GJAKMARRJA
Familja Lacaj eshte e perbere nga 72 vete te cilet e quajne njeri tjetrin "fis".
Lacajt jetojne ne mes te maleve madheshtore te Malsise se Madhe ne veri te Shqiperise, e megjithate per me shume se kater vjet burrat e fisit nuk kane guxuar te dalin jashte mureve te kulles se tyre, qofte edhe ne oborr per te thithur pakez ajer te paster per shkak te GJAKMARRJES qe eshte shpallur kundra tyre.
Njeri nga bijte e familjes Lacaj vrau dike, prandaj sic dikton ligji i vjeter i Kanunit, i ringjallur ne keto lugina te largeta, familja e viktimes duhet te vrase njerin prej burrave te familjes Lacaj.
Kjo do te thote qe te gjitha punet e bujqesise dhe blektorise, e gjithcka tjeter qe behet jashte shtepise bie ne kurrizin e femrave. Edhe nje femije mashkull kerthi vetem dhjete muajsh qe ka lindur gjate GJAKUT, eshte shenjester e gjakmarresve.
Prandaj kusherinjte, Zeqiri dhe Gentiani qe jane nga 16 vjec nuk mund te shkojne ne shkolle apo te luajne futboll me shoket.
"Po te dalim jashte do te na vrasin. Kjo nuk eshte jete, ndoshta mundemi me shku jashte shtetit." thote Zeqiri.
1. Zeqir Lacaj mund te vritet po te dale nga shtepia.
2. Misjonaret e faljes se gjakut bisedojne me nje familje te ngujuar.
Brenda ne shtepi, jashte rrezikut te plumbave burrat tymosin dhe pijne raki ndersa takohen me nje ekip qe debaton per faljen e gjakut.
Babai i vrasesit, Lan Lacaj thote se i lutet Zotit qe t'i falet gjaku.
"Armiqte tane na kane denu boll. Ne s'muna me punu, ne jena shkatrru komplet si fis."
Pune e veshtire
Misjonaret qe kane ardhur ne shtepine e Lacajve jane sponsorizuar nga Agjencia katolike per zhvillimet jashte vendit e Britanise se Madhe,(CAFOD). Ky eshte vetem njeri nga qindra rastet e gjakut qe lendon Shqiperine. Ka me mijra te ngujuar qe presin ne ankth.
"Na duhet te ndryshojme mentalitetin e njerezve" thote Emin Spahia, udheheqesi i misjonareve. "Por e dime qe nuk eshte e lehte pasi po u kerkojme te braktisin tradita qe i kane ruajtur per 600 vjet".
Keto tradita jane bazuar ne Ligjin e Kanunit te Leke Dukagjinit i cili thote se "gjaku lahet vetem me gjak" dhe percakton ne hollesi se si duhet kryer gjakmarrja.
Ligji i Kanunit gati u zhduk gjate regjimit komunist ne Shqiperi por ka marr hov te madh pas 1991 kur Ligjet shteterore dhe qeverisja e dobet humben kontrollin mbi Alpet.
Qeveria Shqiptare nuk ben asgje me shume se te lejoje misjonaret e pavarur te ndihmojne me kete problem te thelle shoqeror. Misjonaret organizojne mbledhje ne te cilat ftohet i gjithe fshati, pasi jane betuar se gjate mbledhjes nuk do te kryejne ndonje akt hakmarrjeje. Shpesh keto takime jane teper emocionuese.
Ne Kelmend, Emin Spahia u tregon te pranishmeve fotografi te femijeve jetime, baballaret e te cileve jane vrare per arsye gjaku.
"Lereni Kanunin i lut ai te pranishmit, sjell vetem dhimbje".
Nje fshatar e pyet, "E pse, kur shteti nuk e ben punen e vet per ti denuar fajtoret?"
Nje tjeter thirri, "Nuk i takon shtetit ta fale vrasesin e tim biri, ate e vendos une vete".
Me ne fund Kelmendasit rane dakort per vendosjen e nje zone te vogel ne fshat ku gjakmarrja nuk do lejohet por vendimi nuk u mor dot unanimisht.
