ketë.
Tema e bojkotit të votimeve gjatë fushatës së tanishme vlon më shumë se çdo herë tjetër. Tani duket se bojkotimi i votimve po del nga suazat e reagimeve individulae dhe po kthehet në mënyrë reagimi kolektiv. Ka fshatra të tëra që bashkërisht kanë kërcënuar me bojkotim. Ka shtresa të caktuara njerëzish që bashkohen për interesa të caktuara dhe kërcënojnë me bojkotim. Kjo është dukuri e re që tregon për një vlerësim të ri të rëndësisë e forcës së votës. Pushtetmbajtësit e pushtetkërkuesit i kanë marrë masat (anti) ligjore të mbrohen nga këto bojkotime. Por dëmi politik që ata do të kenë është shumë i madh. Është hera e parë që në Shqipëri bojkotimi i votimeve përdoret si armë e reagimit kolektiv jashtë direktivave partiake. Ky është zhvillim pozitiv që shpreh rritjen e pakënaqësisë me politikat e dështuara partiake dhe largimin nga ndikimet e manipulimi partiak në zgjedhje.
Politikanët partiakë dhe analistët politikë e kanë trajtuar me shqetësim problemin e bojkotimit të votimeve qysh në fillin të fushatës zgjedhore. Fushata zyrtarisht u hap më 12 shtator 2003.. Të nesërmen më 13 shtator në gazetën "Shekulli" u botua një koment nga Mustafa Nano " A do të shkojnë shqiptarët të votojnë?". Nano tregohej shumë pesimist dhe parashikonte rritje të mospjesëmarrjes në votime për shkak se politika e politikanët që do t'i jepnin tonin fushatës ishin po ata, se zgjedhësit edhe një herë do të ballafaqoheshin me kërkesat e zhurmën e PS e PD, të Fatosit e të Saliut. Po më 13 shtator në gazetën "55" e krahut fanatik berishian botohej analiza e Qemal Sakajevës "Ndëshkimi për tjetërsimin e votave si shpëtim". Përmbajtja e shkrimit të trulloste me teorizime për mëkatet që mund të bëjnë popujt dhe ndëshkimet që pësojnë " deri me zhdukjen e tyre ngaqë u bënë popuj të prishur"". Pra me vështirësi lexuesi duhet të nënkuptonte se duhet përdorur mirë vota që populli të mos pësonte "ndëshkim për tjetërsim". Qemali e thoshte disi më qartë mendimin e tij në fjalinë se : "populli në demokraci nuk ka kurrfarë pushteti tjetër përveç votës". Kjo në fakt është një fatkeqësi e madhe po të mbetet kështu, sepse është shumë e mundëshme që edhe në demokraci populli të bëhet viktimë e abuzimit të pushtetit. Por Sakajeva nisej nga premisa se tani në Shqipëri ka vetëm demokraci dhe prandaj këtë pushtet populli duhet ta përdorë për t'ia hequr fuqinë drejtuese PS-së dhe për t'ia dhënë PD-së. Sakajeva si gjithë propagandistët berishianë këmbëngul fort në tezën se shqiptarët duhet të shkojnë masivisht në kutitë e votimit, duke qenë i bindur se kjo i siguron fitoren PD-së.
Me kalimin e ditëve ideja e bojkotimit të zgjedhjeve filloi të bëhej më e pranishme në lajmet. U shtuan njoftimet për kërcënime bojkotimesh kolektive. Kundër kësaj fryme u mobilizuan disa kryepartiakë sidoms Genc Polllo e Dashamir Shehi, të dy PDR-ve që dolën nga PD-ja. Genc Pollo shkoi deri në fshatrat e Tepelenës ku kishin kërcënuar me bojkotim kolektiv t'i bindëte se nuk duhet vepruar ashtu. Dashamir Shehi, pasi hoqi dorë nga kandidatura për kryetar bashkie në Tiranë që të mos humbiste privilegjet si deputet, me një arsyetim cinik u shfaq në ekranin e televizionit t'u thoshte shqiptarëve se pa pushtetarë nuk rrihet, prandaj populli s'ka ç'të bëjë tjetër po të shkojë e të zgjedhë nga këta politikanë që janë se të tjerë nuk ka për të gjetur. Pra zgjedhje nga zori e nga halli midis politikanëve të dështuar.
