Speciale
olitikanët shqiptarë dhe lufta në Irak.Nga Fatos Lubonja
Politikanët shqiptarë dhe lufta në Irak
Nga Fatos Lubonja
Para disa ditësh gazetat shqiptare botuan në shqip një artikull të Fatos Nanos botuar në Boston Globe në anglisht ku kryeministri ynë thoshte se “… po të mos kishin qenë Shtetet e Bashkuara, Britania e Madhe dhe aleatët e tyre (vini re kryeministri nuk e përmend aleatin e tretë Bashkimin Sovjetik shën.im) Evropa do të kishte mbetur nën çizmen diktatoriale të Hitlerit dhe të nazistëve për breza të tërë…”. Sipas tij Evropa ka harruar prandaj dhe nuk e pranon luftën kundër Irakut, por ama ka edhe evropianë të mirë, shqiptarët, që nuk harrojnë… e më pas shprehte mbështetjen pa fund ndaj luftës në Irak.
Dyshoj se të njëjtin artikull do ta firmoste pa ngurrim (përndryshe do të kishin reaguar) edhe Sali Berisha edhe kryetari i ndonjë partie të vogël të ashtuquajtur të majtë apo të djathtë, edhe vetë kryetari i Parlamentit – më i majti i socialistëve, Pëllumbi, – i cili, me një formë që nuk mund të mos të të kujtonte kthimet e udhëheqësve tanë nga udhëtimet në vendin e aleatëve të dikurshëm të mëdhenj si Bashkimi Sovjetk, apo Kina Popullore, erdhi këto ditë nga SHBA e na pruri lajmin e gëzuar se sa i gëzuar ishte populli amerikan, Amerika e tërë, për mbështetjen që i jepte Shqipëria e vogël në numër, por e madhe në zemër.
Ka muaj që çështja numër një që ka zaptuar faqet e para të lajmeve dhe komenteve është sulmi i SHBA mbi Irak. Në fillimet e këtij debati, kur ende nuk besohej se Bushi e kishte seriozisht, polemika nuk ishte aq e ndezur sa sot. Në krye të herës për një pjesë të madhe të së majtës angleze dhe evropiane në përgjithësi ideja e luftës kundër Irakut ishte e gabuar sepse e majta është pacifiste, por edhe sepse po e kërkonte Amerika. Për një pjesë të madhe të së djathtës ishte një luftë e drejtë pikërisht sepse e kërkonte Amerika. Toni Blair i ndarë midis së djathtës dhe së majtës po përpiqej të bënte skuadrën. Kurse miku i tij Shrëder u tha se kërkoi të fitonte zgjedhjet duke u deklaruar kundër luftës. U tha se Franca tradicionalisht si dhe Rusia dhe Kina ishin kundra pikërisht sepse ishte në mes Amerika. Me këtë vështrim superficial Shqipëria, ose më saktë politikanët shqiptarë, e panë rolin e tyre të bënin mbështetjen e SHBA sepse historikisht na ka përkrahur, sepse ajo ishte vendimtare në çështjen e Kosovës dhe mbi të gjitha se është fuqia dominuese e botës.
Mirëpo, përtej këtyre gjykimeve sempliste, dora dorës që lufta në Irak bëhej çështje e ditës e të gjitha politikave botërore, trajtimi i saj bëhej gjithnjë e më kompleks e më dramatik. Ndërkaq, ndërsa BE dhe SHBA po ndaheshin gjithnjë e më shumë, politikanët shqiptarë vazhduan të qëndrojnë në gjumin e tyre të solidaritetit të verbër, që gjen shprehjen e vet më syqorre në artikullin e Nanos që edhe si hartim i klasës së tetë them se nuk do të merrte notë kaluese. Asnjë debat politik nuk u zhvillua. Asnjë politikan nuk u shpreh kundër luftës. Vetëm së fundi, me rastin e vizitës së presidentit kroat dhe atij maqedonas, kur u pa se dy nga fqinjtë tanë, nuk ishin ashtu edhe aq solidarë dhe presidenti shqiptar u detyrua të firmoste një dokument ku nuk përmendej Amerika, por Komuniteti Ndërkombëtar, politikanët shqiptarë sikur pësuan një “zgjim” të çastit për t’u kthyer përsëri në gjumin e rëndë të solidaritetit të verbër proamerikan. Paçka se mediat dita ditës po i bëjnë të ditura problemet e luftës – çka po synoj të bëj edhe unë në këtë shkrim.
