Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Albinos · 18 Nov 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Klinton Ismail Kadare eshte shkrimtar i shquar i realizmit socialist por ne fund doli ne konkluzionin "harmoni fetare"
Lexoje edhe kete artikull nga gazeta perpjekja e Fatos Lubonjes dhe thuaji Ismail Kadarese se cfare rruge na duhet qe te bashkohemi.

<ul type="square">
[*]Ç'SYNON "PËRPJEKJA"
Fac sapias et liber eris."
(Bëhu i ditur të jesh i lirë.)
Eseja e Samuel Hantingtonit "Ndeshja e qytetërimeve" ka provokuar komente dhe interpretime gjithëfarëshe, kohët e fundit edhe në shtypin shqiptar. Në thelb të saj qëndron ideja se tani që mbaroi konflikti i ideologjive botën e pret konflikti i qytetërimeve - të konceptuara këta si entitetet më të gjëra kulturore. Për Evropën ai përcakton tre të tillë: atë evropiano - perëndimor, sllavo - ortodoks dhe atë turko - mysliman. Megjithë rezervat që kemi ndaj disa prej tezave të autorit na duket me vend ta nisim kryeartikullin me një nga idetë që shpreh në sprovën e tij politologu i njohur amerikan. Teksa shtjellon konceptimin e tij për qytetërimet dhe për vijat e tyre ndarëse, Hantingtoni përmend edhe ata që ai i quan "vende të përçarë" (the torn countries). Këto, sipas tij, janë vende që, për arsye të ndryshme historiko-gjeografike, nuk kanë homogjenitet përsa i përket entitetit kulturor. Liderët e këtyre vendeve kërkojnë t'i bëjnë ato anëtarë të Perëndimit, ndërkohë që historia, kultura dhe traditat e tyre nuk janë perëndimore. Përveç kësaj, pas rënies së konfliktit kapitalizëm komunizëm, që shërbente edhe si faktori më i rëndësishëm i identitetit, për këta vende sot është më i mundimshëm se për të tjerët ripërcaktimi i identitetit të tyre.

Nuk është e vështirë të konstatojmë se, sipas kategorizimit të Hantingtonit, Shqipëria është një "vend i përçarë". Madje, kur kemi parasysh se tradicionalisht ka pësuar influencën e tre qytetërimeve, të atij turko-mysliman, sllavo-ortodoks dhe evropiano-perëndimor, kur kemi parasysh se dy të tretat e kohës që ka ekzistuar si shtet i pavarur ndikimet e këtyre qytetërimeve i zëvendësoi ideologjia marksiste leniniste, e cila krijoi një identitet që tashmë mund të quhet i bjerrur, s'ka se si të mos themi se sot jemi një vend i përçarë më shumë se trefish, i cili, pas kolapsit të komunizmit, po përjeton krizën më të fortë të identitetit ndër vendet evropiano lindore.
[/list]

Florus · 29 Nov 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Duke qene tolerant me njeri tjetrin sic kemi bere gjithmone :angel:

Flamuri · 29 Nov 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Ne mesin e popullit tone,religjion eshte nje kultur shpyrtrore,eshte e drejte e cdo individi te besoj ne ate religjion qe i takon,por si gjithmon edhe me tutuje duhet te rrespektoj cdo
religjion qe nuk i takon dhe keshtu do te rrespektohet Kombi i yne ne tersi.Ne kemi fatin
e madhe si popull qe kemi te gjitha religjionet
dhe keshtu po tregojm kulturen e mirfillt te popullit per toleranc dhe mirkuptim.Me rrespekt nga Flamuri.

Altaf · 29 Nov 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

o flamur nuk e kuptoj këtë përdorim të përhapur të fjalës religjion. ne në shqipëri e themi fe. është më pak e lodhsme ta shkruash dhe ta thuash edhe është e saktë. pamvarsisht, ka shumë tema në ketë forum si degjenerohet dal ngadal gjuha jonë...

u74 · 29 Nov 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Fillimisht postuar nga Demi'kuq:
[qb] Klinton Ismail Kadare eshte shkrimtar i shquar i realizmit socialist por ne fund doli ne konkluzionin "harmoni fetare"
Lexoje edhe kete artikull nga gazeta perpjekja e Fatos Lubonjes dhe thuaji Ismail Kadarese se cfare rruge na duhet qe te bashkohemi.

<ul type="square">
[*]Ç'SYNON "PËRPJEKJA"
Fac sapias et liber eris."
(Bëhu i ditur të jesh i lirë.)
Eseja e Samuel Hantingtonit "Ndeshja e qytetërimeve" ka provokuar komente dhe interpretime gjithëfarëshe, kohët e fundit edhe në shtypin shqiptar. Në thelb të saj qëndron ideja se tani që mbaroi konflikti i ideologjive botën e pret konflikti i qytetërimeve - të konceptuara këta si entitetet më të gjëra kulturore. Për Evropën ai përcakton tre të tillë: atë evropiano - perëndimor, sllavo - ortodoks dhe atë turko - mysliman. Megjithë rezervat që kemi ndaj disa prej tezave të autorit na duket me vend ta nisim kryeartikullin me një nga idetë që shpreh në sprovën e tij politologu i njohur amerikan. Teksa shtjellon konceptimin e tij për qytetërimet dhe për vijat e tyre ndarëse, Hantingtoni përmend edhe ata që ai i quan "vende të përçarë" (the torn countries). Këto, sipas tij, janë vende që, për arsye të ndryshme historiko-gjeografike, nuk kanë homogjenitet përsa i përket entitetit kulturor. Liderët e këtyre vendeve kërkojnë t'i bëjnë ato anëtarë të Perëndimit, ndërkohë që historia, kultura dhe traditat e tyre nuk janë perëndimore. Përveç kësaj, pas rënies së konfliktit kapitalizëm komunizëm, që shërbente edhe si faktori më i rëndësishëm i identitetit, për këta vende sot është më i mundimshëm se për të tjerët ripërcaktimi i identitetit të tyre.

Nuk është e vështirë të konstatojmë se, sipas kategorizimit të Hantingtonit, Shqipëria është një "vend i përçarë". Madje, kur kemi parasysh se tradicionalisht ka pësuar influencën e tre qytetërimeve, të atij turko-mysliman, sllavo-ortodoks dhe evropiano-perëndimor, kur kemi parasysh se dy të tretat e kohës që ka ekzistuar si shtet i pavarur ndikimet e këtyre qytetërimeve i zëvendësoi ideologjia marksiste leniniste, e cila krijoi një identitet që tashmë mund të quhet i bjerrur, s'ka se si të mos themi se sot jemi një vend i përçarë më shumë se trefish, i cili, pas kolapsit të komunizmit, po përjeton krizën më të fortë të identitetit ndër vendet evropiano lindore.
[/list]
[/qb]

Konstatim shume i sakte ky! :thumbsup:

Ne shqipetaret nga raca,origjina,vendendodhja gjeografike, historia dhe nga kultura e jone deri ne mesjete padyshim i takojme civilizimit perendimore,por pas pushtimit nga Perandoria Osmane ne mesjete e gjer me ditet e sotme kultura dhe identiteti jone evropian pesuan ndryshime dhe tronditje qe edhe sote e kasaj dite na mbajne pezull midis perendimit dhe lindjes .

Nje shembull konkrete eshte gjithesecili nga ne edhe pse pelqejme dhe "de fakto" synojme te bejme jete perendimore ,"de juro" pretendojme te ruajme ca zakone dhe kode morale te nje kulture jo evropiane,qe ne fund te fundit nuk eshte aspak e origjines sone evropiane.

Besimet e ndryshme fetare, per sa kohe qe jane paqesore dhe tolerante ndaj shoqerise dhe njera-tjetres jane te pranueshme dhe duhet te trajtohen si te barabarta.Keshtu qe edhe ne shqipetaret duhet te tolerojme njeri-tjetrin ne kete drejtim.

Por gjithashtu duhet te pranojme se feja eshte komponenti kryesore i nje kulture,pra del qe ne shqipetaret si pupull me etnicitet te njejte por me besime fetare te ndryshme te kemi edhe rryma kulturore te ndryshme. Te cilat te marra sebashku formojne ate qe quhet kultura e hibridizuar e shqipetareve etnike.

Kombi i pare ne Evrope qe brenda nje etnie te njejte zhvillon kultura te ndryshme dhe shpeshhere me tendenca antagoniste kundrejt njere-tjetres. Fakte ky per t'iu mburrur gjithe botes !
Por, se sa shtrenjte na ka kushtuar dhe sa shume do te na kushtoje vetem nje zote e di.

Klinton · 2 Dec 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

E Hene, 01 Dhjetor 2003

HISTORIZIMI I SHQIPTAREVE ORTODOKSE, SIPAS ISMAIL KADARESE

At Foti Cici

Kumtesa e zotit Ismail Kadare, "Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare?" "Koha Jone, 14 nentor 2003), mbajtur ne konferencen nderkombetare mbi fete dhe qyteterimet ne Tirane, ka shkaktuar habi tek shume ortodokse shqiptare, mbasi qendrimet e deritanishme te Kadarese mbi faktorin ortodoks shqiptar kane qene te etiketuara. Renditja a kategorizimi perzgjedhes i besimeve fetare ne nje debat publik, a qofte dhe ftesa per te perqafuar kolektivisht njerin prej tyre, eshte e drejte ligjitime e cdo qytetari te politizuar, pavaresisht nga statusi fetar i tyre, por meshimi i hipotezes se lashtesise e te primacitetit te besimit katolik, mbi ate ortodoks, tjeterson etiken e nje debati nder te barabarte, sic po zhvillohet tashme per disa dhjetevjecare dialogu zyrtar/nderkishtar midis kishes katolike e asaj ortodokse. Mbi te gjitha, konkluzione te tille, me boshlleqe historike te pajustifikuara per nivelin e nje konference nderkombetare, demistifikojne edhe me dhimbshem mitet shqiptare, plus qe ngrene pikepyetje mbi cilesine e veprimtarive mbi fene qe organizon shteti shqiptar.

Ne qofte se pohojme se "harmonia fetare, sa c’eshte madheshtore si ngrehine, aq eshte edhe e brishte" "Kadare), vete te dhenat e kumteses se trajtuar e njejtesojne ate me nje dileme. Idete e hedhura nga shkrimtari yne i mirenjohur vendosin gjemba ne dialogun nderkonfesional midis ortodokseve dhe katolikeve ne Shqiperi, si pjesetare te nje feje te perbashket te krishtere. Ja disa pika tymshkaktuese nga kumtesa e zotit Kadare:

1. Ai thote tri here, ne pak faqe, se besimi katolik eshte "feja e pare e shqiptareve." Dihet se per popujt tane te atjembetur e kaluara-lashtesia eshte institucioni me me peshe, ndersa e tashmja dhe e ardhmja jane katandisur ne tentativa per te konceptuar a ngjitur pasqyren e thyer, atje ku s’u pame kurre. Por edhe ne kete kendveshtrim, vetiu lind pyetja: A shenjon periudha e viteve apostolike, atehere kur Ungjilli i Krishtit u lecit "gjer/perreth ne Iliri", epoken kur shqiptaret u ndjene qenesisht te tille?

Hulumtuesit deshmojne se procesi i krishterimit te paraardhesve tane nuk ishte i menjehershem, as ishte masiv, dhe madje kurre i plote. Por si mund te debatojme per kete ceshtje, kur Kadareja gjetke, dhe pothuaj kudo, thote se shqiptaret jane me te vjeter se dy mije vjetet e krishtere? Atehere, a nuk eshte kontradiktore kjo kumtese, po ta perqasim Kadarene e gjithmonelexuar ne teresine e vepres se tij?

Ne vend te nje lajthitjeje, me me vend do te shte pyetja: A ka ekzistuar nje fe e vetme dhe e pare e shqiptareve? Shume vjet para Krishtit, a mos valle stereterit e shqiptareve kishin nje besim tjeter fetar, as katolik e as ortodoks, dhe tek i cili figuronin numerikisht me te njetrajtshem, sesa gjate konvertimit ne fene e krishtere, e me vone ne ate islame? Per me teper, a ka pasur pasoja "gjitheshqiptare" ne tiparesine e vendoreve, konvertimi i banoreve te trevave tona ne fene e re te krishtere?

Edhe ne qofte se e piketojme gjenezen tone tek viti 1 pas Krishtit, duke ekspozuar kesisoj nje "plot" enciklopedist te kumteses se zotit Kadare, askush nga hulumtuesit tane dhe te huaj do te pohoje se feja e pare e shqiptareve ishte "katolicizmi", ose ortodoksia ne te kundert, perndryshe, kjo hap debate tej pyetjes se ngritur nga nje prozator. Thjesht, ne e konsiderojne tezen mbi primacitetin e lashtesise fetare te shqiptareve, si fragment i njerishmerise se nje autori, pavaresisht nga permasat e tij te ideuara e te ushtruara tek ne.

Kur zoti Ismail Kadare konkludon per paresine e katolikeve ne Shqiperi dhe se, "si te tille ata kane nje zbritje vertikale ne historine dhe kulturen shqiptare te pashembullt", nuk e mohojme, por ne vend qe te ndihemi inferiore a bashkefajtore, besojme se edhe ne, vec kesaj "zbritjeje vertikale", kemi dhe nje ngjitje te tille ne historine e Ballkanit, e per me teper, nje shtrirje horizontale ne boten shqiptare, e cila sigurisht nuk mund te pershkruhet me fjalorthin e letersise se realizmit socialist.

2. Kadareja ngulmon, pa e pare perfillese te parashtroje te dhenat dokumentare, edhe pse behet fjale per nje teze te padegjuar me pare, se shqiptaret ortodokse u konvertuan te tille mbasi u shkeputen nga katoliket shqiptare: "Feja e pare e shqiptareve, katolicizmi, e vjeter pothuaj sa ajo e Romes, ishte e vetmja ne kete vend per gati 1000 vjet. Ndarja e kishes romane nga ajo bizantine, ndarje kufiri i se ciles kalonte perafersisht ne Shqiperi, do te sillte konvertimin e pare te nje pjese te katolikeve shqiptare ortodokse" "sic).

Kjo hipoteze nuk qendron as si rrefenjez, sepse gjate nje mije vjeteve te pare te krishterimit ne Shqiperi, nuk ekzistonte katolicizem a ortodoksizem, dhe madje nuk ekzistonin dy kisha, njera katolike e tjetra ortodokse, por vetem nje kishe e krishtere, sa katolike aq dhe ortodokse, e anasjelltas. Prandaj dhe termat qe mund te perdoren, ne qofte se duam te ushqejme harmonine dhe tolerancen fetare, jane ata qe jane perdorur, e te cilet perdoren dhe ne Evropen e mbilakuar nga Kadareja: "riti latin" e "riti bizantin", a me thjesht, "kisha perendimore" e "kisha lindore", ose, konvecionalisht, "kisha romane" e "kisha greke". Termat "katolik" e "ortodoks" megjithese ekzistonin si fjale, jane "te pasngjizur" per sa i perket ngarkeses se sotme teologjike qe ata perfaqesojne.