Dolën dhe predikues që mospjesëmarrjen në zgjedhje e barazuan me "indiferentizmin". Në gazetën "Panorama" më 1 tetor u botua shkrimi "Zgjedhjet dhe fitorja e indiferentëve" ku theksohej :"Fushata zgjedhore nga mënyra se si po zhvillohet, aspak e ndryshme nga ato më parë për nga përmbajtja ka bërë akoma më shumë shqiptarë se më parë të painteresuar për politikë". Por qëndrimi mosbesues i njerëzve ndaj demagogjisë politike në fushatën zgjedhore nuk është "mosinteresim për politikën". Përkundrazi më shumë duhet marrë si ndërgjegjësim politik. Në indiferentizëm politik bien pikërisht ata që kanë sjellje tejet të politizuar si militantë partiakë që shkojnë vetëm pas berihajit të liderëve të tyre pa marrë vesh se çfarë po ngjet në Shqipëri. Prandaj indiferentizëm për zhvillimet e vërteta politike tregojnë ata që vihen në pozitën e fanatikut që nuk i punon mendja, që nuk do të dijë për asgjë tjetër veç asaj që i thotë partia e udhëheqësi.
Më 2 tetor në gazetën "Panorama" u shfaq një koment tjetër edhe më i çuditëshëm nën titullin :"Kush nuk voton s'ka të drejtë të ankohet". Kryetari i Shoqatës "Tirana" kishte marrë një citat nga Tomas Pein : "E drejta e votës është e drejta e parë përmes së cilës mbrohen të gjitha të drejtat e tjera" dhe e përdorte këtë për ta kthyer të drejtën e votës në "detyrim të qytetarit shqiptar" të shkojë të votojë më 12 tetor. Ai e pranon realitetin se në Shqipëri "qytetarët ndjehen tani të zhgënjyer, të lodhur", por vlerëson se : "mospjesëmarrja e tyre vetëm sa e thellon hendekun mes gjendjes së krijuar dhe shpresës për një t'ardhme më të qenësishme..." I tërë shkrimi pasqyron interesin e shkruesit që njerëzit të shkojnë në votime që ti sigurojnë fitoren palës që i pëlqen atij, në fakt PD-së që ka një përputhje të heshtur interesi me krahun e Ilir Metës në PS për të goditur krahun e Fatos Nanos. Pra kryetari i Shoqatës "Tirana" tërë arsyetimin e tij e vë në shërbim të nxitjes së zgjedhësve të votojnë që t'i shërbejnë këtij varianti.
Kjo është punë e tij., është interesi i tij politik. Por ai nuk ka të drejtë kur hedh idenë se "kush nuk voton s'ka të drejtë të ankohet". Të drejtë për t'u ankuar më shumë do të kenë pikërisht ata që do të bojkotojnë zgjedhjet, sepse ata me qëndrimin e tyre po godasin sëmundjen që ka kapur Shqipërinë. Kurse ata që do të shkojnë në zgjedhje nuk kanë aq shumë të drejtë të ankohen sepse do të jenë "krijuesit e pushtetit vendor " të 13 tetorit. Si do të jetë ky pushtet i 13 tetorit nuk e dimë me saktësi, por ai do të jetë pushteti i këtyre forcave që kanë pushtetin vendor edhe tani, nën hyqmin e pushtetit qendror socialist që është tani. Pra nuk do të jetë pushtet i ndryshëm.
