Pakti, si u devijuan kufijtë ujorë të Shqipërisë
Argumentet historikë dhe shkencorë për të rrëzuar alibinë e qeverisë se nuk ka pasur kufi me Greqinë dhe incidenti i Korfuzit, kur Britania e Madhe në nëntor 1946 dhunoi sovranitetin e RPSH</p>
Vijon nga numri i kaluar</p>
Në pjesën e dytë të analizës, juristi Veron Sadiraj i kthehet incidentit të kanalit të Korfuzit në vitin 1946, kur Shqipëria u penalizua. Argumentat e avokatit Sadiraj bëhen për të rrëzuar atë përcaktim që ka mbrojtur pala shqiptare në bisedime për ndarjen e kufirit detar se: “Nuk kemi patur kufi detar mes Shqipërisë dhe Greqisë”.</p>
Sipas tij kufiri detar ka qenë prej vitesh dhe është respektuar nga palët, kurse marrëveshja për kufirin do të ligjëronte praktikën e njohjes së vijës së kufirit në ngushticën e Korfuzit.</p>
“Pse ka qenë kufiri detar mes Shqipërisë dhe Greqisë, prandaj Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në vendimin e saj dt.15.12.1949 për incidentin e Korfuzit duke pranuar se Britania e Madhe me anijet e saj me dt. 12-13 nëntor 1946 ka dhunuar sovranitetin e RPSH”,- argumenton juristi i detit.</p>
Për rastin e bregdetit tonë si bregdet i futur në thellësi dhe në vijë të thyer, ose nëse ekziston një varg ishujsh gjatë bregdetit ose shumë afër tij si Kroacia, ose Greqia me Korfuzin etj, mund të përdoret metoda e vijave bazë të drejta që lidhin pika të parshtatshme për të shënuar vijën bazë, nga e cila do të matet gjerësia e ujërave territoriale. Mirëpo heqja e vijave bazë të drejta nuk duhet të ndryshojë shumë nga drejtimi i përgjithshëm i bregut.</p>
Ujërat që gjenden përkëtej vijës bazë të detit territorial bëjnë pjesë në ujërat e brendshme të shtetit. Vija bazë e drejtë e përdorur nga shteti shqiptar qysh para 30 vjetësh parashikohet në nenin 5 të Konventës së re të Montego Bay dhe mendoj se nuk ka të bëjë me mendësinë e kohës kur u vendos dhe kur Shqipëria pretendonte se luftonte në “rrethim”, duke deklaruar disa pika të bregdetit tonë.</p>
Vija e jashtme e detit territorial është paralele me vijën bazë në largësi 12 milje. Gjerësinë e ujërave territoriale e përcaktojnë vetë shtetet duke u mbështetur në faktorë gjeografikë dhe në interesa ekonomikë dhe strategjikë. Shteti shqiptar ka vendosur regjimin e vet për ujërat territoriale me Dekretin numër 4650, dt. 9.3.1970 të ndryshuar me dekretet nr. 5384, dt. 23.2.1976 e nr. 6181 dt. 26.4.1980 për gjerësinë 15 milje.</p>
Më vonë pasi u miratua Konventa e Montego Bay, në muajin mars 1990, vendi ynë e pakësoi gjerësinë e detit të vet territorial në 12 milje. Vija e jashtme e ujërave territoriale shkon paralel me bregun ose me vijën e jashtme të ujërave të brendshme dhe përfaqësojnë kufirin shtetëror në det.</p>
“Sovraniteti i Republikës së Shqipërisë shtrihet edhe në hapësirën ajrore mbi ujërat territoriale si dhe në shtratin dhe nëntokën e këtyre ujërave si dhe në rrafshnaltën (shelfin) kontinental për qëllimi kërkimi dhe shfrytëzimi të burimeve të saj natyrore, parashikuar në ligjin nr. 8771, dt. 19.4.2001, hyrë në fuqi në 19.4.2001 “Për kufirin shtetëror të republikës së Shqipërisë”, ligj i cili shfuqëzoi dekretin nr. 4650, dt.</p>
9.3.1970 “Për kufirin e RPSSH”, me dekretet pasuese ndryshuese. Krahas këtij ligji të ri për kufirin shtetëror u miratua edhe ligji nr. 8772 dt. 19.4.2001 “Për ruajtjen dhe kontrollin e kufirit shtetëror të Republikës së Shqipërisë”.</p>
Mirëpo habia ndodhi me miratimin e ligjit nr. 9861, dt. 24.1.2008 “Për kontrollin dhe mbikqyerjen e kufirit shtetëror” kur në kreun IX Dispozita kalimtare neni 53 shfuqizimet: “Ligjet nr. 8771, dt. 19.4.2001 “Për kufirin shtetëror të Republikës së Shqipërisë” nr. 8772, dt. 19.4.2001 “Për ruajtjen dhe kontrollin e kufirit shtetëror të republikës së Shqipërisë” dhe çdo dispozitë tjetër që bie në kundërshtim me këtë ligj, shfuqizohen”, që ka hyrë në fuqi në 1.3.2008.</p>