Te dhenat historike, te cilat percon sot edhe kisha katolike, deshmojne se ndarja midis dy kishave ne Shqiperi ndodhi shume kohe me pare, qindra vjet para se te shkonim ne shekullin XI, tek vija e Kadarese. Por ndarja ishte rituale e jo doktrinore. Nese e thjeshtezojme gjuhen e debatit, me termat e kumteses se trajtuar nga zoti Kadare, mund te themi se riti eshte nje shtrat kulturor me nje simbolike specifike te kodifikuar ne nje kohe e terren te caktuar ndersa doktrina eshte nje mesim me nuanca unike, e cila parashtron shenja konfesioni, e ne qofte se kultivohet ne kohe, trajteson nje besim te mirefillte. E atehere, si mund te flasim per "konvertim", sic na "pagezon" zoti Kadare, kur ky nocion kushtezon perqafimin e nje besimi te ri, te nje doktrine te re, ne nje kohe qe kjo ndodhi qindra vjet me vone ne Shqiperi?

Vetem mbas shekullit XI, pra, mund te flasim per katolicizem e ortodoksi, me gjuhen e Kadarese dhe tonen. Si rrjedhoje, termat "katolik" e "ortodoks", megjithese jane pershkrues nuk mund te jene corodites ne nje vend ku mungon mendimi teologjik, e vazhdon te beje fe "gurra popullore". Ndarja/thyerja e kishes se Krishtit, nuk mund te pergjasohet me figuracionet e nje romani, p.sh me shkeputjen e Shqiperise nga kampi socialist. Edhe ajo ishte ndarje, por ishte ndarje e pjeses nga e tera, e keto dy pjese nuk ishin kurre te barabarta e plotesisht te nje thelbi, dhe nuk kishin te njejten zanafille ne histori. Ndersa kishat e krishtera perendimore e lindore, nuk mund te pershkruhen me termat "meme-bije", sepse ato jane motra, e madje "binjake", te cilat edhe pse te ndara nga njera-tjetra, nuk e mohojne kete realitet "biologjik", sepse ai i tejkalon ato. Ne qofte se njera prej tyre ben me teper per t’u pajtuar me tjetren, ajo kurre nuk mund t’a negocioje dialogun me postulatin se dikur na paska lindur motren e saj binjake, te bashkelindur me te, te njelindur.

Me kete argumentim te figurshem "kateketik", sepse keshtu duan intelektualet tane me te spikatur, si mund te pranojne ortodokset shqiptare tezen e Kadarese, se qenkan konvertuar nga katolicizmi? A nuk bejne te njejten gje greket, ndersjelltas, kur iu mohojne shqiptareve ortodokse origjinen e mirefillte historike ne rajon? Qe te dyja keto mohime, edhe pse nderluftuese, kthehen ne pohime kercenuese per zhvillimin e mendimit vendor te ortodoksise shqiptare.

Ndersa perpiqemi te formulojme kete situate te dyfishte, me frymen dhe mundesite e sotme, ndjejme dike qe po perdor prestigjin per te imponuar nje teze, e per te shtene qetesine. Kjo te kujton kohen kur Enver Hoxha iu imponoi gjithe hulumtuesve te brezit te tij tezen pellazgjike, perderisa ai ishte burimi i diturise. A nuk eshte fyese kjo nderhyrje edhe ndaj historianeve tane e te huaj, pa le me ndaj teologeve e kishtareve ortodokse e katolike?

3. Ismail Kadare e pershkruan fytyren e shqiptarit te sotem, tek kumtesa e tij, me shprehjen e rende biblike, "imazh i demtuar". Aludimi i tij lakuriq nuk pershkruan vetem pasojat e diktatures komuniste. Kadareja e ka hedhur idene se si mund te ndreqet shembellesa jone kolektive dhe te perftohet bukuria e mocme imagjinare, e papare per disa, a e pabesuar per te tjere, por gjithesesi e domosdoshme "per ne Evrope". Po te pranojme provat perkatese, historia e religjioneve rrefen se kur besimi fetar, cdo besim fetar, nuk perqafohet me sinqeritet, por me motivime politike, mund te kthehet ne shkaterrim, me pasoja tej individeve te sapondricuar.

Ne qofte se pranojme "imazhin e demtuar" tonin, na shpaloset ne menyre flagrante imazhi demtues i nje letersie te vonuar ne Shqiperi. Sepse vetem shkrimtari i nje letersie te tille, ka hiret per t’u ngjitur mbi nje breg, e per t’i deftuar popullit qe andej udhendhe te verteten, duke mbajtur per vete poziten vetegjegjese: pacenueshmerine!

4. Nje nga porosite e Kadarese eshte se "shteti shqiptar duhet te marre masat per te njemendesuar autoqefaline e kishes ortodokse shqiptare". Dhe per te sendertuar kete, ai sugjeron kthimin tek legjislacioni i monarkise, sepse ky qenka "nder me te miret ne Evrope". Por sa kisha ortodokse autoqefale kane bashkekzistuar ne Evrope, gjate mbreterimit te monarkise shqiptare?

Duke vleresuar situaten e sotme kishtare e politike, "njemendesimi i autoqefalise", eshte nje emocion, si nje fragment leterkembimi, sesa kontribut ne nje konference nderkombetare mbi fene dhe qyteterimet. Ne vitin 2003, ky "njemendesim"/hamendesim nuk mund te thote pavaresi administrative, gje qe eshte e vetekuptueshme, por ndricim e projekte per ta bere kishen tone autoqefale te perftoje tiparet e plota kombetare te cunguara, ashtu si kishat motra autoqefale, sepse vetem keshtu do te ulet influenca e kishes greke ne Shqiperi, te cilen dhe Kadareja druhet me kete ligjerate. Por kjo nuk mund te arrihet duke kerkuar "masa" nga shteti, sidomos kur modelet e propozuara jane te tejkaluara, a me keq, duke ndersyer me teza te tilla periferine, e cila ka kercenuar hapur bashkelidhjen tone te trasheguar ortodokse.

Ajo qe kerkojme nga ata qe iu dhimbset cka eshte e perbashket, eshte tolerimi i nje perspektive te re ne ortodoksine shqiptare, ne qofte se nuk ekziston vullneti per te stimuluar e per te mbeshtetur, jashte dyshimeve brejtese veteshkaterruese, obsesioneve demagogjike a caprazeve ideologjike, te atyre qe ne fund te fundit nuk i perkasin kishes ortodokse, dhe as kane marre mundimin ta studiojne ate, edhe pse pretendojne te bejne kanunin e fese se saj. Per cudi, asnje nga ata qe perzihen ne ceshtjet tona ortodokse, e ka identifikuar veten me fuqite qe percojne balancen ne boten shqiptare.

Nderhyrjet nga jashte besimit ortodoks, e veshtiresojne edhe me poziten ortodokse shqiptare. Ne qofte se kjo nuk kuptohet, do te kete pasoja te cilat edhe mund ta ekspozojne Shqiperine, me ose pa te drejte, tek kishat e tjera autoqefale. Episode te mundshme, gje qe nuk eshte larg ogureve te shfaqur, jo nga zoti Ismail Kadare, ka te ngjare qe te shkaktojne sendergjime, a dhe formulime te pashmangshem, gje qe ne qofte se perdoret nga grupime te caktuara, brenda ose jashte vendit, mund te peshtjelloje ceshtjen e Shqiperise ne procedurat e Evropes se Bashkuar. Gjithesesi, trazira te tilla ndjellakeqe, te pamerituara per ortodokset shqiptare, por as dobiprurese per superpatriotet, do te japin shkas per nderhyrje te tjera te Patrikanes Ekumenike ne Shqiperi.

Harmonia fetare qe kemi trasheguar eshte nje dhurate nga Zoti, por eshte me shume e fituar, sesa e falur. Mendime te prera per tema me te vertete te brishta nuk i sherbejne sherimit te plageve ortodokse ne Shqiperi. Nuk mundem te lokalizonim ne shtyp se cfare thane fetaret, kleriket e teologet, apo dhe studiuesit tane te religjioneve, ne nje konference te tille mbi fene. Ne qofte se keta nuk u ftuan, a nuk kontribuan ne nje ngjarje te tille, a mos presim qe ata te hedhin kripe ne konferenca letrare e artistike, gje qe eshte jashte potencialit e destinit te tyre?

* * *

Do te ishte mangesi e kesaj pergjigjeje ortodokse, ndaj nje bashkeqytetari te nje besimi tjeter, po te mos pranonim e shtjellonim shkurtimisht marredheniet e sotme te kishes ortodokse me ate katolike ne Shqiperi.

Kishat ne fjale jane miqesore, kur ne te njejten kohe lidhjet e KOASh-it me kishat protestante jane vellazerore, packa se tradita shqiptare dhe arsyeja kushtezojne te kunderten. Per me tepet, kisha ortodokse shqiptare eshte nje nga anetaret me aktive ne Keshillin Nderkombetar te Kishave "WWC), i cili ne thelb eshte nje forum protestant, ku katoliket nuk marrin pjese si anetare, ndryshe nga ortodokset, te cilet figurojne atje me status te plote anetaresie e administrimi.

Investimet e ketij institucioni ne Shqiperi kane ndryshuar dukshem. Ne bilancin e vitit 1997 e ketej, per shembull, kishes ortodokse ne Shqiperi i jane shtuar edhe fonde per kurset e gjuheve te huaja, packa se projektet mbi perkthimet e teksteve kishtare e teologjike ne shqip jane lene per nje brez tjeter. Keshilli Nderkombetar i Kishave botoi vjet edhe nje veper unike ne anglisht, mbi "Ngjalljen" "ne greqisht, "Anastasis"), e ortodoksise ne Shqiperi, e cila eshte thjesht nje himnore per primatin e kishes sone ortodokse, historia e se ciles na filloka ne vitin 1991, dhe madje duke fshire dhe emrat e atyre qe permbushen vepren e pararendesit...

Pasojat e teologjise protestante jane me se te dukshme ne jeten kishtare ortodokse te Shqiperise. Nje version qe eshte mohuar dhe atje ku lindi, me nje piotizem e puritanizem te skajshem, i cili u shartua dikur ne Greqine kishtare nepermjet shoqates fondamentaliste "Zoi"; shumica e misionareve greke qe kane punuar e punojne ne Shqiperi, e kane filluar jeten kishtare nga kjo shoqate. Fenomeni i kthimit tek "rrenjet", per te "bilbicizuar" terminologjine kishtare ne shqip, pagezimi i organizmave shqiptare me emra "ne origjinal" "Diakonia Agapis, etj.), perqendrimi ne pune sociale/politike e anullimi i puneve fetare per te tjere, kultizimi i primatit, etj. etj, pavaresisht se kujt i sherbejne, e kane interpretimin tek kjo ideologji, e cila perkon mrekullisht me interesat greke. Jo zyrtarisht, por as fshehurazi, ushqehet nga misionaret ortodokse nje "siklet" ndaj faktorit shqiptar katolik.

Eshte ky hibridizim ideologjish e interesash qe merr jete e vazhdimesi nepermjet nje njeriu tmerresisht te pershtatshem per kete mision. Ajo qe i mungon Tiranes tashme eshte "Omologia" kalviniste e Patrikut Ekumenik Kirilos Lukaris "shek. XVII), i cili nga frika e katolikeve u be nje me protestantet, duke shkruar kete tekst konfesional, i cili u perfol e u mohua nga ortodokset si doktrine "protestante", por dhe u konsiderua nga protestantet si besore "ortodokse", duke iu lene shekujve nje enigme...

Nen kete sfond te dhenash, eshte e pritshme qe mbas ndonje ndryshimi te befte, i cili mund te prishe "harmonine" dhe "tolerancen" ekonomike te KOASh-it, kisha katolike mund ta rivleresoje qendrimin e saj ndaj ortodokseve shqiptare. Qysh sot madje, ekzistojne prifterinj ortodokse ne Shqiperi te cilet jane shkeputur nga kisha autoqefale dhe i jane shtuar kishes katolike nen statusin e uniatzmit, domethene duke vijuar ritin vendor bizantin, por nen juridiksionin kishtar te kishes katolike. Perhapja e nje fenomeni te tille, krahas faktoreve jo te krishtere qe permendem ne kete debat, do te justifikoje nderhyrjen e Patrikanes se Kostandinopojes ne Shqiperi.

Mbasi shprehim keqardhjen tone per kultivimin e nje situate traditizuese tashme, gje qe nuk perkon me ndjenjat e shtresave te gjera ortodokse ne Shqiperi, konkludojme se ne kete gjendje te nderlikuar pozicionimet e pakujdesshme te laikeve boterisht, ctingellojne harmonine fetare, e cila me artikuj te tille merr nota hazmodike. Kjo me te drejte sjell ndjenja te padeshiruara per shumicen derrmuese te shqiptareve ortodokse, sigurisht te paftuara keto as nga krenaria jone, Ismail Kadare.

Gazeta "Koha jone"

Klinton · 7 Dec 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

<ul type="square">
[*]KADARE RIMERR ROLIN E NËNKRYETARIT TË FRONTIT DEMOKRATIK
[/list]

16 nëntor 2003 Abdi Baleta

“Mbyllet konferenca për harmoninë fetare”, njoftoi gazeta “Korrieri” ( dhe disa të tjera) në mëngjesin e datës 16 nëntor 2003. Vetëm një ditë më parë gazetat kishin njoftuar se në Tiranë kishte filluar më 14 nëntor punimet e saj Konferenca ndërkombëtare ( disa thonin seminari , takimi) dyditor , 14-15 nëntor 2003, me temën “Fetë dhe qytetërimet në mijëvjeçarin e ri. Rasti i Shqipërisë”. Sipas gazetave dhe emisioneve televizive të Tiranës kjo Konferencë u organizua “nën patronazhin e lartë” të kryetarit të shtetit të Shqipërisë, Alfred Moisiu, nga një Komision i kryesuar nga shkrimtari Ismail Kadare dhe me bashkëpunimin e UNESCO-s, me qendër në Paris.

Ne, pjesëmarrësit nga jashtë Konferencës

Për përgatitjet e kësaj konference është bërë punë e zhurmë me kohë. Kemi qenë të detyruar qysh në muajin qershor të këtij viti të hynim në debat për synimet dhe mënyrën si po përgatitej Konferenca që sapo u mbajt. Në gazetën “Rimëkëmbja” të datave 10, 17 dhe 24 qershor është botuar shkrimi “Harmonia fetare të mos përdoret si maskë e anti-myslimanizmit. Drejt “harmonisë fetare” me qerren e islamofobisë së Ismail Kadaresë e të Pirro Mishës”.

Ky shkrim diktohej nga fakti se me përgatitjen e kësaj Konference ishin ngarkuar dy intelektualë shqiptarë nga më të njohurit për shkrime me frymë të theksuar islamofobie. Këtë përzgjedhje të organizatorëve e shihnim si “sfidë ndaj arsyes” në përgatitjen e një konference të tillë. Në atë shkrim janë trajtuar çështje të tilla si : “Protagonizmi i Kadaresë nga “Pajtimi Kombëtar” i Ramiz Alisë tek “Harmonia Fetare”e Moisiut, “Demonizuesit e Islamit nuk mund të pranohen për shenjëtorë e mësues të harmonisë fetare”, “Frymëzimet danteske, mllefet e Falaçit dhe vegimet sioniste në islamofobinë e Kadaresë” , “Shkrimtarët që kërkojnë kisha në vend të xhamive”, “Inatosja e Kadaresë me ndërtimin e xhamive i shkon për shtat kristosllavizmit e janullatizmit”, “Presidenca nuk ka përse hyn në vallen e atyre që përçajnë myslimanizmin në Shqipëri”, “Harmonia fetare të mos na verbojë para dukurive shqetësuese që po shtohen”.

