evoucioni i te drejtes se autorit
nga fillimi
Dekret
Nr.4389, datë 7.5.1968
Mbi të drejtën e autorit
Me qëllim që të nxitet dhe të zhvillohet veprimtaria krijuese e njerëzve të letërsisë, arteve dhe të shkencës për të krijuar vepra me një përmbajtje të shëndoshë ideologjike /pf/images/graemlins/smash.gif dhe me vlerë të lartë artistike në shërbim të socializmit dhe të edukimit revolucionar /pf/images/graemlins/laugh.gif të masave dhe duke u mbështetur në inisiativat e tyre revolucionare për të hequr dorë nga shpërblimet e tepërta për veprat letrare, artistike dhe shkencore;
Në mbështetje të nenit 58, pika 6 e Kushtetutës;
Me propozim të Qeverisë;
Presidiumi i Kuvendit Popullor
i Republikës Popullore të Shqipërisë
Vendosi:
KREU I
Objekti i së drejtës së autorit
Neni 1
Marrëdhëniet që lindin nga krijimi i veprave letrare, artistike dhe shkencore, si dhe i çdo vepre tjetër të krijimtarisë intelektuale, rregullohen sipas dispozitave të këtij dekreti.
Neni 2
Objekt të së drejtës së autorit janë të gjitha veprat e krijimtarisë në fushën letrare, artistike dhe shkencore, që i shërbejnë edukimit komunist të masave, ciladoqoftë mënyra dhe forma e paraqitjes dhe destinimi i tyre. Janë gjithashtu objekt i së drejtës së autorit: adaptimet, përpunimet, përmbledhjet, orkestrimet muzikore, çdo transformim i veprave letrare, muzikore ose shkencore si dhe përkthimet në një gjuhë tjetër të veprës letrare ose shkencore.
KREU II
Subjekti i së drejtës së autorit
Neni 3
Autor është personi që ka krijuar veprën.
-------
E drejta e autorit lind nga casti që vepra është shprehur me gojë ose ka marrë formën e dorëshkrimit, skicës, grafikut, figurës, tabllosë, ose çdo forme tjetër konkrete.
-------
Për veprat fotografike e drejta e autorit lind vetëm në rast se në çdo ekzemplar të veprës janë trguar emri i autorit, viti dhe vëndi i botimit të veprës.
Neni 4
E drejta e autorit mbi një vepër të krijuar nga dy ose më shumë autorë u përket në mënyrë të pandarë të gjithë bashkëautorëve, si në rastin kur vepra e përbashkët përbën një tërësi të pandarë, ashtu dhe kur kjo përbëhet nga pjesë që kanë një vlerë letrare, artistike ose shkencore më vehte.
Secili nga bashkëautorët ruan të drejtën e autorit mbi pjesën e tij në rast se kjo pjesë ka një vlerë letrare, artistike ose shkencore më vehte, dhe në rast se midis tyre nuk ka marrëveshje të kundërt.
Nuk quhen bashkëautorë: a) personat që i kanë dhënë autorit të veprës ndihmë teknike; b) ekzekutorët e veprës dhe regjizorët; c) redaktorët e veprës.
Neni 5
Kinostudjoja, organizatat e radiodifuzionit, televizionit dhe regjistrimit mekanik të zërit kanë të drejtën e autorit mbi veprën e krijuar prej tyre në tërësi.
Autori i subjektit letrar, i skenarit letrar, i veprës muzikore, i veprës së artit figurativ ose i veprës fotografike ruan të drejtën e autorit mbi veprën e tij që është përfshirë në veprën e krijuar bashkarisht.
Neni 6
E drejta e autorit mbi figurën e një personi në pikturë, skulpturë grafik ose fotografik i përket krijuesit të figurës. Por riprodhimi ose përhapja e një figure të tillë lejohet vetëm me pëlqimin e personit që është paraqitur në figurë.
Pëlqimi i personit që është paraqitur në figurë nuk është i nevojshëm kur riprodhimi i figurës bëhet për interesa shtetërore ose shoqërore.
Neni 7
E drejta e autorit mbi letrat dhe ditarët me karakter personal i përket personit që i ka shkruar.
