- Zoti Brokaj, ne kendveshtrimin tuaj, cila eshte gjendja e Partise Socialiste sot, pas disa zhvillimeve dhe ngjarjeve te ndodhura ne me reagimin e elektoratit dhe ne qeverisje?
- Situata aktuale ne PS, e prezantuar pas ngjarjeve me sulmin ndaj institucioneve, tregon nje kompaktesim te PS, qe u kushtezua nga perpjekjet e Partise Demokratike, duket edhe me miratim te kryetarit te PS, qe realizimi i ngjarjeve ne SHISH, apo per Klosin, te kishin nje reperkusion, nje rikthim ne vleresimin se prapthi te ngjarjeve te vitit '98, ose kalim te pergjegjesive te PD ne pergjegjesi te PS, e ne zhvillimet negative te koheve te fundit. Ky defekt politik qe eshte i natyrshem kudo, por vecanerisht tek socialistet, i beri ata qe te kompaktesohen, te qendrojne forte, madje ne dallim e ne kundershtim, te qendrimeve politike te kryetarit te PS. Une besoj se ne qendrime te tilla, te rendesishme e kardinale, PS tregon pjekuri. PS ka reflekse te veteruajtjes, te zhvilluara, sepse ne periudha te veshtira, keto lloj refleksesh e kane ndihmuar shume. Sidoqofte ajo ka probleme, te cilat duhet domosdoshmerisht te zgjidhen per te provuar ate qe shume shpresohet nga socialistet: optimizem ne kuptimin politik, demokracine e zhvillimit ne kuptimin konkret, dhe, asaj te mireqenies.
- Pa kaluar tek problemet e PS, te flasim pak per qendrimin e kryetarit Nano. Ju thate qe edhe Nano kishte deshire per te rikthyer edhe nje here ne vemendje te politikes ngjarjet e _97-'98. Pse Nanos i interesonte nje denigrim i tille i SHISH-it dhe rikthim ne ato ngjarje?
- Une mendoj qe ka disa arsye: njera prej tyre eshte kerkesa e Nanos per t'u bere kryeminister dhe per te qendruar ne kete detyre sa me gjate, duke i dhene kaparin Berishes. Ky pazar eshte paga qe Nano duhet t'i jape Berishes. Se dyti, Nano ka pergjegjesite e veta per ate kohe, te cilat, duhet t'ia kalonte dikujt tjeter aktualisht. Gjinushi ne nje interviste ka thene se Nano dhe Berisha duhet te pergjigjen se bashku per 14 shtatorin. Njeri pse e sulmoi shtetin dhe tjetri pse e braktisi ate. Kete gje, ia kam thene une Nanos, ne fund te shtatorit a fillim te tetorit ne '98, ne nje mbledhje te KPD. I thashe se 50 per qind te fajit per sigurine e shtetit e ka sulmuesi, qe eshte Berisha, dhe 50 per qind te fajit e ka kryeministri qe ka marre persiper sigurine kombetare, dhe ne kete rast kryeministri ishte paralajmeruar. Une i qendroj ketij mendimi qe e kam shprehur vete kater vjet me pare, qe pergjegjesia e tij natyrisht eshte e madhe, per cilindo qe do te lexoje historine, per cilindo qe do te bej politiken. Une nuk merrem me vleresimin, apo spekullimin politik, harresen e shqiptareve, faktin qe ende nuk kane dale nga kriza, sidomos ne aspektin e kaosit te vlerave, kur nuk merret vesh se cili eshte vertet i mire, dhe cili i keq. Ku ai qe tregoi vertet vlerat dhe qe u mbajt ishte Meidani ne Presidence, edhe pse erdhi nje ultimatum atje erfaqesuesit e te cilit jane aktualisht ne parlament per te marre miratimin e ultimatumit, e me pas (dy vjet me vone) akuzuan Meidanin se ishte larguar. Ndersa Nano, tani merr dekoraten e trimerise se "Skenderbeut". Sepse "Skenderbeu" jepet per te gjithe vlerat, por duhet te permbante edhe trimerine, ne esencen e vet zoti Nano kur i dekorua. Pra megjithese tani eshte nje kaos, Nanos iu duk se kjo gje duhet t'i kalonte dikujt tjeter, ashtu