Problematika e luftës
Një nga kritikat kryesore që i bëhen luftës, jo vetëm nga të majtët, por edhe nga ata që e quajnë veten internacionalistët liberalë si psh. Timothy Garton Ash, është se politikat e së djathtës amerikane për vetmbrojtje agresive, veçanërisht pas 11 shtatorit, po venë në rrezik disa ide shumë të bukura e të rëndësishme që lindën pas Luftës së Ftohtë e që kanë të bëjnë me aspiratën e njerëzimit për një botë demokratike dhe të paqes me nevojën në rritje për bashkëpunim ndërkombëtar, me atë që studiuesi Raymond Aron e ka quajtur “fara e ndërgjegjes universale”. Në kuadrin e kësaj ëndrre iluministe është psh. ideja e gjykatës penale ndërkombëtare. Por amerikanët refuzuan t’i vendosin subjektet e veta nën juridiksionin e saj (kurse shqiptarët shpejt e shpejt e mbështetën refuzimin amerikane duke dalë kundër BE). Një tjetër ide është ajo e ndërhyrjes për arësye humanitare ashtu sikurse u ndërhy në Kosovë. Analistët kundra luftës konsiderojnë se ndërhyrja në Irak e komprometon jo vetëm ndërhyrjen që u bë në Kosovë, por ajo nuk do të mundësonte më ndërhyrje të këtij karakteri, duke provuar se amerikanët ndërhyjnë vetëm në ato raste kur kanë interesin e tyre dhe jo për të mbrojtur të drejtat e njeriut. Në fakt nuk ishin shkeljet famëkëqija nga ana e talebanëve të të drejtave të njeriut që i çuan Shtetet e Bashkuara në Afganistan, por mbështetja që i dhanë talebanët Osama bin Ladenit. Po ashtu kjo luftë e preventimit të terrorizmit nuk mund të ketë si alibi zhdukjen e një regjimi diktatorial sepse, në shkallë më të gjerë, ajo do të forcojë, siç ka nisur t’i forcojë, mjaft regjime apo politika antidemokratike. Mjafton të kujtosh për këtë mbështetjen që iu dha Pakistanit pas 11 shtatorit apo edhe heshtjen ndaj Rusisë apo Turqisë për çështjen çeçene apo kurde. Po në këtë kuadër vendoset edhe idea e kontrollit të armëve të shkatërrimit në masë që presupozon një bashkëpunim dhe marrëveshje shumë të madhe ndërkombëtare. Ndërkaq, sipas shumë gjasash, përpjekjet unilaterale amerikane për ta ndaluar me dhunë përhapjen e armëve të shkatërrimit në masë, mundet që paradoksalisht të bëhen shkak për dhuna të reja dhe për rendje edhe më të ethshme të vendeve të tjera për t’i prodhuar ato. Deklarimet e fundit të Iranit e përforcojnë këtë ide.
“Shpesh tendencat e djathta të sistemit politik amerikan e shtyjnë diplomacinë amerikane përdrejt një mbështetjeje të tepruar tek aseti më i madh i Amerikës – fuqia ushtarake – si dhe në një mbështetje të tepruar tek kapitalizmi i tregut dhe te një “fuqi pa kufi” që ofendon dhe alienon.” Shkruan politologu amerikan Stanley Hofman në Foreign Afairs. Sipas tij qendrimi amerikan do të përcaktojë nëse shtetet jo superfuqi dhe shtetet e dobëta do të vazhdojnë t’i shohin Shtetet e Bashkuara si një fuqi mike (ose së paku si një hegjemon i tolerueshëm) apo arroganca e Washingtonit do t’i provokojë ata të krijojnë koalicione kundra dominimit amerikan. Agresiviteti amerikon tregon se Bushi nuk ka kuptuar se sa i rrezikshëm është për një “superfuqi” tundimi për uniliteralitet. Shtetet e Bashkuara mund të besojë se shtrëngimet e marrëveshjeve ndërkombëtare nuk janë të nevojshme sa kohë që fuqia dhe vlerat e SHBA janë gjithshka që nevojitet për rendin botëror. Por, gjithë sipas Hofmanit, përkundrazi, shtrëngimet ndërkombëtare japin shumë më tepër mundësi lidershipi sesa demonstrimi arrogant i përçmimit ndaj pikpamjeve të të tjerëve. Madje këto shtrëngime ofrojnë rrugë të dobishme edhe për kufizimin e qëndrimeve unilateraliste të shteteve të tjera.