Pas takimit folem me Adriana Preken te shoqin e se ciles e kane vrare ne nje gjakmarrje, burrat e familjes Preka jane betuar te lajne gjakun. Mbasi kishte ushqyer femijet dhe kafshet Adriana Preka u nis te vinte lule ne varrin e te shoqit.
Pyetjes nese donte akoma me shume gjakderdhje Adriana iu pergjigj, "Nuk u takon grave te marrin keto vendime, por per burrat e fisit do jete teper e veshtire te falin".
Ne anen tjeter te fshatit jeton familja qe ka vrare te shoqin e Adriana Prekes, mbas muresh te kurorezuar me hekura, ne verande qendron Mark Emiri 70 vjecar duke pastruar ciften e gjahut.
"Tani me duhet te qendroj gati," tha ai. "Por ne i kerkojme fisit Preka ta na fale gjakun ne menyre qe edhe femijet tane, edhe femijet e tyre te rriten pa qene te kercenuar me vdekje. Nje dite kjo duhet te marre fund."
Kerkesen e tij ia cuam babait te viktimes, kreut te familjes qe mban gjakun. Prek Preka nuk deshi te fliste per detyren per te vrare e cila i ka rene per hise. Ai tha vetem, "Keto gjera jane te nevojshme."
Ne malet e Shiperise veriore kur duhet te zgjidhet midis jetes se mire dhe nderit te familjes nuk ka fare diskutim. Triumfon ky i dyti.
*Nga arkivat e BBC. Raportuar ne origjinal nga Mike Donkin.
Shpresoj qe ky artikull te sherbeje per te ndezur nje diskutim mbi plagen makabre te Gjakmarrjes qe mban peng shume shqiptare. Shifra, deshmi, mendime dhe ide jane te mirpritura.
A MENDONI SE SHQIPTARET DO T'I SHEPTOJNE NDONJEHERE GJAKMARRJES?
SI MENDONI SE MUND TE ARRIHEJ KJO?
CILI ESHTE ROLI DHE DETYRIMI I SHTETIT SHQIPTAR DHE SHOQERISE SE EMANCIPUAR SHQIPTARE NDAJ KESAJ PLAGE?
Familja Lacaj eshte e perbere nga 72 vete te cilet e quajne njeri tjetrin "fis".
Lacajt jetojne ne mes te maleve madheshtore te Malsise se Madhe ne veri te Shqiperise, e megjithate per me shume se kater vjet burrat e fisit nuk kane guxuar te dalin jashte mureve te kulles se tyre, qofte edhe ne oborr per te thithur pakez ajer te paster per shkak te GJAKMARRJES qe eshte shpallur kundra tyre.
Njeri nga bijte e familjes Lacaj vrau dike, prandaj sic dikton ligji i vjeter i Kanunit, i ringjallur ne keto lugina te largeta, familja e viktimes duhet te vrase njerin prej burrave te familjes Lacaj.
Kjo do te thote qe te gjitha punet e bujqesise dhe blektorise, e gjithcka tjeter qe behet jashte shtepise bie ne kurrizin e femrave. Edhe nje femije mashkull kerthi vetem dhjete muajsh qe ka lindur gjate GJAKUT, eshte shenjester e gjakmarresve.
Prandaj kusherinjte, Zeqiri dhe Gentiani qe jane nga 16 vjec nuk mund te shkojne ne shkolle apo te luajne futboll me shoket.
"Po te dalim jashte do te na vrasin. Kjo nuk eshte jete, ndoshta mundemi me shku jashte shtetit." thote Zeqiri.


1. Zeqir Lacaj mund te vritet po te dale nga shtepia.
2. Misjonaret e faljes se gjakut bisedojne me nje familje te ngujuar.
Brenda ne shtepi, jashte rrezikut te plumbave burrat tymosin dhe pijne raki ndersa takohen me nje ekip qe debaton per faljen e gjakut.
Babai i vrasesit, Lan Lacaj thote se i lutet Zotit qe t'i falet gjaku.
"Armiqte tane na kane denu boll. Ne s'muna me punu, ne jena shkatrru komplet si fis."
