Re: Vota ime ... ?!
Ja nje artikull shume realist per zgjedhjet ne shqiperi.
Fasule
Andrea Stefani
Kush është më i rrezikshëm korrupsioni apo autokratizmi, “Nano” apo “Berisha”? Kjo është dilema, kjo është morsa që e shtrëngon gjithnjë e më fort ballin e shumë shqiptarëve sa më pranë ndihet 3 korriku. Dhe shihet qartë se dukuria Berisha-Nano, kjo përsëritje komike në formë pluraliste e kultit tragjik të tiranit të përmbysur nga pluralizmi, ka arritur ta ngushtojë në maksimum hapësirën e zgjedhjes për shqiptarët. Ndërkaq, këta të fundit nuk po e kuptojnë se jetojnë një ngushtim të lirisë së tyre. Sepse liria është mundësi zgjedhjeje. Edhe një hap të vetëm prapa dhe do të gjendemi aty ku qemë 15 vjet më parë, te lideri dhe partia e vetme. Në fakt kjo është edhe rezultantja historike, që ofron dyluftimi po 15-vjeçar Nano-Berisha. S’ka rëndësi se kush nga ata do të humbë. Në epilog bashkë me humbësin do të vijë edhe fitimtari, triumfatori dhe pastaj, shqiptarët jo vetëm nuk do të kenë më se çfarë të zgjedhin, por rrezik se nuk do të guxojnë më të zgjedhin. Nuk do të guxojnë më të jenë të lirë. Tamam si dikur…Dhe ka vetëm një mundësi shpëtimi. Që “Ata” të humbasin të dy. Triumfi i Nanos ose Berishës nuk mund të mos ketë pikërisht të njëjtin rezultat, tkurrjen e frikshme të lirisë. Edhe në këtë këndvështrim ata janë identikë si rreziqe për demokracinë. Për nga kultet, dominimi i partive apo rrjedhojat politike, Nano dhe Berisha i ngjasojnë njëri-tjetrit si gjysma e majtë e një kokrre fasuleje i ngjason gjysmës së djathtë të saj. Një fasule që shqiptarët e kanë gëlltitur për mbi 40 vjet. Midis këtyre dy alternativave nuk ka një të keqe më të vogël. Tashmë flitet, madje Berisha dhe Nano kanë deklaruar, me ose pa ambiguitet, se po të humbasin do të largohen. Dikush mund të mendojë se largimi i njërës nga kokat do të ishte edhe një përgjysmim i të keqes me dy kokë. Harrohet se e keqja më e llahtarshme që i ka bërë zap shqiptarët ka qenë e keqja me një kokë, e keqja triumfatore që paraqitet si “çlirimtare”, e keqja e mbetur pa rival, e keqja absolute, totale. Dhe askush nga politikanët e sotëm nuk mund t’i konkurrojë Nanon dhe Berishën për nga kulti, masa e fanatikëve, forca, influenca, dominimi, apo sundimi, askush tjetër nuk mund të sillte një “detantë” të re. Por, edhe sikur Shqipërisë të mos i duhet një politikan i tretë që do të dilte më i fortë se Nano dhe Berisha. Do të qe e njëjta gjë. Nanon dhe Berishën, këta Goliadhë të demokracisë duhet t’i mundë sistemi, partitë e vogla, politikanët e “vegjël”, duhet t’i mundë demokracia vetë, Davidët e saj. Prandaj ndryshe nga herët e tjera (dhe ky do të qe ndryshimi i vërtetë) njerëzit duhet të votojnë më të vegjëlit, Davidët dhe jo Goliadhët. Sepse cilido që zgjedh cilëndo nga dy të këqijat ekzistuese, cilindo nga dy të mëdhenjtë dhe e ndih të fitojë, zgjedh të keqen më të madhe për këdo. Oligopoli Nano-Berisha është si një hidër me dy kokë që bëhet edhe më e egër, më e rrezikshme nëse njëra nga kokët e ha tjetrën. Në këtë rast, oligopoli do të shndërrohej në një monopol edhe më të egër. Ndaj, ky oligopol antiliri që ushqehet me nënshtrim e fanatizëm, nuk do të lërë pasardhës vetëm po të mposhten të dyja kokat. Dhe kjo do të ndodhë vetëm nëse votohen partitë më të vogla si LZHK-ja në të djathtë apo LSI-ja në të majtë. Kjo do të ndodhë nëse këtë herë shqiptarët votojnë ndryshe nga ç’kanë bërë për 15 vjetët e fundit.