Nga një lexim i kujdesshëm i dy ligjeve të shfuqizuara si edhe ligjit që i shfuqizoi konstatohet se nëse shfuqizimi i ligjit nr. 8772 dt. 19.4.2001 dhe zëvendësimi i tij me ligjin nr. 9861, dt. 24.1.2008 është i justifikuar dhe i domosdoshëm, ndërsa për mendimin tim shfuqizimi i ligjit nr. 8771 dt. 19.4.2001 “Për kufirin shtetëror të republikës së Shqipërisë” përderisa në ligjin e ri nr. 9861 dt. 24.1.2008 nuk u përfshinë dispozitat për kufirin shtetëror (neni 1), për tregimin e kufirit shtetëror (neni 2), për ujërat territoriale dhe ujërat e brendshme (neni 3), për ushtrimin e sovranitetit (neni 4) dhe paprekshmëria e kufirit shtetëror (neni 1) nuk duhej të bëhej dhe është e domosdoshme që të rishikohet.</p>
Mendoj se ky detaj mund të çorientojë ose mund të ketë çorientuar ekipin negociatorë, pasi kam mendimin se vija e drejtë bazë e përdorur nga shteti shqiptar në përcaktimin e kufirit detar është e bazuar edhe në nenin 7 të Konventës së re për të Drejtën e Detit dhe kësaj vije duhej t’i përmbahej grupi negociatorë.</p>
Devijimi nga vija ndarëse reale e kufirit ujor të Shqipërisë në pjesën veriore të Ngushticës së Korfuzit e kryesisht në Gjirin e Sarandës dhe në pjesën më të ngushtë të saj dallohet qartë kur krahason ndarjen e re sipas koordinatave gjeografike të marrëveshjes për kufirin detar me Greqinë (megjithëse një hartë e tillë nuk është bërë publike akoma) me hartën e lundrimit, botim anglez të përdorur nga luftanijet britanike në 22 tetor 1946, duke lundruar nëpër ngushticën e Korfuzit me kurs për në veri afër bregdetit shqiptar, në vijë të Sarandës, ku është tërhequr kufiri detar me vijë të ndërprerë, duke filluar nga ishulli Togo, në drejtim të piramidës 79, duke vazhduar në ngushticë në distancë të baraslarguar nga dy brigjet pastaj kthehet në kurs travers kepit Barbaro të Korfuzit, duke iu afruar fenerit Peristeri, duke lënë paska në lindje shkëmbin Barketa (Psillos).</p>
Në janar 1979 kam kaluar ngushticën me anijen “Arbëria” dhe në prill 1985 me anijen “Vlora” duke e lënë Shkëmbin Barketa gjithnjë në perëndim për të qenë një lundrim më i sigurt.</p>
Siç dihet vendimi i konferencës së ambasadorëve në 1913, i rikonfirmuar nga Protokolli I Firences ku jepej një indikacion të karakterit parimor mbi drejtimin që do të ndiqte vija kufitare, që do të ndante ujërat shqiptare nga ato greke në kanalin e ngushtë të Korfuzit. Kjo vijë duhet të ndiqte mesin e ngushticës duke qenë në çdo pikë të vet e baraslarguar nga brigjet ballë për ballë.</p>
Mbi këtë bazë qoftë Shqipëria e Greqia, përcaktuan në mënyrë të pavarur vijën e kufirit ujor, vijë që në thelb ishte e njëjtë dhe u njoh e u respektua nga të dy palët deri në ditët tona. Sqaroj se shkëmbi Barketa nuk u llogarit asnjëherë si element ndikues në heqjen e vijës ndarëse.</p>
U zgjata pak me këto përcaktime sepse shpesh në media krijohej mendimi se: “Nuk kemi pasur kufi detar mes Shqipërisë dhe Greqisë”. Pra kufiri detar ka qenë prej vitesh dhe është respektuar nga palët, kurse marrëveshja për kufirin do të ligjëronte praktikën e njohjes së vijës së kufirit në ngushticën e Korfuzit.</p>
Pse ka qenë kufiri detar mes Shqipërisë dhe Greqisë, prandaj Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në vendimin e saj dt. 15.12.1949 për incidentin e Korfuzit duke pranuar se Britania e Madhe me anijet e saj me dt. 12-13 nëntor 1946 ka dhunuar sovranitetin e RPSH. Kjo Gjykatë administroi si prova hartat e lundrimit me ditaret e lundrimit.</p>
Përcaktimi i ujërave territoriale mbështetet në kriterin e distancës dhe për këtë arsye nuk paraqet vështirësi si në zonat oqeanike ose detare me shtrirje të gjerë. Por vështirësitë lindin kur kemi të bëjmë me përcaktimin e tyre midis shteteve me bregdet të përputhur ose përballë njëri-tjetrit, si në rastin me Greqinë.</p>
