Gjergj Fishta
Nuk e kam kontrollu komplet forumin e Shkodres po besoj se nuk ekziston nji teme e tille
ju ftoj te bini sa ma shume vepra, apo shkrime mbi jeten e tij, ne menyre q1 te bahet i njohun edhe per ata q1 nuk i kane pase mundsite me e lexu.
ps aty ku te shihni [ndaluar] asht "q1" por editohet automatikisht nga forumi besoj
Gjergj Fishta - Anzat e Parnasit
DREDHA E DJALLIT
(1908)
Nuk e dij se âsht rrênë a prrallë,
Por kam ndie [ndaluar] atjè n’Bisht-Pallë
Per gjith natë, mbasi t’jét errun,
Dalin n’záll shpirtent e djerrun
E me gurë edhe me tulla
Ngrehin shpija e ngrehin kulla,
Edhè i bâjn me kaq mjeshtri
Pá m’u pasë çdo ustaj lakmi.
Por se shka, po duen me thânë,
(T’mos xâjë besë kush s’don me xânë)
Se, kúr del e bardha dritë,
Gjithshka naten t’kén goditë,
Ata e shambin rrash per dhé,
Sá, jo veç [ndaluar] shpi e ré,
Por as gúr, as plang, as trá
Aty mâ s’mundet m’u pá.
Tash, me pasë ndokush me pvetë
Për ketë punë, a thue â’e vertetë?
Kish me thânë (po thom per veti),
Se me ndodhun kjo punë njeti,
Udobisht s’kish’ me besue,
Mirë nji herë per pa e peshue.
Por, mbasi, o Shqyptarë të mi,
Bishti i Pallës gjindet n’Shqypni,
Pa e peshue punen fort hollë,
E xâ besë se njashtu ndodhë,
Pse zati n’Shqyptari t’onë,
(Duen me thânë se âsht kênë gjithmonë,
Por elè mâ tash mâ vonë!)
Âsht zanát me shpartallisun
Ç’do punë t’mbarë [ndaluar] t’jete nisun.
Prandej thom, se atje n’Bisht-Pallë
Ngrehin çipujt kulla n’zallë,
Per me i çartë mandej prej dritet
Si n’per shekull po perflitet.
Paj të tânë e dijn nder né,
N’dashtë t’jén Turq, a t’Kshtênë a Shkjé,
Se kjo namë ka rá nder né,
[ndaluar] çdo punë m’u shpartallue,
Mbarë e cilla t’jét fillue.
(Medje na edh’ e kem’ zanatë,
Mos me lânë me shkue fort giatë
Por mundoh’mi m’e shperthye
Sá t’két nisë me qitun krye.)
Por kah thoni, o Zotëni,
Se kjo namë ka rá n’Shqypni?
N’paçi ngae ju me m’ndigiue
Un ktû shqyp due m’ju a kallxue.
* * *
Kam kendue m’do libra t’vjeter,
(Se per kúr ata s’kallxojn),
Shêjti Sh’Mhill e Shêjti Sh’Pjeter
Rán n’kuvend me shoqishojn.
Ran n’kuvend tue bisedue,
Per punë t’tokës n’â’ e madhe a e vogel;
Pse prej s’naltit tu’ e shikjue
Thote Sh’Mhilli se âsht sa ‘i gogel.
Elè mâ, per mos m’e ngjatë,
Mos me i mbetë davaja asnjênit,
Zbashkut dán ata m’e matë
Teh e m’teh me ‘i fille pênit.
Prá, si fjalët i shtruen per rrashit,
Fluturim mbi dhé ata zhdrypen;
Nji lamsh t’madh me pê mundashit
S’dij se kujë atë-botë i a lypen.
Moren pê’n e rane n’Artë,
Me Greqi kû dán Shqypnija,
Si e ka vû Faik Begu n’Kartë,
[ndaluar] ka shtypun „Albania".
Por ka ngae Faik Begu i shumi
M’i a vû n’leter Shqypnis megjet.
Sá me letra, besa, Orumi
Vonë e vonë nder mend do t’regjet:
Pse do t’dini ju ketë fjalë
Ka bâ bé Gjeka n’Atinë,
Se atij shpirti s’ka me i dalë
Per pá i shty kufijt n’Janinë.