Këto nëntema janë trajtuar në katër faqe gazete, pra diçka më shumë se referatet më të gjata që u mbajtën tani në Konferencë. Edhe pse një shkrim si ky nuk gëzon privilegjin ( jo dhe aq të dëshiruar nga ne) të jetë pjesë e ndihmesës në punimet e kësaj Konference, për të gjithë ata që janë të interesuar në ndjekjen e debatit për këto tema, ato mbeten të shkruara si një mendim ndryshe nga ato referate e kumtesa që gëzojnë status zyrtar të materialeve të Konferencës për harmoninë fetare në Shqipëri. Madje disa shkrime në “Rimëkëmbja” kanë meritën se u kanë dhënë studiuesve më seriozë mundësinë që të dinë se ku mund të përplasen me “mendimin ndryshe”. Kështu që ne të “Rimëkëmbjes” edhe pse ishim përsëri “të bojkotuarit e mëdhenj” të një veprimtarie akademike e politike për një problem ku ne jemi të angazhuar prej vitesh në mënyrë intensive dhe “heretike” mbetemi protagonistë të këtij debati dhe do ta vazhdojmë atë pas Konferencës.

Konferenca për “harmoninë fetare” ishte intolerancë përjashtuese në debatin intelektual

Kështu qysh në fillim kemi të drejtë të themi se “Konferenca për harmoninë fetare” e organizuar nën kontrollin e rreptë intolerant e përjashtues të atyre që mburren se punojnë në kuadrin e “shoqërisë së hapur”. Ajo ishte veprimtari e shoqërisë së mbyllur në fushën e mendimit. Më shkoqur Konferenca e zhvilluar nën patronazhin e lartë të kryetarit të shtetit, nën hijen e rëndë e direktivat inatçore të Ismail Kadaresë dhe një bashkëpunimi të UNESCO-s, ishte një veprimtari e sektarizmit politik dhe akademik për një temë ku duhet të shfaqej më shumë se në çdo rast “toleranca” me të cilën shqiptarët mahnitkan botën, aq sa Veton Surroi me një mburrje të pazakontë e përmblodhi në “fjalë lapidare” : “kush lind shqiptar, lind tolerant”.

Mirëpo po të gjykojmë nga mënyra sesi ata që organizuan e drejtuan Konferencën për harmoninë fetare duhet të themi se ajo nuk paska qenë organizuar e drejtuar nga shqiptarë, sepse ishte një veprimtari me hije të madhe intolerance pasi nuk kishte lënë vend për të paraqitur edhe mendime ndryshe nga ata që kërkonte raporti i mbajtur nga Ismail Kadare.

Gazeta “Albania”e datës 15 nëntor fjalën e hapjes së presidentit Moisiu e kishte botuar nën titullin “Të promovojmë jetesën e përbashkët”. Pyesim : kështu a promovohet “jetesa e përbashkët” në fushëm e mendimit, duke monopolizuar vetëm për disa mundësitë e shprehjes së mendimit nëpërmjet veprimtarive e mjetevet publike dhe duke vënë karantinën e heshtjes e të diskriminimit për ata që përpunojnë e mbrojnë edhe mendimin ndryshe për problemet e fesë në Shqipëri? Doni apo nuk doni ju që organizuat “Konferencën për harmoninë fetare” mendimi ndryshe nga ai i juaji ekziston, do të përhapet pavarësisht se sa embargo e “kadareiada” do të organizoni, sa mjete të mëdha materiale e propagandistike ju vihen në dispozicion , kurse “mendimi ndryshe” kavërdiset me dhjamin e vet të pakët, por shumë të shëndetshëm.

“Konferenca e Kadaresë” shëmbëlltyrë e forumit të dikurshëm të Frontit Demokratik

Gazetat shkruajnë se “mbyllet konferenca për harmoninë fetare”. Por tani hapet debati edhe më i gjërë për këtë konferencë. Do të flasin e të shkruajnë edhe ata që nuk ishin aty të rrasur kokë më kokë në “mrizin politiko-propagandistik” të bariut Kadare. Një “manar” i Kadaresë para gati një viti , më saktë më 24 dhjetor 2002, botoi në paçavuren e katolikocentrizmit “Shqipëria Etnike” që del në Shkodër një shkrim me titull “Abdi Baletës së “madh” i zë “diellin” Ismail Kadareja “ i vogël”!. Ky titull shkrimi më sugjeroi tani idenë të përdor dhe unë termat “Mrizi i Kadaresë”.

Nga pamjet televizive krijohej një përshtypje se në sallën ku u bluan mendimet për harmoninë fetare kishte shumë nga ata që vapën e debatit në mendimin politik për fenë e politikën përpiqen ta kalojnë vetëm duke rrasur kokën si delet në bishtin e njëra tjetrës në “mrizin e Kadaresë”. Kishte natyrisht edhe zyrtarë që ishin aty sa për prani jo për pjesëmarrje në debat. Kishte dhe mjaft intelektualë që për 5 ose 6 dekada nuk u janë ndarë sallave ku bëhen veprimtari të tilla me pretendim shkencor, por me karakter ekspozues e ceremonial. Pamjet e asaj salle, komentet që dëgjuam në emisionet televizive, sidomos afishimi shpërpjestimor i Kadaresë të krijonin më shumë përshtypjen se më 14 e 15 nëntor 2003 në sallën e Tirana Internacional ishte mbledhur Këshilli i Përgjithëshëm i Frontit Demokratik të Shqipërisë dhe ku nënkryetari i këtij Këshilli, Ismail Kadare, në mungesë ndoshta të justifikuar të kryetares Nexhmije Hoxha, po mbante një raport mbi një temë tipike që trajtohej dikur nga Fronti Demokratik “Mbi unitetin revolucionar në gjirin e popullit dhe detyrat tona në t’ardhmen”.

Raportin e Kadaresë mbi “harmoninë fetare të shqiptarëve dhe shëmbullin që përbën kjo për botën” ( “fener ndriçues i socializmit si dikur) disa gazeta të Tiranës e botuan të plotë më 15 nëntor, kurse fjala e Moisiut mezi kishte gjetur vend jo të dukshëm në gazetën “Albania” ( prandaj humoristët e ” Fiks Fare” na zbavisin çdo mbrëmje me britmat “Moisiu, Moisiu” duke kërkuar e mos e gjetur fotografinë e tij në faqet e para të gazetave). Gazeta “55”, e cila ia ka rëmbyer simotrës saliste “Tema” privilegjin për të reklamuar Kadarenë, tekstin e Raportit e ka botuar nën titullin shumë serioz “Harmonia fetare në Shqipëri”. “Gazeta Shqiptare” tekstin gjithashtu të plotë e ka vënë nën një titull më problemor “Ekstremistët islamë e qarqet greke rrezikojnë tolerancën’. “Koha Jonë” ka theksuar aspektin direktivëdhënës të Raportit me titullin: “Si ta ruajmë harmoninë e çmuar fetare”. “Tema” nuk ka shkuar më larg se një përmbledhje nën titullin “Harmonia fetare përmes historisë dramatike”. “Al bania” që për shumë kohë ka qenë propagandistja më e zellshme dhe më e pëlqyer e Kadaresë e kishte ulur dhe më shumë nivelin e pasqyrimit me një reportazh të rëndomtë nën një titull që nuk ka të bëjë shumë me temën e Raportit “Kadare: terrorizmi një zezonë planetare”. ‘Zëri i Popullit” ka mbajtur një heshtje të plotë sikur në Tiranë të mos ishte bërë fare kjo veprimtari. Duket “Zëri i Popullit” është tani më i shqetësuar kur në Tiranë bëhen veprimtari politike ose shoqërore që u çojnë njerëzve mallin e së kaluarës, siç ua çoi mallin e mbledhjevet të Frontit Demokratik kjo Konferenca për harmoninë fetare.

Mjafton një lexim i shpejtë i atyre që tha Kadareja për të provuar menjëherë shijen e një raporti në Frontin Demokratik “ mbi unitetin e popullit” dhe kujdesin që duhet treguar që armiqtë të mos gjejnë të çara në të.

Kadareja ka zbatuar një skemë të njohur raportesh të kohës së komunizmit. E fillon shtjellimin me një tabllo të shkurtër të situatës ndërkombëtare ku vihen në dukje rreziqet e çastit. Kadare këtë pjesë ia ka kushtuar rrezikut kryesor, “terrorizmit ndërkombëtar” (që për Perëndimin kapitalist zëvendëson “komunizmin bolshevik” ndërsa për komunistët lindorë do të zëvendësonte imperializmin amerikan). Kadare e ka theksuar se terrorizmi është pa fe e pa atdhe, pa din e pa iman, pa shtëpi e pa kufi por që kërcënon botën me kataklizëm. Kështu është thënë edhe për komunizmin e imperializmin.

Pastaj si në raportet e dikurshme Kadare përcakton pozitën ndërkombëtare të Shqipërisë e të shqiptarëve, duke vënë në dukje se kemi miq, po dhe armiq që po ia nxijnë imazhin shqiptarit dhe se për të përmirësuar këtë imazh duhet të ndreqen të metat e të afirmohen vlerat. Kështu e kishte ndërtuar skemën Enveri për raportet. Më tej ia mësyn derën historisë së shqiptarve, nxjerr në pah vlerat e saj më të mira. Në këtë rast është “harmonia fetare”. Pastaj trajton sipas skemave të njohura se ka dhe nga ata që duan ta prishin këtë harmoni ( unitetin e dikurshëm ideologjik në gjirin e popullit) dhe propozon masa shtrënguese shtetërore e ligjore që këtyre t’u ndalet dora, më shumë t’u lidhet gjuha.Kadare dha direktivën që rrezikun më të madh për harmoninë fetare në Shqipëri ta shohin tek “Shfaqja e një rryme radikale midis myslimanizmit shqiptar”. Pra u mor vesh përse duhej kjo Konferencë. Kadare ka shpalosur me marifet trillet e tij politiko-fetare të ambalazhuar edhe me trillimin letrar për të mos u dukur shumë subjektivist në trajtimin e problemit. Kadare është munduar të hiqet sikur nuk është ai që gjatë 12 viteve të shkuara ka bërë ngacmime e provokime të forta për prishjen e përpjestimeve e të harmonisë midis feve të vendosura historikisht në Shqipëri. Kadare nga fillimi e deri në fund të raportit të tij ka folur pa iu referuar ndonjë force të caktuar politike e fetare, ndonjë grupi, apo individi që prish punë dhe ka përdorur metodën e tij të lëshimit të qortimit e akuzës në global, por gjithmonë larg mëkatevet ku është zhytur edhe ai vet ose rryma e mendimit që përfaqëon. Kadare nuk citon asnjë libër, asnjë dokument, nuk përmend asnjë mendimtar, me përjashtim të rilindasve në përgjithësi. Sepse nuk do që as tërthorazi të identifikojë qëndrimet e tij.

Disa teza të Kadaresë që ngjallin kundërshtim

Nga një vështrim i shpejtë i parë dallohet se ka një sërë tezash në Raportin e Kadaresë me të cilat mund e duhet të bëhet polemikë. Edhe pse Konferenca ishte për t,i thurur lëvdata tolerancës së shqiptarëve, harmonisë së shqiptarëve dhe në kushtet e besimeve të ndryshme, Kadare përdor për shqiptarët termat “ një popull aspak i urtë, madje do të thoshnja i prirur si pjesa më e madhe e ballkanasve për acarim” Sipas Kadaresë jo gjithë ballkanasit e kanë këtë prirje.Nuk besojmë se Kadare e ka bërë nga padijenia kur shtrembëron të vërtetën historike dhe thotë se “katolicizmi është feja e parë e shqiptarëve”. U përket historianëve të përpiqen dhe angazhohen në radhë të parë t’ia hedhin poshtë këtë tezë dhe t’i mësojnë mirë Kadaresë se feja e parë e shqiptarëve kanë qenë besimet pagane, kurse nga fetë monoteiste ka qenë “Krishterizmi” e jo katolicizmi, sepse për katolicizëm e ortodoksi sikur nuk mund të flitet para Skizmës së madhe të Kishës së krishterë në vitin 1054 dhe pas kësajSkizme shqiptarët ishin në masën më të madhe ortodoksë e jo katolikë. Prandaj kemi të drejtë të dyshojmë se Kadare vepron sipas oreksit të katolikocentrizmit me tezën e tij të gabuar.

Kadare lëshon tezën se “ shqiptarët u shfaqën si komb filosemit” dhe se “Filosemitizmi i tyre përballoi provën më të vështirë, holokaustin”. Kadare mund të ketë në vetvete ndjesi të çuditëshme që nuk do t’i shprehë më qartë dhe përdor mënyra të tilla për të qenë në paqe me vetveten, por nuk bën aspak mirë që hidhet në të tilla spekulime në një Konferencë për harmoninë fetare në Shqipëri. Kadare mundt të ketë detyrim ndaj qarqesh të caktuara, ose të kërkojë t’u hyjë në zemër qarqeve apo individëve të caktuar duke sajuar “kombin filosemit” në Shqipëri, por kjo është gafë e rëndë dhe provokim ndaj shqiptarëve. Të jesh kritik ndaj disa tipareve të politikës e të sjelljes së hebrenjëve në botë ose politikës së Izraelit nuk do të thotë se je antisemit. Të jesh njerëzor ndaj vuajtjeve të hebrenjëve në vende e periudha të caktuara nuk do të thotë se je “filosemit”. Shqiptarët mbajtën qëndrimin që mbajtën ndaj hebrenjëve në vitet e holokaustit për njerëzillëk dhe jo për filosemitizmin e sotëm të Kadaresë, apo që të sajojë Kadareja një “komb filosemit”.

Kadare spekulon në mënyrë të vrazhdët e provokuese kur konvertimin e shumicës së shqiptarëve në myslimanë e shpjegon vetëm me njërin nga shkaqet , madje jo me shkakun kryesor të kësaj dukurie, me “ tundimin nga favoret”, duke përjashtuar gjithë shkaqet e tjera për të cilat është folur e shkruar shumë nga të huaj e shqiptarë. Por, u dashka shkruar edhe më shumë se Kadareja nuk heq dorë nga shtrembërimet e të vërtetës. Ismaili me këtë tezë po na i paraqet paraardhësit tanë që u bënë myslimanë si njerëzit më pa karakter, më qelepirxhi të Ballkanit, pa ndjenjën e duhur fetare. Po si do ta shpjegojë Kadareja që jo të gjithë shqiptarët u bënë myslimanë? Apo do të dalë tek teza e katolikocentristëve se vetëm ata që mbetën në fenë e krishterë ishin shqiptarë të vërtetë dhe për rrjedhojë vetëm të krishterët e sotën shqiptarë janë tamam shqiptarë? Nëse shqiptarët u bënë myslimanë vetëm nga tundimi për favore, atëherë pse nuk u tunduan dhe ata që mbetën të krishterë?! Apo mos vallë ata ishin më të afërt me popujt e tjerë që nuk binin pre e këtij tundimi?! Ja pra si Kadareja në Raportin e “Konferencës për harmoninë fetare” ka futur spica që i shtyjnë të tjerët të polemizojnë me të në këtë mënyrë. Dhe këto spica Kadareja nuk i ka futur në ndonjë intervistë të shpejtë, por në një dokument që e ka përpunuar me kujdesin më të madh, prandaj edhe duhet gjykuar me rreptësinë më të madhe në çdo rresht.