Qemal Sakajeva në komentin "Një ditë më pas ose 13 tetori" ( gazeta "55" 30 shtator 2003) ka shkruar për ditën e votimeve 12 tetor : " atë ditë s'do të ndodhë asgjë, përveç se përpjestimi i pushtetit vendor dhe provimi i qeverisë për të kryer zgjedhje të besueshme". Atëherë a ia vlen që shqiptarët të shkojnë masivisht të votojnë vetëm për kaq gjë?! Edhe duke lënë vetëm militantët e të dy palëve të shkojnë në kutitë e votimit qeveria vihet në provë dhe pushteti përpjestohet. Sakajeva na paralajmëron se "Drama për pushtet nis një ditë më pas më 13 tetor", dhe kjo dramë nuk do të luhet midis PD ePS por brenda në PS midis grupit të Metës dhe atij të Nanos që pak pas zgjedhjeve kanë kongresin partiak të larjes së hesapeve. Sakajeva e ka thënë sinqerisht : " Njëri grupim pret fitoren, tjetri pret humbjen ...Sfida është shpallur me kohë. Nano për të mbijetuar qeverinë e qeverisjen. Meta për t'ia rrënuar kabinetin e pushtetin. Sfida e parë është fituar nga metistët me votat e opozitës dhe të tyret, qeveria e radhës e Nanos u la pa ministër të jashtëm". E tërë analiza e Sakajevës përqëndrohet në zbulimin e lojës që bëhet midis Metës e Nanos për pushtet. Pra ngado që ta shohësh fushata e tanishme zgjedhore dhe votimet e 12 tetorit nuk kanë si qëllim kryesor ndërtimin e një pushteti vendor të ndryshëm, por të ndikojnë në luftën për pushtet brenda në PS. Berisha dhe opozita që drejton ai po lufton vetëm për protagonizëm politik dhe bën pazare sa me Nanon aq dhe me Metën. Luftën politke në PS le ta zgjidhin antarësia e PS gjatë përgatitjes së kongresit. Pse duhet të bëhen zgjedhësit shqiptare rezervë politike e manipuluar për këtë luftë?!
Pra bojkotimi është shumë më i mirë se pjesëmarrja në votime. PS le të qartësojë gjendjen brenda saj. PD nuk i sjell ndonjë dobi Shqipërisë edhe nëse siguron një prani më të madhe në pushtetin vendor kur pushtetin qendror e kanë socialistët. PD nuk ofron as ndonjë cilësi më të mirë pushtetarësh vendorë. Atje ku pushtetin do ta fitojë PD njerëzit do të dalin më të humbur se do të diskriminohen nga pushteti qendror.
Mospjesëmarrja në zgjedhje nuk është as indiferentizëm, as paaftësi politike, por në kushtet e tanishme të Shqipërisë është politika më e arsyeshme që mund të ndiqet më 12 tetor 2003.
5. Tetor 2003 Abdi Baleta
VOTIMET JANË KOT, DUHET BOJKOT
Për 12 vjet me radhë pas vendosjes së "pluralizmit politik" në Shqipëri janë bërë të gjitha eksperimentet e mundëshme me zgjedhjet e votimet e shpeshta, me ligjet e rregullat për sistemet zgjedhore, për organizimin e fushatave e të votimeve dhe megjithatë tani në vitin 2003 ajo që quhet "demokracia zgjedhore" në vendin tonë nuk ekziston.
Gjatë gjithë kësaj kohe kemi pasur kryesisht maskarada e karnavale zgjedhore, manipulime, lojëra me ligjet e me nenet, grabitje votash, mashtrime nëpër komisione, dredhi gjyqsore për t'ia dhënë vendin e fitimtarit atij që ishte humbës, pazare nëpër kulisa midis partive, mashtrime e intriga nga faktorët ndërkombëtarë për të krijuar situata zgjedhore që u interesonin atyre, njohje zgjedhjesh që duheshin shpallur të parregullta. Me një fjalë në Shqipëri gjatë këtyre 12 viteve gjithçka politike, morale, juridike, qytetare, organizative që ka të bëjë me atë që quhet "demokracia zgjedhore" është përdhosur. Prandaj edhe tani në tetor të vitit 2003 nuk ka e nuk mund të ketë zgjedhje të vërteta për pushtetin vendor edhe pse është bërë një fushatë shurdhuese, edhe pse më 12 tetor do të bëhen ato votimet e çuditëshme me një tur, që do të thotë "të shpallet një fitues, pa nuk ka rëndësi me sa votues".
Kur nuk ka demokraci të vërtetë zgjedhore nuk mund të pranosh se po bëhen zgjedhje. Kur nuk bëhen zgjedhje serioze , të drejta, të ligjëshme nuk ka pse të shkosh të votosh edhe kur një gjë të tillë ta kërkojnë me lutje e zhurmë të interesuarit, ose përpiqen të ta imponojnë sharlatanët e demagogjisë me lloj lloj formulash për të detyruar qytetarin të shkojë në votime apo me akuza të rënda e kërcënime se kush nuk voton merr në qafë demokracinë, dëmton interesin e përgjithshëm, madje pengon Shqipërinë të krijojë një imazh më të mirë për të hyrë në Europë.