Në këtë rast si rregull shtetet merren vesh mes tyre. Kur ato nuk bien dakortë, atëherë për bazë merret vija e mesme, të gjitha pikat e të cilës janë të baraslarguara nga pikat më të afërta të vijave bazë, të cilave u është matur gjerësia e detit territorial të sejcilit prej dy shteteve.Meqenëse marrëveshja shqiptaro-greke përfshin delitimin e shelfit kontinental le ti referohemi edhe akteve juridike shqiptare.</p>
Shelfi continental si institut juridik ka hyrë në të drejtën detare në vitin 1945, ndërsa nocioni gjeologjiko-gjeografik i tij është shumë më i vjetër. Në konferencën e Tretë të të Drejtës së Detit iu kushtua një rëndësi e veçantë përcaktimit të kritereve bazë të përkufizimit të shelfit. Shtrati kontinental përfaqëson fundin e detit dhe nëntokën e detit të hapur, e cila vazhdohet jashtë detit territorial deri në një thellësi të caktuar.</p>
Kjo tokë është vazhdim i pjesës kontinentale në det dhe është e pasur me naftë dhe gaz, por edhe me pasuri të tjera. Konventa e re në nenin 16 parashikon se “shtrati kontinental i shtetit bregdetar përfshin fundin e detit dhe nëndetin e hapësirave detare, që shtrihen jashtë detit të tij territorial përgjatë tërë vazhdimit të tij tokësor deri te buza e jashtme e skajet kontinentale ose deri në largësi prej 200 milje, duke llogaritur prej vijave bazë fillestare prej të cilave matet gjerësia e detit territorial.</p>
Delimitimi (ndarja) e shtratit kontinental paraqet probleme sidomos në ato raste kur shtetet qëndrojnë ballë për ballë dhe kur deti është relativisht i cekët, që e lejon ndarjen e tërë shtratit kontinental dhe kjo sidomos edhe për pjesën më të madhe të detit Adriatik. Delimitimi i shtratit kontinental paraqet kufizime edhe për shtetet fqinje, parashikuar edhe nga neni 83 i Konventës së re.</p>
Ky nen përmban rregulla kompromisi, duke vënë theksin në bisedimet dypalëshe për arritjen e një zgjidhjeje të drejtë, megjithëse në praktikën e shteteve zbatohen të dy parimet: të baraslargësisë dhe të drejtësisë.</p>
Midis shteteve me brigje të përputhura ose që ndodhen përballë mund të vendosin një regjim të veçante duke krijuar një zonë të përbashkët të pasurive.
Mbi shelfin kontinental shteti ushtron të drejtën e sovranitetit vetëm përsa i përket kërkimit dhe shfrytëzimit të pasurive natyrore.</p>
Nga kjo del se shtetet e tjera nuk kanë të drejtë të ndërmarrin masa ose të bëjnë çfarëdo, pa pajtim paraprak të shtetit bregdetar.Republika e Shqipërisë ka aderuar në Konventën e parë të detit 1958 mbi shelfin kontinental në maj të vitit 1964 dhe është palë në të.</p>
Duke pasur parasysh se shelfi kontinental nuk ka thellësi të njëjtë në të gjithë shtrirjen e bregdetit tonë, veçanërisht në pjesën jugore të tij, atëherë është e nevojshme të përmirësohen dispozitat ligjore të shtetit tonë për shelfin kontinental.</p>
Kjo kërkon të merren në konsideratë rregullat e nenit 76 të Konventës së vitit 1982 dhe praktika më e re e shteteve të tjera në këtë fushë. Megjithatë përsa i përket delitimit të shelfit, në kushtet e detit Adriatik, si det gjysëm i mbyllur, kriteri i vendosur në nenin 83 të Konventës së re të Detit të bëhet në bazë të drejtës ndërkombëtare në përputhje me nenin 38 të statusit të gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë të Hagës mbetet një metodë reference që të arrihet një “zgjidhje e drejtë”.</p>
Mendoj se marrëveshja shqiptaro-greke për “Delitimin e zonave përkatëse të shelfit kontinental” duhet të pasqyrojë dispozitat e Konventës së sipërcituar, si dhe kërkesat e dispozitave të Kodit Detar të republikës së Shqipërisë. Në nenin 12 të Kodit Detar parashikohet se: “Hapësira detare shqiptare përbëhet nga:</p>
a) ujërat e brendshme detare;
b) zona fqinje (në vazhdim);
c) zonë ekskluzive ekonomike;
d) shelfi kontinental</p>
Neni 14 i Kodit Detar parashikon se: “Shërbimi hidrografik shqiptar është institucion tekniko-shkencor në përbërje të forcave detare të Republikës së Shqipërisë, që drejton, organizon dhe përpunon botimin e hartave detare…”.</p>
