Fitore diplomatike serbe
NJË FITORE DIPLOMATIKE E SERBISË
Në daten 3 prill 2006 në“Gazetën Shqiptare” është botuar analiza për një plan të ri serb për Kosovën, (i fshehtë në atë kohë), plan i cili në thelb kishte propozimin, që statusi përfundimtar i Kosovës të përcaktohet pas zgjedhjeve parlamentare në Serbi. Gazeta bënte të ditur se ky plan po konsultohej në kanale diplomatike me disa shtete të BE, duke synuar të arrihet mbështetje për shtyrjen caktimit të statusit. Me datën 3 tetor 2006, ndërmjetësuesi i OKB-së për bisedimet e statusit, Marti Ahtisari, bëri një deklarate bombë sipas së cilës nëse zgjedhjet në Serbi do të mbahen nga fundi i këtij viti, mundet të ketë një dëshirë në Grupin e Kontaktit ta rikonsiderojë afatin dhe ndoshta kjo do të thonte që propozimi im, i cili është në përgatitje, të paraqitet vetëm pas zgjedhjeve. Me 5 tetor 2006 përfaqësuesi i lartë i sigurisë dhe i politikës së jashtme të BE-së, H.Solana, deklaroi se nëse zgjedhjet në Serbi mbahen këtë vit, statusi i Kosovës do të shtyhet për vitin e ardhshëm.
Shihet qartë se ofensiva diplomatike e Serbisë, në drejtim sidomos të vendeve të Bashkimit Evropian, po kristalizon frutet e saj dhe ky ndryshim politik i BE-së për kohën e përcaktimit të statusit përfundimtar të Kosovës mund të konsiderohet një fitore diplomatike e Serbisë në dëm të Kosovës.
Që në momentin kur Serbia para një viti e pa se nuk ishte në gjendje të ndalonte hapjen e bisedimeve ndërkombtare nën kujdesin e OKB-së për çeshtjen e statusit të Kosovës, ajo u përqendrua në objektivin e zvarritjes dhe shtyrjes sa më gjatë të kohës për përcaktimin e këtij statusi. Arma dhe argumenti krysor diplomatik i planit serb ishte se përcaktimi i statusit të Kosovës para zgjedhjeve në Serbi do të dobësonte pozitën e forcave demokratike serbe dhe do të krijonte mundësinë e marrjes se pushtetit nga forcat radikale. Tani del i dërguari i posaçëm i sekretarit të përgjithshëm të OKB-se, ish presidenti finlandez, Marti Ahtisari, vendi i të cilit ka aktualisht presidencën e BE-së, del edhe shefi i diplomacisë së BE-së, Solana, dhe shpallin qendrimin se statusi duhet të presë zgjedhjet.
Jemi para shenjave të një ndryshimi strategjik në qendrimin e BE-së, të cilat nuk mund të mos nxisin për shqetësime dhe për hulumtime të mëtejshme lidhur me pasojat, që ky ndryshim mund të ketë për vetë statusin përfundimtar të Kosovës dhe për zhvillimet e mëtejshme në Ballkan.
Fitorja diplomatike e Serbisë ka tre elementë. Së pari, ajo po arrin që të shtyjë afatin e përcaktimit të statusit të Kosovës, i cili në dokumente ndërkombëtare është brenda vitit 2006. Së dyti. dhe që është tepër e rëndësishme, Serbia arrriti të krijojë në diplomacinë europiane bindjen se ka një lidhje të kushtëzuar apo ndërvartësi mes zgjedhjeve në Serbi dhe statusit të Kosovës. Së treti, u arrit që teza ruse e precedentit të rrezikshëm, që krijon pavarësia e Kosovës për rajonet e tjera, të bëhet tezë e shefit diplomatik të BE-së, H.Solana, në deklaratën e tij të 5 tetorit.