Publikimi i tyre lejohet vetëm me pëlqimin e autorit dhe të personit të cilit i janë dërguar. Në rast vdekjeje të ndonjërit prej tyre ose të të dyve, publikimi lejohet me pëlqimin e bashkëshortit, të fëmijëve ose të prindërve të të vdekurit.
Neni 8
Institucionet shkencore dhe organizatat e tjera që botojnë me anë të cfarëdo shtëpie botuese broshura shkencore, gazeta ose botime të tjera periodike, enclikopedi, fjalorë ose indekse, kanë të drejtën e autorit mbi këto botime në tërësi. Secili nga autorët e veprave që përfshihen në një nga veprat e përmendura, ruan të drejtën e autorit mbi veprën e tij.
Neni 9
E drejta e autorit mbi një vepër që është publikuar për herën e parë në teritorin e Republikës Popullore të Shqipërisë ose që ndodhet në teritorin e saj në formë dorëshkrimi, skice ose në ndonjë formë tjetër konkrete, i njihet autorit, pavarësisht nga shtetësia e tij.
E drejta e autorit, që nuk është shtetas shqiptar mbi një vepër që është publikuar ose që ndodhet jashtë teritorit të Republikës Popullore të Shqipërisë në formë dorëshkrimi, skice ose ose në ndonjë formë tjetër konkrete, njihet në Republikën Popullore të Shqipërisë vetëm në rast që është lidhur me shtetin e interesuar një marrëveshje e posacme dhe brënda kufijve të kësaj marrëveshjeje.
Botimi, shfaqja ose ekzekutimi jashtë shtetit i një vepre të pabotuar, të një autori shtetas shqiptar lejohet vetëm me pëlqimin e institucioneve shtetërore.
Neni 10
Vepra quhet e publikuar në kuptim të këtij dekreti kur ajo është botuar, është cfaqur ose ekspozuar në publik ose ka dalë në dritë në çdo mënyrë tjetër.
KREU III
Përmbajtja e së drejtës së autorit
Neni 11
Autori i përket:
a) e drejta që të njihet si autor, duke dalë vepra me emërin ose me pseudonimin e tij ose pa emër (anonim);
b) e drejta që të mos lejojë ndryshimin e veprës ose përdorimin e sajë në mënyrë të padrejtë;
c) e drejta që të botojë, të cfaqë, të ekzekutojë ose të ekspozojë në publik, të përhapë, të përdorë në çdo mënyrë tjetër veprën me të gjitha mjetet e lejuara;
d) e drejta që të marrë vetëm një herë shpërblim për botimin ose përdorimin në çdo mënyrë tjetër të veprës;
e) e drejta që të marrë një shpërblim për ribotimin e përpunuar të veprës.
Neni 12
Botimi, shfaqja ose ekzekutimi në publik i veprës së pabotuar si dhe ribotimi, përhapja, riprodhimi, ekspozimi ose përdorimi në ndonjë mënyrë tjetër i veprës së tjetrit lejohet vetëm me pëlqimin e autorit.
Pa pëlqimin e autorit, nuk mund t’i bëhen veprës së tij shtesa, shkurtime ose ndryshime me rastin e botimit, të shfaqjes ose të ekzekutimit në publik, ose të përdorimit në çdo mënyrë tjetër të veprës.
Neni 13
Nuk quhen shkelje të së drejtës së autorit:
a) përdorimi i veprës letrare, muzikore ose shkencore të tjetrit, për adaptimin, përpunimin, orkestrimin muzikor ose çdo transformim tjetër si dhe kthimi i një vepre të pikturës në skulpturë ose anasjelltas. Për këtë duhet të vihet në dijeni autori.