Në ligjin numër 8875, dt.4.4.2002 “Për rojen bregdetare të Shqipërisë” në nenin 1 përcaktohet qëllimi i saj: Krijimi i rojës bregdetare për zbatimin e ligjshmërisë në det”. Në nenin 2 sqarohen dhe jepen përkufizimet e ujërave të brendëshme, vijave bazë, detit territorial, zonë fqinje, zonë ekonomike ekskluzive, ndjekje e nxehtë, manual i rojës bregdetare.</p>
Në nenin 5 përcaktohen detyrat e Rojes Bregdetare që të zbatojë legjislacionin shqiptar dhe aktet e normat e të drejtës ndërkombëtare të pranuara nga Republika e Shqipërisë në hapësirën detare shqiptare të detit territorial, në zonën fqinje dhe në zonën ekskluzive ekonomike. Në ujërat e brendshme Roja Bregdetare ofron ndihmë e bashkëpunim me Policinë Kufitare me kapiteneritë e porteve e me institucione të tjera shtetërore.</p>
Për sa më sipër dhe në bazë të legjislacionit shqiptar konstatohet se grupi negociator për marrëveshjen shqiptaro-greke duhej të kish në përbërje të saj përveç përfaqësuesve të Ministrisë së Punëve të jashtme dhe përfaqësues të Forcave detare të republikës së Shqipërisë me profesion juristë dhe navigatorë, edhe përfaqësues nga Ministria e Drejtësisë dhe shtatë ministrive të tjera, sipas Kodit Detar për të arritur në “një zgjidhje të drejtë” për delimitimin e shelfit kontinental dhe për kufirin detar mes Shqipërisë dhe Greqisë.</p>
Me ligjin nr.9055 dt.24.4.2003 Republika e Shqipërisë ka aderuar në “Konventën mbi të drejtën e detit” dhe më vonë me ligjin nr.9251 dt.8.7.2004 është miratuar Kodi Detar i Republikës së Shqipërisë. Në nenin 12 të Kodit Detar parashikohet se hapësira detare e Shqipërisë përbëhet edhe nga pjesë zona fqinje (në vazhdim) dhe zona ekskluzive ekonomike.</p>
Mirëpo ndonëse shteti shqiptar miratoi Kodin Detar pas aderimit të Konventës së Kombeve të Bashkuara për tëe drejtën e detit, duhet të kishte adaptuar ligje për shpalljen e zonës së përputhur dhe zonën ekskluzive ekonomike përderisa në Kodin Detar shteti shqiptar i përfshin në hapësirën detare shqiptare. Ndërkohë duhet menduar për bisedimet me Italinë, Greqinë dhe Malin e Zi për shpalljen e Zonës Ekskluzive ekonomike.</p>
Për Shqipërinë gjerësia e zonës së puqur mund të jetë deri në 12 milje nga vija e jashtme e detit territorial. Për ndryshim nga ujërat territoriale mbi të cilat shtrihet sovraniteti i shteteve bregdetare zone e përputhur fizikisht dhe juridikisht është pjesë e detit të hapur dhe mbi të shtetet kanë disa të drejta të kufizuara, të cilat i jep e Drejta Ndërkombëtare.</p>
Këto të drejta kanë të bëjnë me mbrojtjen e interesave doganore, fiskale, sanitare, imigracione, vetëmbrojtje ndaj rrezikut eminent, pengimit të ndotjes në det, sidomos me naftë, rezervimit të të drejtës së peshkimit, për mbrojtjen e objekteve arkeologjike dhe të objekteve me origjinë historike të zbuluara në det nga grabitja e ose tregtimi i paligjshëm i tyre.</p>
Konventa i lejon shtetit bregdetar të ushtrojë kontroll të domosdoshëm mbi këtë zonë për të evituar cënimin e ligjeve shtetërore në territorin e tyre ose në ujërat territoriale.</p>
Në shelfin kontinental shteti bregdetar ushtron të drejta ekskluzive mbi pasuritë minerare të fundit të detit e të nëntokës së tij. Rregjimi i Zonës Ekskluzive Ekonomike nuk është i njëjtë ose i ngjashëm me ujërat territoriale.</p>
Këtu shteti bregdetar ushtron të drejta sovrane në burimet e gjalla dhe jo të gjalla, por kalimi i anijeve të huaja, civile dhe ushtarake është i lirë, kurse në ujërat territoriale shteti ushtron sovranitet të plotë.</p>
Meqenëse shteti ynë laget nga ujërat e detit Adriatik dhe detit Jon dhe në një kuptim më të gjerë të detit Mesdhe, që janë të tre dete gjysëm të mbyllur, ai ka të drejtë të shpallë zonën e tij ekonomike.(Shekulli)</p>
Ky artikull eshte marre nga: http://www.albaniasite.net/?p=25320. Per me shume artikuj te ngjashem vizitoni: http://www.albaniasite.net/?p=25320