Shqiptarët midis tensioneve të të mëdhenjve
Shqipëria nuk mund të qëndrojë indiferente ndaj kësaj problematike dhe as nuk mund të jetë e ç’interesuar. Kur Shqipëria u fut në Konferencën Islamike pati një ide se kështu ne do pimë dy nëna sepse sejcila do të jetë xheloze dhe ne do të marim ndihma si nga bota islamike ashtu edhe nga Perëndimi. Në fakt ekzistojnë situata të tilla ku shtetet e vegjël mund të shfrytëzojnë tensionet dhe rivalitetet midis të mëdhenjve. Por mund të ekzistojnë edhe situata që pikërisht për shkak të mungesë së politikave të qarta koherente dhe largpamëse të humbasësh mbështetjen e të gjithëve. Kam frikë se ky varianti i dytë na kërcënon më shumë me qëndrimet që po mbajmë.
Në fakt barrierat politike, morale dhe psikologjike midis Evropës dhe SHBA nuk i sjellin asgjë të mirë jo vetëm klimës botërore për të cilën fola më sipër, por edhe rajonit ku jetojmë. Sikurse venë në dukje shumë analistë, edhe përsa i përket interesave të ngushta shqiptare, një çarje midis SHBA dhe Evropës do të ndizte armiqësira në Ballkan e kjo sipas meje nuk do të ishte në favor të Shqipërisë dhe as të Kosovës.
Solidarizimi demonstrativ i tetë shteteve anëtare dhe kandidate të BE-së me qëndrimin amerikan ndaj Irakut ishte një goditje e fortë ndaj ëndrrës evropiane për unifikim. U arrit deri atje sa të ngrihet hipoteza se “sulmimi i Irakut përbën vetëm fillimin e një reaksioni zinxhir, objektivi i të cilit është dobësimi i Evropës dhe konsolidimi i hegjemonisë amerikane”. Në këtë kontekst politikat shqiptare nuk duhet të harrojnë për asnjë çast se Bashkimi Europian është financuesi më i madh i Shqipërisë, dhe hapësira poltike, ekonomike dhe kulturorore ku Shqipëria synon të integrohet. Ideja se Evropa mbështet sllavët e Ballkanit dhe prandaj ne duhet të mbështetmi tek Amerika, që qarkullon aty këtu në mediat shqiptare më duket infantile. Ne duhet t’i mëshojmë idesë se vetëm një klimë e paqes dhe bashkëpunimit, si ajo që solli edhe mbështetjen ndaj Kosovës, është në favor të çështjes sonë dhe të rajonit në tërësi. Sikur serbët ta kishin nisur pastrimin etnik të shqiptarëve pas 11 shtatorit zorr se shqiptarët do të kishin pasur një mbështetje amerikane dhe evropiane. Po ashtu shqiptarët nuk duhet të harrojnë se nëse në një mëment tjetër do të arriheshin kompromise midis fuqive të mëdha që sot po grinden ata janë guri më lehtësisht i sakrifikueshmit në skakierën ballkanike.
Lufta në Irak dhe e majta shqiptare.
Në një numër shkrimesh të kohëve të fundit kam ngulmuar mbi nevojën e një të majte evropiane në politikën shqiptare. Kryesisht kam trajtuar problemet e nevojës së kthimit të pandylit liberist nga ekstremi i djathtë ku e kanë çuar reformat demokrato socialisto korruptive të këtyre dhjetë vjetëve, - pra problemë më shumë të karakterit social ekonomik.