b) përdorimi në vepra shkencore ose në vepra të kritikës letrare etj. I pjesëve të nxjerra nga veprat e botuara të të tjerve (citate);
c) vënia në përmbëledhjet shkencore, politiko-arsimore, në tekstet dhe manualet mësimore, në antonolgjitë dhe në kalendaret e pjesëve të nxjerra nga vepra të botuara letrare, artistike dhe shkencore si dhe e fotografive të veçanta, por brënda kufijve të nevojshme për të arritur qëllimin e veprës;
d) botimi në shtypin e përditshëm ose periodik i fjalimeve ose raporteve të mbajtura në mbledhje, në konferenca politike ose shoqërore, si dhe i të dhënave ose i pjesëve të nxjerra prej tyre;
e) ribotimi në shtypin e përditshëm dhe periodik ose në botime përkujtimore i lajmëve, i artikujve dhe i fotografive të botuara në gazeta të tjera dhe në shtypin periodik si dhe i pjesëve të nxjerra nga vepra të botuara letrare, artistike ose shkencore;
f) shfaqja ose ekzekutimi në institucione kulturale, arsimore, etj. I veprave të botuara, të cfaqura ose të ekzekutuara në publik;
g) riprodhimi i veprave artistike dhe i fotografive artistike për të cilat autorit i është paguar një herë shpërblim;
h) transmetimi me anë të radios ose të televizionit i veprave letrare, artistike ose shkencore të botuara, të cfaqura ose të ekzekutuara në publik, si dhe marrja e këtyre veprave në film për t’u përdorur në filma dokumentar kronikalë;
i) përkthimi i një vepre në një gjuhë tjetër.
Neni 14
Kur e kërkon interesi i përgjithshëm, me pëlqimin e Ministrisë së Arsimit dhe kulturës, lejohet botimi, cfaqja, ekzekutimi ose përdorimi në ndonjë mënyrë tjetër i veprave, letrave dhe ditarëve personalë të pabotuar.
Neni 15
Cilido që boton, shfaq ose ekzekuton në publik veprën e një tjetri, detyrohet të tregojë emërin ose pseudonimin e autorit, përvec kur autori i veprës është i panjohur (anonim).
Kur vepra letrare, artistike ose shkencore e një tjetri adaptohet, përpunohet, përmblidhet ose përkthehet duhet të tregohet titulli i veprës origjinale, emëri i autorit të saj si dhe emëri i adaptuesit, përpunuesit, përmbledhësit ose përkthyesit. Në veprat e artit figurativ duhet të shënohet edhe vëndi ku ndodhet origjinali, si dhe emëri i atij që ka bërë kopjen. Emërat ose njoftimet e tjera duhet të përmenden dedhe në afishet, lajmërimet dhe botimet e tjera të veprës që është bërë sipas veprës letrare, artistike ose shkencore të tjetrit.
Neni 16
Kur një vepër është botuar, ekzekutuar në publik, cfaqur ose është përdorur në ndonjë mënyrë tjetër pa pëlqimin e autorit si dhe kur është shkelur ndonjë e drejtë tjetër e tij, autori ka të drejtë të kërkojë që të ndalohet dhe të pezullohet botimi, përhapja, cfaqja, ekzekutimi ose përdorimi në çdo mënyrë tjetër i veprës.
Neni 17
Kur në vepër botohet, shfaqet ose ekzekutohet në publik ose në çdo mënyrë tjetër publikohet për herë të parë, pas vdekjes së autorit, poseduesi i veprës, ka të drejtë të marrë një shpërblim të menjëherëshëm në masën e caktuar.
Dispozita të fundit
Neni 18
Masa e shpërblimit të autorit dhe mënyra e pagimit të tij caktohen me dispozita të Këshillit të Ministrave.
Për veprat artistike dhe shkencore, tekstet shkollore, shkrimet e ndryeshme për shtypin, radion e ATSH dhe për përkthimet e krijuara nga punonjësit gjatë orarit zyrtar të punës ose që përfshihen në funksionin, detyrat dhe planin e punës së punonjësve efektivë, nuk jepet shpërblim.
Neni 19
Dekreti nr.3077, datë 23.31960 “Mbi të drejtën e autorit”, shfuqizohet.
Neni 20
Ky dekret hyn në fuqi 15 ditë pas shpalljes në GazetënZyrtare.