Ka shumë arsye që tani, pak ditë para hapjes së kutive të votimit të mendojmë se këto votime janë kot dhe më mirë është të bëhet bojkot, domethënë njerëzit të mos shkojnë si jallan shahitë në kutitë e votimit sa për t'u dhënë mundësinë xhambazëve të politikës shqiptare dhe ndërkombëtare të thonë se në Shqipëri u bënë zgjedhjet dhe se këto ishin një hap përpara në demokracinë zgjedhore në këtë vend. Këtë refrenin e pështirë të ndërkombëtarëve se " këto zgjedhje ishin një hap përpara, por ka ende gjëra që duhen rregulluar" e kemi dëgjuar tashmë me dhjetra herë gjatë këtyre 12 viteve. Janë me të vërtetë të pacipë ndërkombëtarët kur zgjedhjet fund e krye të manipuluara i kanë shpallur " të pranueshme për momentin". Janë vërtetë të pacipë që edhe kur demokracia zgjedhore në Shqipëri ka pësuar fiasko ata shpallin se në saje të kujdesit, këshillavet e vëzhgimevet të tyre është bërë një hap përpara.
Do të duhej një libër shumë i fryrë për të radhitur e shpjeguar të gjitha poshtërsitë që janë bërë nga protagonistët politikë e juridikë të zgjedhjeve në Shqipëri. Pasojat e rënda të këtyre mbrapshtive zgjedhore i shohim tani me rastin e zgjedhjeve të 12 tetorit për pushtetin vendor. Tani Shqipëria ka rregullat ligjore e tektike më të këqija se çdo herë tjetër, ndonëse PD e PS u mburrën se nëpërmjet pazareve që bënë në "Komisionin bipartizan ( Ruka-Gjana) i dhanë Shqipërisë një kod të ri zgjedhor. Në fillim të fushatës zgjedhore Berisha me vrull të madh propagandoi se kësaj radhe njerëzit duhej të shkonin pa ngurim në votime pasi Kodi zgjedhor nuk linte më shteg për pasiguri, manipulim, padrejtësi. Sipas fjalëve që thoshte Berisha në fillin të fushatës elektorale puna ishte vetëm të shkonin njerëzit të votonin se të gjitha të tjerat do të funksiononin në mënyrë të përsosur. Por gjatë fushatës kemi dëgjuar pikërisht Berishën të turfullojë se po bëhen manipulime me Komisionin Qendror të Zgjedhjeve, se po përgatitet votëvjedhje me forcat policore, se po bëhet fushatë e dhunshme. Dëgjuam këtë Berishë të kërcënonte se PD mund të bojkotojë zgjedhjet. Partitë e vogla u çorrën e u ngjirën se të mëdhatë ua bënë me hile kur përpunuan Kodin zgjedhor, kur vendosën sistemin e votimit me një tur. Ankesat e gjithfarëshme janë po aq të shumta sa në zgjedhjet e mëparshme. Pra asgjë nuk ka ndryshuar, as në thelb as në formë. Vetëm se çdo gjë është bërë edhe më e shëmtuar.
Pse atëherë të shkojnë njerëzit në votime? Vetëm sa të thonë ata që janë të interesuar të zënë karrige të pushtetit, se kanë pushtet legjitim? Vetëm që PD e PS të pretendojnë edhe një herë se ndarjen e pushtetit midis tyre e kanë në saje të votave të zgjedhësve? Vetëm që ndërkombëtarët me cinizëm të shpallin edhe një herë se në saje të kujdesit të tyre Shqipëria e bëri dhe një hap në demokracinë zgjedhore, por ka ende rrugë për të bërë që t'u afrohet standarteve europiane?