sikurse edhe Berishes dhe te shplahen qe te dy nga kjo histori politike. Do te thosha qe eshte idiote te mendosh qe nje popull, keto histori te rregjistruara mund t'i harroje ne kater vjet, kur per 400 vjet nuk kemi harruar historine tone te pashkruar, dhe jo kete qe eshte e dokumentuar. Te them te drejten, mund te kete edhe arsye te tjera, te cilat nuk me le pergjegjesia dhe serioziteti qe t'i shpreh se pse u godit Sherbimi Informativ dhe Fatos Klosi. Por kam thene nje gje tjeter qe eshte nje e vertete absolutisht e pakundershtueshme: SHISH dhe kjo strukture e sigurise u godit rende. Nuk merrem me spekulimet, apo abuzimet qe bejne palo-politikane, apo palo-gazetare e te tjere analiste, por ky eshte fakt. Dhe per cudi u godit struktura qe u ndertua nen asistencen e sherbimeve partnere, vecanerisht atij amerikan, qe ligji qe duan te rishikojne tani ka ardhur i gatshem nga sherbimi amerikan, qe ne ne ate ligj kemi bere ndonje ndryshim fare te vogel te parendesishem, qe cdo veprim i Klosit qe diten e pare e deri diten e fundit, ka qene i monitoruar, pasi ne aspektet e terrorizmit, te Kosoves, te zhvillimeve ne rajon, sherbimet e huaja dhe shqiptare, kane operuar pothuajse si nje njesi. Dhe per cudi, ketyre amerikaneve, anglezeve dhe te tjereve, u paskan shpetuar te tera keto gabime te renda, burgime, vrasje dhe arrestime qe ka bere SHISH dhe ata do te pranonin te bashkepunonim me Klosin, duke qene keta, qe bejne vrasje politike dhe ndjekje politikanesh. Po pse CIA amerikane u largua menjehere nga Berisha pas vitit '96? A nuk ishte fakti qe SHIK i asaj kohe, u largua nga principet e nje vendi demokratik? Pra kjo te ben te mendosh jo mire per kete aspekt te marreveshjes qe godit individin dhe strukturen me te afirmuar per sigurine kombetare, me te afirmuar e me konkrete per ceshtjen, dhe me e afirmuara ne lidhje me partneret. Kjo me ben te mendoj qe ketu ka qellime me te keqia sesa keto qe paraqiten.
- Cfare qellimesh?
- Ju thashe qe nuk jam ne nivelin qe te shprehem per kete ceshtje.
- Pra ju merrni vetem aspektin negativ, sipas jush te marreveshjes Berisha-Nano, PS-PD, apo pozite-opozite. Por ju nuk shihni asnje gje pozitive ne kete marreveshje?
- E para, nuk e bej leshimin qe te pranoj se kjo eshte nje marreveshje PD-PS. Kjo eshte nje marreveshje Nano-Berisha. Eshte vetem keshtu dhe koha e tregoi me se miri. Dhe duke qene se nuk eshte transparente, eshte quajtur me te drejte si nje pazar. Le te themi se cfare te mire ka ky pazar? Ka nje te mire qe doli ne dukje qetesimi i politikes shqiptare dhe tani jemi te gjithe te qete. Por ne qoftese kjo qetesi nuk ka produkte ne qeverisje dhe ne zhvillimin e Shqiperise, ne jemi qetesuar nga sherrxhinjte, si puna e sherrxhinjve te fshatit. Por nje marreveshje mes politikaneve, vecanerisht mes atyre qe drejtojne qeverine dhe ata qe drejtojne opoziten, duhet te shikosh produkte konkrete. Vertet qe kjo qet-_tregoi se ishte e deshiruar, por vetem per Nanon dhe Berishen nuk rezultonte negative. Tani, do te kishte politika shqiptare paksa arsye qe mund te thuhen logjikshem, pa dashur te shprehem me termat e Lubonjes, sic edhe mund ta thosha... Por kjo kohe tregoi qe mjafton qe keta te heshtin, dhe qetesohemi ne. Pra sa mire do te ishim pa ta, mund te thuhet me mire akoma. Dhe aspekti i dyte: ku eshte produkti i marreveshjes, i pazarit? Produkti eshte goditje