Lê’ se bé ka bâ Greqija
Me na u shndrrue kufijvet vend,
Por po thonë se edhè Serbija
Don me u djergun mje n’Perzrend.
E po thonë, se jo per tjeter
Duen Serbjant me marrë Shqypnin,
[ndaluar] ata e quejn Serbija e vjeter,
Veç me prû mbrendë qytetnin.
Marshallà! Ç’farë qytetnijet
Na barbart e Kastriotit
Kem’ me pasun prej Serbijet,
Kúr „Serbjan" t’na quejn mbas sotit!
Në mos tjeter kem’ me u msue
Me thye bén, [ndaluar] t’bâjm m’therore;
Grát per s’deknit me i dhunue
Me pré nierzt, [ndaluar] t’na biejn ndore.
Prap po thonë, se edhe Bullgarvet
Fort po u vesket Monastiri,
E se gacat n’tokë t’Shqyptarvet
Rrijn tu’ i shti hiri e pa hiri.
Medjè, thonë nji fjalë mâ teper,
Knjaz Nikolla me shallvarë
Don me marrë Malsin e eper
Me gjith Shkodër sa mâ parë.
<font color="red"> E shka t’lânë kta kater ujq,
q1 i kercnohen shoqi-shojt,
Thonë, do t’dalë nji dreq i kuq,
q1 pa dhimbë do t’i a njesë thojt.
Edhe m’duket se per né,
Mor’ Shqyptarë, ky djáll i zi
Sa mâ para ka me lé,
Pse na dreqin kem’ kojshi...</font>
Por kto fjalë ktu s’hijnë n’kuvend
E po i lâmë per nji herë tjeter;
Veç po u thom tash rend e rend
Shka kam kndue nder libra t’vjeter.
Moren pê’n e n’Artë u ulen,
Ku Shqypnija e ka kufi’n,
Aty ‘i kûj në dhé e ngulen
E me matë xûnë rrokullin.
Kaluen zaje e kaluen dete
Tue matë tokën me njatë pê;
Pane fise e pán qytete
[ndaluar] jetojshin per nen rê.
Pán si gjyqin njeri e dán,
Kúr per s’teprit të lakmojë,
Edhè ndien si i drejti kján,
N’kthetra t’t’fortit kur t’takojë.
Pán si n’shekull mund t’jetohet
Me tamah e pa dashtni,
E sa gjaku edhe dikohet
E sa lodja pa dobi.
Pán si t’vorfnin, t’ngathun boret,
E qestisë n’derë t’vet bujari,
E si t’lan’nit krejt mbas doret
Mund t’i shndrisë parzmja n’ari.
Kshtû tu’ endun n’anë prej Lejet,
E tue u matë tokën me pê,
Ata u kapen m’atë shkamb Pejet,
Kû vonë bora vjen tue dê.
Por aty nji punë u bîni
(E shka s’bijn n’ketë shekull t’zi?)
Pêni i mndashit nuk u mbrrîni,
Per me matë ketë Shqyptari.
Veç se ata i a bâne hallin
E nuk ndejen kot tu’ u tallë;
Pse me t’shpejtë e thirren djallin,
Edhe e ropën per së të gjallë
E, mbasi i a hoqne lkuren
Ata tjeter mâ nuk ngjaten
Por me tê nji dredhë e tu’uren
E me atë dredhë Shqypnin e maten.
E q’m’atë ditë, [ndaluar] dheu i Shqyptarit,
Me atë rodë dredhet pat kênë matë,
Duen me thânë, se ‘i pûnë per s’mbarit
Aty mâ s’mundet me ngjatë.
* * *
Qe, pra, tash se per ç’arrsye
Punë n’Shqypni s’jet pa u shperthye,
Due me thânë, pa u partallisun
Çdo pûnë mbarë [ndaluar] t’jete nisun
E kjo nâmë, ase kjo rrfé,
Ka me ngjatun, thom, nder né
Dersá menden na t’a rrisim
E me dije mos t’a shndrisim;
Dredha e djallit, pse s’âsht tjeter,
Si e kam kndue nder libra t’vjeter
Veç padija edhe krenija,
[ndaluar] shkojn njitë si trupi e hija.