Pajtohemi me Kadarenë se : “Harmonia fetare sa ç’është madhështore si ngrehinë, aq është edhe e brishtë. Mjafton e çara e parë serioze, mjafton radikalizmi i njërit prej besimeve që ngrehina të shembet”. Por, ama duhet të polemizojmë edhe më tej fort me Kadarenë se çfarë quan ai “radikalizim të besimit”, se tek cili besim janë shfaqur shenjat më shqetësuese të radikalizimit në Shqipëri, se çfarë qëndrimesh ka mbajtur vetë ky Kadare ndaj fushatës për “kryqzata në Shqipëri”, ndaj pohimve se në Shqipëri po bëhet e duhet të bëhet “Rikonkuistë spanjolle” si para 500 vitesh, duhet të bëhet prozelitizëm dhe se një pjesë e madhe e shqiptarëve duhet të hidhen në apostazi?

Qëndrimet e shkrimet publike të Kadaresë janë të njohura e janë qortuar shpesh nga shumë njerëz në Shqipëri e në Kosovë. Kadare duhet të thotë diçka për këto qortime para se t’i besojmë se i ka me sinqeritet disa gjëra të mira që ka parashtruar në raportin e tij.

Gëzohemi që më në fund dëgjojmë nga Ismail Kadare se disa gjëra “jeta e historia i kanë vendosur njëherë e përgjithmonë e nuk kanë nevojë të vihen në dyshim”. Por, ama kemi të drejtën të kërkojmë prej tij të na qartësojë se kujt ia drejton këto qortime e këshilla, kush janë ata që kanë tentuar të venë në dyshim historinë, të përmbysin 555 vite histori, të ndryshojnë atë fizionomi që ka marrë kombi shqiptar gjatë kohës që u ngjiz dhe u afirmua si komb më vete. Kadare nuk u shpëton dot me heshtje kërkesave për të sqaruar disa pozicione të tij të mëparshme që kanë ngjallur shqetësim përsa i përket ribërjes së historisë fetare e kombëtare të shqiptarëve. Kadare nuk mund të çlirohet lehtë nga përgjegjësitë që ka për disa teza ta mbrapshta që ka hedhur në bisedat e tij me francezin Alen Boske vite më parë.

Kadare ka përgjegjësi të rëndë dhe për spekulimet që bëjnë të frymëzuarit prej tij

Nëse Kadare ende nuk e ka marrë vesh duhet t’i kujtojmë se në Shqipëri është arrestuar një javë një zhgarravitës palolibrash që kërkon “rikonkuistë spanjolle” në vendin tonë, që mohon shqiptarizmin, që kërkon të tjetërsojë toskët, pra edhe Kadarenë, se nuk qenkan shqiptarë. Ky zhgarravitës, ndër të tjera, është denoncuar dhe arrestuar sepse e ka përçmuar fenë islame, si besim, duke e quajtur atë “fe të poshtërimit njerëzor”. Pavarësisht se ky nuk është mëkati më i rëndë në palolibrat e tij përsëri kjo diçka tregon.

Pas lirimit nga paraburgimi për t’u hetuar në gjendje të lirë, ky zhgarravitës ka dhënë një intervistë fodulle ku ndër të tjera ka theksuar : “ Në vitin 1998 kam nxjerrë botimin tim të parë ”Një shenjtore për Rikonkuistan (shqiptare)”. Me këtë libër kam dashur të tregoj se islamizmi duhet të kthehet në kristianizëm...Unë thjesht bëj pjesë në krahun e studiuesve që besojnë se islamizmi e ka penguar Shqipërinë të ecë përpara, por nuk jam inicuesi i parë për këtë ide. Një debat të tillë e ka bërë edhe Ismail Kadare më 3 mars 1992 në “Lë Figaro”. Kadare thotë në këtë debat se “islamizmi është fatkeqësi kombëtare e shqiptarëve. Në lidhje me këtë shqiptarët në Nju Jork kërkuan që Kadareja të shpallej një Selman Ruzhdi”. ( shih gazeta “Shekulli “ 25 tetor 2003 shkrimi “Autori i li brave anti-islam :s’jam terrorist”).

Pra ky zhgarravitësi, Kastriot Myftaraj, për të shfajsuar veten rikujton një gjë të njohur se Ismail Kadare ka të paktën një dekadë që është frymëzuesi i një rryme të mendimit tek shqiptarët që islamizmin e ka shpallur mëkatin fillestar të kombit, që ka lëshuar klithmat për denigrim të Islamit dhe për konvertim masiv. Një tjetër dishepull letrar i Kadaresë dhe i përkëdheluri nga Kadareja, Neshat Tozaj, pas kthimit nga Parisi në janar të vitit 1995 kërkoi që në Shqipëri besimi mysliman të shuhej nëpërmjet një rregjistrimi të popullsisë ku shqiptarët të shënoheshin të gjithë si të krishterë. Kadare është frymëzues i asaj rryme islamofobe që e kanë trumbetuar shumë në fillim të këtij viti në Shqipëri nëpër gazeta e ekrane televizive Pirro Misha, Mustafa Nano, Enkel Demi dhe që paralajmëroi e nxiti me propagandë atë dukuri tejet të shëmtuar që e ka kthyer Bashkësinë Myslimane të Shqipërisë në arenë kacafytjesh të tipit mafioz për pasurira dhe krimi të rëndë që ende nuk pa sqarohet. Kadare ka këmbëngulur për të falsifikuar dhe përpjestimet fetare në Shqipëri.

I frymëzuari prej Kadaresë, Kastriot Myftaraj mburret : “Unë në librin tim vë në dyshim dhe vet shqiptarizmin. Sipas mendimit tim shqiptarizmi është pasardhës i albanizmit. Po kur shqiptarët u myslimanizuan ata u zhdukën si të tillë”. Teza se shqiptarë duhen quajtur vetëm ata që mbetën në besimin katolik, apo se myslimani i Shqipërisë për t’u bërë shqiptar duhet të ndërrojë fenë është trumbetuar shumë në Shqipëri e në Kosovë. Kadare në raportin e tij ka heshtur për këtë. Atëherë kujt ia drejton Kadareja direktivën : “Asnjë ngacmim a provokim nuk mund të lejohet midis vet besimeve”. Nëse Konferenca nuk është ndalur në atë se kush provokon e kush provokohet atëherë përse shërben ajo?!

Kadareja edhe në Raportin e Konferencës ka vazhduar ngacmimet provokuese

Po Kadareja vet a ka bërë veprime ngacmuese e provokuese? Ka bërë dhe shumë , madje ka bërë dhe në Raportin që mbajti në Konferencë. A duhej që këtë Konferencë ta organizonte, frymëzonte dhe ta drejtonte pikërisht njeriu që ka bërë veprime të tilla kundër harmonisë fetare dhe kundër një realiteti shekullor?! Këtë pyetje ne e kemi shtruar shumë kohë para se të lindin debatet e tanishme.

Përsëri duke iu referuar pa adresë të saktë shkrimeve që u botuakan në Internet, Kadareja bubullin : janë hedhur ide që mohojnë haptazi kombin shqiptar, në emër të një kombi tjetër, atij islamik”. Pse nuk i saktëson gjërat Kadareja? Si nuk e ditka Kadareja se nuk ka komb islamik, se Islami është një fe universale që përqafohet e praktikohet nga shumë kombe e kombësi të ndryshme? Mos vallë ngaqë Kadare i trajton gjërat si propagandist tendencioz dhe jo si studiues ai bie në gabimin konceptual që Ummetin mysliman ta marrë për “komb islamik?! Apo Kadareja pa e thënë qartë është konsumues i etur i përrallave që shkruajnë të frymëzuarit prej tij si Kastriot Myftaraj e Skënder Shkupi se dikush në Shqipëri dashka të bëjë një “komb islamik”, madje tashmë paska krijuar “nacionalizmin islamik”?! Pse nuk ka tentuar t’i qartësojë ose shtrojë për debat në Konferencë edhe gjëra të tilla Kadareja, po lëshon nga një tymëse në Raportin e tij?!

Pse Kadare nuk shprehet se tek kush i ka parë ai tendencat fatkeqe në Shqipëri për ta vënë fenë mbi kombin? A është në gjendje Ismail Kadareja të na vërtetojë se rreziku i panarabizmit për shqiptarët qenka në të njëjtin nivel me rrezikun e panhelenizmit, sikurse ka tentuar ta lëshojë kalimthi në Raport këtë tezë helmuese?! Është një shpikje kadareiane se paska një prirje për t’i ngushtuar të drejtat e njeriut tek shqiptarët vetëm në të drejta fetare.
Spekulimet intelektualiste të Kadaresë e Surroit me distancimin e shqiptarëve nga “lufta fetare’

Kadare ka bërë një spekulim shumë ngacaman me tezën që nënkupton se paska pasur një rrezik që shqiptarët në Kosovë të binin në grackën e Milosheviçit dhe në vend që tu shpallnin luftë serbëve, t’i shpallnin luftë krishterimit. Më shumë duhet besuar se në këtë grackë paska rënë vet Kadareja që e shtron problemin kështu. Kurrë nuk ka ekzistuar rrezik i tillë tek shqiptarët në Kosovë, apo kudo, që luftën me pushtuesit e huaj ta konceptojnë si luftë me një fe tjetër. Ende nuk e ditka Kadareja se edhe kryengritjet kundër osmanëve i bënin më shumë shqiptarët e besimit mysliman, pavarsisht se kishin të njejtën fe? Serbët e kanë ditur fare mirë këtë dhe Milosheviçi as që mud të ketë shpresuar se shqiptarët do të priren për ndonjë luftë fetare kundër serbëve.

Madje Veton Surroi na thotë se shqiptarët nuk kanë qenë të prirur as për luftë kundër serbëve në përgjithësi. Në kumtesën e Veton Surroit “Shqipëria , fetë dhe civilizimet” ( gazeta “Korrieri” 14 nëntor 2003) Surroi thekson “Në Kosovë nuk u luftua kundër ortodoksizmit, por kundër fashizmit serb”. Ortodksizmi serb ishte njësh me “fashizmin” serb. Por kjo mënyrë të shprehuri nga një specialist i publicistikës nënkupton se shqiptarët në Kosovë nuk kanë luftuar as kundër pushtuesit kombëtar serb, as kundër shtetit serb, por vetëm kundër një regjimi të caktuar serb, një sistemi shoqëror e shtetëror serb. Nëse do të ishte e vërtetë kjo atëherë Surroi na ka dhënë provën se lufta e shqiptarëve në Kosovë gjithsesi paska qenë luftë fetare dhe jo politike kombëtare. Të bësh luftë vetëm kundër fashizmit serb do të thotë të bësh luftë me motive ideologjike. Ideologjia në këtë rast është ana tjetër e medaljes së fesë.

Surroi në fakt ka mohuar atë që ka dashur të pohojë ose ka zbuluar atë që ka dashur të fshehë sepse edhe dallimi fetar i ka dhënë më shumë ashpërsi luftës midis shqiptarëve e serbëve, pra në këtë rast fakti që shqiptarët ishin të besimit islam ka ndikuar që ballafaqimi me serbët ortodoksë të jetë më i ashpër. Formulimi i Surroit ka dhe të metën tjetër se nënkupton se sikur serbët që kishin pushtuar Kosovën të mos ishin “fashistë” si në kohën e MiIosheviçit, por komunistë titistë si në kohën kur Vetoni ishte bir ambasadori jugosllav, apo “demokratë” si në kohën e Koshtunicës, Xhinxhiçit e të tjerëve, shqiptarët nuk do të kishin fare nmotiv që të luftonin kundër serbëve. Mirëpo edhe në kohën kur Srebia ishte komuniste apo monarkiste e jo “fashiste” milosheviçiane siç e paraqet Surroi shqiptarët në Kosovë kanë luftuar pa pushim kundër serbëve, sepse bëhet fjalë për luftë kundër pushtuesit kombëtar, jo për luftë kundër sistemit, as për luftë fetare, as për luftë ideologjike.

Kadare sajon një meritë të pa qenë dhe që i njollos më shumë shqiptarët se për pak i paskan shpëtuar rrezikut që luftën kundër serbëve ta kthenin në luftë kundër ortodoksizmit.

Një gafë më të rëndë në këtë drejtim, madje gafë të qëllimshme jo nga padijenia, e ka bërë edhe Veton Surroi kur e trajton çështjen në terrenin e Maqedonisë. Ai shkruan : “Në Maqedoni gjithashtu në konfliktin para dy vjetësh nuk u shënua “konflikti i civilizimeve” atij të krishterë me atë mysliman, por konflikti midis dy vizioneve, për të njëjtin shtet, midis vizionit të dominimit të përfaqësuar nga një shumicë partish maqedone dhe vizionit të kohabitacionit të përfaqësuar nga UÇK dhe partitë shqiptare nënshkruese të marëveshjes ë Ohrit”. Kur do të spekulosh sado t’i tjerrësh frazat nuk qet dot gjë në krye. Paragrafi i cituar që synon të mbështesë politikën avnojiste të Ali Ahmetit, është plot me të meta e nonsense ideore e faktike. Aty nuk mbulohet dot fakti se ballafaqimi është midis shqiptarëve e sllavëve, midis interesave të tyre kombëtare, kulturave e qytetërimeve të tyre. Nuk jepet asnjë sqarim pse lindi nevoja e krijimit të UÇK-së. Edhe para krijimit të UÇK-së shqiptarët ishin në ato pozita në pushtet që janë sot pas konfliktit.

Surroi bën gabimin se mundohet ta përshkruajë e shpjegojë pasojën pa gjetur shkakun. Lufta që u bë në Maqedoni për Surroin është “pasojë e shkakut të dy vizioneve të ndryshme se si mund të bëhet i njëjti shtet më mirë”. Por këto dy vizione të ndryshme mbi çfarë baze lindën, sipas cilës ndarje u përvijuan? Vizionet e ndryshme për ndërtimin e shtetit në një shoqëri të kohës së sotme mund të krijohen mbi bazën e ndarjes klasore ose partiake, të ndarjes fetare e ideologjike, të ndarjes etnike e kombëtare. Në Maqedoni hynë në luftë shqiptarët me sllavomaqedonasit, ose nëse Surroi nuk ka qejf të bëjmë ndarje sipas etnishë apo kombesh sepse kombin shqiptar do ta zëvendësojë me bashkësi shqipfolëse, atëherë le të themi se luftuan fyromasit shqipfolës me fyromas sllavisht folës. Por përsëri lufta ishte sipas ndarjes etnike, nuk luftuan proletarët e bujqit shipfolës e sllavishtfolës kundër borgjezisë shqipfolëse e sllavishtfolëse, as partitë maqedonase e seksionet e tyre shqiptare kundër partive të tjera maqedonase e seksioneve të tyre shqiptare, ndonëse për fat të keq partitë politike shqiptare në Maqedoni janë të ndara sipas afiliacioneve me partitë sllavomaqedonase. Luftuan shqiptarët kundër sllavëve. Këtë të vërtetë Surroi nuk e fsheh dot duke manipuluar me “vizionet e ndryshme për të njëjtin shtet”. Këtë të vërtetë Ali Ahmeti nuk e ndryshon dot edhe pse tani është bërë avnojist i përgjëruar në FYROM.