realisht e institucioneve, ato me te afirmuarat, me ato mangesi qe kane, por me te afirmuara edhe nga partneret. U godit Banka e Shqiperise, u gjet nje pretekst per Shkelqim Canin, duket se ishin gjetur edhe kandidatet qe do ta zevendesonin. Pra u gjet nje argument per abuzim te nendrejtorit dhe politikanet thane "shyqyr qe na erdhi ne shteg Shkelqimi". Dhe ne fund te fundit, Banka, nuk shpetoi nga keta, por shpetoi nga grupi parlamentar i PS, gje e cila, une do te thosha synonte eleminimin e pavaresise se Bankes Kombetare, po te kemi parasysh kandidaturat qe u menduan per ta zevendesuar. Ashtu sikurse duan te revizionojne Kontrollin e Shtetit. Revizioni qendron ne faktin qe te heqin Kercukun. A ka ndonje njeri serioz, a ka ndonje njeri te ditur qe te kuptoje si reforme heqjen e nje personi? A ka njeri qe te pranoje dhe te besoje se struktura e Kontrollit te Shtetit punon mire dhe kryetari eshte i keq? Padiskutim qe mund te kete probleme, por kjo logjike nuk funksionon. Duket qe eshte bere pazari per personat qe duhet te goditen dhe qe nuk u pelqejne te dyve (Nanos dhe Berishes), dhe personat qe duhet te vihen dhe qe t'u pelqejne te dyve dhe me kete kam parasysh vetem kuptimin personal te te dyve. Sepse po te ishte nje ceshtje institucionale, kjo gje mund te ishte zgjidhur dhe nuk ka nevoje qe keto te behen patjeter Nano-Berisha. Shkohej ne institucione, sikurse duhet te ishte bere edhe me Presidentin normalisht dhe do te gjendeshin zgjidhjet. Me Nanon ose pa Nanon ketu duhet te kishte strategji te zhvillimit te progresit, e cila u imponohet forcave politike nga nevoja per zhvillim qe ka Shqiperia ne procesin e integrimit. Ku jane marreveshjet lidhur me zgjidhjen e ceshtjes se pronave? Ku jane marreveshjet per strategjine per energjetiken? 10 vjet asnjera prej tyre nuk po zgjidhet. Ku jane marreveshjet per integrimin real? Keshtu mendojme se do te zgjidhim problemet, duke bere pazar? Duke folur sa ne nje krah, sa ne nje krah tjeter? Une sapo jam kthyer nga Asambleja Parlamentare e NATO-s dhe cfare u tha ne Prage, u kalua ne ate Asamble. Dhe aty raporti ishte ne paragrafin per Shqiperine, e cila ishte parashikuar kohe me pare qe te ishte ne Prage, dhe u hoq gjate ketij viti. U hoq per arsyen e nje niveli te ulet te zhvillimit demokratik; u hoq per politike konfliktuoze; u hoq edhe per grindjen, carjen apo kontraditat, brenda Partise Socialiste. Do te kaloj ne nje prizem tjeter: pse filloi konflikti ne PS ndaj atij ose atyre qe jane tani shume te mire? Per te vonuar hyrjen ne NATO ose te pakten per t'u shenuar tek ai raporti qe lexova une dhe tre anetaret e tjere te delegacionit? Ku jane marreveshjet ne kete rast? Ketu duket qe nuk ka marreveshje tek ne, e jo nje marreveshje me Berishen. Prandaj eshte joserioze qe te quash marreveshje nje pacavure, nje veprim vertet te denueshem mes dy individeve, te cilet abuzojne me faktin qe njeri komandon partine e tij dhe tjetri abuzon, e perdor partine e tij, pa e dashur aspak kete parti. Nano vetem e perdor partine dhe operon vetem me intrigen, shpfjen dhe percarjen brenda saj. Kjo eshte politika qe pretendohet.
- Ne nje nga mbledhjet e fundit te grupit parlamentar te PS ne te cilen merrte pjese edhe zoti Nano, Kryeministri tha se kush ishte kunder marreveshjes, le te fliste ne grup, dhe askush nuk foli. Pse atehere flitet jashte forumeve?