Pune e veshtire
Misjonaret qe kane ardhur ne shtepine e Lacajve jane sponsorizuar nga Agjencia katolike per zhvillimet jashte vendit e Britanise se Madhe,(CAFOD). Ky eshte vetem njeri nga qindra rastet e gjakut qe lendon Shqiperine. Ka me mijra te ngujuar qe presin ne ankth.
"Na duhet te ndryshojme mentalitetin e njerezve" thote Emin Spahia, udheheqesi i misjonareve. "Por e dime qe nuk eshte e lehte pasi po u kerkojme te braktisin tradita qe i kane ruajtur per 600 vjet".
Keto tradita jane bazuar ne Ligjin e Kanunit te Leke Dukagjinit i cili thote se "gjaku lahet vetem me gjak" dhe percakton ne hollesi se si duhet kryer gjakmarrja.
Ligji i Kanunit gati u zhduk gjate regjimit komunist ne Shqiperi por ka marr hov te madh pas 1991 kur Ligjet shteterore dhe qeverisja e dobet humben kontrollin mbi Alpet.
Qeveria Shqiptare nuk ben asgje me shume se te lejoje misjonaret e pavarur te ndihmojne me kete problem te thelle shoqeror. Misjonaret organizojne mbledhje ne te cilat ftohet i gjithe fshati, pasi jane betuar se gjate mbledhjes nuk do te kryejne ndonje akt hakmarrjeje. Shpesh keto takime jane teper emocionuese.

Ne Kelmend, Emin Spahia u tregon te pranishmeve fotografi te femijeve jetime, baballaret e te cileve jane vrare per arsye gjaku.
"Lereni Kanunin i lut ai te pranishmit, sjell vetem dhimbje".
Nje fshatar e pyet, "E pse, kur shteti nuk e ben punen e vet per ti denuar fajtoret?"
Nje tjeter thirri, "Nuk i takon shtetit ta fale vrasesin e tim biri, ate e vendos une vete".
Me ne fund Kelmendasit rane dakort per vendosjen e nje zone te vogel ne fshat ku gjakmarrja nuk do lejohet por vendimi nuk u mor dot unanimisht.
Pas takimit folem me Adriana Preken te shoqin e se ciles e kane vrare ne nje gjakmarrje, burrat e familjes Preka jane betuar te lajne gjakun. Mbasi kishte ushqyer femijet dhe kafshet Adriana Preka u nis te vinte lule ne varrin e te shoqit.

Pyetjes nese donte akoma me shume gjakderdhje Adriana iu pergjigj, "Nuk u takon grave te marrin keto vendime, por per burrat e fisit do jete teper e veshtire te falin".
Ne anen tjeter te fshatit jeton familja qe ka vrare te shoqin e Adriana Prekes, mbas muresh te kurorezuar me hekura, ne verande qendron Mark Emiri 70 vjecar duke pastruar ciften e gjahut.
"Tani me duhet te qendroj gati," tha ai. "Por ne i kerkojme fisit Preka ta na fale gjakun ne menyre qe edhe femijet tane, edhe femijet e tyre te rriten pa qene te kercenuar me vdekje. Nje dite kjo duhet te marre fund."
Kerkesen e tij ia cuam babait te viktimes, kreut te familjes qe mban gjakun. Prek Preka nuk deshi te fliste per detyren per te vrare e cila i ka rene per hise. Ai tha vetem, "Keto gjera jane te nevojshme."
Ne malet e Shiperise veriore kur duhet te zgjidhet midis jetes se mire dhe nderit te familjes nuk ka fare diskutim. Triumfon ky i dyti.
*Nga arkivat e BBC. Raportuar ne origjinal nga Mike Donkin.
Shpresoj qe ky artikull te sherbeje per te ndezur nje diskutim mbi plagen makabre te Gjakmarrjes qe mban peng shume shqiptare. Shifra, deshmi, mendime dhe ide jane te mirpritura.
A MENDONI SE SHQIPTARET DO T'I SHEPTOJNE NDONJEHERE GJAKMARRJES?
SI MENDONI SE MUND TE ARRIHEJ KJO?
CILI ESHTE ROLI DHE DETYRIMI I SHTETIT SHQIPTAR DHE SHOQERISE SE EMANCIPUAR SHQIPTARE NDAJ KESAJ PLAGE?