Ujërat territoriale, pse ti ulim në 12 milje
Relacioni i shtatorit 1989, i përgatitur nga katër specialistë shqiptarë pas notës së SHBA-ve</p>
Në pjesën e parë të këtij materiali, për qëndrimin e Shqipërisë ndaj presioneve të huaja për zvogëlimin e gjerësisë së detit territorial, zbuluam një dokument të 20 viteve më parë, që tregonte, se Shqipëria kishte vendosur kufijtë e saj detarë në ujërat territoriale, duke i çuar ato edhe 15 milje detare.</p>
Në qershor 1989, ambasada e SHBA-ve në Paris, me ndërmjetësinë e ambasadës Franceze, i çoi një notë qeverisë shqiptare, kundër kufirit 15 milje detare të ujërave territoriale, ku tregohet se Uashingtoni ishte i shqetësuar për kufirin e ujërave territoriale të Shqipërisë, të vënë në mënyrë të njëanshme nga qeveria komuniste që në vitet ‘70, duke kërkuar uljen e tyre në 12 milje detare, sa ç’e parashikonte Konventa e Detit e vitit 1982.</p>
Ministri i jashtëm i asaj kohe, Reis Malile, informon qeverinë për notën e dorëzuar nga qeveria e SHBA-ve, duke zbardhur edhe tekstin e plotë të notës amerikane.</p>
Në vijim është relacioni i përgatitur në shtator 1989 nga disa specialistë shqiptarë, ku i sugjerohen disa hapa shtetit të drejtuar nga Ramiz Alia, duke propozuar edhe rrugët se si ky ndryshim, të mos duket si tërheqje përballë SHBA-ve, por si njohje jozyrtare të konventës së detit dhe duke logjikuar se ulja e gjerësisë nga 15 në 12 milje nuk do ta cenonte sigurinë dhe ekonominë e vendit.</p>
Relacion</p>
Për disa probleme të ngritura nga qeveria e SHBA lidhur me gjerësinë dhe rregjimin e ujërave tona territoriale</p>
Qeveria e SHBA, me anën e një note dorëzuar kohët e fundit nëpërmjet Ambasadës franceze, ka shprehur rezervat e veta për gjerësinë dhe regjimin e ujërave territoriale. Ajo konteston, si të pambështetura në të drejtën ndërkombëtare, çështjet e mëposhtme:
a. Gjerësinë e ujërave tona territoriale përtej kufirit të 12 miljeve.
b. Disa nga segmentet përbërëse të vijës bazë të bregdetit tonë (vijës ku fillon matja e gjerësisë së ujërave territoriale).
c. Ndalimin e kalimit paqësor të anijeve të huaja ushtarake në ujërat tona territoriale.</p>
Shënojmë se, nuk është e para herë që një shtet i huaj shtron ndaj nesh probleme të tilla. Në vitin 1976, kur me dekretin nr.5384, datë 23.2.1976, Presidiumi i Kuvendit Popullor, e rriti gjerësinë e ujërave tona territoriale nga 12 në 15 milje detare, disa shtete shprehën rezervat e tyre.</p>
Por, kësaj here SHBA shtrojnë edhe dy çështje të tjera, atë të bazueshmërisë së vijës bazë, në përputhje me kërkesat e konventës për të drejtën detare dhe të kalimit paqësor të anijeve të huaja luftarake në ujërat territoriale.</p>
Është fakt, se SHBA nuk duan të njohin si ujëra territoriale, rripin tonë ujor prej 3 miljesh përtej kufirit të 12 miljeve (deri në 15 milje). Megjithëse nuk rezulton që këtë ta kenë shprehur në ndonjë dokument, por e kanë treguar me veprime konkrete, duke futur në këtë zonë disa raste anijet e tyre luftarake.</p>
Gjithashtu, kanë lënë të kuptohet, se dhe në të ardhmen, anije të tilla mund të lundrojnë në kufirin e 12 miljeve ose të hyjnë edhe në brendësi të zonës së 12 miljeve, duke krijuar kështu situate të ndërlikuara për interesat e mbrojtjes së vendit tonë.</p>