Nuk e kam kontrollu komplet forumin e Shkodres po besoj se nuk ekziston nji teme e tille
ju ftoj te bini sa ma shume vepra, apo shkrime mbi jeten e tij, ne menyre q1 te bahet i njohun edhe per ata q1 nuk i kane pase mundsite me e lexu.
ps aty ku te shihni [ndaluar] asht "q1" por editohet automatikisht nga forumi besoj
Gjergj Fishta - Anzat e Parnasit
DREDHA E DJALLIT
(1908)
Nuk e dij se âsht rrênë a prrallë,
Por kam ndie [ndaluar] atjè n’Bisht-Pallë
Per gjith natë, mbasi t’jét errun,
Dalin n’záll shpirtent e djerrun
E me gurë edhe me tulla
Ngrehin shpija e ngrehin kulla,
Edhè i bâjn me kaq mjeshtri
Pá m’u pasë çdo ustaj lakmi.
Por se shka, po duen me thânë,
(T’mos xâjë besë kush s’don me xânë)
Se, kúr del e bardha dritë,
Gjithshka naten t’kén goditë,
Ata e shambin rrash per dhé,
Sá, jo veç [ndaluar] shpi e ré,
Por as gúr, as plang, as trá
Aty mâ s’mundet m’u pá.
Tash, me pasë ndokush me pvetë
Për ketë punë, a thue â’e vertetë?
Kish me thânë (po thom per veti),
Se me ndodhun kjo punë njeti,
Udobisht s’kish’ me besue,
Mirë nji herë per pa e peshue.
Por, mbasi, o Shqyptarë të mi,
Bishti i Pallës gjindet n’Shqypni,
Pa e peshue punen fort hollë,
E xâ besë se njashtu ndodhë,
Pse zati n’Shqyptari t’onë,
(Duen me thânë se âsht kênë gjithmonë,
Por elè mâ tash mâ vonë!)
Âsht zanát me shpartallisun
Ç’do punë t’mbarë [ndaluar] t’jete nisun.
Prandej thom, se atje n’Bisht-Pallë
Ngrehin çipujt kulla n’zallë,
Per me i çartë mandej prej dritet
Si n’per shekull po perflitet.
Paj të tânë e dijn nder né,
N’dashtë t’jén Turq, a t’Kshtênë a Shkjé,
Se kjo namë ka rá nder né,
[ndaluar] çdo punë m’u shpartallue,
Mbarë e cilla t’jét fillue.
(Medje na edh’ e kem’ zanatë,
Mos me lânë me shkue fort giatë
Por mundoh’mi m’e shperthye
Sá t’két nisë me qitun krye.)
Por kah thoni, o Zotëni,
Se kjo namë ka rá n’Shqypni?
N’paçi ngae ju me m’ndigiue
Un ktû shqyp due m’ju a kallxue.
* * *
Kam kendue m’do libra t’vjeter,
(Se per kúr ata s’kallxojn),
Shêjti Sh’Mhill e Shêjti Sh’Pjeter
Rán n’kuvend me shoqishojn.
Ran n’kuvend tue bisedue,
Per punë t’tokës n’â’ e madhe a e vogel;
Pse prej s’naltit tu’ e shikjue
Thote Sh’Mhilli se âsht sa ‘i gogel.
Elè mâ, per mos m’e ngjatë,
Mos me i mbetë davaja asnjênit,
Zbashkut dán ata m’e matë
Teh e m’teh me ‘i fille pênit.
Prá, si fjalët i shtruen per rrashit,
Fluturim mbi dhé ata zhdrypen;
Nji lamsh t’madh me pê mundashit
S’dij se kujë atë-botë i a lypen.
Moren pê’n e rane n’Artë,
Me Greqi kû dán Shqypnija,
Si e ka vû Faik Begu n’Kartë,
[ndaluar] ka shtypun „Albania".
Por ka ngae Faik Begu i shumi
M’i a vû n’leter Shqypnis megjet.
Sá me letra, besa, Orumi
Vonë e vonë nder mend do t’regjet:
Pse do t’dini ju ketë fjalë
Ka bâ bé Gjeka n’Atinë,
Se atij shpirti s’ka me i dalë
Per pá i shty kufijt n’Janinë.