PËR PRESIDIUMIN E KUVENDIT POPULLOR TË REPUBLIKËS POPULLORE TË SHQIPËRISË
Sekretari: Kryetari:
Bilbil Klosi Haxhi Lleshi
nga fillimi
Dekret
Nr.4389, datë 7.5.1968
Mbi të drejtën e autorit
Me qëllim që të nxitet dhe të zhvillohet veprimtaria krijuese e njerëzve të letërsisë, arteve dhe të shkencës për të krijuar vepra me një përmbajtje të shëndoshë ideologjike /pf/images/graemlins/smash.gif dhe me vlerë të lartë artistike në shërbim të socializmit dhe të edukimit revolucionar /pf/images/graemlins/laugh.gif të masave dhe duke u mbështetur në inisiativat e tyre revolucionare për të hequr dorë nga shpërblimet e tepërta për veprat letrare, artistike dhe shkencore;
Në mbështetje të nenit 58, pika 6 e Kushtetutës;
Me propozim të Qeverisë;
Presidiumi i Kuvendit Popullor
i Republikës Popullore të Shqipërisë
Vendosi:
KREU I
Objekti i së drejtës së autorit
Neni 1
Marrëdhëniet që lindin nga krijimi i veprave letrare, artistike dhe shkencore, si dhe i çdo vepre tjetër të krijimtarisë intelektuale, rregullohen sipas dispozitave të këtij dekreti.
Neni 2
Objekt të së drejtës së autorit janë të gjitha veprat e krijimtarisë në fushën letrare, artistike dhe shkencore, që i shërbejnë edukimit komunist të masave, ciladoqoftë mënyra dhe forma e paraqitjes dhe destinimi i tyre. Janë gjithashtu objekt i së drejtës së autorit: adaptimet, përpunimet, përmbledhjet, orkestrimet muzikore, çdo transformim i veprave letrare, muzikore ose shkencore si dhe përkthimet në një gjuhë tjetër të veprës letrare ose shkencore.
KREU II
Subjekti i së drejtës së autorit
Neni 3
Autor është personi që ka krijuar veprën.
-------
E drejta e autorit lind nga casti që vepra është shprehur me gojë ose ka marrë formën e dorëshkrimit, skicës, grafikut, figurës, tabllosë, ose çdo forme tjetër konkrete.
-------
Për veprat fotografike e drejta e autorit lind vetëm në rast se në çdo ekzemplar të veprës janë trguar emri i autorit, viti dhe vëndi i botimit të veprës.
Neni 4
E drejta e autorit mbi një vepër të krijuar nga dy ose më shumë autorë u përket në mënyrë të pandarë të gjithë bashkëautorëve, si në rastin kur vepra e përbashkët përbën një tërësi të pandarë, ashtu dhe kur kjo përbëhet nga pjesë që kanë një vlerë letrare, artistike ose shkencore më vehte.
Secili nga bashkëautorët ruan të drejtën e autorit mbi pjesën e tij në rast se kjo pjesë ka një vlerë letrare, artistike ose shkencore më vehte, dhe në rast se midis tyre nuk ka marrëveshje të kundërt.
Nuk quhen bashkëautorë: a) personat që i kanë dhënë autorit të veprës ndihmë teknike; b) ekzekutorët e veprës dhe regjizorët; c) redaktorët e veprës.
Neni 5
Kinostudjoja, organizatat e radiodifuzionit, televizionit dhe regjistrimit mekanik të zërit kanë të drejtën e autorit mbi veprën e krijuar prej tyre në tërësi.
Autori i subjektit letrar, i skenarit letrar, i veprës muzikore, i veprës së artit figurativ ose i veprës fotografike ruan të drejtën e autorit mbi veprën e tij që është përfshirë në veprën e krijuar bashkarisht.
Neni 6
E drejta e autorit mbi figurën e një personi në pikturë, skulpturë grafik ose fotografik i përket krijuesit të figurës. Por riprodhimi ose përhapja e një figure të tillë lejohet vetëm me pëlqimin e personit që është paraqitur në figurë.
Pëlqimi i personit që është paraqitur në figurë nuk është i nevojshëm kur riprodhimi i figurës bëhet për interesa shtetërore ose shoqërore.
Neni 7
E drejta e autorit mbi letrat dhe ditarët me karakter personal i përket personit që i ka shkruar.