Edhe pretendimi tjetër, për korrigjimin e vijës bazë të drejtë, do të ishte me pasoja. Një gjë e tillë, do të çonte në zvogëlimin e sipërfaqes së ujërave të brendshme, të ujërave territoriale dhe do të ndikonte edhe në ndarjen e shelfit kontinental me fqinjët tanë.</p>
Prandaj, duke pasur parasysh, karakterin e veçantë e tepër delikat të këtyre çështjeve, një grup i përbashkët pune me specialistë nga MMP, MPB dhe MPJ e shqyrtoi edhe një herë problemin e ujërave territoriale, duke pasur parasysh normat ndërkombëtare e sidomos Konventën për të Drejtën e Detit të vitit 1982 dhe aktet kryesore të legjislacionit tonë.</p>
Vendi ynë, nuk është palë në Konventën për Të Drejtën e Detit të vitit 1982, të cilës i referohet posaçërisht nota e Qeverisë Amerikane. Kështu që, nga pikëpamja formale-juridike, ai nuk është i detyruar që të zbatojë dispozitat e saj, sepse në bazë të së drejtës së traktateve (konventave të Vjenës të viteve 1969 dhe 1986), traktatet ndërkombëtare nuk mund t’u vënë detyrime shteteve që nuk janë palë në to. Aq më tepër, që konventa e vitit 1982 ende nuk ka hyrë në fuqi.</p>
Megjithatë, theksojmë se konventa për të drejtën e Detit e vitit 1982 është disi e veçantë, pasi një varg dispozitash të saj, kanë marrë prej kohësh vlerën e normave zakonore dhe kanë gjetur zbatim të përgjithshëm.</p>
Duke pasur parasysh këtë fakt, problemet e ngritura nga nota amerikane, nuk mund të shihen të shkëputura nga përcaktimet që janë bërë në konventën e lartpërmendur dhe nga qëndrimet që janë adoptuar nga shumica dërrmuese e shteteve të botës. Në këtë vështrim, çështjet paraqiten si vijon:</p>
1. Mbi gjerësinë e ujërave territoriale të RPSSH:</p>
Akti i parë, për caktimin e gjerësisë së ujërave territoriale të vendit tonë pas çlirimit, ishte vendimi i këshillit të Ministrave, nr.168, datë 9.12.1946, i cili e fiksoi atë në 6 milje detare (11 km e 112 m).</p>
Më vonë, Presidiumi i Kuvendit Popullor të RPSSH, me dekretet nr.1535, datë 4.9.1952, nr.3325, datë 9.3.1961, nr.4650, datë 9.3.1970 dhe nr.5384, datë 23.2.1976 e rriti atë përkatësisht në 10 milje (18 km e 520 m), 12 milje (22km e 224 m), dhe në 15 milje (27 km e 780 m).</p>
Siç shihet, vendi ynë, ndryshimin e fundit mbi gjerësinë e ujërave territoriale duke i rritur ato nga 12 milje në 15 milje detare, e ka bërë me dekret të veçantë, i cili në mars të vitit 1976, ju bë i ditur vendeve të ndryshme të botës duke u shpërndarë si dokument i OKB-së.</p>
Argumentet që u përdorën në atë kohë, për të mbështetur ndërmarrjen e këtij vendimi, ishin kryesisht për arsye ekonomike dhe ushtarake, të cilat konsistonin siç thuhej në relacionin e atëhershëm “Në krijimin e disa kushteve të favorshme, në radhë të parë nga pikëpamja ushtarake dhe se kufiri prej 15 miljesh detare siguron të gjitha kuadratet ku peshkojnë anijet tona, shton pjellshmërinë e peshkut dhe lejon kontrollin nga bregu të anijeve të peshkimit”.</p>
Ky vendim për rritjen e gjerësisë së ujërave territoriale, nga një numër shtetesh si p.sh: RFGJ, Britania e Madhe, Austria, Danimarka, Norvegjia, Italia, Jugosllavia, Greqia etj u konsiderua i papranueshëm dhe u cilësua si veprim që binte në kundërshtim me frymën dhe parimet e përgjithshme të së drejtës ndërkombëtare.</p>
Konventa për të drejtën e detit e vitit 1982, e fiksoi në 12 milje detare gjerësinë maksimale të ujërave territoriale. Pas kësaj, edhe shumë shtete, që në atë kohë e kishin gjerësinë e ujërave territoriale të tyre më shumë se 12 milje, e zvogëluan atë në kufirin e vendosur nga Konventa. Aktualisht vetëm 4 shtete, duke përfshirë edhe vendin tonë (Ekuadori, Guinea, Peruja, Shqipëria) nuk e kanë bërë akoma këtë gjë.</p>
