Pershtatja dhe bindja
Sot po lexoja disa shembuj eksperimentesh qe kishin si subjekt pershtatjen dhe bindjen e njeriut. Eksperimenti i pare fliste per bindjen ose nenshtrimin e njeriut nga dikush tjeter.
Psikologu amerikan Stanley Milgram tha ne nje interviste te tijen qe nqs ai do kishte mundesi te ngrinte ne kembe nje kamp perqendrimi nazist, atehere do gjente me shume sec duhen njerez te afte per te qene roje ne cdo qytet te Amerikes.
Eksperimenti bazohej ne drejtimin e nje personi qe quhej nxenesi nga mesuesi, nje tjeter individ i cili i ulur mbas xhamit vezhgonte se si mbas cdo gabimi ne fjali qe bente nxenesi, torturohej nga shkarkesa elektrike te cilat rriteshin me numrin e gabimeve. Ky eksperiment solli rezultatet qe 75% e njerezve, vazhduan te jepnin shkarkesa deri ne 300 volt dhe 63% te njerezve dhane shokime elektrike deri ne fund, 450 volt.
Kjo solli konkluzionin qe njerezit binden lehte nga nje njeri me autoritet me te larte se te tyrin.
Eksperimenti i dyte ishte rreth pershtatjes, pajtimit ose konformizmit (fjala ne anglisht eshte conformity kshu qe shpresoj ta kem perkthyer mire). Tani, eksperimenti drejtohej nga Solomon Asch i cili zgjodhi nente studente nga universiteti i tij ku tete prej tyre ishin ne dijeni te projektit. Asch tregovi dy letra ku ne njeren prej tyre jepej nje vize dhe ne tjetren tre viza te quajtura A, B dhe C. Studentet duhet te zgjidhnin se cila prej tyre ishte me e afert ne gjatesi me ate ne letren e pare. Dy heret e para te gjithe zgjodhen pergjigjen e sakte kurse heren e trete, te tete studentet qe ishin ne dijeni te temes se eksperimentit zgjodhen ate te gabuar pervec studentit te nente. Kjo ndodhi edhe me letrat e tjera derisa studenti i nente u bashkua me vendimin e tyre dhe zgjodhi pergjigjen e gabuar edhe pse ne disa raste ishte e qarte qe ishte e gabuar. Kjo tregon qe njeriu ndjek turmen perseri duke i injoruar besimet e tij.
Pas ketyre dy shembujve besoj se u kuptua se per cfare flasim: per rolin e shoqerise mbi vendimet qe marrim si individe ne momente te caktuara te jetes sone.
Ju si mendoni, do kishit arritur deri atje sa te shtypnit butonin 450 volt edhe pse njeriu po bertiste si i marre nga dhimbja? Apo do kishit zgjedhur nje pergjigje te gabuar vetem pse te tjeret bene te njejten gje?
Odea
Sot po lexoja disa shembuj eksperimentesh qe kishin si subjekt pershtatjen dhe bindjen e njeriut. Eksperimenti i pare fliste per bindjen ose nenshtrimin e njeriut nga dikush tjeter.
Psikologu amerikan Stanley Milgram tha ne nje interviste te tijen qe nqs ai do kishte mundesi te ngrinte ne kembe nje kamp perqendrimi nazist, atehere do gjente me shume sec duhen njerez te afte per te qene roje ne cdo qytet te Amerikes.
Eksperimenti bazohej ne drejtimin e nje personi qe quhej nxenesi nga mesuesi, nje tjeter individ i cili i ulur mbas xhamit vezhgonte se si mbas cdo gabimi ne fjali qe bente nxenesi, torturohej nga shkarkesa elektrike te cilat rriteshin me numrin e gabimeve. Ky eksperiment solli rezultatet qe 75% e njerezve, vazhduan te jepnin shkarkesa deri ne 300 volt dhe 63% te njerezve dhane shokime elektrike deri ne fund, 450 volt.
Kjo solli konkluzionin qe njerezit binden lehte nga nje njeri me autoritet me te larte se te tyrin.
Eksperimenti i dyte ishte rreth pershtatjes, pajtimit ose konformizmit (fjala ne anglisht eshte conformity kshu qe shpresoj ta kem perkthyer mire). Tani, eksperimenti drejtohej nga Solomon Asch i cili zgjodhi nente studente nga universiteti i tij ku tete prej tyre ishin ne dijeni te projektit. Asch tregovi dy letra ku ne njeren prej tyre jepej nje vize dhe ne tjetren tre viza te quajtura A, B dhe C. Studentet duhet te zgjidhnin se cila prej tyre ishte me e afert ne gjatesi me ate ne letren e pare. Dy heret e para te gjithe zgjodhen pergjigjen e sakte kurse heren e trete, te tete studentet qe ishin ne dijeni te temes se eksperimentit zgjodhen ate te gabuar pervec studentit te nente. Kjo ndodhi edhe me letrat e tjera derisa studenti i nente u bashkua me vendimin e tyre dhe zgjodhi pergjigjen e gabuar edhe pse ne disa raste ishte e qarte qe ishte e gabuar. Kjo tregon qe njeriu ndjek turmen perseri duke i injoruar besimet e tij.
Pas ketyre dy shembujve besoj se u kuptua se per cfare flasim: per rolin e shoqerise mbi vendimet qe marrim si individe ne momente te caktuara te jetes sone.
Ju si mendoni, do kishit arritur deri atje sa te shtypnit butonin 450 volt edhe pse njeriu po bertiste si i marre nga dhimbja? Apo do kishit zgjedhur nje pergjigje te gabuar vetem pse te tjeret bene te njejten gje?
Odea
[/qb]