Qëndrimet e politikës shqiptare ndaj luftës në Irak tregojnë se sa e nevojshme është një e majtë e re evropiane në Shqipëri edhe përsa i përket opcioneve alternativë në politikat e jashtme e ndërkombëtare. Sepse ne, ashtu sikurse në çështjet social ekonomike kemi një program të vetëm gjithëpartiak të djathtë edhe në politikat e jashtme kemi një Shqipëri që gjykon në mënyrë integraliste ashtu sikurse dikur kemi qenë unanimisht prosevjetike apo prokineze. Shqipëria është vendi ku nuk bëhet debat për politikat e jashtme veçanërisht kur bëhet fjalë për aleatët si Amerika. Ekziston një solidaritet që do ta quaja të injorancës e të paragjykimit ose të mungesës së personalitetit e në fakt edhe të mungesës së pluralizmit të vërtetë. Ky lloj solidariteti i injorancës bën që Shqipëria të jetë vendi ku për çështje nga ato që janë tepër të rëndësishme në botën e qytetëruar, siç është edhe kjo e luftës kundër Irakut, nuk ka të majtë dhe të djathtë dhe liberalë, ku nuk ka nacionalistë dhe internacionalistë, ku nuk ka fetare dhe ateistë, nuk ka myslimanë dhe të krishterë në kuptimimn e zhvillimit të një dialogu midis tyre.
Në Shqipëri ekziston një parti e majtë, ajo Socialiste, e cila nga trashëgimia “e majtë” e partisë mëmë të saj ka trashëguar vetëm kompleksin e fajit për të kaluarën ndoshta kombinuar me krenarinë e veterenëve për Luftën Partizane. Në fakt kjo parti socialiste u “reformua” me idenë e mohimit të çdo gjëje socialiste që kishte në ideologjinë prej të cilës kanë lindur partitë e majta edhe në perëndim. Madje ajo nuk i ka njohur as idetë e paqes, karakteristikë e politikave të majta evropiane të paktën që nga Lufta e Parë, pasi Enver Hoxha pacifizmin e quante disfatizëm. Ndërkaq periudha e reformimit përkoi edhe me krizën e së majtës evropiane. Kësisoj trashgimtarët e komunistëve të Enver Hoxhës rezultuan të jenë një klasë politike krejtësisht e çoroditur përsa i përket formimit ideal dhe pa asnjë prirje për ta rikrijuar identitetin e majtë në frymën e reformimit të të majtave evropiane. Këtyre “të majtëve” iu shtuan në koalicionin qeverisës socialdemokratët e Gjinushit që e quanin veten të tillë sepse e konsideronin veten më djathtas, dmth me më pak komples faji dhe bashkëpunimi me ish komunistët e Enverit, një parti që e quan veten agrare (në fakt këto gjetkë janë të djathta) por që vetëm për bujqësinë nuk e dëgjon të flasë ndonjëherë, ca liberalë të përçarë dhe një numër individësh nga shoqëria civile që për të qëndruar në pushtet mund të përdorin me lehtësi të gjithë spektrin e slloganeve nga e majta tek e djathta. Po t’i shtosh edhe korrupsionin kësaj çoroditjeje, diletantizmi, sharllatanizmi dhe mungese të çdo ideali do të dalësh mu tek kryetari i kësaj partie Fatos Nano i cili e përfaqëson atë në mënyrën më eksplicite. Artikulli i tij antievropian dhe anti i majtë me titull “Shpirti kurajoz amerikan” tregon se sa nevojë kanë shqiptarët për kurajon e krijimit të një të majte evropiane që do t’u plotësonte atyre gjysmën e munguar të atyre ideve politike që zhvillohen sot në Evropën ku ata aspirojnë të integrohen.