Në të tre elementet konstatohet një devijim i diplomacisë së BE-së nga qendrimi i deritanishëm. Lidhur me afatin e përcaktimit të statusit ka një dokument ndërkombëtar të freskët të datës 20 shtator 2006, i hartuar dhe i nënshkruar nga ministrat e jashtëm të Francës, Gjermanisë, Italisë, Rusisë, Britanisë së Madhe dhe SHBA, në mbledhjen ministeriale të Grupit të Kontaktit në Nujork, që thotë tekstualisht :”Ministrat riafirmuan angazhimin e tyre që gjithë përpjekjet më të mundëshme të bëhen për të arritur një zgjidhje të negociueshme gjatë vitit 2006".
Pa u mbushur 2 javë nga ky angazhim solemn ministerial, dy përfaqësues të larte diplomatikë europianë paraqesin befas qendrimin e shtyrjes së datës së caktimit të statusit pas zgjedhjeve në Serbi. Preteksti është se qeveria e kryeministrit Koshtunica vendosi të bëjë zgjedhje të parakohëshme parlamentare në muajin dhjetor 2006, nje vit para kohës se rregullt të tyre. Preteksti i pretekstit është se Serbia miratoi brenda natës më 30 shtator një Kushtetutë të re dhe kjo dikton, sipas Beogradit, mbajtjen e zgjedhjeve të parakohëshme. Pra zgjedhjet e parakohëshme u shpikën, dhe nuk erdhën si rezultat i ndonjë krize politike, sepse edhe largimi i grupit të vogël politik të G-17 nga qeveria e Koshtunicës nuk krijoi as krizë qeveritare e as krizë politike. Shpikja e zgjedhjeve të parakohëshme është artifisi për të justifikuar ndryshimin e qendrimit të BE-së lidhur me shtyrjen e afatit të përcaktimit të statusit.
Është për tu vënë në dukje se Serbia arriti, me ndihmën e një llobingu të aleatëve të saj potencialë brenda BE, të krijojë si një fakt të kryer lidhjen mes statusit të Kosovës dhe proçeseve politike e zgjedhjeve brenda në Serbi. Kjo ndërvartësi, megjithë disa pika formale lidhjeje në pamje të jashtme, është në fakt edhe kjo e shpikur. Kosova dhe çeshtja e statusit të saj përfundimtar, që për shumicën e qarqeve politike e diplomatike ndërkombëtare nuk mund të jetë veçse pavarësia, nuk varen dhe nuk mund të varen nga zhvillimet në Serbi.
Forcat demokratike të Serbise, të cilat u hodhën në demostrata kundër Millosheviçit dhe e larguan atë nga pushteti në tetor 2000, nuk e arritën këtë duke përdorur lidhjen me Kosovën. Çeshtja themelore është se duke qenë tepër të dobta dhe duke qenë se gjatë pesë vjetëve nga gjysëmrevolucioni serb i tetorit 2000 ata u moren me luften mes njeri-tjetrit dhe jo me reformat demokratike tëë shoqërisë serbe, ata jane tepër të dobët për të fituar zgjedhjet.
Në vitin 2003, kur u zhvilluan zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale në Serbi, nuk ishte hapur fare çeshtja e statusit përfundimtar të Kosovës. e megjithëatë zgjedhjet të dyja u fituan nga forcat radikale nacionaliste serbe, të cilat dominojne edhe sot parlamentin e Serbisë.
Demokracia dhe konsolidimi i saj në Serbi nuk janë e nuk mund të jenë çeshtje dhe as rezultat i ndikimit të Kosovës, por janë çeshtje e përplasjes se vizioneve dhe programeve të forcave politike serbe. Të quajturit forca të moderuara në Serbi, duke mos pasur vizione dhe programe reale, kërkojnë të mbeten në pushtet duke spekulluar me ndikimin, që Kosova mund të ketë në humbjen e tyre elektorale dhe duke frikësuar ndërkombëtarët me ardhjen e radikalëve në pushtet.