Argumentet historikë dhe shkencorë për të rrëzuar alibinë e qeverisë se nuk ka pasur kufi me Greqinë dhe incidenti i Korfuzit, kur Britania e Madhe në nëntor 1946 dhunoi sovranitetin e RPSH</p>
Vijon nga numri i kaluar</p>
Në pjesën e dytë të analizës, juristi Veron Sadiraj i kthehet incidentit të kanalit të Korfuzit në vitin 1946, kur Shqipëria u penalizua. Argumentat e avokatit Sadiraj bëhen për të rrëzuar atë përcaktim që ka mbrojtur pala shqiptare në bisedime për ndarjen e kufirit detar se: “Nuk kemi patur kufi detar mes Shqipërisë dhe Greqisë”.</p>
Sipas tij kufiri detar ka qenë prej vitesh dhe është respektuar nga palët, kurse marrëveshja për kufirin do të ligjëronte praktikën e njohjes së vijës së kufirit në ngushticën e Korfuzit.</p>
“Pse ka qenë kufiri detar mes Shqipërisë dhe Greqisë, prandaj Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në vendimin e saj dt.15.12.1949 për incidentin e Korfuzit duke pranuar se Britania e Madhe me anijet e saj me dt. 12-13 nëntor 1946 ka dhunuar sovranitetin e RPSH”,- argumenton juristi i detit.</p>
Për rastin e bregdetit tonë si bregdet i futur në thellësi dhe në vijë të thyer, ose nëse ekziston një varg ishujsh gjatë bregdetit ose shumë afër tij si Kroacia, ose Greqia me Korfuzin etj, mund të përdoret metoda e vijave bazë të drejta që lidhin pika të parshtatshme për të shënuar vijën bazë, nga e cila do të matet gjerësia e ujërave territoriale. Mirëpo heqja e vijave bazë të drejta nuk duhet të ndryshojë shumë nga drejtimi i përgjithshëm i bregut.</p>
Ujërat që gjenden përkëtej vijës bazë të detit territorial bëjnë pjesë në ujërat e brendshme të shtetit. Vija bazë e drejtë e përdorur nga shteti shqiptar qysh para 30 vjetësh parashikohet në nenin 5 të Konventës së re të Montego Bay dhe mendoj se nuk ka të bëjë me mendësinë e kohës kur u vendos dhe kur Shqipëria pretendonte se luftonte në “rrethim”, duke deklaruar disa pika të bregdetit tonë.</p>
Vija e jashtme e detit territorial është paralele me vijën bazë në largësi 12 milje. Gjerësinë e ujërave territoriale e përcaktojnë vetë shtetet duke u mbështetur në faktorë gjeografikë dhe në interesa ekonomikë dhe strategjikë. Shteti shqiptar ka vendosur regjimin e vet për ujërat territoriale me Dekretin numër 4650, dt. 9.3.1970 të ndryshuar me dekretet nr. 5384, dt. 23.2.1976 e nr. 6181 dt. 26.4.1980 për gjerësinë 15 milje.</p>
Më vonë pasi u miratua Konventa e Montego Bay, në muajin mars 1990, vendi ynë e pakësoi gjerësinë e detit të vet territorial në 12 milje. Vija e jashtme e ujërave territoriale shkon paralel me bregun ose me vijën e jashtme të ujërave të brendshme dhe përfaqësojnë kufirin shtetëror në det.</p>
“Sovraniteti i Republikës së Shqipërisë shtrihet edhe në hapësirën ajrore mbi ujërat territoriale si dhe në shtratin dhe nëntokën e këtyre ujërave si dhe në rrafshnaltën (shelfin) kontinental për qëllimi kërkimi dhe shfrytëzimi të burimeve të saj natyrore, parashikuar në ligjin nr. 8771, dt. 19.4.2001, hyrë në fuqi në 19.4.2001 “Për kufirin shtetëror të republikës së Shqipërisë”, ligj i cili shfuqëzoi dekretin nr. 4650, dt.</p>
9.3.1970 “Për kufirin e RPSSH”, me dekretet pasuese ndryshuese. Krahas këtij ligji të ri për kufirin shtetëror u miratua edhe ligji nr. 8772 dt. 19.4.2001 “Për ruajtjen dhe kontrollin e kufirit shtetëror të Republikës së Shqipërisë”.</p>
Mirëpo habia ndodhi me miratimin e ligjit nr. 9861, dt. 24.1.2008 “Për kontrollin dhe mbikqyerjen e kufirit shtetëror” kur në kreun IX Dispozita kalimtare neni 53 shfuqizimet: “Ligjet nr. 8771, dt. 19.4.2001 “Për kufirin shtetëror të Republikës së Shqipërisë” nr. 8772, dt. 19.4.2001 “Për ruajtjen dhe kontrollin e kufirit shtetëror të republikës së Shqipërisë” dhe çdo dispozitë tjetër që bie në kundërshtim me këtë ligj, shfuqizohen”, që ka hyrë në fuqi në 1.3.2008.</p>
