Seyfert
Valoris scriptorum
Shqiptarët e Izmirit jo me qindra po me mijëra përfunduan të mbytur në ujërat e ftohta të brigjeve të Izmirit. Thirrjet dhe lebetitjet e këtyre njerëzve deri në kupë të qiellit, që u lanë në mëshirë të fatit, s’ka penë që t’i përshkruajë. Rastet e tyre i gjen edhe sot në Katerini, një lokalitet afër Athinës..."
“Hirushja” e vatrës, siç e quan Robert D’Anzheli gjuhën shqipe, mbeti pjesë e pandarë e jetës së banorëve të Anadollit. Asaj gjatë viteve të zotërimit bizantin iu shtua gjuha greke si gjuhë kulture, e kishës dhe gjuhë zyrtare e perandorisë për 10 shekuj dhe më pas gjuha osmanishte për 6-7 shekujt e fundit deri në ditët tona. Pra pati një shtresëzim 3-4 gjuhësh në shekuj, megjithatë shqipja u mbijetoi valëve zemërake të qindvjeçarëve. Rastet e saj i kemi gjetur të gjalla në Ishujt Prinkipo apo të Princave në Stamboll, ku popullsia vëndase ndonëse shkollimin e ka bërë në greqisht por edhe në turqisht, shqipen çuditërisht e ka ruajtur si gjuhë shtëpie. Dikush mund të shtrojë pyetjen e ligjshme: Shqiptarët janë autoktonë në Turqi, në Anadoll?! Por e vërteta e shekujve është kjo. Një marrëveshje e Lozanës në 1923-25 prishi konfiguracionin e popullatave në të dy krahët e Detit Egje. Është thika më e madhe që i është ngulur ndonjëherë pas shpine popullit shqiptar pas kohës së Lidhjes së Prizrenit dhe të shpalljes së Pavarësisë më 1912. Më 1877 e 1878 në genocidin e egër të dy dimrave të shtetit shovinist serb mbi sanxhakun shqiptar të Nishit, u larguan me dhunë nga trojet e tyre të lashta mbi 300.000 shqiptarë myslimanë; pas vendimit barbar të Konferencës së Ambasadorëve në Londër më 1913 për masakrimin e territoreve shqiptare të Kosovës e Çamërisë në favor të fqinjëve grabitqarë e të pangopur, që u pagua me koston e vuajtjeve të paimagjinueshme dhe të dëbimit të përbindshëm nga vëndi i tyre të disa qindra mijra vetëve prej tyre në vitet e rënda të luftës së parë botërore. Me marrëveshjen e Lozanës dhe atë që e pasoi më pas, zbimin e pamëshirshëm nga shtëpitë e tyre, duke lënë edhe tenxheren e gjellës duke valuar në zjarr, u shkëputën nga vendbanimet e tyre stërgjyshore që nga antikiteti, jo pak por mbi 2 milionë banorë të të dy brigjeve kundruall të Egjeut për të “prodhuar” mbi bazën e përkatësisë fetare me shqiptarët musulmanë – “turq” dhe me shqiptarët ortodoksë “grekë“ dhe për të zhbirë përfundimisht kombësinë e tyre shqiptare. Kështu deshi Evropa, kështu deshën edhe dy shtetet nënshkruese të marrëveshjes, Greqia dhe Turqia. “Kurbani” i marrëveshjes në njërën anë qenë arvanitët muslimanë të Moresë (Peloponez) dhe çamët muslimanë si dhe shqiptarët muhamedanë të Maqedonisë “greke”, të ish-vilajetit të Selanikut dhe të Thrakës Perëndimore. Ndërsa në krahun tjetër qenë rumët, kryesisht shqiptarë dhe llazët ortodoksë që u këmbyen si kafshë në pazarin e bagëtive midis dy shteteve ndërsa Evropa bënte “sehirin” e radhës të veprës makabre të vet, duke luajtur me fatin e tij, pra në kurriz të popullit shqiptar.Pra, pas Berlinit më 1878, Londrës më 1913, si edicion i tretë, Evropa plakë i vuri vulën me Traktatin e Lozanës të 1923-24, si akti i fundit i tragjedisë që i kish përgatitur popullit më të madh e më të lashtë të kontinentit për ta shuar përgjithnjë nga faqja e dheut…Kështu i ndërruan në bazë të fesë gati gjysëm milion muslimanë, kryesisht shqiptarë të Greqisë, me mbi 1,5 milion të krishterë