Po a mund të thuhet se dallimet fetare midis shqiptarëve e serbëve në Kosovë dhe shqiptarëve e sllavomaqedonasve në Maqedoni nuk kanë luajtur asnjë rol, nuk kanë pasur asnjë ndikim në këtë ballafaqim? Kurrsesi. Edhe nëse politikanët shqiptarë nga naiviteti, apo nga “politika e madhe” që kujtojnë se bëjnë mohojnë çdo ndikim, ata vetëm bëhen qesharakë. Edhe nëse drejtuesit shqiptarë nuk e kanë çuar në mendje këtë faktor të dallimit fetar në vetëdijen e masës ai ka vepruar. Edhe nëse tek shqiptarët ky faktor ka qenë i papërfillshëm tek sllavvët ai ka pasur ndikim të madh, madje edhe të fryrë artificialisht. I diskutoi vallë Konferenca e Kadaresë këto çështje me objetivitet shkencor, apo i la të trajtohen sipas qejfit të sorroistëve e surroistëve për “shoqërinë e hapur”, të mbyllur me shtatë dryna ndaj mendimit ndryshe?!

Kush ia ka dhënë Kadaresë të drejtën të monopolizojë gjykimin për të vërtetën historike

Kadareja lëshon alarmin : “Nga acarimet midis fundamentalistëve rrezikohet përçudnimi i historisë shqiptare gjer në atë shkallë sa për pezm kundër krishterimit të mohohen rrënjët, të mohohet autoktonia e popullit shqiptar në trojet e tij”. A mund të flasë vallë konkretisht dhe në debat serioz Kadareja për këto teza ngacamane e provokuese? Apo ai e quan detyrë të tij vetëm të ngacmojë, të provokojë sipas qejfit të katolikocentristëve dhe asnjëherë të mos mbajë përgjegjësi për ato mendime që i lëshon pa ditur mirë se për çfarë flet?

Kadare po keqpërdor tej mase namin që ka marrë dhe mundësitë e shumta që i janë krijuar për propagandë vetëm për të bërë zhurma ngacmuese dhe për të mos u ulur në debat. Këtë ka bërë dhe në Konferencën e tij. Kadaresë i duhet të ulet më mirë mbi tezat e propagandës katolikocentriste që të mos bëjë si ai dentisti nallban që i shkul pacientit dhëmbët e mirë dhe i lë të krimburit për të shëndoshë. Kadare po vepron në mendimin politik shqiptar pikërisht si dentisti nallban.

Historia nuk është vetëm ajo që di Kadareja, si e di Kadareja, apo si ia ka ënda këtij të jetë. Historia është ashtu si është bërë dhe nuk është gjithnjë ashtu si e kanë shkruar dhe si do t’i pëlqente Kadaresë të rishkruhej. Kadareja nuk mund të jetë patriarku i historiografisë shqiptare, as padroni i interpretimit të historisë shqiptare, sepse edhe ai nuk është i këtij zanati. Deri tani Kadareja është treguar shumë frikacak që nuk ka polemizuar me një numër kritikësh të qëndrimeve të tij për çështjet e interpretimit të fesë e të besimit në lidhje me politikën. Ai nuk ka guxuar të kundërshtojë konkretisht kritikat e bëra për interpretimin spekulues e vulgarizimin letrar prej tij të historisë së shqiptarëve. Raporti që mbajti në Konferencë na dëshmon se Kadareja ka frikë të ndryshojë.Prandaj edhe shpëtimin e pozitës së tij e kërkon tek masat administrative e ligjore që i kërkon shtetit shqiptar për të mbyllur sa më shumë gojën e atyre që nuk i hedhin këmbët sipas avazit të Kadaresë. Për këtë qëllim ka instrumentalizuar Konferencën për harmoninë fetare, ku më në fund iu dha rasti të ishte violinë e parë në një mbledhje si ato të Frontit Demokratik ku nuk ka mundur ta luajë këtë rol se ishte vetem nënkryetar. Presidenti Moisiu që kishte në krah në këtë rast nuk mund t’i bënte hije siç i bënte dikur Nexhmije Hoxha.

A shënon Konferenca fundin e “kadareiadës”’ për vitin 2003?!

Urojmë që “Konferenca për harmoninë fetare” të jetë faza përmbyllëse e “kadareiadës” për këtë vit. Ka pasur shumë përpjekje e marifete për të fryrë tullumbacen politike të Kadaresë. Sa herë ndodh ndonjë acarim i gjendjes politike në Shqipëri dhe krijohen rreziqe për vrima të zeza në strukturat e larta pushtetare, sidmos në presidencë, mekanizma të njohura e të panjohura fillojnë të fryjnë “tullumbacen Kadare”.

Kështu u veprua në prag të zgjedhjeve të parlamentit të vitit 2001 nga i cili duhej të zgjidhej presidenti i Republikës.Kadare u paraqit si figurë e vetme që mund të shpëtonte Shqipërinë në rast krize presidenciale. U bënë propozime që ai të ishte dhe kandidat konsensual i PD-së e PS-së për deputet në Gjirokastër. Por tullumbacja filloi të shryhej pa arritur formën e plotë. Kadare si dhelpra e përrallës tha : “ është rrush i pa bërë”.

Pastaj filloi fushata për të reklamuar “disidentin Kadare”, të cilit diktatura ia paskësh zhdukur kryeveprën e disidencës së tij, atë poezinë që njihej me titullin e rremë “Pashallarët e kuq”. Çfarë nuk bëri Kadare dhe ata që vapën e kalojnë në mrizin e tij për të krijuar një legjendë konspiracioni kundër “disidentit”. Pastaj teksti doli nga Arkivi i Shtetit. Dolën dhe dëshmitë që e bënin pretendimin e Kadaresë fërtele dhe njerëzit kuptuan se ajo vjershë kishte qenë një himn për kontrollin punëtor dhe një panagjerizëm i shpëlarë për Enver Hoxhën që kishte vënë në siklet dhe vet Enverin. Kadare pësoi një nga disfatat më të turpshme në mburjet e tij. Por heshti vetëm për pak kohë. Në mesin e vitit 2003 u mësua se ai do të ishte prijsi i Konferencës për harmoninë fetare tek shqiptarët, një veprimtari spekuluese si ajo për”pajtimin kombëtar” në fillim të viteve 1990.

Në kuadër të përgatitjeve për fronëzimin e Kadaresë në këtë Konferencë janë bërë një varg veprimtarishë të tjera. Tashmë kemi folur se si Eduard Zaloshnja nga SHBA u sugjeroi shqiptarëvet në Shqipëri se shpëtimin nga bataku politik mund ta kenë vetëm nga lëvizja rinore “Mjaft” po t’i vihej në krye një “Bob Dilan shqiptar”, por me moshë të madhe, Kadare. Zaloshnja sugjerimin e vet e mbyllte me britmën e fortë “Forca Bob Kadare”. Dhe “Bob Dilani shqiptar” ia dha vërtetë forca. Qëndroi tri orë në panairin e librit në fillim të muajit nëntor për të dhënë autografe blerësve që të bëhej propagandë se kësaj herë po blinin me shumicë librat e tij, sidmos një libër me poezi të rinisë që e kishte ribotuar në një numër të kufizuar kopjesh. Ishte një dëshmi se Ismaili e kishte marrë seriozisht thirrjen e Zaloshnjës “Forca Bob Kadare”. Këtë e tregoi dhe leksioni që Kadare bëri në një fakultet.

Edhe më shumë e vërtetoi një emision dy orësh që organizoi në Gjeli Vizion, gazetari europianist Artur Nura, për të bindur opinionin se Kadareja mund të jetë shpëtimi i stabilitetit në Shqipëri. Redaksia e Gjeli Vizion dhe Artur Nura shpesh në “Anketa Jonë” shtrojnë për diskutim pyetje të ndërtuara me marifet, sugjestionuese për të dalë atje ku kanë qëllimin e tyre jo për të komunikuar me publikun lirshëm. Pyetja sugjestionuese e Artur Nurës më datën 10 nëntor 2003 ishte “Shkrimtari Ismail Kadare gëzon simpati të gjërë në shoqëri. A mendoni se po trë ishte sot politikan do të kishim më shumë stabilitet politik”. Nëse nisemi nga përgjigjet dhe votimet që u bënë gjatë dy orëve të Anketës del se Artur Nura nuk jeton fare në Shqipëri se pse dy të tretat e folësve nuk shprehën simpati për Kadarenë si njeri e politikan, por përkundrazi e cilësuan “braktisës të atdheut”, “njeriu që pa rehatinë e tij”.’ “kriminel”,” intolerant në shoqëri e familje”, “ politikan shumë i keq”, ndonëse për mirësjellje i përmendnin se është shkrimtar i mirë dhe i sugjeronin të rrijë në zanatin e shkrimtarit e të mos i bjerë më qafë politikës.

Nura nuk pati asnjë sukses, madje prishi punën dhe më keq kur tentoi disa herë të gjente justifikime për të shkuarën e Kadaresë, ta përligjte qëndrimin e tij me fjalët se Kadareja është njeri pragmatist dhe më mirë që ai është treguar i tillë në diktaturë se sot nuk do ta kishim atë. Por as këto nuk pinë ujë, e as mund të pinin ujë sepse pastaj duhen justifikuar të gjithë ata që kanë kryer çfardo veprimi në kohën e diktaturës, sepse pastaj duhet thënë se edhe Enveri vet gjithçka e bëri se ishte pragmatist në atë sistem ku veproi e nuk duhet fajsuar për asgjë. Pyetja “sikur Kadare të ishte poltikan sot a do të kishim më shumë stabilitet” është një absurditet me brirë. Shumica dërrmuese i thanë Nurës se asnjë stabilitet nuk mund të pritej prej Kadaresë, madje sipas disave do të bëhej dhe më keq. Kështu Nura e Gjeli Vizion deshën t’i vinin vetulla portretit politik të Kadaresë në prag të Konferencës për harmoninë fetare dhe i nxorrën sytë.

Por kjo propagandë në kuadrin e “kadareiadës” nuk u bë vetën në funksion të Konferencës. Duket se ai mbahet nga disa si kandidat rezervë në rast se mbetet vakant posti i presidentit. Dy drejtues të PD-së, Jozefina Topalli dheSpartak Ngjela kanë kërkuar tashmë që Moisiu të japë dhe dorëheqje, po nuk u rregulluan disa punë të pushtetit siç duan klani i Berishës, Ilir Metës, Rexhep Meidanit e Skënder Gjinushit për të përmbysur Fatos Nanon nëpërmjet Moisiut. Pra “Kadareiada” duhet parë si manovër në kuadër të një sulmi europian për të krijuar një baraspeshim të ri pushtetor në Shqipëri tani që Shqipëria është bërë shesh grindjesh midis Europës perëndimore dhe SHBA.

Në shtyp deri tani janë botuar edhe disa referate të mbajtura nga Arbër Xhaferri, Veton Surroi, Aurel Plasari. Urojmë të botohen të tjerat sa më shpejt. Pra hapet një fushë e gjërë për debat. Qysh tani mund të themi se një pjesë e shqetësimeve që kishim shprehur në reagimin tonë në muajin qershor janë vërtetuar, se një pjesë e tezave që kemi kritikuar atëherë duhen analizuar përsëri. Pasi të njihemi më mirë me materialet do të mund të gjykojmë më mirë për vete dhe të shprehemi më saktë për lexuesit tanë nëse ato që kemi shkruar qëndrojnë, sa janë hedhur poshtë në mënyrë bindëse gjatë punimeve të kësaj Konference dhe sa kjo Konferencë ka ndihmuar në qartësimin apo ka ndikuar për turbullimin e mendimit politik në këtë fushë delikate.

Klinton · 7 Dec 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

<ul type="square">
[*]KADAREJA NEN LUPEN NJEDOLLARESHE
[/list]

Arben Kallamata

Te marresh penen dhe t'i versulesh me agresivitet Ismail Kadarese kerkon guxim prej te marri. Ose duhet patjeter te kesh nje shtytje te forte nga pas. Patjeter dicka e forte do t'i kete qene nga pas Ate Foti Cicit, teksa mesynte aq terbimshem Kadarene ne shkrimin e tij (Historizmi i shqiptareve ortodokse sipas Ismail Kadarese( te, (Koha Jone(.

Eshte e kuptueshme qe nje prift ne kerkim te grigjes te kete kohe me bollek per t'ia perkushtuar mbushjes se faqeve te gazetave te perditshme apo dhomave bisedimore ne internet. Kriza e identitetit qe te ysht hapesira e pamate e Amerikes se Veriut dhe largesia nga vendlindja nxisin jo rralle nevojen per te uleritur, per te terhequr vemendjen. Megjithate, ma do mendja se qe ta drejtosh gjithe kete mllef kunder Kadarese dhe kumteses se tij (Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare( mbajtur ne konferencen nderkombetare (Fete dhe qyteterimet ne mijevjecarin e ri(, duhet te kesh arsye me te forta.

Nuk do t'ia vlente te shkruaje sikur nje Foti Cici thjesht te sulmonte Kadarene. Ky i fundit s'do te kishte nevoje per mbrojtje. Megjithate, ia vlen te diskutohet kur perplasen, ajo qe perfaqeson Kadareja, me ate qe mundohet te perfaqesoje Cici. Nga nje ane kemi shkrimtarin laik, intelektualin e shquar qe i perket gjithe kombit pa u identifikuar me asnje ndarje politike, shoqerore apo fetare, dhe qe shqetesohet per ruajtjen e harmonise dhe tolerances fetare (e theksuar qe ne titull); nga ana tjeter, kemi reagimin nervoz te nje pjese te nje komuniteti fetar, ne perpjekje per t'i kundervene ketij shqetesimi historizmin ortodoks (i theksuar qe ne titull).