Duke parë rezultatet e vërtetuara në praktikë, gjatë periudhës nga viti 1976 e deri tani, tendencën e përgjithshme të zhvillimit të së drejtës së detit, si dhe duke i rishqyrtuar edhe një herë argumentet që u përdorën në vitin 1976, për rritjen e gjerësisë së ujërave territoriale, mendojmë se duhet riparë edhe një herë kjo çështje, duke e zvogëluar atë nga 15 milje në 12 milje detare.</p>
Rënia në kufirin e 12 miljeve detare, të pranuar nga pothuajse të gjithë shtetet e botës, nuk e cenon në mënyrë të ndjeshme çështjen e sigurimit të shtetit dhe veprimtarinë luftarake të flotës luftarako-detare, pasi sistemi i zjarrit i artilerisë sonë bregdetare mbulon përgjithësisht kufirin e 12 miljeve dhe është i efektshëm për këtë distancë.</p>
Diferenca prej 3 miljeve (nga 15 në 12 milje), është një distancë relativisht e vogël, që nuk ndikon në zbulimin larg të luftanijeve të huaja dhe në kohën e afrimit të tyre, pasi ajo kalohet për 10-15 minuta. Gjithashtu, aktivitetin e tyre të zbulimit, luftanijet e huaja mund ta realizojnë në distanca më të mëdha se 12 e 15 milje nga bregu ynë.</p>
Një gjë e tillë, nuk do të ulë veprimtaritë ekonomike të anijeve tona të peshkimit, pasi nuk ka asnjë pengesë juridike që anijet tona të peshkojnë jashtë ujërave territoriale, Gjithashtu, kuadratet e gjuetisë së peshkut, si nga kufiri i 12 miljeve ashtu edhe nga ai i 15 miljeve, nuk mbulohen, pasi 50 për qind e tyre është jashtë këtyre distancave në det të hapur.</p>
Ndërsa kontrolli i anijeve të peshkimit, nga bregu, me mjetet radioteknike, kryhet në distanca më të mëdha se 15 milje, deri në 21-25 milje. Veç kësaj, ndarja në të ardhmen e shelfit kontinental, në marrëveshje me shtetet fqinje, që siç dihet, ka filluar me Italinë që në vitin 1985, do të siguronte avantazhe, jo vetëm në drejtim të peshkimit, por edhe të kërkimit e shfrytëzimit të pasurive natyrore të kësaj zone.</p>
Me qëllim, që ky veprim, të mos interpretohet si një farë tërheqje nga ana jonë, ose si ndryshim nga qëndrimet e deritanishme, mendojmë që ai të bëhet në kuadrin e ndonjë rregullimi në legjislacionin tonë për këto çështje.</p>
Kështu, mund të saktësohej dispozita për shelfin kontinental duke e zgjeruar dhe plotësuar atë edhe me përcaktimin konkret të të drejtave që ushtron vendi ynë në të. Mund të krijohet zona e puqur, zonë kjo që shtrihet përtej ujërave territoriale në një gjerësi prej jo më shumë se 24 milje detare, duke filluar nga vija bazë prej nga matet gjerësia e ujërave territoriale.</p>
Në këtë zonë, shteti ushtron kontrollin e nevojshëm për parandalimin e shkeljes së legjislacionit të tij, në fushën doganore, fiskale, shëndetësore ose të emigrimit. Mund të saktësohet dispozita përkatëse për kalimin paqësor të anijeve, duke e specifikuar në mënyrë të hollësishme se në cilat raste kalimi është paqësor.</p>
Mund të vihen kufizime për kalimin në këto ujëra të anijeve të huaja që bartin lëndë bërthamore, të anijeve që transportojnë substanca radioaktive ose substanca të tjera me përmbajtje të rrezikshme etj.(Shekulli)</p>
Ky artikull eshte marre nga: http://www.albaniasite.net/?p=27044. Per me shume artikuj te ngjashem vizitoni: http://www.albaniasite.net/?p=27044