Nano dhe Berisha janë armiq që deri më sot kanë mbajtur gjallë njëri-tjetrin, janë ushqyer me “mishin” e njëri-tjetrit. Berisha me gafat, që i bëri nga etja e pafund për pushtet e sundim, e heroizoi Nanon dhe e bëri të vijë në pushtet. Pastaj ishte Nano, qeverisja e tij e korruptuar, që bëri të mundur mbijetesën politike të Berishës. Në fakt, rezultati i vërtetë politik i qeverisjes 8-vjeçare të udhëhequr nga Nano, është ringritja e Berishës nga humnera e kolapsit të shtetit në majat e pretendentit kryesor për pushtet. E gjithë kjo Odise, më e habitshme se vetë rrëfimi i Homerit me Circe e Poseidonë, shpjegohet shumë mirë nga një thënie lakonike e Niçes: “Kush jeton duke luftuar një armik ka interes që ky armik të mbetet gjallë”. E megjithatë edhe Odiseja e pati një fund. Shumëkush e kupton se kemi mbërritur në fund të një periudhe (parapolitike?) 15-vjeçare. Diçka do të ndodhë. Do të ikë ose Nano ose Berisha, ose të dy së bashku. E mira është që të largohen të dy. Sepse është tamam koha për ndryshim. Shqiptarët duhet ta kapin kohën, çastin. Por nëse ndryshimi nuk ndodh, koha do t’u ikë për duarsh dhe shqiptarët do të mbeten përsëri prapa saj.
E megjithatë, ka zëra që këmbëngulin se nevoja e luftës kundër korrupsionit galopant, që ka mbërthyer shtetin, e bën Berishën jo vetëm një të keqe më të vogël, por edhe të domosdoshëm, shpëtimtar. Eshtë një pohim që tregon edhe më qartë sesi “orgjirat” e qeverisjes Nano janë bërë një premisë, që ushqen autokratizmin e Berishës. Abuzimet spektakolare të qeveritarëve të kamur nga njëra anë dhe mizerja masive në anën tjetër, kanë krijuar tek njerëzit dëshirën për ardhjen në pushtet të “një dore të fortë” që do ta bënte zap korrupsionin. Por, janë dëshira që luftën kundër korrupsionit nuk e bazojnë tek institucionet, te sistemi, te drejtësia e pavarur, por te lideri, te çlirimtari, te Mesia. Dhe Mesia e demokracia nuk shkojnë bashkë. Mesia presupozon një “çlirim” që nuk vjen nga sistemi pra nga vetë qytetarët. Me Mesian, liria nuk është produkt qytetar, por dhuratë nga lart. Prandaj, Mesia presupozon mirënjohje, bindje e më pas edhe nënshtrim ndaj Mesisë. Mesia si “çlirimtar” nënkupton një skllavëri të re, një sundimtar të ri. Dhe mjerisht shqiptarët kanë treguar se dinë t’i nënshtrohen “çlirimtarit” me po të njëjtin zell e devocion që duartrokitnin sunduesin, nga i cili ai sapo i çliron. Përulja ndaj atij që rrëmben skeptrin e pushtetit, përulja ndaj të parit ndaj “Zotit” të sotëm, mbetet një ves i shumicës së shqiptarëve, i rrënjosur nga mbi 40 vjet diktaturë komuniste dhe një traditë edhe më e thellë patriarkalo-fisnore. Prandaj, në Shqipëri “çlirimtari”, Mesia është i rrezikshëm. Shqiptarët nuk duhet të përsërisin gabimin e vjetër, nuk duhet të pjellin një Mesia, një “shpëtimtar” që t’i skllavërojë. A duhen të tjera dekada dështimesh dhe përvoje të zymtë që të kuptojmë kaq gjë?
Në Shqipëri problemi është të luftosh korrupsionin, por pa sakrifikuar në emër të kësaj lufte, lirinë. Të luftosh korrupsionin por pa ushqyer autokratizmin. Dhe kjo nuk arrihet duke mbështetur Berishën kundër Nanos sikundër edhe dëgjohet të flitet. Në fakt mbështetja e opozitës për një rotacion të pushtetit do të qe gjëja më normale sikur opozita të ishte e lirë nga sundimi i Berishës. Po të qe kështu, atëherë po, mbështetja e opozitës do të ishte opsioni më i mirë, absolutisht më i mirë. Por, mjerisht nuk është ashtu dhe në këtë rast shohim edhe një herë sesi kulti i Berishës, e keqja Berisha ushqen dhe mban gjallë pikërisht atë që përpiqet ta mposhtë, Nanon. Sepse ka vetëm një arsye që pengon afrimin e shumë njerëzve me opozitën sot: kulti Berisha që është i mbarsur me shumë të papritura. Ka vetëm një shkak që mund të sjellë humbjen e opozitës përballë një qeverisjeje të korruptuar: Berisha dhe autokratizmi i frikshëm që ka shoqëruar gjithë karrierën e tij politike.