Të nderuar qytetarë që doni të shkoni apo nuk doni të shkoni tek kutitë e votimit! Më 12 tetor nuk bëhen zgjedhje por votime. Është krejt kot të shkohet në këto votime sepse asgjë e mirë nuk do të dalë prej tyre. Do të përsëritet e njëjta gjendje politike në Shqipëri. Edhe pretenduesit e pushtetit janë po ata. I pamë gjatë fushatës se çfarë mashtrimesh të paskrupullta bënë, se çfarë sharlatanizmash shesin për politikë, se çfarë konceptesh e praktikash antidemokratike paraqesin për demokraci të përparuar. Të gjithë duhet ta ndjejnë veten të ngopur me kësi sharlatanizmash. Votimi në rastin konkret nuk ka asgjë nga shenjtëria e këtij akti qytetar, bazë e demokracisë zgjedhore. Votimin në Shqipëri matrapazët e xhambazët e politikës e kanë kthyer në një katekizëm politik dhe një ritual partiak për të mbajtur lidhur pas vetes një elektorat të caktuar, i cili në fakt u ka firuar nga viti në vit, nga një palë votime tek një palë votime të mëpasme. Fushatat e zhurmëshme zgjedhore me lloj-lloj shfaqjesh groteske të karnavaleve politike e parrullash pa përmbajtje, organizohen vetëm për të mobilizuar turmat fanatike të secilës palë jo për t'i dhënë zgjedhësve shqiptarë mundësinë për zgjedhjen e tyre më të mirë. Tifozllëku partiak ka zëvendësuar ndërgjegjësimin politik në praktikën fushatore të të gjithë pjesëmarësve të saj. Të gjithë premtojnë pothuase të njëjtën gjë, pa treguar as ndonjë metodë të ndryshme që siguron realizimin e të njëjtit premtim. Edhet tani shqiptarëve u kanë servirur po ato rrena e mashtrime. Prandaj votimet janë kot dhe duhet më mirë të bëhet bojkot.
Zgjedhësit e ndershëm nuk kanë pse bëhen me votën e tyre të pavlerë bashkëpunëtorë e bashkëfajtorë me pushtetarët që synojnë të plotësojnë qëllimet partiake e tekat individuale. Të paktën duke mos shkuar në kutitë e votimt zgjedhësit tregojnë forcën reale që ka pakënaqësia ndaj sharlatanizmit politik në Shqipëri. Edhe sikur në votime të shkojnë një pjesë shumë e vogël e shqiptarëve, pushtetarët do t'i marrin postet e tyre . Prandaj e kanë bërë ligjin që pavarësisht sesa është përqindja e pjesëmarrjes në votime zgjedhjet të quhen të vlefshme. Në fakt ligji i mirë duhet të parashikojë një nivel të caktuar të pjesëmarrjes që pastaj ndarja e votave të japë një pushtet që gjithsesi të ketë shumicën e thjeshtë të votave të shqiptarëve. Kurse tani një kryetar bashkie në Tiranë teorikisht mund të quhet një i zgjedhur edhe në rast se marrin pjesë në votime tre votues kur dy të kenë votuar për të. Pra ligji favorizon një pushtet të pakicës që do të thotë se votat nuk kanë ndonjë rëndësi të madhe e nuk respektohen.
Votimi me një tur ua lehtëson punën vëzhguesve europianë dhe dy partive të mëdha në Shqipëri për të mbyllur shpejt hesapet. Ky qëndrim i bën automatikisht pa kurfarë vlere votat e atyre që nuk duan të votojnë për PD apo për PS. Ja dhe një mënyrë tjetër e zhvleftësimit të votave. Ata që nuk duan të votojnë për PS e PD e kanë kot që drejtohen tek kutitë e votimit sepse votën e tyre e kanë pa ndikim Atëherë përse duhet të shkojnë? Vetëm për të matur sa pasues kanë Genc Pollo, Paskal Milo, Skënder Gjnushi, Dashamir Shehi apo Fatmir Mediu? A nuk do të ishte më mirë që edhe këta të qëndronin në shtëpitë e tyre e të mos bëheshin jallanë shahitë të rezultateve?!