Qe ne kendveshtrim, te dy qendrimet jane te pakrahasueshme. Kadareja ka ne kontroll nje (pamje satelitore( te situates, Cici cicermicet me nje lupe zmadhuese te blere te dyqani i njedollareshit. I zhveshur nga cdo kompleks fetar, politik apo ideologjik, Kadareja diskuton levizje e zhvillime shumeplaneshe, hapesira popujsh, distanca kohore dhe prirje historike afatgjata, dimensione, qe jane shpesh te veshtira per t'u rrokur e, edhe me te veshtira per t'u shprehur qarte. Ky kendveshtrim Foti Cicit i vret syte dhe i duket i papranueshem, prandaj mundohet ta ironizoje me epitete ((i gjithmonelexuari( !?) apo imazhe te lodhura keto dymije vjetet e fundit, (njeriu qe (ka hiret per t'u ngjitur mbi nje breg, e per t'i deftuar popullit qe andej udhen dhe te verteten.()

S'e di ne c'dimension kohor jeton Foti Cici dhe ata qe ai perfaqeson. Si nuk e paskan marre vesh ende se Kadare e ka fituar me kohe statusin e atij qe qendron lart dhe eshte ne gjendje te deftoje udhe. Ja qe kete status qe prej disa shekujsh mund ta fitojne edhe njerez te palidhur me fene. Per shumicen e shqiptareve (pavaresisht nga orientimi fetar), Kadareja perben tashme nje institucion kombetar.

Me kot perpiqet Foti Cici qe ta lidhe Kadarene me ndonjeren nga fete, duke e futur ne kllapen e tij te parapelqyer te (bashkeqytetarit te nje besimi tjeter(. Kadareja vete nuk shpreh asnje perpjekje per te hyre ne hesapet e kesaj apo asaj feje. Ai (predikon( pikerisht te kunderten: lenien e feve ne punet e tyre dhe nevojen qe ato te vazhdojne t'i mbajne duart sa me larg nga gjerat me te shtrenjta qe kemi - perkatesia kombetare, shteti laik, harmonia midis njeri tjetrit.

Ne fund te fundit, Kadareja ketu nuk po shpik asgje. Ai po rithekson dicka qe eshte formuluar qarte nga Rilindasit dhe qe eshte marre per zemer nga i gjithe populli shqiptar keto 150 vjetet e fundit.

***

Cici dhe ortodoksizmi i tij nervozohet nga theksimi qe i ben Kadare katolicizmit si (fe e pare e shqiptareve( dhe leshon gjithe arsenalin e tij (erudit( per ta hedhur poshte. Ketu, lupa njedollareshe perplaset fort me pamjen satelitore te Kadarese. Teksa Cici perpelitet ne labirinthet historiko-teologjike per te percaktuar nese pula e beri vezen apo veza pulen, Kadare jep si ngahere shembullin e nje atdhetari dhe intelektuali te madh shqiptar duke i pare gjerat qarte dhe jashte vetvetes (me qe ra fjala, Kadare nuk eshte katolik).

Shqiperia ka pasur fatin (e mire apo te keq) e te qenit historikisht ne udhekryq, midis Lindjes dhe Perendimit. Vete vepra e Kadarese perqendrohet te ky udhekryq. Ajo eshte nje perpjekje e mrekullueshme per ta zberthyer kete dyzim dhe per t'i dhene botes te kuptoje se ku qendrojne shqiptaret. Fjalet Lindje dhe Perendim ne kohe te ndryshme kane marre forma e kuptime te ndryshme. Ne kohen e Luftes se Ftohte ato kane qene Komunizem dhe Demokraci. Ne kohe te tjera kane qene Islamizem dhe Krishterim; Sllavizem dhe Qyteterim Autokton. Ne renie te Perandorise Romake ato ishin Bizant dhe Rome. Ose Kishe Ortodokse dhe Kishe Katolike. Keto ndarje ekzistojne realisht edhe sot, sidomos ne teorine e Samuel Hantingtonit te perplasjes se qyteterimeve. Ato jane paresore ne mendesine e te atyre forcave qe kane ne dore fate kombesh, sidomos fate kombesh te vegjel si ky i yni. Kadare e sheh Shqiperine dhe interesin e shqiptareve te perkatesia Perendimore. Ai, si edhe shumica e intelektualeve shqiptare mendojne se qyteterimi Perendimor e ka provuar veten me te perparuar dhe se identifikimi i shqiptareve me te eshte ne te mire te vendit.

***

Ne asnje rresht, ne asnje fjale te kumteses se tij Kadare nuk ben thirrje qe shqiptaret te konvertohen ne katolike, sic insinuon disa here Ate Foti Cici. E rendesishme eshte qe Krishterimi ne trojet e shqiptareve ka filluar heret, ndoshta edhe me heret se te behej fe zyrtare e Perandorise Romake. Te mos harrojme se trojet e Shqiperise, apo Ilirise, ne ate kohe ishin pjese e kesaj Perandorie. Kadare ngulmon se eshte ne interesin tone qe t'i meshojme kesaj te vertete historike. Foti Cici thote jo. Sedra e tij ortodokse dhe lupa njedollareshe mundohen te hedhin poshte nje argument qe eshte ne interes te kombit.

Nje pike tjeter qe e nervozon Cicin eshte keshilla e Kadarese per shtetin shqiptar qe te (njemendesoje autoqefaline e Kishes Ortodokse Shqiptare(. Ky nuk eshte sulm, por mbrojtje qe i behet Kishes Ortodokse Autoqefale Shqiptare, e cila ka 12 vjet qe ka ren-_e s'po del dot nga kontrolli perjetesisht (i perkohshem( i kishes greke. A thua valle Cici e te tjere si ai nuk e kane te qarte se ne krye te kishes (autoqefale( shqiptare vazhdon te qendroje me kokefortesi nje shtetas grek? Apo ka harruar Cici se vete lindja dhe ekzistenca e Kishes Ortodokse Autoqefale Shqiptare, qe ne kohen e Peshkop Nolit, ka qene reagim ndaj perpjekjeve greke per dominim? Eshte fakt historik, dhe Kadare jo vetem qe nuk e harron, por edhe e pershendet ne kumtesen e vet, se dalja e Kishes Ortodokse Autoqefale Shqiptare ka qene faktor i rendesishem, ne mos thelbesor, per qenien e nje shteti te pavarur shqiptar, per mbrojtjen e gjithe pjeses jugore te vendit nga synimet shoviniste nacionalisto-ortodokse greke. Per kete rol historik, cdo atdhetar i vertete shqiptar ortodoks eshte dhe duhet te jete krenar. Por kjo krenari nuk mund te jete bosh, ne ere. Ajo duhet te barte me vete edhe detyrimin qe kane sot shqiptaret per ta vazhduar kete tradite, per ta ruajtur kishen e tyre ortodokse te pavarur nga ndikimi i huaj, sidomos ai grek. Ne fund te fundit, pavaresisht nga ndryshimi i rrethanave historike, pavaresisht nga anetaresimi i Greqise ne Komunitetin Europian, qarqe shoviniste laike e fetare greke vazhdojne t'i bijen me zell avazit te vjeter te perkatesise helene te te gjithe ortodokseve ne Shqiperi. Njelloj si atehere kur digjeshin shkollat, kur vriteshin e helmoheshin mesuesit, dhe kur mallkohej gjuha shqipe.

Prandaj edhe shteti shqiptar e ka per detyre te punoje per njemendesimin e Kishes Ortodokse Autoqefale Shqiptare, qe ajo te jete e pavarur ne realitet, dhe jo te jete nje vasale e bindur e kishes greke. Por kjo nuk mund te arrihet pa u vene ne vend e korigjuar gabimi politik i lejimit te nje shtetasi grek ne krye te Kishes Shqiptare. Dhe aq me pak kjo nuk mund te kryhet kur qeveria shqiptare nxjerr vendime qe perjashtojne entet fetare nga tarifat doganore.

Ketu Cici mundohet te nxjerre argumentin e mosperzjerjes se shtetit ne punet e fese. Por ishte pikerisht shteti, politika ajo qe e lejoi Janullatos te hynte ne Shqiperi. Ishte shteti shqiptar ai qe i besoi me naivitet premtimeve prej njeriu te perendise se qendrimi i tij ne Shqiperi do te ishte (i perkohshem(, pa arritur ta kuptonte nenqeshjen klasike greke qe donte te thoshte se nocioni i (perkohshmerise( po llogaritej me parametra (hyjnore(.

Shqiptaret kane mundur te ruajne harmonine dhe tolerancen fetare per shume arsye. Nje nga arsyet eshte se ata kane ditur t'i japin fese vendin qe i takon si vlere shpirterore. Me teper se nje komunikim me priftin apo me hoxhen, ata e kane pare fene si komunikim te drejtperdrejte me Zotin. Ashtu sic e ve me te drejte ne dukje Kadare ne kumtesen e tij, ata jane mesuar te shohin fe te ndryshme brenda nje familjeje, brenda nje fisi, brenda nje fshati. Modernizimi i jetes, perhapja ne mase e ateizmit dhe, vecanerisht martesat nderfetare qe jane aq te rendomta ne Shqiperi, e kane bere shqiptarin edhe me te gjere ndaj pranimit te besimeve te ndryshme. Kete vlere te shqiptareve jo te gjithe e njohin ne bote. Dhe jo te gjithe jane te gatshem ta kuptojne. Ajo qe ne si shqiptare e marrim si te mireqene, per boten eshte e paperceptueshme. Ndaj dhe teza e Kadarese per te ruajtur harmonine fetare, duke u krenuar per te kaluaren historike nuk eshte nje ide ne ere, por nje kendveshtrim i gjere dhe teper i vlefshem.

Klinton · 14 Dec 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

E Diele, 14 Dhjetor 2003

<ul type="square">
[*]FE DHE FONDAMENTALIZEM NE NJE DEBAT PUBLIK
[/list]

NGA MIHAL LUARASI

Ne kohen e diktatures, mbi fene o nuk duhej te flisje fare o do te flisje vetem ne sensin negativ. Sot fleta eshte kthyer ne te kunderten. Per shkak te bashkejeteses se qete nderfetare ne vendin tone dhe te rifitimit te se "drejtes te qytetarise" nga ana e saj, per fene mund te flitet vetem mire. Ateistet e djeshem o nuk guxojne te shfaqen, o kane qene te tille per oportunizem politik.

Duke pohuar me te madhe e me te drejte kete bashkejetese shembullore te tre a kater feve tek ne, nuk mund te mos pyesim per shkaqet psikoetnike e historike qe e kane gjeneruar. Afermendsh, nuk mund t'a pranojme ate si nje fenomen transhendental, a si nje mrekulli te paspjegueshme. Shpresoj se ndonje studjues serioz, ne te ardhmen, nuk do te rrije pa e analizuar me themel kete fenomen.

Une hamendesoj, se nje shpjegim llogjik do t'a kete.

Pas kumteses "Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare", mbajtur nga Kadereja ne konferencen nderkombetare "Fete dhe qyteterimet ne mijevjecarin e ri" dhe reagimit te shpejte e nervoz te te shumediturit prift ortodoks Foti Cici, kanali televiziv Klan zhvilloi nje debat ne spektaklin "Kombinat" ku mori udhe edhe diskutimi, mjaft i kulturuar mbi fondametalizmin ne te tri fete monoteiste - Jahveizmin, Krishterimin dhe Islamin. At Cici, si ne kete ashtu edhe ne shkrime te meparshme, meton te binde lexuesin se fete jane tabu per te cilat nuk duhet te flasin njerez qe nuk kullosin brenda qerthullit religjioz, e aq me pak ata qe nuk i perkasin fese per te cilen debatohet. Sidoqofte, ai nuk e ka kuptuar, se fjala e Kadarese ne ate konference, nuk ishte interference ne punet e feve, por mesazh drejtuar shqiptareve. Dhe kjo eshte e drejte e gjithkujt qe e ka per zemer te ardhmen e kombit tone.

Per te gjykuar me objektivitet, mbi fenomenin per te cilin u fol ne shoun televiziv, do te kishte qene me mire sikur pikat mbi "i" per prezencen ose mosprezencen e franxhave fondamentaliste ne te tria keto fe, t'i vinin studjues kompetente te religjioneve. Por, me sa di une, ne ende nuk kemi te tille. Kjo mangesi dhe fakti qe edhe pjesemarresit e deritanishem ne debat, jane burra te zote, por o nga fusha te tjera te kultures dhe shkences o te lidhur me ndonjeren nga fete ne fjale, vendosa edhe une te shpreh pikepamjen time modeste si jospecialist (ne kuptimin qe nuk kam kryer studime universitare mbi religjionet). Ne shoun "Kombinat", profesor Aurel Plasari u dha pergjgje disa pyetjeve te gazetarit-prezantues Enkel Demi. Njera nga pergjigjet shkaktoi reagime mospelqimi si atje ne vend, ashtu edhe ne shtyp. Plasari pohoi se elemente te fondamentalizmit gjinden ne te tria fete monoteiste. Pra, jo vetem ne Islamin sic pretendohet per shkak te veprave te tmerrshme terroriste qe behen ne emer te tij, por edhe ne dy fete e tjera, packase jo me ato mjete egersisht te dhunshme qe shfaqet tek ai.

Se, ne fund te fundit, c'eshte dhe c'do, terrorizmi qe vepron ne emer te fese-? Do te te binde me dhune se feja e tij eshte e vetemja fe e Zotit ne bote dhe te imponoje zgjidhje politike qe jane ne interes te asaj feje apo te nje grupi ekstremist te saj. Pas spektaklit ne fjale, kjo gazete botoi shkrimin e Gjergj Metes me titull "Te mbrosh jeten eshte fondamentalizem?" Autori, packase e pranon prezencen e fondamentalizmit edhe ne fene e Krishtere, kur vjen puna per konkretizimin e ketij fakti, kapet me pasion te madh pas ilustrimit jo te plote qe Plasari i beri tezes se tij duke i marre disa prej shembujve nga nje fushe qe nuk perben fondamentalizem sic jane ato te pozicionit katolik kunder abortit dhe riprodhimit artificial etj.

Mund te mos jemi ne nje mendje edhe me shume pozicionime te tjera te Katolicizmit sic jane psh qendrimi kunder divorcit apo kembengulja mbi beqarnine e imponuar te prifterinjve; kundershtimi i perdorimit te pilulave per t'u mbrojtur nga mbarsja; apo ndalimi i pedorimit te qelizave staminale embrionale per qellime kurimi etj., por keto nuk hyjne ne "fondin" e fondamentalizmit katolik i cili, fatkeqesisht, eshte i gjalle dhe jo i parendesishem ne Vatikan. Dihet boterisht se ne Seline e Shenjte operojne ata qe quhen "Pullumbat" dhe te kundertit e tyre ? "Skifteret". Ne varesi te situatave, sejcili nga keto dy grupe here eshte ne minorance e here te tjera ne maxhorance. Vete epitetet qe mbajne, te huajtura nga sfera e zogjve, tregojne natyren dhe drejtimin teopolitik te tyre.

Arben Kallamata, ne shkrimin e tij ne mbrojtje te Kadarese nga kritikat e te siperpermendurit at Cici, botuar po ne Koha Jone, e trajton ceshtjen ne prizmin politik dhe te interesit tone kombetar. Ai meton se qendrimin tone te sotem duhet ta percaktojne te mirat apo te keqiat qe historikisht kemi pesuar ne si popull nga aksh fondamentalizem fetar dhe, me qe nga fondamentalizmi katolik nuk kemi pesuar gje te keqe, ky nuk duhet te perfillet. Dihet se, per shkak te rrethanave historike, katolicizmi ka luajtur rol tejet pozitiv ne Shqiperi ne te kaluaren dhe mund te luaj edhe ne te ardhmen... Veshtrimi globalist i botes dhe i qyteterimeve ne te, nen prizmin e hartave fetare, percaktimi i luftrave te sotme si pararendese te "ndeshjeve midis qyteterimeve", eshte vizioni apokaliptik i Samuel Hantingtonit per te cilin do te duhej nje tjeter hapesire per t'a shqyrtuar.