olitikanët shqiptarë dhe lufta në Irak.Nga Fatos LubonjaPolitikanët shqiptarë dhe lufta në Irak
Nga Fatos Lubonja
Para disa ditësh gazetat shqiptare botuan në shqip një artikull të Fatos Nanos botuar në Boston Globe në anglisht ku kryeministri ynë thoshte se “… po të mos kishin qenë Shtetet e Bashkuara, Britania e Madhe dhe aleatët e tyre (vini re kryeministri nuk e përmend aleatin e tretë Bashkimin Sovjetik shën.im) Evropa do të kishte mbetur nën çizmen diktatoriale të Hitlerit dhe të nazistëve për breza të tërë…”. Sipas tij Evropa ka harruar prandaj dhe nuk e pranon luftën kundër Irakut, por ama ka edhe evropianë të mirë, shqiptarët, që nuk harrojnë… e më pas shprehte mbështetjen pa fund ndaj luftës në Irak.
Dyshoj se të njëjtin artikull do ta firmoste pa ngurrim (përndryshe do të kishin reaguar) edhe Sali Berisha edhe kryetari i ndonjë partie të vogël të ashtuquajtur të majtë apo të djathtë, edhe vetë kryetari i Parlamentit – më i majti i socialistëve, Pëllumbi, – i cili, me një formë që nuk mund të mos të të kujtonte kthimet e udhëheqësve tanë nga udhëtimet në vendin e aleatëve të dikurshëm të mëdhenj si Bashkimi Sovjetk, apo Kina Popullore, erdhi këto ditë nga SHBA e na pruri lajmin e gëzuar se sa i gëzuar ishte populli amerikan, Amerika e tërë, për mbështetjen që i jepte Shqipëria e vogël në numër, por e madhe në zemër.
Ka muaj që çështja numër një që ka zaptuar faqet e para të lajmeve dhe komenteve është sulmi i SHBA mbi Irak. Në fillimet e këtij debati, kur ende nuk besohej se Bushi e kishte seriozisht, polemika nuk ishte aq e ndezur sa sot. Në krye të herës për një pjesë të madhe të së majtës angleze dhe evropiane në përgjithësi ideja e luftës kundër Irakut ishte e gabuar sepse e majta është pacifiste, por edhe sepse po e kërkonte Amerika. Për një pjesë të madhe të së djathtës ishte një luftë e drejtë pikërisht sepse e kërkonte Amerika. Toni Blair i ndarë midis së djathtës dhe së majtës po përpiqej të bënte skuadrën. Kurse miku i tij Shrëder u tha se kërkoi të fitonte zgjedhjet duke u deklaruar kundër luftës. U tha se Franca tradicionalisht si dhe Rusia dhe Kina ishin kundra pikërisht sepse ishte në mes Amerika. Me këtë vështrim superficial Shqipëria, ose më saktë politikanët shqiptarë, e panë rolin e tyre të bënin mbështetjen e SHBA sepse historikisht na ka përkrahur, sepse ajo ishte vendimtare në çështjen e Kosovës dhe mbi të gjitha se është fuqia dominuese e botës.
Mirëpo, përtej këtyre gjykimeve sempliste, dora dorës që lufta në Irak bëhej çështje e ditës e të gjitha politikave botërore, trajtimi i saj bëhej gjithnjë e më kompleks e më dramatik. Ndërkaq, ndërsa BE dhe SHBA po ndaheshin gjithnjë e më shumë, politikanët shqiptarë vazhduan të qëndrojnë në gjumin e tyre të solidaritetit të verbër, që gjen shprehjen e vet më syqorre në artikullin e Nanos që edhe si hartim i klasës së tetë them se nuk do të merrte notë kaluese. Asnjë debat politik nuk u zhvillua. Asnjë politikan nuk u shpreh kundër luftës. Vetëm së fundi, me rastin e vizitës së presidentit kroat dhe atij maqedonas, kur u pa se dy nga fqinjtë tanë, nuk ishin ashtu edhe aq solidarë dhe presidenti shqiptar u detyrua të firmoste një dokument ku nuk përmendej Amerika, por Komuniteti Ndërkombëtar, politikanët shqiptarë sikur pësuan një “zgjim” të çastit për t’u kthyer përsëri në gjumin e rëndë të solidaritetit të verbër proamerikan. Paçka se mediat dita ditës po i bëjnë të ditura problemet e luftës – çka po synoj të bëj edhe unë në këtë shkrim.