shqiptarë të Anadollit, të perëndimit, të jugut, të qendrës e të veriut të tij; por në këtë të fundit pra në veri të Turqisë, në pjesën lindore të Detit të Zi, përfshihen edhe të krishterët llazë, një popullsi autoktone, me prejardhje pellazge, e afërt me shqiptarët në tradita, në zakone, në gjuhë, në folklor, në këngë dhe valle, në veshje, në kulturë, në arkitekturën e shtëpive, në artin e detarisë etj. S’mund t’i kapërcej këto rrjeshta, pa thënë dy fjalë për komunitetin shqiptar të rumëve të Izmirit që pas Lozanës u shumëzua me zero. Ishte një komunitet shqiptarësh ortodoksë që ka luajtur rolin e një lokomotive progresi në Perandorinë Osmane. Ata kanë qenë mjeshtër të tregtisë në perandori, në fillimet e industrisë në Turqi, ata kanë investuar kapitalet e tyre në Izmir e zonën përreth deri në Stamboll, në kryeqytet, kanë dhënë një ndihmesë të shkëlqyer në fushën e arsimit, kulturës etj. Atyre u takon merita e nxjerrjes në gjuhën frënge të gazetës “Smyrna”, gazetë e parë otomane etj. Sa keq që ky komunitet i lavdishëm që ka qenë në harmoni të përkryer me shqiptarët muslimanë (si kudo shqiptarët me njeri tjetrin, pavarësisht nga besimi fetar apo besa siç është thënë ndryshe dikur) u dëbua me Lozanën. Edhe ikja apo dëbimi i tyre ka qenë i dhimbshëm e i llahtarshëm. I bartën me anije të huaja për në Greqi. Ndodhi afërsisht si largimi biblik i shqiptarëve nga Shqipëria më 1990 me anijet shqiptare “Vlora” etj. nga Durrësi që u mbushën sa s’kishe ku të hidhje mollën dhe u kacavirrën në to, por në rastin që po flasim ishin shumë e shumë më tepër, s’ka vend për krahasime). Shqiptarët e Izmirit jo me qindra po me mijëra përfunduan të mbytur në ujërat e ftohta të brigjeve të Izmirit. Thirrjet dhe lebetitjet e këtyre njerëzve deri në kupë të qiellit, që u lanë në mëshirë të fatit, s’ka penë që t’i përshkruajë. Rastet e tyre i gjen edhe sot në Katerini, një lokalitet afër Athinës. Autori i këtyre rreshtave ka njohur personalisht dy zonja të nderuara nga ky komunitet. Njëra me emrin Zefirat (shkurt Zefi) jetonte në Athinë dhe punonte në bibliotekën shtetërore të saj, ndërsa e dyta ka punuar në Radio Tirana në radion e jashtme. Shqiptarët muslimanë të Gjirokastrës, të Delvinës, Konispolit e Çamërisë poshtë lumit Kalama kanë jetuar në shekuj në Izmir. I tillë p.sh., në vegjëli, ka jetuar shkrimtari e përkthyesi i shquar Vedat Kokona. Veç historia e shqiptarëve të Izmirit është sa e dhimbshme aq edhe të bën krenar për bashkëkombasit tanë vendalinj të atjeshëm. Duhen studime e studijues të tërë që të ndriçojnë këtë pjesë të kombit tonë, që ka jetuar në këto troje që nga lashtësia po që i takon tashmë historisë. Rastet e tyre në Greqi, pothuajse janë greqizuar plotësisht…
Në këtë truall, që quhet Anadoll, kanë jetuar jo vetëm popullsi të stërlashta si sumeret e hititet, me të cilët fillon historia e njerëzimit apo edhe pellazgët, por edhe gjatë mijëvjeçarit të I- rë para erës sonë dhe në shekujt e tij kanë banuar në të, në pjesën më të madhe të tij, popullata ilire, fise ilire. Për këtë na bën me dije dijetari ynë rilindas, Sami Frashëri si në veprën e tij “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet” edhe në enciklopedinë e tij gjashtëvëllimshe “Kamus’ul Alam” (Fjalor i Botës apo i Gjeografisë e Historisë). Në një gjeografi që fillon nga qyteti Samsun në brigjet e Detit të Zi e në vazhdimësi rreth e qark gadishullit të Azisë së