Votimet e 12 tetorit do të kenë vetëm një dobi : do të japin të dhëna se sa është niveli i pakënaqësisë popullore me gjendjen e krijuar në Shqipëri, sa është niveli i ndërgjegjësimit të njerëzve se mënyra më e mirë në kushtet e sotme, kur nuk bëhen zgjedhje reale, është të bojkotohen zgjedhjet. Ky ndërgjegjësim ka ardhur duke u rritur nga viti në vit. Ky ndërgjegjësim i ka trembur protagonistët e pushtebërjes në Shqiëpri. Prandaj edhe bënë ndryshimet e mbrapshta në Kodin zgjedhor. Por ndërsa me ndryshimet në Kodin zgjedhor këta protagonistë të degradimit të demokracisë zgjedhore në Shqipëri, i garantojnë vetes postet e pushtetit, nuk mund të garantojnë edhe nivelin e mbështetjes politike. Prandaj mospjesëmarrja në votimet e tanishme ka rëndësi për të dhënë mesazhin e qartë për politikanët shqiptarë dhe ustallarët e tyre ndërkombëtarë se zgjedhësit shqiptarë nuk duan ta hanë më sapunin për djathë, nuk duan të jenë më kuklla zgjedhore që të luhet me ta.
Në votimet e 12 tetorit do të kuptohet gjithashtu se cilat kanë qenë pazaret e PD e PS për ndarjen e zonave të influencës në pushtet. Fushata elektorale u bë me potere të madhe, por ajo ishte më shumë fushatë midis Nanos e Berishës që eklipsuan gjithë drejtuesit e tjerë të partive të tyre respektive. Këta të dy bënë fushatë për protagonizëm politik personal në Shqipëri dhe për kredibilitet politik para të huajve. Revista britanike "Dhi Ikonomist" para disa kohësh dha njoftimin se si do të ndahej gjeografia pushtetore midis PD ePS. Mos vallë ajo ka dashur të na thotë se si është bërë marrëveshja e fshehtë Nano-Berisha? Ta shohim më 12 tetor.
PD e PS natyrisht i tremben shumë bojkotit sepse ky u nxjerr në shesh sa të braktisura janë nga shqiptarët. Prandaj ka pasur gjatë gjithë kësaj kohe një mobilizim të madh për të bindur shqiptarët të shkojnë në votime, duke i mashtruar se me votën e tyre mund të ndihmojnë shumë në përmirësimin e pushtetit vendor në Shqipëri. Edhe sikur të gjithë shqiptarët të shkojnë të votojnë pushteti do të jetë ai që është, njerëzit janë po ato, politikat janë po ato, qeveria qendrore është po ajo. Ndryshin të dukshëm nuk do të ketë.
Tema e bojkotit të votimeve gjatë fushatës së tanishme vlon më shumë se çdo herë tjetër. Tani duket se bojkotimi i votimve po del nga suazat e reagimeve individulae dhe po kthehet në mënyrë reagimi kolektiv. Ka fshatra të tëra që bashkërisht kanë kërcënuar me bojkotim. Ka shtresa të caktuara njerëzish që bashkohen për interesa të caktuara dhe kërcënojnë me bojkotim. Kjo është dukuri e re që tregon për një vlerësim të ri të rëndësisë e forcës së votës. Pushtetmbajtësit e pushtetkërkuesit i kanë marrë masat (anti) ligjore të mbrohen nga këto bojkotime. Por dëmi politik që ata do të kenë është shumë i madh. Është hera e parë që në Shqipëri bojkotimi i votimeve përdoret si armë e reagimit kolektiv jashtë direktivave partiake. Ky është zhvillim pozitiv që shpreh rritjen e pakënaqësisë me politikat e dështuara partiake dhe largimin nga ndikimet e manipulimi partiak në zgjedhje.