Problematika e luftës
Një nga kritikat kryesore që i bëhen luftës, jo vetëm nga të majtët, por edhe nga ata që e quajnë veten internacionalistët liberalë si psh. Timothy Garton Ash, është se politikat e së djathtës amerikane për vetmbrojtje agresive, veçanërisht pas 11 shtatorit, po venë në rrezik disa ide shumë të bukura e të rëndësishme që lindën pas Luftës së Ftohtë e që kanë të bëjnë me aspiratën e njerëzimit për një botë demokratike dhe të paqes me nevojën në rritje për bashkëpunim ndërkombëtar, me atë që studiuesi Raymond Aron e ka quajtur “fara e ndërgjegjes universale”. Në kuadrin e kësaj ëndrre iluministe është psh. ideja e gjykatës penale ndërkombëtare. Por amerikanët refuzuan t’i vendosin subjektet e veta nën juridiksionin e saj (kurse shqiptarët shpejt e shpejt e mbështetën refuzimin amerikane duke dalë kundër BE). Një tjetër ide është ajo e ndërhyrjes për arësye humanitare ashtu sikurse u ndërhy në Kosovë. Analistët kundra luftës konsiderojnë se ndërhyrja në Irak e komprometon jo vetëm ndërhyrjen që u bë në Kosovë, por ajo nuk do të mundësonte më ndërhyrje të këtij karakteri, duke provuar se amerikanët ndërhyjnë vetëm në ato raste kur kanë interesin e tyre dhe jo për të mbrojtur të drejtat e njeriut. Në fakt nuk ishin shkeljet famëkëqija nga ana e talebanëve të të drejtave të njeriut që i çuan Shtetet e Bashkuara në Afganistan, por mbështetja që i dhanë talebanët Osama bin Ladenit. Po ashtu kjo luftë e preventimit të terrorizmit nuk mund të ketë si alibi zhdukjen e një regjimi diktatorial sepse, në shkallë më të gjerë, ajo do të forcojë, siç ka nisur t’i forcojë, mjaft regjime apo politika antidemokratike. Mjafton të kujtosh për këtë mbështetjen që iu dha Pakistanit pas 11 shtatorit apo edhe heshtjen ndaj Rusisë apo Turqisë për çështjen çeçene apo kurde. Po në këtë kuadër vendoset edhe idea e kontrollit të armëve të shkatërrimit në masë që presupozon një bashkëpunim dhe marrëveshje shumë të madhe ndërkombëtare. Ndërkaq, sipas shumë gjasash, përpjekjet unilaterale amerikane për ta ndaluar me dhunë përhapjen e armëve të shkatërrimit në masë, mundet që paradoksalisht të bëhen shkak për dhuna të reja dhe për rendje edhe më të ethshme të vendeve të tjera për t’i prodhuar ato. Deklarimet e fundit të Iranit e përforcojnë këtë ide.
“Shpesh tendencat e djathta të sistemit politik amerikan e shtyjnë diplomacinë amerikane përdrejt një mbështetjeje të tepruar tek aseti më i madh i Amerikës – fuqia ushtarake – si dhe në një mbështetje të tepruar tek kapitalizmi i tregut dhe te një “fuqi pa kufi” që ofendon dhe alienon.” Shkruan politologu amerikan Stanley Hofman në Foreign Afairs. Sipas tij qendrimi amerikan do të përcaktojë nëse shtetet jo superfuqi dhe shtetet e dobëta do të vazhdojnë t’i shohin Shtetet e Bashkuara si një fuqi mike (ose së paku si një hegjemon i tolerueshëm) apo arroganca e Washingtonit do t’i provokojë ata të krijojnë koalicione kundra dominimit amerikan. Agresiviteti amerikon tregon se Bushi nuk ka kuptuar se sa i rrezikshëm është për një “superfuqi” tundimi për uniliteralitet. Shtetet e Bashkuara mund të besojë se shtrëngimet e marrëveshjeve ndërkombëtare nuk janë të nevojshme sa kohë që fuqia dhe vlerat e SHBA janë gjithshka që nevojitet për rendin botëror. Por, gjithë sipas Hofmanit, përkundrazi, shtrëngimet ndërkombëtare japin shumë më tepër mundësi lidershipi sesa demonstrimi arrogant i përçmimit ndaj pikpamjeve të të tjerëve. Madje këto shtrëngime ofrojnë rrugë të dobishme edhe për kufizimin e qëndrimeve unilateraliste të shteteve të tjera.