Nuk është vështirë të deduktohet se qeveria serbe dhe dashamirët e saj po i përdorin zgjedhjet në Serbi si gjethe fiku. Sepse ka edhe një fakt tjetër. Me datën 3 tetor Asamblea Parlamentare e Keshillit të Evropës hoqi nga debati projektrezolutën e paraqitur nga lordi Rasell Xhonston që fliste për pavarësinë e kushtëzuar të Kosovës si zgjidhja më realiste për Kosovën. Heqja nga rendi i ditës i kësaj projekrezolute, hap të cilin Serbia e cilësoi si sukses të diplomacisë së saj, nuk kishte të bënte me ndonjë zgjedhje në Serbi.
Përshtypjet, që krijojnë deklaratat e përfaqësuesve të lartë diplomatikë
të BE-së për shtyrjen e afatit të përcaktimit të statusit pas zgjedhjeve në Serbi dhe disa lëvizje të tjera, janë shqetësuese. Serbia ofroi si karrem dhjetorin për zgjedhjet, por burime brenda saj bëjnë të ditur se ajo nuk e ka seriozisht dhjetorin, por parashikon muajin mars. Me këto shtyrje ajo blen kohë dhe zvarrit përcaktimin e statusit derisa situatat botërore të komplikohen më shumë dhe Kosova të humbë terren mbështetje. Kjo që po ndodh duhet të zgjojë disa alarme politike e diplomatike në trevat mbarëshqiptare, që nga Prishtina e deri në Tiranë. Ne kemi përsëritur disa here se Prishtina nuk duhet të flejë me mendimin naiv se e ka siguruar ëndrrën e saj për pavarësi. Për pavarësinë nuk ëndërrohet, por luftohet çdo ditë e çdo orë, jo vetëm në Prishtinë, por në të gjithë kryeqytetet e Evropës dhe të atyre vendeve, të cilat po implikohen çdo ditë e më shumë, për të mirë apo për të keq , në çeshtjen e Kosovës
NJË FITORE DIPLOMATIKE E SERBISË
Në daten 3 prill 2006 në“Gazetën Shqiptare” është botuar analiza për një plan të ri serb për Kosovën, (i fshehtë në atë kohë), plan i cili në thelb kishte propozimin, që statusi përfundimtar i Kosovës të përcaktohet pas zgjedhjeve parlamentare në Serbi. Gazeta bënte të ditur se ky plan po konsultohej në kanale diplomatike me disa shtete të BE, duke synuar të arrihet mbështetje për shtyrjen caktimit të statusit. Me datën 3 tetor 2006, ndërmjetësuesi i OKB-së për bisedimet e statusit, Marti Ahtisari, bëri një deklarate bombë sipas së cilës nëse zgjedhjet në Serbi do të mbahen nga fundi i këtij viti, mundet të ketë një dëshirë në Grupin e Kontaktit ta rikonsiderojë afatin dhe ndoshta kjo do të thonte që propozimi im, i cili është në përgatitje, të paraqitet vetëm pas zgjedhjeve. Me 5 tetor 2006 përfaqësuesi i lartë i sigurisë dhe i politikës së jashtme të BE-së, H.Solana, deklaroi se nëse zgjedhjet në Serbi mbahen këtë vit, statusi i Kosovës do të shtyhet për vitin e ardhshëm.
Shihet qartë se ofensiva diplomatike e Serbisë, në drejtim sidomos të vendeve të Bashkimit Evropian, po kristalizon frutet e saj dhe ky ndryshim politik i BE-së për kohën e përcaktimit të statusit përfundimtar të Kosovës mund të konsiderohet një fitore diplomatike e Serbisë në dëm të Kosovës.
