Lubonja: Nga muri tek muret
Në 20-vjetorin e rënies së Murit të Berlinit, publicisti pohon: Në Shqipëri nuk ka pasur disidencë</p>
Flet për Murin e Berlinit, ai që qendroi i rrethuar me mure qysh 23 deri 40 vjeç. Në kampin e Spaçit, në kampin burg të Ballshit dhe në burgun e Burrelit, gjithsej 17 vjet.</p>
Fatos Lubonja ka qenë i vetmi i ftuar nga elita e mendimit të sotëm shqiptar për të folur për izolimin e Shqipërisë dhe situatën para dhe pak pas rënies së Murit të Berlinit. Në Tiranë kanë nisur një sërë arktivitetesh që përkujtojnë këtë përvjetor.</p>
Në takimin-debat që fondacioni “Hanns Seidel” dhe shoqata “Ceapal” zhvilluan me këtë rast, Fatos Lubonja bëri një analizë të shkurtër me temë “Shoqëria shqiptare dhe Muri i Berlinit”, duke theksuar së pari që Shqipëria nën diktaturë nuk ka pasur disidencë, domethënë një opozitë (jopolitike) as nëpërmjet inteligjencës, as nëpërmjet artit dhe as në ndonjë formë tjetër.</p>
“Rënia e regjimit komunist në Shqipëri nuk erdhi nga disidenca e brendshme, nga revolta e popullit”, u shpreh ai, duke pasur parasysh atë që ndodhi në vendet e tjera të Evropës Lindore.</p>
Publicisti kujtoi për të pranishmit një fragment nga takimi i Ramiz Alisë me studentët, në të cilin kryeministri dha shenjën e parë të tërheqjes së komunizmit. Duke folur për vonesën e rënies së regjimit, ai nuk mund të linte pa përmendur edhe shkakun, izolimin e Shqipërisë. “Vendi ynë ka qenë një vend krejtësisht i izoluar dhe nuk ka pasur asnjë mundësi komunikimi me vendet e tjera”, pohoi ai.</p>
Vazhdimisht, në shkrimet e tij publicistike – arenë e mendimit të tij të pavarur dhe të pakompromis, nuk janë vetëm të së përditshmeve, po edhe revista “Përpjekja” të cilën e themeloi dhe e drejton prej vitit 1994 – ku është shprehur me një frymë kritike ndaj të kaluarës komuniste. Ai e ka parë të kaluarën komuniste si një periudhë që ende nuk është eksploruar dhe e ka quajtur detyrë që “asaj të kaluare t’i kthehet ndërgjegja evropiane”.</p>
Ai i mbetet tezës se regjimi hoxhist ishte regjim i nacionalkomunizmit, simbiozë e dy ideologjive të nacionalizmit dhe komunizmit: midis lavdisë së një bote virtuale dhe mjerimit të një bote reale, ndërsa sot reflektohet ende një nga ngjyrat e kësaj ish-simbioze, përpjekjet për një flirt me pushtetin.</p>
Më pas, diskutimi u spostua te problemet e viteve të tranzicionit. Për këtë pjesë ai shpjegoi se “vonesa e rënies së komunizmit pasoi me tranzicionin e vështirë e të gjatë që vendi ynë po kalon. Shqipëria ende ka probleme të mëdha me pronën. Këtu akoma punohet pa plane urbanistike dhe nuk dihet për sa gjatë do të vazhdojë”.</p>
Në fund të ligjëratës së tij, preku problemin e elitës shqiptare, një elitë e pabashkuar, që nuk komunikon dhe që nuk krijon ideale. “Problemi i elitës shqiptare është shumë i madh. Ajo nuk pati mundësi të zhvillohet dhe të komunikonte hapur. Kjo elitë ka një mur që ndan të kaluarën nga e tashmja. Këtë mur unë e shoh si një tumor, i cili nuk të lejon të krijosh ideale dhe të ecësh përpara”, përfundoi Lubonja.</p>
Fatos Lubonja ka dhënë një kontribut në letërsinë e burgut, ose e thënë ndryshe me letërsinë dokumentare. Ishte një kontribut i menjëhershëm, tre – katër vite pas daljes nga burgu i gjatë, më 1991. Botoi “Ploja e mbrame”, “Në vitin e shtatëmbëdhjetë”, “Ridënimi” që mbetet deri më sot një rrëfim unikal për dhunimin e të drejtave të njeriut nën regjimin e Hoxhës. Për ditarin “Në vitin e shtatëmbëdhjetë” ai u vlerësua me çmimin “Alberto Moravia” (2002).</p>
Një vit më vonë nga Universiteti i Vjenës merr çmimin “Herder” për kontributet e përmendura më lart, shto këtu edhe për eseistikën me frymë evropiane të revistës “Përpjekja”, e cila në fillimet e saj mblodhi penat më të mira të elitës shqiptare, tek i cili rreth duket se Lubonja ka mbetur vetëm.</p>
Kritikat e tij për sistemin demokratik shqiptar, për gjysmën e rrugës që ky system pati bërë deri në vitin 1997, janë mbledhur në vëllimin “Liri e kërcënuar” (publicistikë e viteve 1991-1997).</p>
Ndërkohë Lubonja vazhdon të shkruajë letërsi burgu. Tregimi është gjini me të cilin publiku nuk e njeh mirë Fatos Lubonjën, deri atëherë kur ai të vendosë për botimin e gjithë sa ka shkruar.(Shekulli)</p>
Ky artikull eshte marre nga: http://www.albaniasite.net/?p=23388. Per me shume artikuj te ngjashem vizitoni: http://www.albaniasite.net/?p=23388