Nga një lexim i kujdesshëm i dy ligjeve të shfuqizuara si edhe ligjit që i shfuqizoi konstatohet se nëse shfuqizimi i ligjit nr. 8772 dt. 19.4.2001 dhe zëvendësimi i tij me ligjin nr. 9861, dt. 24.1.2008 është i justifikuar dhe i domosdoshëm, ndërsa për mendimin tim shfuqizimi i ligjit nr. 8771 dt. 19.4.2001 “Për kufirin shtetëror të republikës së Shqipërisë” përderisa në ligjin e ri nr. 9861 dt. 24.1.2008 nuk u përfshinë dispozitat për kufirin shtetëror (neni 1), për tregimin e kufirit shtetëror (neni 2), për ujërat territoriale dhe ujërat e brendshme (neni 3), për ushtrimin e sovranitetit (neni 4) dhe paprekshmëria e kufirit shtetëror (neni 1) nuk duhej të bëhej dhe është e domosdoshme që të rishikohet.</p>
Mendoj se ky detaj mund të çorientojë ose mund të ketë çorientuar ekipin negociatorë, pasi kam mendimin se vija e drejtë bazë e përdorur nga shteti shqiptar në përcaktimin e kufirit detar është e bazuar edhe në nenin 7 të Konventës së re për të Drejtën e Detit dhe kësaj vije duhej t’i përmbahej grupi negociatorë.</p>
Devijimi nga vija ndarëse reale e kufirit ujor të Shqipërisë në pjesën veriore të Ngushticës së Korfuzit e kryesisht në Gjirin e Sarandës dhe në pjesën më të ngushtë të saj dallohet qartë kur krahason ndarjen e re sipas koordinatave gjeografike të marrëveshjes për kufirin detar me Greqinë (megjithëse një hartë e tillë nuk është bërë publike akoma) me hartën e lundrimit, botim anglez të përdorur nga luftanijet britanike në 22 tetor 1946, duke lundruar nëpër ngushticën e Korfuzit me kurs për në veri afër bregdetit shqiptar, në vijë të Sarandës, ku është tërhequr kufiri detar me vijë të ndërprerë, duke filluar nga ishulli Togo, në drejtim të piramidës 79, duke vazhduar në ngushticë në distancë të baraslarguar nga dy brigjet pastaj kthehet në kurs travers kepit Barbaro të Korfuzit, duke iu afruar fenerit Peristeri, duke lënë paska në lindje shkëmbin Barketa (Psillos).</p>
Në janar 1979 kam kaluar ngushticën me anijen “Arbëria” dhe në prill 1985 me anijen “Vlora” duke e lënë Shkëmbin Barketa gjithnjë në perëndim për të qenë një lundrim më i sigurt.</p>
Siç dihet vendimi i konferencës së ambasadorëve në 1913, i rikonfirmuar nga Protokolli I Firences ku jepej një indikacion të karakterit parimor mbi drejtimin që do të ndiqte vija kufitare, që do të ndante ujërat shqiptare nga ato greke në kanalin e ngushtë të Korfuzit. Kjo vijë duhet të ndiqte mesin e ngushticës duke qenë në çdo pikë të vet e baraslarguar nga brigjet ballë për ballë.</p>
Mbi këtë bazë qoftë Shqipëria e Greqia, përcaktuan në mënyrë të pavarur vijën e kufirit ujor, vijë që në thelb ishte e njëjtë dhe u njoh e u respektua nga të dy palët deri në ditët tona. Sqaroj se shkëmbi Barketa nuk u llogarit asnjëherë si element ndikues në heqjen e vijës ndarëse.</p>
U zgjata pak me këto përcaktime sepse shpesh në media krijohej mendimi se: “Nuk kemi pasur kufi detar mes Shqipërisë dhe Greqisë”. Pra kufiri detar ka qenë prej vitesh dhe është respektuar nga palët, kurse marrëveshja për kufirin do të ligjëronte praktikën e njohjes së vijës së kufirit në ngushticën e Korfuzit.</p>
Pse ka qenë kufiri detar mes Shqipërisë dhe Greqisë, prandaj Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në vendimin e saj dt. 15.12.1949 për incidentin e Korfuzit duke pranuar se Britania e Madhe me anijet e saj me dt. 12-13 nëntor 1946 ka dhunuar sovranitetin e RPSH. Kjo Gjykatë administroi si prova hartat e lundrimit me ditaret e lundrimit.</p>
Përcaktimi i ujërave territoriale mbështetet në kriterin e distancës dhe për këtë arsye nuk paraqet vështirësi si në zonat oqeanike ose detare me shtrirje të gjerë. Por vështirësitë lindin kur kemi të bëjmë me përcaktimin e tyre midis shteteve me bregdet të përputhur ose përballë njëri-tjetrit, si në rastin me Greqinë.</p>