Relacioni i shtatorit 1989, i përgatitur nga katër specialistë shqiptarë pas notës së SHBA-ve</p>
Në pjesën e parë të këtij materiali, për qëndrimin e Shqipërisë ndaj presioneve të huaja për zvogëlimin e gjerësisë së detit territorial, zbuluam një dokument të 20 viteve më parë, që tregonte, se Shqipëria kishte vendosur kufijtë e saj detarë në ujërat territoriale, duke i çuar ato edhe 15 milje detare.</p>
Në qershor 1989, ambasada e SHBA-ve në Paris, me ndërmjetësinë e ambasadës Franceze, i çoi një notë qeverisë shqiptare, kundër kufirit 15 milje detare të ujërave territoriale, ku tregohet se Uashingtoni ishte i shqetësuar për kufirin e ujërave territoriale të Shqipërisë, të vënë në mënyrë të njëanshme nga qeveria komuniste që në vitet ‘70, duke kërkuar uljen e tyre në 12 milje detare, sa ç’e parashikonte Konventa e Detit e vitit 1982.</p>
Ministri i jashtëm i asaj kohe, Reis Malile, informon qeverinë për notën e dorëzuar nga qeveria e SHBA-ve, duke zbardhur edhe tekstin e plotë të notës amerikane.</p>
Në vijim është relacioni i përgatitur në shtator 1989 nga disa specialistë shqiptarë, ku i sugjerohen disa hapa shtetit të drejtuar nga Ramiz Alia, duke propozuar edhe rrugët se si ky ndryshim, të mos duket si tërheqje përballë SHBA-ve, por si njohje jozyrtare të konventës së detit dhe duke logjikuar se ulja e gjerësisë nga 15 në 12 milje nuk do ta cenonte sigurinë dhe ekonominë e vendit.</p>
Relacion</p>
Për disa probleme të ngritura nga qeveria e SHBA lidhur me gjerësinë dhe rregjimin e ujërave tona territoriale</p>
Qeveria e SHBA, me anën e një note dorëzuar kohët e fundit nëpërmjet Ambasadës franceze, ka shprehur rezervat e veta për gjerësinë dhe regjimin e ujërave territoriale. Ajo konteston, si të pambështetura në të drejtën ndërkombëtare, çështjet e mëposhtme:
a. Gjerësinë e ujërave tona territoriale përtej kufirit të 12 miljeve.
b. Disa nga segmentet përbërëse të vijës bazë të bregdetit tonë (vijës ku fillon matja e gjerësisë së ujërave territoriale).
c. Ndalimin e kalimit paqësor të anijeve të huaja ushtarake në ujërat tona territoriale.</p>
Shënojmë se, nuk është e para herë që një shtet i huaj shtron ndaj nesh probleme të tilla. Në vitin 1976, kur me dekretin nr.5384, datë 23.2.1976, Presidiumi i Kuvendit Popullor, e rriti gjerësinë e ujërave tona territoriale nga 12 në 15 milje detare, disa shtete shprehën rezervat e tyre.</p>
Por, kësaj here SHBA shtrojnë edhe dy çështje të tjera, atë të bazueshmërisë së vijës bazë, në përputhje me kërkesat e konventës për të drejtën detare dhe të kalimit paqësor të anijeve të huaja luftarake në ujërat territoriale.</p>
Është fakt, se SHBA nuk duan të njohin si ujëra territoriale, rripin tonë ujor prej 3 miljesh përtej kufirit të 12 miljeve (deri në 15 milje). Megjithëse nuk rezulton që këtë ta kenë shprehur në ndonjë dokument, por e kanë treguar me veprime konkrete, duke futur në këtë zonë disa raste anijet e tyre luftarake.</p>
Gjithashtu, kanë lënë të kuptohet, se dhe në të ardhmen, anije të tilla mund të lundrojnë në kufirin e 12 miljeve ose të hyjnë edhe në brendësi të zonës së 12 miljeve, duke krijuar kështu situate të ndërlikuara për interesat e mbrojtjes së vendit tonë.</p>
Edhe pretendimi tjetër, për korrigjimin e vijës bazë të drejtë, do të ishte me pasoja. Një gjë e tillë, do të çonte në zvogëlimin e sipërfaqes së ujërave të brendshme, të ujërave territoriale dhe do të ndikonte edhe në ndarjen e shelfit kontinental me fqinjët tanë.</p>