Vogël, nëpër Detin Marmara, Detin Egje e Detin Mesdhe, deri në Antalja, Alanja e pse jo deri në qytetin-port Mersin, apo siç njihet sot Içel, kanë banuar fiset ilire, që turqit në tekstet e tyre të historisë i quajnë “iljallëllar”; duke marrë nga veriu i Anadollit me paflagonët, me myzët, me trojanët, me lidiasit, kariasit, likiasit etj. etj. Fiset ilire dikur kanë qenë mbizotëruese në një hapësirë që fillonte nga Mbidanubi e përfshinte tre gadishuj, atë Apenin, gadishullin apo sinisinë e Ballkanit dhe gadishullin më të madh e që përbënte rrënjën apo “nuklin” e ilirëve, atë të Anadollit apo Anatolisë. Pjesën më të madhe të territorit të këtij të fundit e zinte fisi i frigasve që ka pasur shtetin e vet të centralizuar, një mbretëri që sundoi për rreth 7 shekuj gati në mbarë Anadollin. Rilindasi arvanit, Aristidh Kola, duke pasur parasysh që Anatolia ka qenë rrënja e shqiptarëve, në një poezi hymn të tij shkruan midis të tjerash se “ty kush mund të të presënj, kush mund të të zhduknjë, rrënjë e lashtë e Ilirisë, e Pellazgjisë, rrënjë e lashtë e Anatolisë“.Popullsia pellazgo-ilire në antikitet vazhdoi rrugëtimin e saj në mesjetë si të ashtuquajtur “rumë“, (jo në kuptimin grek, por si ish-banor i perandorisë romake e më pas bizantine). Ajo u mbijetoi valëve të egra asimiluese nga popullatat barbare që shkelen Anadollin, por që zunë e nuk zunë vend aty. Pas mijëvjeçarit të parë të erës sonë , aty u vendosen fiset e turqve selxhukë, për t’u pasuar në shekujt e XIII, XIV, XV nga turqit osmanë. Në shekujt e mesjetës, duke filluar nga shekulli i pestë, kur merr rrugën Bizanti i perandorit Justinian i Parë, popullsia vendase e genit pellazgo-ilir, pra rumët që flisnin shqip (në Ballkan kanë përballë apo në kontinuitet, arbërit mesjetarë), ngritën qytete të tëra të nëndheshme në pllajën anatolike, për të jetuar. Turisti i sotëm mbetet pa mend, kur viziton këto qytete apo vendbanime të nëndheshme dhe bën çudi si janë ndërtuar ato dhe si mbijetoi popullsia “arbëre” (rume) në to. Sigurisht duke qenë e njëjta popullsi që themeloi edhe qytetin e Bizantit (Konstantinopojës apo Stambollit) në një pikë strategjike midis dy gadishujve, djep i qytetërimit evropian e mesdhetar në ngushticën e Bosforit, njeriu nuk mund të mos habitet me vitalitetin e saj. Ajo u mbijetoi shekujve të pamëshirshëm dhe mirë apo keq e ruajti shqipen. Historiani shqiptar, Prof. Kristaq Prifti, në një monografi për Ibrahim Temon na tregon se jo vetëm në vilajetin e Selanikut, që ishte me popullsi kryesisht shqiptare por edhe vilajeti i Edrenesë në fund të shekulli 19-të dhe në fillim të shekullit të 20-të rreth gjysma e popullsisë së tij fliste shqip dhe përbënte masën kryesore të tij. S’po flasim për qytetin e Stambollit që deri në vitet 70 të shekullit 20-të sipas një statistike të brendshme të bashkisë së tij nga 140.000 banorë ortodoksë, 100.000 prej tyre flisnin ende shqip dhe deri diku, ndonëse jo si në shekullin e mëparshëm luanin një rol me influencë në jetën e Stambollit e sidomos përbënin një pjesë të konsiderueshme të elitës së tij. Aq e vërtetë është kjo, sa edhe në shoqatën turko-shqiptare d.m.th. të shqiptarëve të Stambollit e të krejt Turqisë, ata luanin rol vendimtar, bile i jepnin asaj tonin. Pas grushtit të shtetit (apo “darbe”-s siç thuhet turqisht) në fillim të viteve 70 dhe ndjekjeve që bënë ndaj tyre sigurisht ra dhe influenca në Shoqatën shqiptare.