- Edhe kete moment nga shume, ose disa nga deputetet ne politiken e PS, ekziston refleksi i dikurshem kur behej fjale per nje vendim politik qe merrte udheheqja apo elita. Realisht konsensusi u trajtua. E tha Doris Pack qe ishte i mire, e thane ne bote qe ishte i mire dhe ata mezi e prisnin vertet konsensusin e politikes shqiptare, u tha edhe brenda vendit "shyqyr qe na pushuan veshet" dhe eshte shume veshtire qe politikanet, dhe ata qe e kapin thelbin ta pohojne qe eshte keq. Dhe qe disa te tjere, nuk kane pse te futen, sepse qe ne fillim eshte gabim te futesh ne trajtimin e konsensusit. Dhe ky eshte nje grup njerezish. Ekziston nje grup tjeter qe duke qene se ka kohe qe ne PS operohet mbi shpifje, denigrime dhe trajtime pa skrupull nga Nanua, operohet dhe mbi dobesi qe realisht jane, dhe ky grup e gjen veten keq, per nje arsye, ose per nje tjeter, dhe nuk pergjigjet. Eshte nje grup i trete, me deputete te ndershem, te cilet mendojne se nuk kane asnje arsye qe te futen ne nje debat me Nanon per stilin e tij te te fyerit, sikurse mund te ofendohet nje njeri, nga te sharat e kujtdo, qofte edhe ne rruge, dhe ata druhen. Padiskutim qe kjo nuk justifikon deputetet, padiskutim qe kjo nuk i justifikon politikanet, por ja qe keto jane fenomenet njerezore e reale, dhe une dua te shpjegoj ato qe jane. Por nga ana tjeter, reagimi i grupit parlamentar, tre here rradhazi, tregoi nje fakt: qe ata kete marreveshje e quajne realisht te pabaze dhe ata merren me produktin e saj duke e kundershtuar. Efektivisht kundershtimi i produktit, provon me se miri qe marreveshja nuk miratohet, packa se Nanos nuk iu kundervune asaj kohe.
- Ka edhe nje fenomen tjeter ne PS: aktualisht Nano bashkepunon me Sekretarin e Pergjithshem zotin Ruci, te cilin Nano e etiketoi si "komunist i pareformuar", bashkepunon me Ilir Meten, te cilit i tha se "qeverisi me metoda fashiste" etj. Ky lloj bashkepunimi, sipas jush, mbi c'baza mbeshtetet?
- E verteta eshte qe pergjigja normalisht duhet te jepej prej tyre, dhe une kam pak te drejte qe te shpjegoj per ata kete pergjigje. Por gjykoj se vete ata ndjekin edhe nje rregull funksionimi te institucioneve. Nano eshte kryetar i partise dhe ata do te bashkepunojne me te. Natyrisht qe mund te kishte dhe te tjere qe te thone te verteten. Une pershembull nuk rri dot ne ate tavoline ne kryesi, por jam ne KPD dhe deputet i PS. Ka edhe nga ata qe kane edhe motive te shendosha dhe mendojne se pavaresisht konsideratave te Nanos, mund ta ndihmojne partine nga pozicioni qe kane dhe e suportojne. Pergjigja do te ishte e sakte prej tyre, edhe pse nuk mund te them se ata do te thoshin plotesisht ate qe ndjejne. Mendoj se keto jane arsyet qe ne princip detyrojne nje njeri te bashkepunoje edhe aty ku jane denigruar apo jane trajtuar keq. Keshtu qe ne fund te fundit, ai eshte kryetari i PS dhe rregullat, statuti, normat bejne qe te bashkepunojne me te. Ata e gjykojne qe jane te dobishem per partine dhe korrigjojne ndoshta edhe gabime te tij.
- A nuk mendoni se Nano ka pasur nje rol pozitiv ne shkrirjen e konflikteve ne PS, duke pasur parasysh faktin se sa here ka dale i fituar i ka zgjaur doren humbesit?