Prandaj, duke pasur parasysh, karakterin e veçantë e tepër delikat të këtyre çështjeve, një grup i përbashkët pune me specialistë nga MMP, MPB dhe MPJ e shqyrtoi edhe një herë problemin e ujërave territoriale, duke pasur parasysh normat ndërkombëtare e sidomos Konventën për të Drejtën e Detit të vitit 1982 dhe aktet kryesore të legjislacionit tonë.</p>
Vendi ynë, nuk është palë në Konventën për Të Drejtën e Detit të vitit 1982, të cilës i referohet posaçërisht nota e Qeverisë Amerikane. Kështu që, nga pikëpamja formale-juridike, ai nuk është i detyruar që të zbatojë dispozitat e saj, sepse në bazë të së drejtës së traktateve (konventave të Vjenës të viteve 1969 dhe 1986), traktatet ndërkombëtare nuk mund t’u vënë detyrime shteteve që nuk janë palë në to. Aq më tepër, që konventa e vitit 1982 ende nuk ka hyrë në fuqi.</p>
Megjithatë, theksojmë se konventa për të drejtën e Detit e vitit 1982 është disi e veçantë, pasi një varg dispozitash të saj, kanë marrë prej kohësh vlerën e normave zakonore dhe kanë gjetur zbatim të përgjithshëm.</p>
Duke pasur parasysh këtë fakt, problemet e ngritura nga nota amerikane, nuk mund të shihen të shkëputura nga përcaktimet që janë bërë në konventën e lartpërmendur dhe nga qëndrimet që janë adoptuar nga shumica dërrmuese e shteteve të botës. Në këtë vështrim, çështjet paraqiten si vijon:</p>
1. Mbi gjerësinë e ujërave territoriale të RPSSH:</p>
Akti i parë, për caktimin e gjerësisë së ujërave territoriale të vendit tonë pas çlirimit, ishte vendimi i këshillit të Ministrave, nr.168, datë 9.12.1946, i cili e fiksoi atë në 6 milje detare (11 km e 112 m).</p>
Më vonë, Presidiumi i Kuvendit Popullor të RPSSH, me dekretet nr.1535, datë 4.9.1952, nr.3325, datë 9.3.1961, nr.4650, datë 9.3.1970 dhe nr.5384, datë 23.2.1976 e rriti atë përkatësisht në 10 milje (18 km e 520 m), 12 milje (22km e 224 m), dhe në 15 milje (27 km e 780 m).</p>
Siç shihet, vendi ynë, ndryshimin e fundit mbi gjerësinë e ujërave territoriale duke i rritur ato nga 12 milje në 15 milje detare, e ka bërë me dekret të veçantë, i cili në mars të vitit 1976, ju bë i ditur vendeve të ndryshme të botës duke u shpërndarë si dokument i OKB-së.</p>
Argumentet që u përdorën në atë kohë, për të mbështetur ndërmarrjen e këtij vendimi, ishin kryesisht për arsye ekonomike dhe ushtarake, të cilat konsistonin siç thuhej në relacionin e atëhershëm “Në krijimin e disa kushteve të favorshme, në radhë të parë nga pikëpamja ushtarake dhe se kufiri prej 15 miljesh detare siguron të gjitha kuadratet ku peshkojnë anijet tona, shton pjellshmërinë e peshkut dhe lejon kontrollin nga bregu të anijeve të peshkimit”.</p>
Ky vendim për rritjen e gjerësisë së ujërave territoriale, nga një numër shtetesh si p.sh: RFGJ, Britania e Madhe, Austria, Danimarka, Norvegjia, Italia, Jugosllavia, Greqia etj u konsiderua i papranueshëm dhe u cilësua si veprim që binte në kundërshtim me frymën dhe parimet e përgjithshme të së drejtës ndërkombëtare.</p>
Konventa për të drejtën e detit e vitit 1982, e fiksoi në 12 milje detare gjerësinë maksimale të ujërave territoriale. Pas kësaj, edhe shumë shtete, që në atë kohë e kishin gjerësinë e ujërave territoriale të tyre më shumë se 12 milje, e zvogëluan atë në kufirin e vendosur nga Konventa. Aktualisht vetëm 4 shtete, duke përfshirë edhe vendin tonë (Ekuadori, Guinea, Peruja, Shqipëria) nuk e kanë bërë akoma këtë gjë.</p>