Politikanët partiakë dhe analistët politikë e kanë trajtuar me shqetësim problemin e bojkotimit të votimeve qysh në fillin të fushatës zgjedhore. Fushata zyrtarisht u hap më 12 shtator 2003.. Të nesërmen më 13 shtator në gazetën "Shekulli" u botua një koment nga Mustafa Nano " A do të shkojnë shqiptarët të votojnë?". Nano tregohej shumë pesimist dhe parashikonte rritje të mospjesëmarrjes në votime për shkak se politika e politikanët që do t'i jepnin tonin fushatës ishin po ata, se zgjedhësit edhe një herë do të ballafaqoheshin me kërkesat e zhurmën e PS e PD, të Fatosit e të Saliut. Po më 13 shtator në gazetën "55" e krahut fanatik berishian botohej analiza e Qemal Sakajevës "Ndëshkimi për tjetërsimin e votave si shpëtim". Përmbajtja e shkrimit të trulloste me teorizime për mëkatet që mund të bëjnë popujt dhe ndëshkimet që pësojnë " deri me zhdukjen e tyre ngaqë u bënë popuj të prishur"". Pra me vështirësi lexuesi duhet të nënkuptonte se duhet përdorur mirë vota që populli të mos pësonte "ndëshkim për tjetërsim". Qemali e thoshte disi më qartë mendimin e tij në fjalinë se : "populli në demokraci nuk ka kurrfarë pushteti tjetër përveç votës". Kjo në fakt është një fatkeqësi e madhe po të mbetet kështu, sepse është shumë e mundëshme që edhe në demokraci populli të bëhet viktimë e abuzimit të pushtetit. Por Sakajeva nisej nga premisa se tani në Shqipëri ka vetëm demokraci dhe prandaj këtë pushtet populli duhet ta përdorë për t'ia hequr fuqinë drejtuese PS-së dhe për t'ia dhënë PD-së. Sakajeva si gjithë propagandistët berishianë këmbëngul fort në tezën se shqiptarët duhet të shkojnë masivisht në kutitë e votimit, duke qenë i bindur se kjo i siguron fitoren PD-së.
Me kalimin e ditëve ideja e bojkotimit të zgjedhjeve filloi të bëhej më e pranishme në lajmet. U shtuan njoftimet për kërcënime bojkotimesh kolektive. Kundër kësaj fryme u mobilizuan disa kryepartiakë sidoms Genc Polllo e Dashamir Shehi, të dy PDR-ve që dolën nga PD-ja. Genc Pollo shkoi deri në fshatrat e Tepelenës ku kishin kërcënuar me bojkotim kolektiv t'i bindëte se nuk duhet vepruar ashtu. Dashamir Shehi, pasi hoqi dorë nga kandidatura për kryetar bashkie në Tiranë që të mos humbiste privilegjet si deputet, me një arsyetim cinik u shfaq në ekranin e televizionit t'u thoshte shqiptarëve se pa pushtetarë nuk rrihet, prandaj populli s'ka ç'të bëjë tjetër po të shkojë e të zgjedhë nga këta politikanë që janë se të tjerë nuk ka për të gjetur. Pra zgjedhje nga zori e nga halli midis politikanëve të dështuar.
Dolën dhe predikues që mospjesëmarrjen në zgjedhje e barazuan me "indiferentizmin". Në gazetën "Panorama" më 1 tetor u botua shkrimi "Zgjedhjet dhe fitorja e indiferentëve" ku theksohej :"Fushata zgjedhore nga mënyra se si po zhvillohet, aspak e ndryshme nga ato më parë për nga përmbajtja ka bërë akoma më shumë shqiptarë se më parë të painteresuar për politikë". Por qëndrimi mosbesues i njerëzve ndaj demagogjisë politike në fushatën zgjedhore nuk është "mosinteresim për politikën". Përkundrazi më shumë duhet marrë si ndërgjegjësim politik. Në indiferentizëm politik bien pikërisht ata që kanë sjellje tejet të politizuar si militantë partiakë që shkojnë vetëm pas berihajit të liderëve të tyre pa marrë vesh se çfarë po ngjet në Shqipëri. Prandaj indiferentizëm për zhvillimet e vërteta politike tregojnë ata që vihen në pozitën e fanatikut që nuk i punon mendja, që nuk do të dijë për asgjë tjetër veç asaj që i thotë partia e udhëheqësi.
Më 2 tetor në gazetën "Panorama" u shfaq një koment tjetër edhe më i çuditëshëm nën titullin :"Kush nuk voton s'ka të drejtë të ankohet". Kryetari i Shoqatës "Tirana" kishte marrë një citat nga Tomas Pein : "E drejta e votës është e drejta e parë përmes së cilës mbrohen të gjitha të drejtat e tjera" dhe e përdorte këtë për ta kthyer të drejtën e votës në "detyrim të qytetarit shqiptar" të shkojë të votojë më 12 tetor. Ai e pranon realitetin se në Shqipëri "qytetarët ndjehen tani të zhgënjyer, të lodhur", por vlerëson se : "mospjesëmarrja e tyre vetëm sa e thellon hendekun mes gjendjes së krijuar dhe shpresës për një t'ardhme më të qenësishme..." I tërë shkrimi pasqyron interesin e shkruesit që njerëzit të shkojnë në votime që ti sigurojnë fitoren palës që i pëlqen atij, në fakt PD-së që ka një përputhje të heshtur interesi me krahun e Ilir Metës në PS për të goditur krahun e Fatos Nanos. Pra kryetari i Shoqatës "Tirana" tërë arsyetimin e tij e vë në shërbim të nxitjes së zgjedhësve të votojnë që t'i shërbejnë këtij varianti.