Qysh nga Revolucioni i Madh francez e ketej qe e ndau preraz shtetin nga feja, nuk mund te mendohet me se fete mund te luajne rol determinant deri atje sa te shkaktojne "ndeshje midis qyteterimeve". Shtetet qe fetarisht jane te indoktrinuara, nuk kane fuqi te atille ekonomike e ushtarake qe te mund te ndermarrin veprime te ketyre permasave. Gjykimi i Kallamates eshte largpames por jo objektiv. Arsyeja e ndershme intelektuale, nuk mund te dorezohet deri atje sa te pranoje te mos thote verteten per shkak te interesave politiko-diplomatike te momentit, qofte edhe afatgjata. Diplomtet, nga ana e tyre, le te vazhdojne te bejne diplomaci... Debati i asaj nate ne Klan, per shkak te vete natyres dhe kohes ne dispozicion, nuk pati dhe nuk mund te kishte hapesire te mjaftueshme mendimrrahese. Pyetja u shtrua thjesht: ka apo nuk ka fondamentalizem, vec Islamit, edhe ne fete e tjera monoteiste?

Per mendimin tim, ka dhe do te mundohem ta vertetoj me tutje, por me pare, nuk mund te rri pa shpallur se jam teresisht ne nje mendje me Kallamaten ne gjykimin e tij ndaj fondamentalizmit historik dhe aktual te Patrikanes greke te shprehur edhe me krime kunder popullit tone dhe besimtareve ortodokse atdhetare dje dhe ne mbajtjen peng te autoqefalise se Kishes s'one Ortodokse, sot. Per sa i perket Katolicizmit si "fe e pare e shqiptareve" besoj se ishte nje lapsus i Kadarese, se ai e di mire, po ashtu si edhe ne, qe fe e pare ishte Krishterimi dhe jo njera nga dy fete qe dolen nga ndarja e saj, pas njemije e ca vjetesh nga lindja e fese se re. Meqenese ne artikullin e z. Meta ( i cili rendit nje sere dokumentesh e enciklikash papale ndaj te cilave nuk kemi asgje kunder ), behen perpjekje per ta lare Katolicizmin nga mekati fondamentalist, une po provoj, me aq sa di e me aq sa mundem, te sjell shembuj te shfaqjes se tij ne kete fe, edhe sot e gjithe diten. Faktet e prezences se fondamentalizmit ne fene katolike ne shekujt e kaluar, jane shume te njohur prandaj nuk e shoh te nevojshme t'i permend ketu. Per te mos ngjallur ndonje keqkuptim a keqinterpretim, dua te kujtoj se po flas per franxha a forca te vecanta fondamentaliste, brenda Kishes Katolike, jo per teresine e saj. Njihen nga te gjithe meritat historike te papes se tanishem, Gjon Palit te Dyte, vecanerisht ne perpjekjet per shpejtimin e renjes se komunizmit, te qendrimeve te prera kunder luftrave dhe per te drejtat e popujve. Ai ka folur e ka shkruar per te gjitha problemet e kohes se pontifikatit te tij te gjate nga pozicioni i nje humanisti te vertete. Nje nder meritat e tij te shquara eshte edhe nxitja per dialog ekumenik, puna kembengulese per te arritur bashkimin e "Te gjithe te krishtereve nen nje cati te veteme, mbi bazen e paritetit, barazise dhe respektimit te njeritjetrit." Ai u beri thirrje te gjitha Kishave te Krishtera te fillojne dialogun ekumenik per te arritur bashkimin e shumedeshiruar nga te gjithe besimtaret e kesaj feje.

Me perjashtim te Kishes Ortodokse Ruse, e cila paraqiti rezerva qysh ne fillim ndaj qellimeve te verteta te Vatikanit me nismen e vet, te gjitha kishat e tjera kristiane iu pergjigjen pozitivisht thirrjes se Wojtiles per bashkim. ( Per ata lexues qe nuk e dine, le te permendim se pas ndarjes se madhe te Krishterimit, 850 vjet perpara, ne dy kisha kundershtare: ne Kishen Katolike Romane te Perendimit dhe ne Kishen Ortodokse Lindore, Reformacioni i filluar ne shek. XVI. me Luterin, gjeneroi ndarjen e Katolicizmit dhe lindjen e Protestanizmit ne disa variante, me ndryshime jo te qenesishme dhe me emertime, si Luterane, Anglikane, Baptiste, Kalviniste, Metodiste, Presbiteriane, Mormone etj.).

Ne interes te qellimit per te nisur dialogun, Papa beri nje sere udhetimesh ne vende jokatolike, beri takime, zhvilloi bisedime ne frymen ekumenike dhe u duk sikur po shkrihej akulli shumeshekullor qe kish ngrire marredhenjet midis Kishave te percara qe besojne ne te njejten perendi.

Fatkeqesisht, pak mbas festimeve te bujshme te Mijevjecarit te Dyte, erdhi "omba" e kardinalit Ratzinger dhe i hoqi tjegullat catise se ndertuar me mundim nga Woitila.

Por, kush eshte Ratzingeri dhe c'eshte "bomba" e tij-?

Kardinali Ratzinger eshte nje nga "skifteret" me te eger te Vatikanit dhe mban postin tejet te rendesishem ne Seline e Shenjte: kryetar i Kongregacionit mbi Doktrinen e Fese. (Nuk duhet harruar se kjo zyre eshte pasardhesja e drejtperdrejte e Santo Uficio-s, qe drejtonte dikur Inkuizicionin.)

"Bomba" e siperpermendur eshte nje qarkore e titulluar "Dominus Jesus" e perbere nga 37 faqe dhe derguar bashke me komentet perkatese, te gjitha konferencave episkopale katolike ne bote.

Ky dokument, cuditerisht, i bekuar edhe nga Papa i cili, "Me pushtetin apostolik, e perforcoi dhe urdheroi botimin", ngjalli diskutime e polemika te forta, madje edhe "revoltime te ligjeshme" ne te gjithe boten. U fol ne ato dite se "Dominus Jesus" eshte bere pa dijenine e Papes, se eshte shfrytezuar semundja dhe pafuqia e tij nga ana e "skiftereve" per te shperbere gjithshka ai kish arritur ne drejtim te krijimit te unitetit krishter etj. etj. Por, le te shohim me ne fund se per cka ben fjale dokumenti famekeq e ku qedron fondamentalizmi i tij.

Separi, ai shpall Katolicizmin si fe mbi te gjitha fete e globit dhe te vetmen fe qe mund t'a shpetoje njeriun.

Ky deklarim fondamentalist u cilesua si synim i Kishes Katolike Romane per te vendosur supremacine, jo vetem mbi kishat simotra krishtera ( te sipershenuara ), por mbi te gjitha fete e planetit ( Jahveizmin, Islamin, Hinduizmin, Budizmin, Sintoizmin etj. ) qe perbejne disa miliarda besimtare ne bote dhe shkaktoi nje zemerim te madh ne nje kohe kur njerezit kishin filluar t'u besoje fjaleve te pape Woitiles mbi vellazerimin universal te te gjitha besimeve mbi baze pariteti dhe respekti reciprok. Sipas komenteve te prelateve te atyre feve, doli se fjalet e Papes paskeshin qene hipokrizi dhe, ne te vertete, Kisha Katolike synoka per hegjemoni mbi te gjitha fete, gje qe e ben shume qesharake kur perqas shifrat e besimtareve te saj me ato te aderuesve ne religjionet e tjera, shifra qe e nxjerrin Katolicizmin ne minorance numerike.

Reagimet ndaj 37 faqeve te Ratzingerit ishin te rrepta nga te gjitha kishat e krishtera jokatolike ( pati te tilla edhe nga disa kryeprifterinj katolike ). Vecanerisht te revoltuar, u shprehen reformatoret e te gjitha nuancave. Pas botimit, disa nga titujt e shtypit, ishin keto: "Tronditje", "Shpallje lufte kunder kishave reformatore", "Asgjesimi i arritjeve 30 vjecare te ikumenizmit", "Perzjerje e prapambetjes mesjetare me manine e madheshtise se Vatikanit", "Prepotence e padegjuar"."Skifteret" e Selise se Shenjte, te dehur nga temjani qe djegin vete, ne euforine e festimeve madheshtore te jubileut dymijevjecar, hodhen nje hap te gabuar i cili me shume u solli deme se sa fitime, me shume prishi se sa ndreqi ne imazhin e Katolicizmit qe, gjithsesi eshte ne krize.

Por cfare thote konkretisht Dokumenti-manifest per kishat reformatore qe perbejne afro gjysmen e besimtareve te krishtere, pa llogaritur ortodokset-? Si ne vete qarkoren "Dominus Jesus", ashtu edhe ne letrat komentuese-shpjeguese, thuhet se Kishat e krijuara ne vazhden e Reformacionit "Nuk mund te quhen Kisha te mirefillta."

Me kete pohim, ai i vendos evangjelist`t ne te njejtin nivel me sektat. Njeheresh percakton se "Vetem Kisha Katolike Romane eshte kisha qe shpreh frymen e vertete te Krishtit." I tronditur lidhur me pohimin e siperm, kryetari i konferences episkopale gjermane, Karl Lehman, tha: "Rengjethem kur mendoj se cfare kundershtimesh do te hasin keto pohime ne Kishat e tjera kristiane." Eshte me interes te verehen disa shenja shqetesuse qe u duken perpara manifestit integralist te Ratzingerit dhe ne prag te Jubileut:

Me gjith kundershtimet e mjaft intelektualeve dhe shoqatave laike italiane,Vatikani shenjteroi Piun e IX., papen me te urryer nga italianet per shkak te qendrimeve te tij antikombetare; monarkun qe ligjeroi "pagabueshmerine e papeve" dhe strukturoi centralizmin e hekurt te Vatikanit; njeriun qe vendosi distancimin e thekshem te Katolicizmit nga fete e tjera dhe vecanerisht nga Ebraizmi gje qe coi domozdoshmerisht ne intensifikimin e antisemitizmit. Ky shenjterim ishte sinjal domethenes i rrezikut real te nje kthese negative pas mureve te Vatikanit, kurse dokumenti "Dominus Jesus" verteton parashikimet e disave se dogmatiket e Katolicizmit po dominojne keshtjellen e kesaj feje dhe, sipas tyre, shkaku i kesaj duhet kerkuar ne pleqerine dhe semundjen e Pape Woitiles i cili nuk eshte me ne gjendje t'u rezistoje presioneve te "skiftereve" qe e rrethojne.

Duke mberitur ne fund te ketij shkrimi, e shoh se eshte ezauruar vetem nje pjese shume e vogel e temes se permendur. Ndersa flasim e shkruajm te vertetat edhe mbi fondamentalizmin ne fe te tjera, nuk rreshtim se denuari terrorizmin e rrezikshem me matrice islamike qe, me aksionet e mohuesve te jetes, po vrasin njerez te pafajshem ne te kater skajet e dheut, duke shkelur keshtu edhe mbi Librin e Shenjte te fese se tyre.

Klinton · 17 Dec 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Arrnautet shqiptare qe drejtonin Irakun nga vitet 1514 deri ne vitin 1910, kur perandoria osmane po shperbehej.

<ul type="square">
[*]1)
[/list]
Ahmet Pashe Dukagjini ishte nje nga komandantet me te suksesshem qe i drejtoi trupat osmane drejt fitores ne Calldiran ne vitin 1514.

<ul type="square">
[*]2)
[/list]
Ajaz Pasha ishte valiu i Irakut dhe mbreteron nga viti 1544-1548.

<ul type="square">
[*]3)
[/list]
Nasuh Pasha disa vite me vone behet valiu me i ri Bagdadit. Disa kohe me pas behet vezir ne perandorine osmane pasi kishte marre per grua njeren prej vajzave te Sulltanit.

<ul type="square">
[*]4)
[/list]
Omer Pasha ishte luftetar shqiptar dhe ne vitin 1626 luftoi kunder perseve per nje pjese te mbajtur te pushtuar nga perset.

<ul type="square">
[*]5)
[/list]
Ahmet Kucuk Pasha ishte nje luftetar i paepur shqiptar dhe ne betejen e Tikritit zihet rob dhe i pritet koka

<ul type="square">
[*]6)
[/list]
Abdurrahman Pasha ishte luftetar shqiptar dhe disa shekuj me pas ose ne shekullin e XVIII u be Vali i qytetit te Bagdatit

<ul type="square">
[*]7)
[/list]
Hasan Pasha ishte nje luftetar shqiptar dibran dhe themeluesi i Dinastise shqiptare ne vitin 1704 ne Bagdad.

<ul type="square">
[*]8)
[/list]
Ahmet Pasha ishte nje luftetar shqiptar dhe trashegimtar i dinastise shqiptare ne Bagdad deri ne fund te shekullit te XVIII.

<ul type="square">
[*]9)
[/list]
Syri Pasha ishte nje luftetar shqiptar dhe perandoria osmane rreth viteve 1889-1890 e zgjedh Vali i Irakut.

<ul type="square">
[*]10)
[/list]
Abdulvehab Pasha ishte shqiptar dhe zgjidhet nga osmanet si Vali i Irakut.

<ul type="square">
[*]11)
[/list]
Eqerem Bej Vlora ishte nenpunes ne ministrine e jashtme te Stambollit dhe njohesi me i mire atyre aneve per dekadat e shumta para renies se perandorise

Albinos · 19 Dec 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Klinton pershendetje
Desha me te ba disa pyetje ne lidhje me shkrimin e fundit
Cfare do me thane
<ul type="square">
[*]Arrnaut
Pasha
Vali
Dinasti?
[/list]
Pershendetje vellazerore nga Demi Kuq

Klinton · 19 Dec 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Mirembrema Demi
<ul type="square">
[*]Arnaut do te thote Shqiptar
(I quajtur keshtu prej turqve) Kryengritjet(trimerite e arnauteve. Luftetare arnaute.
Shqiptare qe luftuan per nder te osmaneve dhe merituan emrin arnaute.
[/list]

<ul type="square">
[*]Vali do te thote qeveritari me i larte ne nje vilajet te perandorise osmane
*Eshte vete Vali dhe vete Kadi(Myfti), eshte i plotefuqishem, vendos dhe urdheron vete, nuk pyet per te tjere, vete shkruan dhe vete vulos.
[/list]

<ul type="square">
[*]Dinastia eshte nje varg monarkesh te se njejtes familje, qe kane sunduar dhe vazhdojne te sundojne brez pas brezi
[/list]

Gjithe te mirat
Klinton

Klinton · 21 Dec 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

IBRAHIM RUGOVA:"UNE DO PAGEZOHEM NE KISHE!"