- Kjo keshtu eshte trajtuar dhe une personalisht keshtu e kam menduar. Dhe e kam quajtur kete nje risi. Nano kaloi nga nje grup ne tjetrin dhe kete e ben, jo dhe aq per moral. Une mendoj se ai kur eshte fitimtar, bashkepunon me kundershtaret dhe mund t'i komandoje e t'i perdore. Ndersa ata qe ka me vete dhe qe jane pjese e fitores, nuk u imponohet, sepse ata jane pjese e saj. Kjo qe eshte vleresuar, qofte edhe nga une dikur, si pozitive, ky eshte nje tipar i perdorimit te njerezve nga Nanua. Sepse del qarte nje fakt, qe ata qe ka goditur, ata qe jane share nga Nano, sapo behen te dobishem ne periudha mujore, behen cuditerisht te mire prej Nanos dhe mburren. Ndaj mund te them se Nano nuk e do PS, Nano e perdor PS dhe ne lojen e perdorimit futen te gjitha keto elemente qe jane edhe rezultati aktual i kesaj loje politike, e quajtur liberal-demokratike prej Nanos. Ai ka qellim shkerrmoqjen e PS. Nano i heq politikes nervin e mire, i heq politikes solidaritetin qe eshte kaq i domosdoshem dhe qe eshte tipar i te majtes moderne, e shkermoq solidaritetin duke kaluar sa ne nje grup, ne nje tjeter. Jane te tere te share dhe te tere te futur ndjeshmerisht ne konflikt me njeri-tjetrin. Sepse une nuk mendoj qe Petrua e ka kritikuar Ilirin me keqdashje, per inate. Ka goditur te metat e Ilirit dhe keshtu edhe e anasjellta. Dhe ne nje moment te caktuar, te gjitha keto i kane shkuar Nanos ne favor, por ata nuk kane natyren e Nanos. Atyre u mbetet ne ndergjegjen e tyre, nje fyerje ndaj shokut per hesap te dikujt tjeter. Pra kjo eshte ajo qe e shkermoq PS-ne.
- Cfare interesi ka Nano, nese eshte e vertete kjo qe thoni ju qe kerkon te shkermoqe PS?
- Une mendoj se njerezit qe drejtojne politiken, sidomos primaret si Nano, ata qe udheheqin me ide dhe krijojne grupimin e simpatizanteve, sepse pelqejne idete, sic ishte edhe ideja e Nanos per te pastruar politiken (ku mori edhe perkrahje maksimale qe nga Akademia e Shkencave, te rinjte, e deri tek profesoret e mjeket demokrate te spitalit), i vazhdojne keto ide. Sepse ky eshte lideri. Ka te tjere qe nuk kane idene, por kane produkt dhe ne fund te fundit thone se ky shtroi nje rruge, apo na solli uje e drita. Ka edhe te tjere qe thone: ne fund te fundit, eshte burre i mire. Nano, mjerisht, nuk ka asnjeren prej ketyre tipareve. Cilat jane idete e Nanos? Qe vertet te gjithe ne, idealiste apo jo ne PS te themi: bravo kryetarit. Hodhi idera gjithperfshirjeje e meritokracish, i kanalizoi ne menyra te turpshme dhe i ktheu ne vlera komike, por asnje vlere tjeter. Te vjen turp t'i permendesh tani ndonje ide. E degjoni kur flet? Ka shteruar... nuk thote asgje te re. Cili eshte produkti i tij? Thone se Iliri kishte produkt, edhe Majko po ashtu qe nuk mund te them se jane drejtues te mire apo te kualifikuar. A ka ndonje njeri ne PS qe te thote se Nano eshte burre i mire? Ke nuk ka telendisur: qe nga Driteroi, qe ne koherat e veshtira peshonte shume ne PS dhe deri tek djemte e rinj te PS. Atehere mbetet qe ai te operoje me menyrat qe permenda me lart. Dhe kjo eshte e keqja e tij, por edhe e keqja jone.
- Me te gjitha keto sa ju thate, del se Nano nuk e ka me figuren e kryetarit ndoshta...
- Jo per mua nuk e ka as figuren e liderit, dhe as te kryetarit.
- Kush eshte kandidatura tjeter? Kush do te jete konkurenti ne kongresin e ardhshem?
- Pa dskutim qe mungesa e nje lideri ne kuptimin efektiv ndikon ne nje parti politike. Por partia politike nuk eshte lideri. Ne kryetarin e kishim ne burg per kater vjet dhe gjetem nje mekanizem me kater sekretare dhe funksionuam ne menyre te shkelqyer. Natyrisht edhe situatat e mevonshme kane kaluar mire. Partia eshte nje organizem i madh dhe me strukturat qe ka, madje edhe kur ka veshtiresi mund t'i kaperceje ato me nivelin, kapacitetin apo produktin.