Në 20-vjetorin e rënies së Murit të Berlinit, publicisti pohon: Në Shqipëri nuk ka pasur disidencë</p>
Flet për Murin e Berlinit, ai që qendroi i rrethuar me mure qysh 23 deri 40 vjeç. Në kampin e Spaçit, në kampin burg të Ballshit dhe në burgun e Burrelit, gjithsej 17 vjet.</p>
Fatos Lubonja ka qenë i vetmi i ftuar nga elita e mendimit të sotëm shqiptar për të folur për izolimin e Shqipërisë dhe situatën para dhe pak pas rënies së Murit të Berlinit. Në Tiranë kanë nisur një sërë arktivitetesh që përkujtojnë këtë përvjetor.</p>
Në takimin-debat që fondacioni “Hanns Seidel” dhe shoqata “Ceapal” zhvilluan me këtë rast, Fatos Lubonja bëri një analizë të shkurtër me temë “Shoqëria shqiptare dhe Muri i Berlinit”, duke theksuar së pari që Shqipëria nën diktaturë nuk ka pasur disidencë, domethënë një opozitë (jopolitike) as nëpërmjet inteligjencës, as nëpërmjet artit dhe as në ndonjë formë tjetër.</p>
“Rënia e regjimit komunist në Shqipëri nuk erdhi nga disidenca e brendshme, nga revolta e popullit”, u shpreh ai, duke pasur parasysh atë që ndodhi në vendet e tjera të Evropës Lindore.</p>
Publicisti kujtoi për të pranishmit një fragment nga takimi i Ramiz Alisë me studentët, në të cilin kryeministri dha shenjën e parë të tërheqjes së komunizmit. Duke folur për vonesën e rënies së regjimit, ai nuk mund të linte pa përmendur edhe shkakun, izolimin e Shqipërisë. “Vendi ynë ka qenë një vend krejtësisht i izoluar dhe nuk ka pasur asnjë mundësi komunikimi me vendet e tjera”, pohoi ai.</p>
Vazhdimisht, në shkrimet e tij publicistike – arenë e mendimit të tij të pavarur dhe të pakompromis, nuk janë vetëm të së përditshmeve, po edhe revista “Përpjekja” të cilën e themeloi dhe e drejton prej vitit 1994 – ku është shprehur me një frymë kritike ndaj të kaluarës komuniste. Ai e ka parë të kaluarën komuniste si një periudhë që ende nuk është eksploruar dhe e ka quajtur detyrë që “asaj të kaluare t’i kthehet ndërgjegja evropiane”.</p>
Ai i mbetet tezës se regjimi hoxhist ishte regjim i nacionalkomunizmit, simbiozë e dy ideologjive të nacionalizmit dhe komunizmit: midis lavdisë së një bote virtuale dhe mjerimit të një bote reale, ndërsa sot reflektohet ende një nga ngjyrat e kësaj ish-simbioze, përpjekjet për një flirt me pushtetin.</p>
Më pas, diskutimi u spostua te problemet e viteve të tranzicionit. Për këtë pjesë ai shpjegoi se “vonesa e rënies së komunizmit pasoi me tranzicionin e vështirë e të gjatë që vendi ynë po kalon. Shqipëria ende ka probleme të mëdha me pronën. Këtu akoma punohet pa plane urbanistike dhe nuk dihet për sa gjatë do të vazhdojë”.</p>
Në fund të ligjëratës së tij, preku problemin e elitës shqiptare, një elitë e pabashkuar, që nuk komunikon dhe që nuk krijon ideale. “Problemi i elitës shqiptare është shumë i madh. Ajo nuk pati mundësi të zhvillohet dhe të komunikonte hapur. Kjo elitë ka një mur që ndan të kaluarën nga e tashmja. Këtë mur unë e shoh si një tumor, i cili nuk të lejon të krijosh ideale dhe të ecësh përpara”, përfundoi Lubonja.</p>
Fatos Lubonja ka dhënë një kontribut në letërsinë e burgut, ose e thënë ndryshe me letërsinë dokumentare. Ishte një kontribut i menjëhershëm, tre – katër vite pas daljes nga burgu i gjatë, më 1991. Botoi “Ploja e mbrame”, “Në vitin e shtatëmbëdhjetë”, “Ridënimi” që mbetet deri më sot një rrëfim unikal për dhunimin e të drejtave të njeriut nën regjimin e Hoxhës. Për ditarin “Në vitin e shtatëmbëdhjetë” ai u vlerësua me çmimin “Alberto Moravia” (2002).</p>
Një vit më vonë nga Universiteti i Vjenës merr çmimin “Herder” për kontributet e përmendura më lart, shto këtu edhe për eseistikën me frymë evropiane të revistës “Përpjekja”, e cila në fillimet e saj mblodhi penat më të mira të elitës shqiptare, tek i cili rreth duket se Lubonja ka mbetur vetëm.</p>
Kritikat e tij për sistemin demokratik shqiptar, për gjysmën e rrugës që ky system pati bërë deri në vitin 1997, janë mbledhur në vëllimin “Liri e kërcënuar” (publicistikë e viteve 1991-1997).</p>
Ndërkohë Lubonja vazhdon të shkruajë letërsi burgu. Tregimi është gjini me të cilin publiku nuk e njeh mirë Fatos Lubonjën, deri atëherë kur ai të vendosë për botimin e gjithë sa ka shkruar.(Shekulli)</p>
Ky artikull eshte marre nga: http://www.albaniasite.net/?p=23388. Per me shume artikuj te ngjashem vizitoni: http://www.albaniasite.net/?p=23388