Që në momentin kur Serbia para një viti e pa se nuk ishte në gjendje të ndalonte hapjen e bisedimeve ndërkombtare nën kujdesin e OKB-së për çeshtjen e statusit të Kosovës, ajo u përqendrua në objektivin e zvarritjes dhe shtyrjes sa më gjatë të kohës për përcaktimin e këtij statusi. Arma dhe argumenti krysor diplomatik i planit serb ishte se përcaktimi i statusit të Kosovës para zgjedhjeve në Serbi do të dobësonte pozitën e forcave demokratike serbe dhe do të krijonte mundësinë e marrjes se pushtetit nga forcat radikale. Tani del i dërguari i posaçëm i sekretarit të përgjithshëm të OKB-se, ish presidenti finlandez, Marti Ahtisari, vendi i të cilit ka aktualisht presidencën e BE-së, del edhe shefi i diplomacisë së BE-së, Solana, dhe shpallin qendrimin se statusi duhet të presë zgjedhjet.
Jemi para shenjave të një ndryshimi strategjik në qendrimin e BE-së, të cilat nuk mund të mos nxisin për shqetësime dhe për hulumtime të mëtejshme lidhur me pasojat, që ky ndryshim mund të ketë për vetë statusin përfundimtar të Kosovës dhe për zhvillimet e mëtejshme në Ballkan.
Fitorja diplomatike e Serbisë ka tre elementë. Së pari, ajo po arrin që të shtyjë afatin e përcaktimit të statusit të Kosovës, i cili në dokumente ndërkombëtare është brenda vitit 2006. Së dyti. dhe që është tepër e rëndësishme, Serbia arrriti të krijojë në diplomacinë europiane bindjen se ka një lidhje të kushtëzuar apo ndërvartësi mes zgjedhjeve në Serbi dhe statusit të Kosovës. Së treti, u arrit që teza ruse e precedentit të rrezikshëm, që krijon pavarësia e Kosovës për rajonet e tjera, të bëhet tezë e shefit diplomatik të BE-së, H.Solana, në deklaratën e tij të 5 tetorit.
Në të tre elementet konstatohet një devijim i diplomacisë së BE-së nga qendrimi i deritanishëm. Lidhur me afatin e përcaktimit të statusit ka një dokument ndërkombëtar të freskët të datës 20 shtator 2006, i hartuar dhe i nënshkruar nga ministrat e jashtëm të Francës, Gjermanisë, Italisë, Rusisë, Britanisë së Madhe dhe SHBA, në mbledhjen ministeriale të Grupit të Kontaktit në Nujork, që thotë tekstualisht :”Ministrat riafirmuan angazhimin e tyre që gjithë përpjekjet më të mundëshme të bëhen për të arritur një zgjidhje të negociueshme gjatë vitit 2006".
Pa u mbushur 2 javë nga ky angazhim solemn ministerial, dy përfaqësues të larte diplomatikë europianë paraqesin befas qendrimin e shtyrjes së datës së caktimit të statusit pas zgjedhjeve në Serbi. Preteksti është se qeveria e kryeministrit Koshtunica vendosi të bëjë zgjedhje të parakohëshme parlamentare në muajin dhjetor 2006, nje vit para kohës se rregullt të tyre. Preteksti i pretekstit është se Serbia miratoi brenda natës më 30 shtator një Kushtetutë të re dhe kjo dikton, sipas Beogradit, mbajtjen e zgjedhjeve të parakohëshme. Pra zgjedhjet e parakohëshme u shpikën, dhe nuk erdhën si rezultat i ndonjë krize politike, sepse edhe largimi i grupit të vogël politik të G-17 nga qeveria e Koshtunicës nuk krijoi as krizë qeveritare e as krizë politike. Shpikja e zgjedhjeve të parakohëshme është artifisi për të justifikuar ndryshimin e qendrimit të BE-së lidhur me shtyrjen e afatit të përcaktimit të statusit.