Në këtë rast si rregull shtetet merren vesh mes tyre. Kur ato nuk bien dakortë, atëherë për bazë merret vija e mesme, të gjitha pikat e të cilës janë të baraslarguara nga pikat më të afërta të vijave bazë, të cilave u është matur gjerësia e detit territorial të sejcilit prej dy shteteve.Meqenëse marrëveshja shqiptaro-greke përfshin delitimin e shelfit kontinental le ti referohemi edhe akteve juridike shqiptare.</p>
Shelfi continental si institut juridik ka hyrë në të drejtën detare në vitin 1945, ndërsa nocioni gjeologjiko-gjeografik i tij është shumë më i vjetër. Në konferencën e Tretë të të Drejtës së Detit iu kushtua një rëndësi e veçantë përcaktimit të kritereve bazë të përkufizimit të shelfit. Shtrati kontinental përfaqëson fundin e detit dhe nëntokën e detit të hapur, e cila vazhdohet jashtë detit territorial deri në një thellësi të caktuar.</p>
Kjo tokë është vazhdim i pjesës kontinentale në det dhe është e pasur me naftë dhe gaz, por edhe me pasuri të tjera. Konventa e re në nenin 16 parashikon se “shtrati kontinental i shtetit bregdetar përfshin fundin e detit dhe nëndetin e hapësirave detare, që shtrihen jashtë detit të tij territorial përgjatë tërë vazhdimit të tij tokësor deri te buza e jashtme e skajet kontinentale ose deri në largësi prej 200 milje, duke llogaritur prej vijave bazë fillestare prej të cilave matet gjerësia e detit territorial.</p>
Delimitimi (ndarja) e shtratit kontinental paraqet probleme sidomos në ato raste kur shtetet qëndrojnë ballë për ballë dhe kur deti është relativisht i cekët, që e lejon ndarjen e tërë shtratit kontinental dhe kjo sidomos edhe për pjesën më të madhe të detit Adriatik. Delimitimi i shtratit kontinental paraqet kufizime edhe për shtetet fqinje, parashikuar edhe nga neni 83 i Konventës së re.</p>
Ky nen përmban rregulla kompromisi, duke vënë theksin në bisedimet dypalëshe për arritjen e një zgjidhjeje të drejtë, megjithëse në praktikën e shteteve zbatohen të dy parimet: të baraslargësisë dhe të drejtësisë.</p>
Midis shteteve me brigje të përputhura ose që ndodhen përballë mund të vendosin një regjim të veçante duke krijuar një zonë të përbashkët të pasurive.
Mbi shelfin kontinental shteti ushtron të drejtën e sovranitetit vetëm përsa i përket kërkimit dhe shfrytëzimit të pasurive natyrore.</p>
Nga kjo del se shtetet e tjera nuk kanë të drejtë të ndërmarrin masa ose të bëjnë çfarëdo, pa pajtim paraprak të shtetit bregdetar.Republika e Shqipërisë ka aderuar në Konventën e parë të detit 1958 mbi shelfin kontinental në maj të vitit 1964 dhe është palë në të.</p>
Duke pasur parasysh se shelfi kontinental nuk ka thellësi të njëjtë në të gjithë shtrirjen e bregdetit tonë, veçanërisht në pjesën jugore të tij, atëherë është e nevojshme të përmirësohen dispozitat ligjore të shtetit tonë për shelfin kontinental.</p>
Kjo kërkon të merren në konsideratë rregullat e nenit 76 të Konventës së vitit 1982 dhe praktika më e re e shteteve të tjera në këtë fushë. Megjithatë përsa i përket delitimit të shelfit, në kushtet e detit Adriatik, si det gjysëm i mbyllur, kriteri i vendosur në nenin 83 të Konventës së re të Detit të bëhet në bazë të drejtës ndërkombëtare në përputhje me nenin 38 të statusit të gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë të Hagës mbetet një metodë reference që të arrihet një “zgjidhje e drejtë”.</p>
Mendoj se marrëveshja shqiptaro-greke për “Delitimin e zonave përkatëse të shelfit kontinental” duhet të pasqyrojë dispozitat e Konventës së sipërcituar, si dhe kërkesat e dispozitave të Kodit Detar të republikës së Shqipërisë. Në nenin 12 të Kodit Detar parashikohet se: “Hapësira detare shqiptare përbëhet nga:</p>
a) ujërat e brendshme detare;
b) zona fqinje (në vazhdim);
c) zonë ekskluzive ekonomike;
d) shelfi kontinental</p>
Neni 14 i Kodit Detar parashikon se: “Shërbimi hidrografik shqiptar është institucion tekniko-shkencor në përbërje të forcave detare të Republikës së Shqipërisë, që drejton, organizon dhe përpunon botimin e hartave detare…”.</p>