“Hirushja” e vatrës, siç e quan Robert D’Anzheli gjuhën shqipe, mbeti pjesë e pandarë e jetës së banorëve të Anadollit. Asaj gjatë viteve të zotërimit bizantin iu shtua gjuha greke si gjuhë kulture, e kishës dhe gjuhë zyrtare e perandorisë për 10 shekuj dhe më pas gjuha osmanishte për 6-7 shekujt e fundit deri në ditët tona. Pra pati një shtresëzim 3-4 gjuhësh në shekuj, megjithatë shqipja u mbijetoi valëve zemërake të qindvjeçarëve. Rastet e saj i kemi gjetur të gjalla në Ishujt Prinkipo apo të Princave në Stamboll, ku popullsia vëndase ndonëse shkollimin e ka bërë në greqisht por edhe në turqisht, shqipen çuditërisht e ka ruajtur si gjuhë shtëpie. Dikush mund të shtrojë pyetjen e ligjshme: Shqiptarët janë autoktonë në Turqi, në Anadoll?! Por e vërteta e shekujve është kjo. Një marrëveshje e Lozanës në 1923-25 prishi konfiguracionin e popullatave në të dy krahët e Detit Egje. Është thika më e madhe që i është ngulur ndonjëherë pas shpine popullit shqiptar pas kohës së Lidhjes së Prizrenit dhe të shpalljes së Pavarësisë më 1912. Më 1877 e 1878 në genocidin e egër të dy dimrave të shtetit shovinist serb mbi sanxhakun shqiptar të Nishit, u larguan me dhunë nga trojet e tyre të lashta mbi 300.000 shqiptarë myslimanë; pas vendimit barbar të Konferencës së Ambasadorëve në Londër më 1913 për masakrimin e territoreve shqiptare të Kosovës e Çamërisë në favor të fqinjëve grabitqarë e të pangopur, që u pagua me koston e vuajtjeve të paimagjinueshme dhe të dëbimit të përbindshëm nga vëndi i tyre të disa qindra mijra vetëve prej tyre në vitet e rënda të luftës së parë botërore. Me marrëveshjen e Lozanës dhe atë që e pasoi më pas, zbimin e pamëshirshëm nga shtëpitë e tyre, duke lënë edhe tenxheren e gjellës duke valuar në zjarr, u shkëputën nga vendbanimet e tyre stërgjyshore që nga antikiteti, jo pak por mbi 2 milionë banorë të të dy brigjeve kundruall të Egjeut për të “prodhuar” mbi bazën e përkatësisë fetare me shqiptarët musulmanë – “turq” dhe me shqiptarët ortodoksë “grekë“ dhe për të zhbirë përfundimisht kombësinë e tyre shqiptare. Kështu deshi Evropa, kështu deshën edhe dy shtetet nënshkruese të marrëveshjes, Greqia dhe Turqia. “Kurbani” i marrëveshjes në njërën anë qenë arvanitët muslimanë të Moresë (Peloponez) dhe çamët muslimanë si dhe shqiptarët muhamedanë të Maqedonisë “greke”, të ish-vilajetit të Selanikut dhe të Thrakës Perëndimore. Ndërsa në krahun tjetër qenë rumët, kryesisht shqiptarë dhe llazët ortodoksë që u këmbyen si kafshë në pazarin e bagëtive midis dy shteteve ndërsa Evropa bënte “sehirin” e radhës të veprës makabre të vet, duke luajtur me fatin e tij, pra në kurriz të popullit shqiptar.Pra, pas Berlinit më 1878, Londrës më 1913, si edicion i tretë, Evropa plakë i vuri vulën me Traktatin e Lozanës të 1923-24, si akti i fundit i tragjedisë që i kish përgatitur popullit më të madh e më të lashtë të kontinentit për ta shuar përgjithnjë nga faqja e dheut…Kështu i ndërruan në bazë të fesë gati gjysëm milion muslimanë, kryesisht shqiptarë të Greqisë, me mbi 1,5 milion të krishterë shqiptarë të Anadollit, të perëndimit, të jugut, të qendrës e të veriut të tij; por në këtë të fundit pra në veri të Turqisë, në pjesën lindore të Detit të Zi, përfshihen edhe të krishterët llazë, një popullsi autoktone, me prejardhje