Por mos vallë frikërat rreth autokratizmit janë të kota në këto kohë “demokracie” dhe me “Evropën” kaq pranë? Mos vallë autokratizmi është një rrezik imagjinar, një kotësi, një ligësi e sofistikuar kundër opozitës? Të tillë mund ta trajtojnë të gjithë ata për të cilët, liria, pra interesi publik, është një lopë që duan ta mjelin pa i dhënë të hajë deri sa të ngordhë. Iluziv si rrezik e trajtojnë autokratizmin e gjithë ushtria e servilëve dhe hipokritëve që planëzojnë të mjelin lopën e pushtetit të ri në kurriz të shtetit. Por autokratizmi dhe të gjithë variantet e tij politike janë rreziqe reale dhe burim despotizmi, po që po për Shqipërinë që është një vend me demokraci deficitare, por edhe për të gjitha demokracitë që ekzistojnë në botë madje, edhe për demokracinë më të zhvilluar, atë amerikane. Ja se ç’thotë një nga analistët politikë më të shquar në SHBA, Noam Çomski për rrezikun e autokratizmit në raport me rrezikun e korrupsionit: “Në një shoqëri të depolitizuar me pak mekanizma që njerëzit të shprehin frikërat dhe nevojat e tyre si dhe për të marrë pjesë konstruktivisht në menaxhimin e punëve të jetës, mund të vijë dikush i interesuar jo për përfitim personal, por për pushtet. Kjo do të ishte shumë e rrezikshme… Do të preferoja më mirë një lider të korruptuar, sesa një lider të uritur për pushtet. Një lider i korruptuar do të grabiste njerëzit, por nuk do të shkaktonte më shumë probleme. Për shembull, për sa kohë që predikues fondamentalistë …janë të interesuar për kadillakë, seks dhe gjëra të tjera të këtij lloji, ata nuk përbëjnë një problem të madh. Por, të supozojmë se shfaqet një nga ata që është Hitler dhe që nuk e çan fort për seks dhe kadillakë, një që do vetëm pushtet, atëherë do të jemi në rrezik të madh”. Ky pohim është bërë në vitin 1991.
Nuk mund të pranojmë lehtësinë teorinë me të cilën Çomski e trajton korrupsionin. Sepse në Shqipëri, ndryshe nga sa ndodh në SHBA, vetë korrupsioni epidemik, mungesa e drejtësisë së pavarur, varfëria masive dhe të tjerë faktorë, imponojnë tolerancë “0” ndaj korrupsionit. Por, shqetësimi i Çomskit nuk mund të mos na bëjë që të druhemi t’ia japim flamurin e luftës kundër korrupsionit, lavdinë e çlirimtarit një lideri të afishuar autokrat si Berisha! Për më tepër që kur ishte në pushtet Berisha nuk ka manifestuar ndonjë alergji po aq të afishuar për korrupsionin. Akoma më shqetësues është fakti kur sheh se disa nga ata që donte t’i plaste në burg për korrupsion, Berisha i ka sot aleatë në luftën për pushtet. A nuk bëri kështu edhe Nano pak vite më parë dhe a nuk ka ai bashkëpunëtorë në luftën për pushtet njerëz, që vetë i ka akuzuar hapur për korrupsion? A nuk dëshmon edhe ky fakt se ata, Nano dhe Berisha, janë njëlloj?
Në të vërtetë, gjatë qeverisjes së Berishës u hodh kati i parë i godinës së korrupsionit i cili, u lartësua më pas në shumëkatësh nga qeverisjet socialiste. Edhe në këtë rrafsh, qeverisjet e Nanos dhe Berishës, për shkak të mungesës së institucioneve të lira kontrolluese e balancuese, që ata vetë i kanë mbytur me kultet e tyre, ngjasojnë si gjysma fasulesh. Dallimi, sipëran por jo thelbësor, është se ndërsa qeverisja e Berishës eci, për shkak të rrethanave, nga autokratizmi drejt korrupsionit, qeverisja socialiste eci nga korrupsioni drejt autokratizmit. Autokratizmi pjell korrupsion (Berisha) dhe korrupsioni pjell autokratizëm (Nano). Dhe, kushdo që do të fitonte prej tyre do të vazhdojë në trajektoren e nisur. Ndaj, që të shpëtojnë nga vorbat e sundimit që po vlojnë, shqiptarët duhet të dinë që të pështyjnë nga qiellzat e truve të tyre jo vetëm njërën nga kotiledonet, por një herë e mirë të gjithë kokrrën e kësaj groshe të vjetër.