Është për tu vënë në dukje se Serbia arriti, me ndihmën e një llobingu të aleatëve të saj potencialë brenda BE, të krijojë si një fakt të kryer lidhjen mes statusit të Kosovës dhe proçeseve politike e zgjedhjeve brenda në Serbi. Kjo ndërvartësi, megjithë disa pika formale lidhjeje në pamje të jashtme, është në fakt edhe kjo e shpikur. Kosova dhe çeshtja e statusit të saj përfundimtar, që për shumicën e qarqeve politike e diplomatike ndërkombëtare nuk mund të jetë veçse pavarësia, nuk varen dhe nuk mund të varen nga zhvillimet në Serbi.
Forcat demokratike të Serbise, të cilat u hodhën në demostrata kundër Millosheviçit dhe e larguan atë nga pushteti në tetor 2000, nuk e arritën këtë duke përdorur lidhjen me Kosovën. Çeshtja themelore është se duke qenë tepër të dobta dhe duke qenë se gjatë pesë vjetëve nga gjysëmrevolucioni serb i tetorit 2000 ata u moren me luften mes njeri-tjetrit dhe jo me reformat demokratike tëë shoqërisë serbe, ata jane tepër të dobët për të fituar zgjedhjet.
Në vitin 2003, kur u zhvilluan zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale në Serbi, nuk ishte hapur fare çeshtja e statusit përfundimtar të Kosovës. e megjithëatë zgjedhjet të dyja u fituan nga forcat radikale nacionaliste serbe, të cilat dominojne edhe sot parlamentin e Serbisë.
Demokracia dhe konsolidimi i saj në Serbi nuk janë e nuk mund të jenë çeshtje dhe as rezultat i ndikimit të Kosovës, por janë çeshtje e përplasjes se vizioneve dhe programeve të forcave politike serbe. Të quajturit forca të moderuara në Serbi, duke mos pasur vizione dhe programe reale, kërkojnë të mbeten në pushtet duke spekulluar me ndikimin, që Kosova mund të ketë në humbjen e tyre elektorale dhe duke frikësuar ndërkombëtarët me ardhjen e radikalëve në pushtet.
Nuk është vështirë të deduktohet se qeveria serbe dhe dashamirët e saj po i përdorin zgjedhjet në Serbi si gjethe fiku. Sepse ka edhe një fakt tjetër. Me datën 3 tetor Asamblea Parlamentare e Keshillit të Evropës hoqi nga debati projektrezolutën e paraqitur nga lordi Rasell Xhonston që fliste për pavarësinë e kushtëzuar të Kosovës si zgjidhja më realiste për Kosovën. Heqja nga rendi i ditës i kësaj projekrezolute, hap të cilin Serbia e cilësoi si sukses të diplomacisë së saj, nuk kishte të bënte me ndonjë zgjedhje në Serbi.
Përshtypjet, që krijojnë deklaratat e përfaqësuesve të lartë diplomatikë
të BE-së për shtyrjen e afatit të përcaktimit të statusit pas zgjedhjeve në Serbi dhe disa lëvizje të tjera, janë shqetësuese. Serbia ofroi si karrem dhjetorin për zgjedhjet, por burime brenda saj bëjnë të ditur se ajo nuk e ka seriozisht dhjetorin, por parashikon muajin mars. Me këto shtyrje ajo blen kohë dhe zvarrit përcaktimin e statusit derisa situatat botërore të komplikohen më shumë dhe Kosova të humbë terren mbështetje. Kjo që po ndodh duhet të zgjojë disa alarme politike e diplomatike në trevat mbarëshqiptare, që nga Prishtina e deri në Tiranë. Ne kemi përsëritur disa here se Prishtina nuk duhet të flejë me mendimin naiv se e ka siguruar ëndrrën e saj për pavarësi. Për pavarësinë nuk ëndërrohet, por luftohet çdo ditë e çdo orë, jo vetëm në Prishtinë, por në të gjithë kryeqytetet e Evropës dhe të atyre vendeve, të cilat po implikohen çdo ditë e më shumë, për të mirë apo për të keq , në çeshtjen e Kosovës