Kjo është punë e tij., është interesi i tij politik. Por ai nuk ka të drejtë kur hedh idenë se "kush nuk voton s'ka të drejtë të ankohet". Të drejtë për t'u ankuar më shumë do të kenë pikërisht ata që do të bojkotojnë zgjedhjet, sepse ata me qëndrimin e tyre po godasin sëmundjen që ka kapur Shqipërinë. Kurse ata që do të shkojnë në zgjedhje nuk kanë aq shumë të drejtë të ankohen sepse do të jenë "krijuesit e pushtetit vendor " të 13 tetorit. Si do të jetë ky pushtet i 13 tetorit nuk e dimë me saktësi, por ai do të jetë pushteti i këtyre forcave që kanë pushtetin vendor edhe tani, nën hyqmin e pushtetit qendror socialist që është tani. Pra nuk do të jetë pushtet i ndryshëm.
Qemal Sakajeva në komentin "Një ditë më pas ose 13 tetori" ( gazeta "55" 30 shtator 2003) ka shkruar për ditën e votimeve 12 tetor : " atë ditë s'do të ndodhë asgjë, përveç se përpjestimi i pushtetit vendor dhe provimi i qeverisë për të kryer zgjedhje të besueshme". Atëherë a ia vlen që shqiptarët të shkojnë masivisht të votojnë vetëm për kaq gjë?! Edhe duke lënë vetëm militantët e të dy palëve të shkojnë në kutitë e votimit qeveria vihet në provë dhe pushteti përpjestohet. Sakajeva na paralajmëron se "Drama për pushtet nis një ditë më pas më 13 tetor", dhe kjo dramë nuk do të luhet midis PD ePS por brenda në PS midis grupit të Metës dhe atij të Nanos që pak pas zgjedhjeve kanë kongresin partiak të larjes së hesapeve. Sakajeva e ka thënë sinqerisht : " Njëri grupim pret fitoren, tjetri pret humbjen ...Sfida është shpallur me kohë. Nano për të mbijetuar qeverinë e qeverisjen. Meta për t'ia rrënuar kabinetin e pushtetin. Sfida e parë është fituar nga metistët me votat e opozitës dhe të tyret, qeveria e radhës e Nanos u la pa ministër të jashtëm". E tërë analiza e Sakajevës përqëndrohet në zbulimin e lojës që bëhet midis Metës e Nanos për pushtet. Pra ngado që ta shohësh fushata e tanishme zgjedhore dhe votimet e 12 tetorit nuk kanë si qëllim kryesor ndërtimin e një pushteti vendor të ndryshëm, por të ndikojnë në luftën për pushtet brenda në PS. Berisha dhe opozita që drejton ai po lufton vetëm për protagonizëm politik dhe bën pazare sa me Nanon aq dhe me Metën. Luftën politke në PS le ta zgjidhin antarësia e PS gjatë përgatitjes së kongresit. Pse duhet të bëhen zgjedhësit shqiptare rezervë politike e manipuluar për këtë luftë?!
Pra bojkotimi është shumë më i mirë se pjesëmarrja në votime. PS le të qartësojë gjendjen brenda saj. PD nuk i sjell ndonjë dobi Shqipërisë edhe nëse siguron një prani më të madhe në pushtetin vendor kur pushtetin qendror e kanë socialistët. PD nuk ofron as ndonjë cilësi më të mirë pushtetarësh vendorë. Atje ku pushtetin do ta fitojë PD njerëzit do të dalin më të humbur se do të diskriminohen nga pushteti qendror.
Mospjesëmarrja në zgjedhje nuk është as indiferentizëm, as paaftësi politike, por në kushtet e tanishme të Shqipërisë është politika më e arsyeshme që mund të ndiqet më 12 tetor 2003.
5. Tetor 2003 Abdi Baleta