pellazge, e afërt me shqiptarët në tradita, në zakone, në gjuhë, në folklor, në këngë dhe valle, në veshje, në kulturë, në arkitekturën e shtëpive, në artin e detarisë etj. S’mund t’i kapërcej këto rrjeshta, pa thënë dy fjalë për komunitetin shqiptar të rumëve të Izmirit që pas Lozanës u shumëzua me zero. Ishte një komunitet shqiptarësh ortodoksë që ka luajtur rolin e një lokomotive progresi në Perandorinë Osmane. Ata kanë qenë mjeshtër të tregtisë në perandori, në fillimet e industrisë në Turqi, ata kanë investuar kapitalet e tyre në Izmir e zonën përreth deri në Stamboll, në kryeqytet, kanë dhënë një ndihmesë të shkëlqyer në fushën e arsimit, kulturës etj. Atyre u takon merita e nxjerrjes në gjuhën frënge të gazetës “Smyrna”, gazetë e parë otomane etj. Sa keq që ky komunitet i lavdishëm që ka qenë në harmoni të përkryer me shqiptarët muslimanë (si kudo shqiptarët me njeri tjetrin, pavarësisht nga besimi fetar apo besa siç është thënë ndryshe dikur) u dëbua me Lozanën. Edhe ikja apo dëbimi i tyre ka qenë i dhimbshëm e i llahtarshëm. I bartën me anije të huaja për në Greqi. Ndodhi afërsisht si largimi biblik i shqiptarëve nga Shqipëria më 1990 me anijet shqiptare “Vlora” etj. nga Durrësi që u mbushën sa s’kishe ku të hidhje mollën dhe u kacavirrën në to, por në rastin që po flasim ishin shumë e shumë më tepër, s’ka vend për krahasime). Shqiptarët e Izmirit jo me qindra po me mijëra përfunduan të mbytur në ujërat e ftohta të brigjeve të Izmirit. Thirrjet dhe lebetitjet e këtyre njerëzve deri në kupë të qiellit, që u lanë në mëshirë të fatit, s’ka penë që t’i përshkruajë. Rastet e tyre i gjen edhe sot në Katerini, një lokalitet afër Athinës. Autori i këtyre rreshtave ka njohur personalisht dy zonja të nderuara nga ky komunitet. Njëra me emrin Zefirat (shkurt Zefi) jetonte në Athinë dhe punonte në bibliotekën shtetërore të saj, ndërsa e dyta ka punuar në Radio Tirana në radion e jashtme. Shqiptarët muslimanë të Gjirokastrës, të Delvinës, Konispolit e Çamërisë poshtë lumit Kalama kanë jetuar në shekuj në Izmir. I tillë p.sh., në vegjëli, ka jetuar shkrimtari e përkthyesi i shquar Vedat Kokona. Veç historia e shqiptarëve të Izmirit është sa e dhimbshme aq edhe të bën krenar për bashkëkombasit tanë vendalinj të atjeshëm. Duhen studime e studijues të tërë që të ndriçojnë këtë pjesë të kombit tonë, që ka jetuar në këto troje që nga lashtësia po që i takon tashmë historisë. Rastet e tyre në Greqi, pothuajse janë greqizuar plotësisht…
Në këtë truall, që quhet Anadoll, kanë jetuar jo vetëm popullsi të stërlashta si sumeret e hititet, me të cilët fillon historia e njerëzimit apo edhe pellazgët, por edhe gjatë mijëvjeçarit të I- rë para erës sonë dhe në shekujt e tij kanë banuar në të, në pjesën më të madhe të tij, popullata ilire, fise ilire. Për këtë na bën me dije dijetari ynë rilindas, Sami Frashëri si në veprën e tij “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet” edhe në enciklopedinë e tij gjashtëvëllimshe “Kamus’ul Alam” (Fjalor i Botës apo i Gjeografisë e Historisë). Në një gjeografi që fillon nga qyteti Samsun në brigjet e Detit të Zi e në vazhdimësi rreth e qark gadishullit të Azisë së Vogël, nëpër Detin Marmara, Detin Egje e Detin Mesdhe, deri në Antalja, Alanja e pse jo deri në qytetin-port