Lê’ se bé ka bâ Greqija
Me na u shndrrue kufijvet vend,
Por po thonë se edhè Serbija
Don me u djergun mje n’Perzrend.
E po thonë, se jo per tjeter
Duen Serbjant me marrë Shqypnin,
[ndaluar] ata e quejn Serbija e vjeter,
Veç me prû mbrendë qytetnin.
Marshallà! Ç’farë qytetnijet
Na barbart e Kastriotit
Kem’ me pasun prej Serbijet,
Kúr „Serbjan" t’na quejn mbas sotit!
Në mos tjeter kem’ me u msue
Me thye bén, [ndaluar] t’bâjm m’therore;
Grát per s’deknit me i dhunue
Me pré nierzt, [ndaluar] t’na biejn ndore.
Prap po thonë, se edhe Bullgarvet
Fort po u vesket Monastiri,
E se gacat n’tokë t’Shqyptarvet
Rrijn tu’ i shti hiri e pa hiri.
Medjè, thonë nji fjalë mâ teper,
Knjaz Nikolla me shallvarë
Don me marrë Malsin e eper
Me gjith Shkodër sa mâ parë.
<font color="red"> E shka t’lânë kta kater ujq,
q1 i kercnohen shoqi-shojt,
Thonë, do t’dalë nji dreq i kuq,
q1 pa dhimbë do t’i a njesë thojt.
Edhe m’duket se per né,
Mor’ Shqyptarë, ky djáll i zi
Sa mâ para ka me lé,
Pse na dreqin kem’ kojshi...</font>
Por kto fjalë ktu s’hijnë n’kuvend
E po i lâmë per nji herë tjeter;
Veç po u thom tash rend e rend
Shka kam kndue nder libra t’vjeter.
Moren pê’n e n’Artë u ulen,
Ku Shqypnija e ka kufi’n,
Aty ‘i kûj në dhé e ngulen
E me matë xûnë rrokullin.
Kaluen zaje e kaluen dete
Tue matë tokën me njatë pê;
Pane fise e pán qytete
[ndaluar] jetojshin per nen rê.
Pán si gjyqin njeri e dán,
Kúr per s’teprit të lakmojë,
Edhè ndien si i drejti kján,
N’kthetra t’t’fortit kur t’takojë.
Pán si n’shekull mund t’jetohet
Me tamah e pa dashtni,
E sa gjaku edhe dikohet
E sa lodja pa dobi.
Pán si t’vorfnin, t’ngathun boret,
E qestisë n’derë t’vet bujari,
E si t’lan’nit krejt mbas doret
Mund t’i shndrisë parzmja n’ari.
Kshtû tu’ endun n’anë prej Lejet,
E tue u matë tokën me pê,
Ata u kapen m’atë shkamb Pejet,
Kû vonë bora vjen tue dê.
Por aty nji punë u bîni
(E shka s’bijn n’ketë shekull t’zi?)
Pêni i mndashit nuk u mbrrîni,
Per me matë ketë Shqyptari.
Veç se ata i a bâne hallin
E nuk ndejen kot tu’ u tallë;
Pse me t’shpejtë e thirren djallin,
Edhe e ropën per së të gjallë
E, mbasi i a hoqne lkuren
Ata tjeter mâ nuk ngjaten
Por me tê nji dredhë e tu’uren
E me atë dredhë Shqypnin e maten.
E q’m’atë ditë, [ndaluar] dheu i Shqyptarit,
Me atë rodë dredhet pat kênë matë,
Duen me thânë, se ‘i pûnë per s’mbarit
Aty mâ s’mundet me ngjatë.
* * *
Qe, pra, tash se per ç’arrsye
Punë n’Shqypni s’jet pa u shperthye,
Due me thânë, pa u partallisun
Çdo pûnë mbarë [ndaluar] t’jete nisun
E kjo nâmë, ase kjo rrfé,
Ka me ngjatun, thom, nder né
Dersá menden na t’a rrisim
E me dije mos t’a shndrisim;
Dredha e djallit, pse s’âsht tjeter,
Si e kam kndue nder libra t’vjeter
Veç padija edhe krenija,
[ndaluar] shkojn njitë si trupi e hija.