Shqiptarët midis tensioneve të të mëdhenjve
Shqipëria nuk mund të qëndrojë indiferente ndaj kësaj problematike dhe as nuk mund të jetë e ç’interesuar. Kur Shqipëria u fut në Konferencën Islamike pati një ide se kështu ne do pimë dy nëna sepse sejcila do të jetë xheloze dhe ne do të marim ndihma si nga bota islamike ashtu edhe nga Perëndimi. Në fakt ekzistojnë situata të tilla ku shtetet e vegjël mund të shfrytëzojnë tensionet dhe rivalitetet midis të mëdhenjve. Por mund të ekzistojnë edhe situata që pikërisht për shkak të mungesë së politikave të qarta koherente dhe largpamëse të humbasësh mbështetjen e të gjithëve. Kam frikë se ky varianti i dytë na kërcënon më shumë me qëndrimet që po mbajmë.
Në fakt barrierat politike, morale dhe psikologjike midis Evropës dhe SHBA nuk i sjellin asgjë të mirë jo vetëm klimës botërore për të cilën fola më sipër, por edhe rajonit ku jetojmë. Sikurse venë në dukje shumë analistë, edhe përsa i përket interesave të ngushta shqiptare, një çarje midis SHBA dhe Evropës do të ndizte armiqësira në Ballkan e kjo sipas meje nuk do të ishte në favor të Shqipërisë dhe as të Kosovës.
Solidarizimi demonstrativ i tetë shteteve anëtare dhe kandidate të BE-së me qëndrimin amerikan ndaj Irakut ishte një goditje e fortë ndaj ëndrrës evropiane për unifikim. U arrit deri atje sa të ngrihet hipoteza se “sulmimi i Irakut përbën vetëm fillimin e një reaksioni zinxhir, objektivi i të cilit është dobësimi i Evropës dhe konsolidimi i hegjemonisë amerikane”. Në këtë kontekst politikat shqiptare nuk duhet të harrojnë për asnjë çast se Bashkimi Europian është financuesi më i madh i Shqipërisë, dhe hapësira poltike, ekonomike dhe kulturorore ku Shqipëria synon të integrohet. Ideja se Evropa mbështet sllavët e Ballkanit dhe prandaj ne duhet të mbështetmi tek Amerika, që qarkullon aty këtu në mediat shqiptare më duket infantile. Ne duhet t’i mëshojmë idesë se vetëm një klimë e paqes dhe bashkëpunimit, si ajo që solli edhe mbështetjen ndaj Kosovës, është në favor të çështjes sonë dhe të rajonit në tërësi. Sikur serbët ta kishin nisur pastrimin etnik të shqiptarëve pas 11 shtatorit zorr se shqiptarët do të kishin pasur një mbështetje amerikane dhe evropiane. Po ashtu shqiptarët nuk duhet të harrojnë se nëse në një mëment tjetër do të arriheshin kompromise midis fuqive të mëdha që sot po grinden ata janë guri më lehtësisht i sakrifikueshmit në skakierën ballkanike.
Lufta në Irak dhe e majta shqiptare.
Në një numër shkrimesh të kohëve të fundit kam ngulmuar mbi nevojën e një të majte evropiane në politikën shqiptare. Kryesisht kam trajtuar problemet e nevojës së kthimit të pandylit liberist nga ekstremi i djathtë ku e kanë çuar reformat demokrato socialisto korruptive të këtyre dhjetë vjetëve, - pra problemë më shumë të karakterit social ekonomik.