Publikimi i tyre lejohet vetëm me pëlqimin e autorit dhe të personit të cilit i janë dërguar. Në rast vdekjeje të ndonjërit prej tyre ose të të dyve, publikimi lejohet me pëlqimin e bashkëshortit, të fëmijëve ose të prindërve të të vdekurit.
Neni 8
Institucionet shkencore dhe organizatat e tjera që botojnë me anë të cfarëdo shtëpie botuese broshura shkencore, gazeta ose botime të tjera periodike, enclikopedi, fjalorë ose indekse, kanë të drejtën e autorit mbi këto botime në tërësi. Secili nga autorët e veprave që përfshihen në një nga veprat e përmendura, ruan të drejtën e autorit mbi veprën e tij.
Neni 9
E drejta e autorit mbi një vepër që është publikuar për herën e parë në teritorin e Republikës Popullore të Shqipërisë ose që ndodhet në teritorin e saj në formë dorëshkrimi, skice ose në ndonjë formë tjetër konkrete, i njihet autorit, pavarësisht nga shtetësia e tij.
E drejta e autorit, që nuk është shtetas shqiptar mbi një vepër që është publikuar ose që ndodhet jashtë teritorit të Republikës Popullore të Shqipërisë në formë dorëshkrimi, skice ose ose në ndonjë formë tjetër konkrete, njihet në Republikën Popullore të Shqipërisë vetëm në rast që është lidhur me shtetin e interesuar një marrëveshje e posacme dhe brënda kufijve të kësaj marrëveshjeje.
Botimi, shfaqja ose ekzekutimi jashtë shtetit i një vepre të pabotuar, të një autori shtetas shqiptar lejohet vetëm me pëlqimin e institucioneve shtetërore.
Neni 10
Vepra quhet e publikuar në kuptim të këtij dekreti kur ajo është botuar, është cfaqur ose ekspozuar në publik ose ka dalë në dritë në çdo mënyrë tjetër.
KREU III
Përmbajtja e së drejtës së autorit
Neni 11
Autori i përket:
a) e drejta që të njihet si autor, duke dalë vepra me emërin ose me pseudonimin e tij ose pa emër (anonim);
b) e drejta që të mos lejojë ndryshimin e veprës ose përdorimin e sajë në mënyrë të padrejtë;
c) e drejta që të botojë, të cfaqë, të ekzekutojë ose të ekspozojë në publik, të përhapë, të përdorë në çdo mënyrë tjetër veprën me të gjitha mjetet e lejuara;
d) e drejta që të marrë vetëm një herë shpërblim për botimin ose përdorimin në çdo mënyrë tjetër të veprës;
e) e drejta që të marrë një shpërblim për ribotimin e përpunuar të veprës.
Neni 12
Botimi, shfaqja ose ekzekutimi në publik i veprës së pabotuar si dhe ribotimi, përhapja, riprodhimi, ekspozimi ose përdorimi në ndonjë mënyrë tjetër i veprës së tjetrit lejohet vetëm me pëlqimin e autorit.
Pa pëlqimin e autorit, nuk mund t’i bëhen veprës së tij shtesa, shkurtime ose ndryshime me rastin e botimit, të shfaqjes ose të ekzekutimit në publik, ose të përdorimit në çdo mënyrë tjetër të veprës.
Neni 13
Nuk quhen shkelje të së drejtës së autorit:
a) përdorimi i veprës letrare, muzikore ose shkencore të tjetrit, për adaptimin, përpunimin, orkestrimin muzikor ose çdo transformim tjetër si dhe kthimi i një vepre të pikturës në skulpturë ose anasjelltas. Për këtë duhet të vihet në dijeni autori.