Duke parë rezultatet e vërtetuara në praktikë, gjatë periudhës nga viti 1976 e deri tani, tendencën e përgjithshme të zhvillimit të së drejtës së detit, si dhe duke i rishqyrtuar edhe një herë argumentet që u përdorën në vitin 1976, për rritjen e gjerësisë së ujërave territoriale, mendojmë se duhet riparë edhe një herë kjo çështje, duke e zvogëluar atë nga 15 milje në 12 milje detare.</p>
Rënia në kufirin e 12 miljeve detare, të pranuar nga pothuajse të gjithë shtetet e botës, nuk e cenon në mënyrë të ndjeshme çështjen e sigurimit të shtetit dhe veprimtarinë luftarake të flotës luftarako-detare, pasi sistemi i zjarrit i artilerisë sonë bregdetare mbulon përgjithësisht kufirin e 12 miljeve dhe është i efektshëm për këtë distancë.</p>
Diferenca prej 3 miljeve (nga 15 në 12 milje), është një distancë relativisht e vogël, që nuk ndikon në zbulimin larg të luftanijeve të huaja dhe në kohën e afrimit të tyre, pasi ajo kalohet për 10-15 minuta. Gjithashtu, aktivitetin e tyre të zbulimit, luftanijet e huaja mund ta realizojnë në distanca më të mëdha se 12 e 15 milje nga bregu ynë.</p>
Një gjë e tillë, nuk do të ulë veprimtaritë ekonomike të anijeve tona të peshkimit, pasi nuk ka asnjë pengesë juridike që anijet tona të peshkojnë jashtë ujërave territoriale, Gjithashtu, kuadratet e gjuetisë së peshkut, si nga kufiri i 12 miljeve ashtu edhe nga ai i 15 miljeve, nuk mbulohen, pasi 50 për qind e tyre është jashtë këtyre distancave në det të hapur.</p>
Ndërsa kontrolli i anijeve të peshkimit, nga bregu, me mjetet radioteknike, kryhet në distanca më të mëdha se 15 milje, deri në 21-25 milje. Veç kësaj, ndarja në të ardhmen e shelfit kontinental, në marrëveshje me shtetet fqinje, që siç dihet, ka filluar me Italinë që në vitin 1985, do të siguronte avantazhe, jo vetëm në drejtim të peshkimit, por edhe të kërkimit e shfrytëzimit të pasurive natyrore të kësaj zone.</p>
Me qëllim, që ky veprim, të mos interpretohet si një farë tërheqje nga ana jonë, ose si ndryshim nga qëndrimet e deritanishme, mendojmë që ai të bëhet në kuadrin e ndonjë rregullimi në legjislacionin tonë për këto çështje.</p>
Kështu, mund të saktësohej dispozita për shelfin kontinental duke e zgjeruar dhe plotësuar atë edhe me përcaktimin konkret të të drejtave që ushtron vendi ynë në të. Mund të krijohet zona e puqur, zonë kjo që shtrihet përtej ujërave territoriale në një gjerësi prej jo më shumë se 24 milje detare, duke filluar nga vija bazë prej nga matet gjerësia e ujërave territoriale.</p>
Në këtë zonë, shteti ushtron kontrollin e nevojshëm për parandalimin e shkeljes së legjislacionit të tij, në fushën doganore, fiskale, shëndetësore ose të emigrimit. Mund të saktësohet dispozita përkatëse për kalimin paqësor të anijeve, duke e specifikuar në mënyrë të hollësishme se në cilat raste kalimi është paqësor.</p>
Mund të vihen kufizime për kalimin në këto ujëra të anijeve të huaja që bartin lëndë bërthamore, të anijeve që transportojnë substanca radioaktive ose substanca të tjera me përmbajtje të rrezikshme etj.(Shekulli)</p>
Ky artikull eshte marre nga: http://www.albaniasite.net/?p=27044. Per me shume artikuj te ngjashem vizitoni: http://www.albaniasite.net/?p=27044