Interviste e Presidentit te Kosoves ne gazeten italiane "Corriere della Sera"

Edukimi yne providencial eshte perendimor. Edhe historikisht, besimi i pare i praktikuar nga populli shqiptar ka qene krishterimi. Xhamite dhe pjesa tjeter kane ardhur me vone

<ul type="square">
[*]* Presidenti Rugova, eshte vertete qe jeni konvertuar ne te krishtere?
[/list]

Nje buzeqeshje, nje qetesi e gjate. Ibrahim Rugova, prapeseprape eshte Shefi i nje Shteti "multietnik" me 90 % muslimane, i mbeshtetur nga parate (edhe) te shume vendeve islamike. Nxenesi antik i Roland Barthes di te peshoje fjalet.

Rugova: "Le te themi keshtu: sot ushqej nje lloj simpatie per edukimin kristian dhe perendimor".

<ul type="square">
[*]* Mund ta quajme nje rrugetim shpirteror, ate qe po ndermerrni?
[/list]

Rugova: "Edukimi yne providencial eshte perendimor. Edhe historikisht, besimi i pare i praktikuar nga populli shqiptar ka qene krishterimi. Xhamite dhe pjesa tjeter kane ardhur me vone. Qe prej kohes se ilireve, me romaket, ka pasur ne kete toke pjese te krishterimit. Ndersa, me otomanet, nje pjese e kesaj popullsie iu drejtua Islamit me dhune. Kjo ka ndodhur pas Skenderbeut dhe rezistences se tij ndaj pushtuesimi i turqve".

* Nje kthim tek rrenjet...

Rugova: "Ka pasur nje penetrim musliman shume te thelle dhe kjo, ende sot, perkthehet ne emrat e ne zakonet e popullit tone. Te krishteret dhe muslimanet jane integruar me nje lloj harmonie. Domethenia e vetme e ekzistences sone eshte toleranca reciproke. Pa kete, do te ishim zhdukur: ne kosovaret, por edhe shqiptaret dhe maqedonasit. Keshtu, sot, ne kete klime, gjithsecili prej nesh mund te zgjedh besimin, traditen qe e perfaqeson me mire". * Por, ju jeni President i Kosoves...

"I imi eshte nje interes kulturor dhe shpirteror, i gjithi personal. E shihni ate pamje? (tregon nje pikture te nje piktori kosovar) Eshte nje pikture e Pjeter Bogdanit. Ka qene nje Ipeshkev i madh i Kosoves. Ne vitet _600 ka luftuar penetrimin islamik ne kete toke. Nje figure e jashtezakonshme, shume aktuale per ate qe do te kuptoje keto epoka te perballjes ndermjet civilizimeve".

<ul type="square">
[*]* Kur do te pagezoheni?
[/list]

Nje buzeqeshje tjeter

Rugova: "Do ta shohim... Tani objektivi im eshte mbi te gjitha politik: dua te kem si objektiv nje tolerance te vertete mes te krishtereve dhe mylylmaneve".

Te pakten prej nje viti qarkullojne zera mbi konvertimin e "Gandit te Ballkanit", shef historik i kontestuar nga lidershipi kosovar, por ende i forte ne nje mazhoranc-_litike. Nje prift italian ndjek kete rrugetim besimi qe nga viti 1999, prej kohes se azilit te Rugoves ne Rome, kur kjo toke "serbezohej" nga trupat e Milloshevicit dhe bombardohej nga NATO. "Nese eshte konvertuar? - flet prifti, muaj me pare per pyetjen - Nuk di nese eshte oportun ta tregoj. Ne cdo rast, pyeteni ate". Fakt: nje mengjes nentori, Presidenti i Kosoves, ne vend qe te terhiqej, ngrihet nga kolltuku i kuq, kati i pare i pallatit mbi kodrat e Prishtines, dhe na shoqeron ne nje salle prane, perballe nje maketi katedraleje:

"Eshte endrra ime, nje mauzoleum per Nene Terezen e Kalkutes, e krishtere e madhe dhe shqiptare e madhe. E kane dizenjuar dy aktitekte italiane, Bruno Valente dhe Giuseppe Durastanti. Kam qene ne Vatikan. Ja kam treguar projektin ministrit tuaj Butilione".

<ul type="square">
[*]* Por, keto para nuk mund te perdoren per gjera me urgjente?
[/list]

Rugova: "Projekti do te finalizohet me donacionet individuale. Ne cdo rast, ne na sherbejne keto simbole. Dhe nuk eshte shuma e destinuar per nje kishe qe nderron ekonomine e nje vendi".

<ul type="square">
[*]* Cilit vend? Ju flisni per pavaresine dhe amerikanet kane fiksuar nje date (vitin 2005), por Kosova varet ende nga Beogradi, te pakten formalisht...
[/list]

Rugova: "Do te jemi te pavarur para 2005. Eshte nje hipoteze realiste".

<ul type="square">
[*]* Por lufta e vitit 1999 u be, thuhet, per nje Kosove multietnike: shqiptaret muslimane prane serbeve te krishtere. Ndersa ketu gjithcka eshte shqiptarizuar. Mendoni se Europa mund te pranoje nje Kosove pa serbet?
[/list]

Rugova: "Kjo do te behet nje shoqeri multietnike, si Europa. Eshte e vertete: impakti i pare eshte qe kartelat, monumentet, gjuha, jane shqiptare, por sepse mazhoranca e popullsise eshte tashme shqiptare. Pas luftes, minorancat serbe, turke, boshnjake, rome, jane zvogluar. Kjo, nuk do te thote qe per ato nuk ka mbetur hapesire".

* Nje hapesire e vogel, serbet qellohen me arme zjarri. Edhe ju, sa here keni takuar minorancat? Rugova: "Ndonjehere e kam bere. Por, jam perpjekur te limitoj daljet e mia zyrtare per motive sigurie".

<ul type="square">
[*]* Ju jeni ne favor te kthimit te serbeve ne zona si Peja, te kontrolluara nga ushtaret italiane, ku bashkejetesa duket e pamundur?
[/list]

Rugova: "Po. Jane kthyer tashme shtate mije. Por, kjo varet nga zgjedhjet individuale, jo nga propaganda e Beogradit, qe krijon vetem destabilizim".

<ul type="square">
[*]* Ne Vjene, ne bisedimet e para ndermjet shqiptareve dhe serbeve te vitit 1999, keni qene vetem ju. Kreret e medhenj te Ushtrise se vjeter Clirimtare te Kosoves, UCK, kane dezertuar
[/list]

Rugova: "Une isha atje si President i Kosoves. Konstatova se te tjeret kane hezituar. Por

kjo eshte pjese e dialektikave normale te nje demokracie".

<ul type="square">
[*]* Eshte e vertete qe Beogradi eshte i gatshem te leshoje Kosoven ne shkembim te 2 miliarde dollareve dhe nje rruge me te shkurter per ne Bashkimin Europian?
[/list]

Rugova: "Supozim. Nuk di asgje. Per ne, cmimi i paguar ishte lufta. Me pas, nese serbet duan te hyjne ne BE, jane punet e tyre".

<ul type="square">
[*]* Gjykata e Hages po heton mbi krimet e kryera jo vetem nga Milloshevici, por edhe nga lideret aktuale kosovare, Thaci dhe Agim Ceku nekrye. I kontestoni?
[/list]

Rugova: "Mandati i Karla del Ponte perhapet ne te gjithe Ballkanin, edhe ne perendim. Si te gjitha vendet, ne jemi te gatshem te bashkepunojme. Por nese behet fjale per te ndermarre arrestimet, kjo nuk eshte detyra jone, eshte ne kompetencat e OKB-se, qe per momentin administron kete krahine".

<ul type="square">
[*]* Kjo pjese e Ballkanit (Kosova, Shqiperia, Maqedonia, Mali i Zi), eshte nje katerkendesh i krimit. Europa eshte e preokupuar nga shume trafiqe droge, armesh, qeniesh njerezore. Si mendoni se do ta siguroni?
[/list]

Rugova: "Problemi eshte liria e qarkullimit ne zone. Tani eshte e limituar, nese je nje njeri i mire, nderkohe qe eshte e pashqetesuar nese je nje kriminel. Dicka nuk funksionon ne kontrolle. OKB-ja, organizatat europiane, duhet te kuptojne se kufinjte duhet te ruhen ne nje menyre tjeter, jo duke bllokuar ate qe do te beje pasuri te ligjshme. Per shembull, une do te doja nje autostrade te madhe nga Prishtina ne Durres, per te bere te mundur qe mallrat te mberrijne ne Adriatik pa kaluar neper male, ku kontrabandistet bejne ligjin. Por eshte nje projekt i veshtire per ta kaluar".

<ul type="square">
[*]* Sa duhet te zgjase prezenca nderkombetare ne Kosove?
[/list]

Rugova: "Misioni i OKB-se po transferon shume pushtet tek autoritetet tona. Persa i perket NATO-s, bazat do te mbesin. E ardhmja e Kosoves se pavarur eshte e lidhur me integrimin e saj ne NATO".

<ul type="square">
[*]* Por si do te jete kjo Kosove e pavarur? Cfare flamuri do te kete? Kufinjte do te jene ato te tanishmit? Shqiptaret e Serbise jugore duan te bashkohen me ju, sheshi i Prishtines, kerkon aneksimin tek Tirana...
[/list]

Rugova: "Flamuri eshte gati (Rugova tregon nje qe eshte ne salle, prane atij shqiptar). Shqiponja shqiptare ne nje rreth te kuq ne sfond blu, qe eshte ngjyra e qiellit tone, i tolerances dhe e Europes. Ka te shkruar edhe "Dardania", emri antik i Kosoves, dhe nje yll me gjashte cepa, ati i Skenderbeut. Kufinjte? Jo, jane te paprekshem. Nese do i prekin, do te hapeshin kontestime ne te gjithe Ballkanin".

<ul type="square">
[*]* Flamuri do te valvitet ne katedralen e Nene Terezes?
[/list]

Rugova: "Eshte shpejt per ta thene. Terreni eshte, guri i pare i kishes eshte. Ne vitin 2004 do te nisin punet. Kemi nxitim ta perfundojme".

<ul type="square">
[*]* Perse?
[/list]

Rugova: "I kam kerkuar Papes qe te vije ta inaguroje".

Marre nga www.lezha.net

Klinton · 21 Dec 2003

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

<ul type="square">
[*]Kadare ne Grottaferrata per te kujtuar De Raden
[/list]

Ne hapsirat medheshtore te Badise Greke te Grottaferratas prane Romes u zhvillua me 29 Nentor takimi "Roli historik i Arberesheve dhe kontributi letrar i Jeronim De Rades" Ne ditet e ngjeshura te veprimtarise ,u mbajten nje sere kumtesash nga perfaqsues te institucioneve si dhe nga profesore te katedrave te shqipes te disa universiteteve Italiane.Ne takim merte pjese edhe shkrimtari yne i shquar Ismail Kadare i cili ne fjalen e tij nuk u ndal vetem te De Rada por edhe mbi mardheniet e Arberesheve me Atdheun e tyre.
Gjate gjithe dites, u mbajt e hapur nje ekspozite me grafika te artistit shqiptar Shpendi Bregu .takimi u mbyll me nje koncert te grupit arberesh "Zjarri i ri"
Jane te shumte takimet kushtuar De Rades ne kete 100 vjetor te vdekjes se tij Edhe "Besa" shoqata Italo-Shqiptare , qe vepron ne brendesi te Kishes Greke te Romes ne via dei Greci 46 , zhvillon te shtunen me 6 dhjetor , nje konference per De Raden

Demtohet busti i Skenderbeut ne Shen Miter Korone

Nje akt vandalizmi, ka rrezuar bustin e Skenderbeut ne fshatin e Shen Miter Korones te Kozences .Ngjarja ka ndodhur gjate nates se 24 nentorit dhe policia ende po punon per te gjetur autoret .Dyshimet se busti mund te jete rrezuar per motive racizmi ndaj shqiptareve , nuk konsiderohen si te besushme nga policia
Komuna e Shen Mitrit Korone ka 5000 banore dhe banohet thuajse totalishte nga Arberesh .Busti ne fjale eshte veper e Odhise Paskalit dhuruar Arbereshve te kesaj komune ne vitin 1968, me rastin e 500-vjetorit te vdekjes se Skenderbeut
Jane te shumte bustet dhe statujat e Skenderbeut ne gjithe Italine dhe jo vetem ne zonat e banuara nga Arberesh .Monumenti me i famshem , kushtuar heroit tone kombetar , gjendet ne Rome ne piazza Albania( Sheshi Albania)
Shatorja eshte veper e skulptorit Romanelli dhe eshte realizuar me 1940

Marr nga gazeta Bota Shqiptare

ilirjan · 14 Jan 2004

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Ka vetem nje zgjidhje;
Te mos besojme ne keto fe.
Besim do te thote VEPRIM.

psh. Te besojme NE se do te bjere TERMET do dalim me vrap jashte (do veprojme) dhe te mos besojme nje gje te tille nuk do VEPROJME.
Rrjedhimisht kush BESON ne kristianizem lufton fete e tjera dhe anasjelltas

Princesha · 19 Jan 2004

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Fillimisht postuar nga LIR111:
[qb] Rrjedhimisht kush BESON ne kristianizem lufton fete e tjera dhe anasjelltas [/qb]

Nuk esht aspak e vertet qe kristianet luftojn fete e tjera, per fete e tjera s'po them gje, se esht teper e dukshme...

samanta · 19 Jan 2004

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Fillimisht postuar nga LIR111:
[qb] Ka vetem nje zgjidhje;
Te mos besojme ne keto fe.
Besim do te thote VEPRIM.

psh. Te besojme NE se do te bjere TERMET do dalim me vrap jashte (do veprojme) dhe te mos besojme nje gje te tille nuk do VEPROJME.
Rrjedhimisht kush BESON ne kristianizem lufton fete e tjera dhe anasjelltas [/qb]

Shihen ne fakt fete e tjera qe po heqin te zite e ullirit nga KRISTIANIZMI.Kete e ve re me se miri me emigracionin.Me thuaj a s'po jetojne emigrantat shqiptare ne vendet kristiane.Ta bejme ne prove e te jetojme ne vendet ku sundon islamizmi :eek:

LEKE DUKAGJINI · 24 Jan 2004

Re: Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Per Gjak Të Shqipëtrit.

…………………………

Ah Shqipëtarë ! ja më dëgjoni,
Largohuni prej tradhëtisë,
Pa ja kthy shpinën stambollit,
S’dalin Lulet e Lirisë.

S’dalin Lulet s’vjen Liria,
Pa ja prishë miqësinë sulltanit,
S’lindin Nanat Ilirijan,
Pa i pastru gjakun Shqiptarit.

19….nga…

Si ta ruajme harmonine e cmuar fetare

Albinos

Primus registratum

Florus

Forumium maestatis

Flamuri

Primus registratum

Altaf

Primus registratum

u74

Primus registratum

Klinton

Primus registratum

Klinton

Primus registratum

Klinton

Primus registratum

Klinton

Primus registratum

Klinton

Primus registratum

Albinos

Primus registratum

Klinton

Primus registratum

Klinton

Primus registratum

Klinton

Primus registratum

ilirjan

Primus registratum

Princesha

Primus registratum

samanta

Primus registratum

LEKE DUKAGJINI

Primus registratum