Në ligjin numër 8875, dt.4.4.2002 “Për rojen bregdetare të Shqipërisë” në nenin 1 përcaktohet qëllimi i saj: Krijimi i rojës bregdetare për zbatimin e ligjshmërisë në det”. Në nenin 2 sqarohen dhe jepen përkufizimet e ujërave të brendëshme, vijave bazë, detit territorial, zonë fqinje, zonë ekonomike ekskluzive, ndjekje e nxehtë, manual i rojës bregdetare.</p>
Në nenin 5 përcaktohen detyrat e Rojes Bregdetare që të zbatojë legjislacionin shqiptar dhe aktet e normat e të drejtës ndërkombëtare të pranuara nga Republika e Shqipërisë në hapësirën detare shqiptare të detit territorial, në zonën fqinje dhe në zonën ekskluzive ekonomike. Në ujërat e brendshme Roja Bregdetare ofron ndihmë e bashkëpunim me Policinë Kufitare me kapiteneritë e porteve e me institucione të tjera shtetërore.</p>
Për sa më sipër dhe në bazë të legjislacionit shqiptar konstatohet se grupi negociator për marrëveshjen shqiptaro-greke duhej të kish në përbërje të saj përveç përfaqësuesve të Ministrisë së Punëve të jashtme dhe përfaqësues të Forcave detare të republikës së Shqipërisë me profesion juristë dhe navigatorë, edhe përfaqësues nga Ministria e Drejtësisë dhe shtatë ministrive të tjera, sipas Kodit Detar për të arritur në “një zgjidhje të drejtë” për delimitimin e shelfit kontinental dhe për kufirin detar mes Shqipërisë dhe Greqisë.</p>
Me ligjin nr.9055 dt.24.4.2003 Republika e Shqipërisë ka aderuar në “Konventën mbi të drejtën e detit” dhe më vonë me ligjin nr.9251 dt.8.7.2004 është miratuar Kodi Detar i Republikës së Shqipërisë. Në nenin 12 të Kodit Detar parashikohet se hapësira detare e Shqipërisë përbëhet edhe nga pjesë zona fqinje (në vazhdim) dhe zona ekskluzive ekonomike.</p>
Mirëpo ndonëse shteti shqiptar miratoi Kodin Detar pas aderimit të Konventës së Kombeve të Bashkuara për tëe drejtën e detit, duhet të kishte adaptuar ligje për shpalljen e zonës së përputhur dhe zonën ekskluzive ekonomike përderisa në Kodin Detar shteti shqiptar i përfshin në hapësirën detare shqiptare. Ndërkohë duhet menduar për bisedimet me Italinë, Greqinë dhe Malin e Zi për shpalljen e Zonës Ekskluzive ekonomike.</p>
Për Shqipërinë gjerësia e zonës së puqur mund të jetë deri në 12 milje nga vija e jashtme e detit territorial. Për ndryshim nga ujërat territoriale mbi të cilat shtrihet sovraniteti i shteteve bregdetare zone e përputhur fizikisht dhe juridikisht është pjesë e detit të hapur dhe mbi të shtetet kanë disa të drejta të kufizuara, të cilat i jep e Drejta Ndërkombëtare.</p>
Këto të drejta kanë të bëjnë me mbrojtjen e interesave doganore, fiskale, sanitare, imigracione, vetëmbrojtje ndaj rrezikut eminent, pengimit të ndotjes në det, sidomos me naftë, rezervimit të të drejtës së peshkimit, për mbrojtjen e objekteve arkeologjike dhe të objekteve me origjinë historike të zbuluara në det nga grabitja e ose tregtimi i paligjshëm i tyre.</p>
Konventa i lejon shtetit bregdetar të ushtrojë kontroll të domosdoshëm mbi këtë zonë për të evituar cënimin e ligjeve shtetërore në territorin e tyre ose në ujërat territoriale.</p>
Në shelfin kontinental shteti bregdetar ushtron të drejta ekskluzive mbi pasuritë minerare të fundit të detit e të nëntokës së tij. Rregjimi i Zonës Ekskluzive Ekonomike nuk është i njëjtë ose i ngjashëm me ujërat territoriale.</p>
Këtu shteti bregdetar ushtron të drejta sovrane në burimet e gjalla dhe jo të gjalla, por kalimi i anijeve të huaja, civile dhe ushtarake është i lirë, kurse në ujërat territoriale shteti ushtron sovranitet të plotë.</p>
Meqenëse shteti ynë laget nga ujërat e detit Adriatik dhe detit Jon dhe në një kuptim më të gjerë të detit Mesdhe, që janë të tre dete gjysëm të mbyllur, ai ka të drejtë të shpallë zonën e tij ekonomike.(Shekulli)</p>
Ky artikull eshte marre nga: http://www.albaniasite.net/?p=25320. Per me shume artikuj te ngjashem vizitoni: http://www.albaniasite.net/?p=25320