b) përdorimi në vepra shkencore ose në vepra të kritikës letrare etj. I pjesëve të nxjerra nga veprat e botuara të të tjerve (citate);
c) vënia në përmbëledhjet shkencore, politiko-arsimore, në tekstet dhe manualet mësimore, në antonolgjitë dhe në kalendaret e pjesëve të nxjerra nga vepra të botuara letrare, artistike dhe shkencore si dhe e fotografive të veçanta, por brënda kufijve të nevojshme për të arritur qëllimin e veprës;
d) botimi në shtypin e përditshëm ose periodik i fjalimeve ose raporteve të mbajtura në mbledhje, në konferenca politike ose shoqërore, si dhe i të dhënave ose i pjesëve të nxjerra prej tyre;
e) ribotimi në shtypin e përditshëm dhe periodik ose në botime përkujtimore i lajmëve, i artikujve dhe i fotografive të botuara në gazeta të tjera dhe në shtypin periodik si dhe i pjesëve të nxjerra nga vepra të botuara letrare, artistike ose shkencore;
f) shfaqja ose ekzekutimi në institucione kulturale, arsimore, etj. I veprave të botuara, të cfaqura ose të ekzekutuara në publik;
g) riprodhimi i veprave artistike dhe i fotografive artistike për të cilat autorit i është paguar një herë shpërblim;
h) transmetimi me anë të radios ose të televizionit i veprave letrare, artistike ose shkencore të botuara, të cfaqura ose të ekzekutuara në publik, si dhe marrja e këtyre veprave në film për t’u përdorur në filma dokumentar kronikalë;
i) përkthimi i një vepre në një gjuhë tjetër.
Neni 14
Kur e kërkon interesi i përgjithshëm, me pëlqimin e Ministrisë së Arsimit dhe kulturës, lejohet botimi, cfaqja, ekzekutimi ose përdorimi në ndonjë mënyrë tjetër i veprave, letrave dhe ditarëve personalë të pabotuar.
Neni 15
Cilido që boton, shfaq ose ekzekuton në publik veprën e një tjetri, detyrohet të tregojë emërin ose pseudonimin e autorit, përvec kur autori i veprës është i panjohur (anonim).
Kur vepra letrare, artistike ose shkencore e një tjetri adaptohet, përpunohet, përmblidhet ose përkthehet duhet të tregohet titulli i veprës origjinale, emëri i autorit të saj si dhe emëri i adaptuesit, përpunuesit, përmbledhësit ose përkthyesit. Në veprat e artit figurativ duhet të shënohet edhe vëndi ku ndodhet origjinali, si dhe emëri i atij që ka bërë kopjen. Emërat ose njoftimet e tjera duhet të përmenden dedhe në afishet, lajmërimet dhe botimet e tjera të veprës që është bërë sipas veprës letrare, artistike ose shkencore të tjetrit.
Neni 16
Kur një vepër është botuar, ekzekutuar në publik, cfaqur ose është përdorur në ndonjë mënyrë tjetër pa pëlqimin e autorit si dhe kur është shkelur ndonjë e drejtë tjetër e tij, autori ka të drejtë të kërkojë që të ndalohet dhe të pezullohet botimi, përhapja, cfaqja, ekzekutimi ose përdorimi në çdo mënyrë tjetër i veprës.
Neni 17
Kur në vepër botohet, shfaqet ose ekzekutohet në publik ose në çdo mënyrë tjetër publikohet për herë të parë, pas vdekjes së autorit, poseduesi i veprës, ka të drejtë të marrë një shpërblim të menjëherëshëm në masën e caktuar.
Dispozita të fundit
Neni 18
Masa e shpërblimit të autorit dhe mënyra e pagimit të tij caktohen me dispozita të Këshillit të Ministrave.
Për veprat artistike dhe shkencore, tekstet shkollore, shkrimet e ndryeshme për shtypin, radion e ATSH dhe për përkthimet e krijuara nga punonjësit gjatë orarit zyrtar të punës ose që përfshihen në funksionin, detyrat dhe planin e punës së punonjësve efektivë, nuk jepet shpërblim.
Neni 19
Dekreti nr.3077, datë 23.31960 “Mbi të drejtën e autorit”, shfuqizohet.
Neni 20
Ky dekret hyn në fuqi 15 ditë pas shpalljes në GazetënZyrtare.
PËR PRESIDIUMIN E KUVENDIT POPULLOR TË REPUBLIKËS POPULLORE TË SHQIPËRISË
Sekretari: Kryetari:
Bilbil Klosi Haxhi Lleshi