Mersin, apo siç njihet sot Içel, kanë banuar fiset ilire, që turqit në tekstet e tyre të historisë i quajnë “iljallëllar”; duke marrë nga veriu i Anadollit me paflagonët, me myzët, me trojanët, me lidiasit, kariasit, likiasit etj. etj. Fiset ilire dikur kanë qenë mbizotëruese në një hapësirë që fillonte nga Mbidanubi e përfshinte tre gadishuj, atë Apenin, gadishullin apo sinisinë e Ballkanit dhe gadishullin më të madh e që përbënte rrënjën apo “nuklin” e ilirëve, atë të Anadollit apo Anatolisë. Pjesën më të madhe të territorit të këtij të fundit e zinte fisi i frigasve që ka pasur shtetin e vet të centralizuar, një mbretëri që sundoi për rreth 7 shekuj gati në mbarë Anadollin. Rilindasi arvanit, Aristidh Kola, duke pasur parasysh që Anatolia ka qenë rrënja e shqiptarëve, në një poezi hymn të tij shkruan midis të tjerash se “ty kush mund të të presënj, kush mund të të zhduknjë, rrënjë e lashtë e Ilirisë, e Pellazgjisë, rrënjë e lashtë e Anatolisë“.Popullsia pellazgo-ilire në antikitet vazhdoi rrugëtimin e saj në mesjetë si të ashtuquajtur “rumë“, (jo në kuptimin grek, por si ish-banor i perandorisë romake e më pas bizantine). Ajo u mbijetoi valëve të egra asimiluese nga popullatat barbare që shkelen Anadollin, por që zunë e nuk zunë vend aty. Pas mijëvjeçarit të parë të erës sonë , aty u vendosen fiset e turqve selxhukë, për t’u pasuar në shekujt e XIII, XIV, XV nga turqit osmanë. Në shekujt e mesjetës, duke filluar nga shekulli i pestë, kur merr rrugën Bizanti i perandorit Justinian i Parë, popullsia vendase e genit pellazgo-ilir, pra rumët që flisnin shqip (në Ballkan kanë përballë apo në kontinuitet, arbërit mesjetarë), ngritën qytete të tëra të nëndheshme në pllajën anatolike, për të jetuar. Turisti i sotëm mbetet pa mend, kur viziton këto qytete apo vendbanime të nëndheshme dhe bën çudi si janë ndërtuar ato dhe si mbijetoi popullsia “arbëre” (rume) në to. Sigurisht duke qenë e njëjta popullsi që themeloi edhe qytetin e Bizantit (Konstantinopojës apo Stambollit) në një pikë strategjike midis dy gadishujve, djep i qytetërimit evropian e mesdhetar në ngushticën e Bosforit, njeriu nuk mund të mos habitet me vitalitetin e saj. Ajo u mbijetoi shekujve të pamëshirshëm dhe mirë apo keq e ruajti shqipen. Historiani shqiptar, Prof. Kristaq Prifti, në një monografi për Ibrahim Temon na tregon se jo vetëm në vilajetin e Selanikut, që ishte me popullsi kryesisht shqiptare por edhe vilajeti i Edrenesë në fund të shekulli 19-të dhe në fillim të shekullit të 20-të rreth gjysma e popullsisë së tij fliste shqip dhe përbënte masën kryesore të tij. S’po flasim për qytetin e Stambollit që deri në vitet 70 të shekullit 20-të sipas një statistike të brendshme të bashkisë së tij nga 140.000 banorë ortodoksë, 100.000 prej tyre flisnin ende shqip dhe deri diku, ndonëse jo si në shekullin e mëparshëm luanin një rol me influencë në jetën e Stambollit e sidomos përbënin një pjesë të konsiderueshme të elitës së tij. Aq e vërtetë është kjo, sa edhe në shoqatën turko-shqiptare d.m.th. të shqiptarëve të Stambollit e të krejt Turqisë, ata luanin rol vendimtar, bile i jepnin asaj tonin. Pas grushtit të shtetit (apo “darbe”-s siç thuhet turqisht) në fillim të viteve 70 dhe ndjekjeve që bënë ndaj tyre sigurisht ra dhe influenca në Shoqatën shqiptare.