- Atehere, edhe nje here rikthehem, a duhet te kete ndryshime ne lidershipin e PS?
- Pyetja juaj, me kthen kater vjet perpara kur u be kongresi, qe Nano konkuronte me Majkon. Atehere Nano doli 34 vota mbi Majkon, megjithese tundi Shqiperine, me tezen e anti-Berishes dhe kompromentimit te Majkos me Berishen. Perjetohej qe atehere fakti qe nuk ishte nje lider partie Majko, dhe Nano ende mund te ishte i tille dhe luajti rol edhe fakti tjeter qe mua shpesh me kujtohen qendrimet e Nanos, jo ne raport me mua sepse kohet e fundit ai s'ka mbajtur asnje qendrim, qe Nano atehere iu lut kongresit, u tha: amani, me zgjidhni edhe nje here. E shprehu keshtu, sic po e them une tani. Por pas kater vjetesh, ky njeri qe ishte zero, ishte vetem kandidat dhe nuk ishte asgje tjeter dhe me keto lutje dhe me ate anti-Berishizem, mori vetem 34 vota mbi Majkon, nuk mund te them mbi te tjere, por mbi Majkon qe e them realisht se nuk mund te ishte kandidat ne ate kohe, cfare permiresoi? Le te bejme per kete nje bilanc te ftohte, pra Nano qe i lutej kongresit, pothuajse me lot, dhe Nano tani...cfare te mire i solli PS. Dy vjet konflikte, dy vjet mungese qeverisjeje, apo qeverisje cale-cale. Harruam vlerat tona. Ne jemi te majte, jemi apo nuk jemi. Kete e percakton me se pari lideri vete me ruajtjen e qendrimeve dhe principeve. Pra, si mundet qe Nano, (ai e ka guximin per cdo gje sa per dijeni), te behet kryetar ne nje kongres tjeter kur dikush do t'i thote qe: zoteri ne t'i dhame te gjitha mbeshtetjet, dy vjet apo edhe me shume ne drejtimin e PS, ne drejtimin e qeverise, qe jo vetem qe nuk e ndryshove, por ne te mbeshtetem edhe per me mire dhe ajo perhere u be me e keqe. Pretendoje te rregulloje qeverisjen dhe perberjen e saj nga ata qe ua merrje pushtetin dhe nuk bere asgje me te mire sesa ata. Ndaj them qe pare jashte nje fare kompleksi, nje njeri i pergjegjeshem serioz, normal, gjendet ne forumet e PS. Ndaj them se nuk me duket ndonje cudi qe Nano te mos zgjidhet. Ne PS ka plot njerez, shume, shume me te mire se Nano.
- Eshte trajtuar gjate ne media se ne mbledhjen e fundit Nano ka kercenuar me moszgjedhje si deputete, ata politikane te cilet dalin kunder qendrimeve te PS. A mendoni se ky eshte nje nder kercenimet qe Nano ben per te mbajtur te bashkuar PS-ne?
- Ky kercenim i Nanos perhere ka patur nje efekt ne mungesen e nje kritike ndaj Nanos dhe ne nje qendrim indiferent. Ka njerez qe nuk u dihet se cfare mendojne dhe cfare jane. Padyshim, une vete mendoj se jane shume te mire dhe kane shume mendim. Por arrijne nje status, dhe per inat te kryetarit, dhe per mungese te informacionit, mund te mendohet jo mire per individin e caktuar. Une do te thosha: po pse nuk do te jene keta ne liste dhe patjeter do te jete Nano? Dhe kete e them seriozisht. C'eshte ky Stalin, ky Mao Ce Dun qe do te zgjedhe ky nese i pelqen, apo nuk i pelqen Sabiti, Ndre Legisi, apo Musa Ulqini. C'eshte ky njeri? Pse, kontributi politik i ndivideve jane marredheniet me Nanon, apo eshte kontributi se sa i sherbehet PS, elektoratit, popullit dhe vendit? Ky qenkerka percaktuesi? Qe kur Nano foli me kete gjuhe, mua me beri qe te jape kete interviste me ju. "