Qëndrimet e politikës shqiptare ndaj luftës në Irak tregojnë se sa e nevojshme është një e majtë e re evropiane në Shqipëri edhe përsa i përket opcioneve alternativë në politikat e jashtme e ndërkombëtare. Sepse ne, ashtu sikurse në çështjet social ekonomike kemi një program të vetëm gjithëpartiak të djathtë edhe në politikat e jashtme kemi një Shqipëri që gjykon në mënyrë integraliste ashtu sikurse dikur kemi qenë unanimisht prosevjetike apo prokineze. Shqipëria është vendi ku nuk bëhet debat për politikat e jashtme veçanërisht kur bëhet fjalë për aleatët si Amerika. Ekziston një solidaritet që do ta quaja të injorancës e të paragjykimit ose të mungesës së personalitetit e në fakt edhe të mungesës së pluralizmit të vërtetë. Ky lloj solidariteti i injorancës bën që Shqipëria të jetë vendi ku për çështje nga ato që janë tepër të rëndësishme në botën e qytetëruar, siç është edhe kjo e luftës kundër Irakut, nuk ka të majtë dhe të djathtë dhe liberalë, ku nuk ka nacionalistë dhe internacionalistë, ku nuk ka fetare dhe ateistë, nuk ka myslimanë dhe të krishterë në kuptimimn e zhvillimit të një dialogu midis tyre.
Në Shqipëri ekziston një parti e majtë, ajo Socialiste, e cila nga trashëgimia “e majtë” e partisë mëmë të saj ka trashëguar vetëm kompleksin e fajit për të kaluarën ndoshta kombinuar me krenarinë e veterenëve për Luftën Partizane. Në fakt kjo parti socialiste u “reformua” me idenë e mohimit të çdo gjëje socialiste që kishte në ideologjinë prej të cilës kanë lindur partitë e majta edhe në perëndim. Madje ajo nuk i ka njohur as idetë e paqes, karakteristikë e politikave të majta evropiane të paktën që nga Lufta e Parë, pasi Enver Hoxha pacifizmin e quante disfatizëm. Ndërkaq periudha e reformimit përkoi edhe me krizën e së majtës evropiane. Kësisoj trashgimtarët e komunistëve të Enver Hoxhës rezultuan të jenë një klasë politike krejtësisht e çoroditur përsa i përket formimit ideal dhe pa asnjë prirje për ta rikrijuar identitetin e majtë në frymën e reformimit të të majtave evropiane. Këtyre “të majtëve” iu shtuan në koalicionin qeverisës socialdemokratët e Gjinushit që e quanin veten të tillë sepse e konsideronin veten më djathtas, dmth me më pak komples faji dhe bashkëpunimi me ish komunistët e Enverit, një parti që e quan veten agrare (në fakt këto gjetkë janë të djathta) por që vetëm për bujqësinë nuk e dëgjon të flasë ndonjëherë, ca liberalë të përçarë dhe një numër individësh nga shoqëria civile që për të qëndruar në pushtet mund të përdorin me lehtësi të gjithë spektrin e slloganeve nga e majta tek e djathta. Po t’i shtosh edhe korrupsionin kësaj çoroditjeje, diletantizmi, sharllatanizmi dhe mungese të çdo ideali do të dalësh mu tek kryetari i kësaj partie Fatos Nano i cili e përfaqëson atë në mënyrën më eksplicite. Artikulli i tij antievropian dhe anti i majtë me titull “Shpirti kurajoz amerikan” tregon se sa nevojë kanë shqiptarët për kurajon e krijimit të një të majte evropiane që do t’u plotësonte atyre gjysmën e munguar të atyre ideve politike që zhvillohen sot në Evropën ku ata aspirojnë të integrohen.
![url]](/proxy.php?image=http%3A%2F%2F%5Burl%3D%22http%3A%2F%2Fwww.broeckers.com%2Flib2.jpg%22%5Dhttp%3A%2F%2Fwww.broeckers.com%2Flib2.jpg%5B%2Furl%5D&hash=8ab39826e4919f19121805aee8e63458)