Atlasi gjeografik i popullsisë: prej Arqile Bërxholi
Shifni o burra se asht tuj dal kaka nkrye ksaj punes smagjypve
Atlasi gjeografik i popullsisë", që është dërguar për botim nga Arqile Bërxholi manipulon të vërtetën e etnive ne shqipëri
Në një intervistë për shtypin e Tiranës, Prof. Dr. Arqile Bërxholli, drejtor i Qendrës së Studimeve Gjeografike në Akademinë e Shkencave, dhe një ndër udhëheqësit e Atlasit thekson se atlasi ofron informacion hartografik, grafik tabelar e të shkruar për ngjarjet e popullsisë së Shqipërisë në intervalin 1923‑2001, me materialin tërësor, të përpunuar në metodologji bashëkohore në Departamentin e Gjeomatikës në Shkollën e Lartë teknike të Karlsruhes nën drejtimin e Prof. Dr. Kristian Harmann.
Të dhënat e këtij atlasi për etnitë në Shqipëri janë të dhëna manipulatorësh bizantinë që përkojnë me dëshirat e ustallarëve të Athinës. Këta çirakë të denjë të tyre shpallin së shpejti se etnia e rumunëve në Shqipëri (vllehëve) përbëhet prej 139065 banorë, të vendosur sidomos në rajonin jugor dhe juglindor të vëndit tonë si dhe në disa vendbanime rurale në Myzeqe. Migrimi i brëndshëm natyrisht individë, familje apo grupe familjesh i bën të pranishëm në të gjithë qytetet e vendit; edhe një kategori tjetër që përshihet në popujt etnikë, janë romët me 109036 banorë.
Së pari do të sqarojmë cilët janë vllehët.
Vllehët janë banorë të Vllahisë, krahinë e Rumanisë Jugore, që shtrihet midis harkut të Alpeve Transilvane në veri dhe rrjedhjes së Danubit në jug edhe jug‑lindje. Vllahia në lashtësi banohej nga Dakët, ajo hyri në orbitën e Romës në shekullin II pas Krishtit. Në Rumani dhe në pjesët e saj jugore, në Vllahi, u vendosën mjaft kolonë romakë të sjellë nga Roma. Këtu erdhën edhe të emigruar spontanë.
Sipas "The World Book Encyclopedia", vol. 16, Chicago, 1995, fq. 16 rumunët rrjedhin nga Dakët, romakët dhe fise të tjera si Gotët, Hunët dhe Sllavët. Këto fise të fundit erdhën në Rumani pasi ikën legjionët e Romës. Në periudhën e pushtimeve sllave e bullgare, një lëvizje e madhe emigratore përfshiu mjaft vllehë të cilët u shpërngulën përtej zonës së romanizuar‑Bullgari‑Dalmaci. Ata u shpërngulën në Gadishullin Ballkanik në Jug të Danubit.
Në serbisht quhen "vllasi", nga grekët "kucovllahë", në dalmaci "morlakë" (vllehët e detit). Dr. Milan Shuflai në librin e tij "Serbët dhe shqiptarët" në faqen 105 shkruan: "Prej shekullit XVII u serbizuan edhe morlakët. Sot, në viset e thjeshta sllave gjendet një sasi e vogël arumunësh (vllehësh) të cilët si psh. në Bosnje u asimiluan qysh prej kohës që u dyndën. Po ky fat priti edhe maqedono‑rumunët, që mbetën të shpërndarë në jug përqark Selanikut e Seresës, përqark Velesës dhe Prizrenit u shndërruan në serbë, ndërsa rrotull Elbasanit, Beratit dhe Tiranës u kthyen në Shqiptarë". Ndërsa antropollogu me famë botërore, E. Pittardi në "Historinë e racave njerëzore" pohon: "Ka gjithashtu rumunë mjaft larg mbretërisë: pikërisht kucovllehët (maqedono‑rumunët, vllehët çalamanë etj.), të grumbulluar më shumë në vargmalet e Rodopit, të Pindit dhe që akoma takohen në vende të tjera në jug‑perëndim të Ballkanit dhe në grupe të vogla të rumunëve të Istrisë.
Burime të ndryshme për vllehët
Sipas H. Inalçikut në " Enciklopedi e islamit", Paris, vëll. I, 1960, te zëri "Shqipëria" (f. 673) me autor dijetarin osmanist më të mirë të kohës, H. Inalçik, ve ne dukje se në Vjetarin statistikor osman të vitit 1892, vilajeti i Janinës përbëhej nga 223,885 myslimanë, 118.033 grekë, 129.517 shqiptarë ortodoksë, 3517 çifutë, 37762 vllehë dhe vetëm 92 katolikë. Duke shtuar se një pjesë e këtyre grekëve ishin me origjinë shqiptare të konfesionit ortodoks, të greqizuar prej institucioneve fetare dhe shkollave greke që u themeluan me zell të madh në fillim të gjysmës së dytë të shekullit XVIII, por nga ana tjetër edhe një pjesë e mirë e shqiptarëve është regjistruar si greke, pse në atë rast është marrë feja për kombësi si rum milet që ishin të krishterë në atë kohë.
Në librin e Peter Bartlit "Myslimanët shqiptarë në kohën e lëvizjes kombëtare për pavarsi" (1968, Otto Harrasowitz, Wiesbaden, f. 75, na jepet statistika austriake të kësaj kohe për Vilajetin e Janinës. Popullsia në këtë vilajet kishte këtë përbërje:
330.000 shqiptarë (65%)
128.000 grekë
38000 vllehë
10000 osmanë
3500 çifutë.
Te zëvëndëskonsullata e Francës në Janinë, më 29 korrik 1901, ku njoftohet ambasada franceze në Kostandinopojë, si dhe ministri i Jashtëm, Z. Delkase (AIH, F 129 E 15, Turqi, politika e brëndshme, Epir, 20, 1890‑1914) jepet edhe statistika e popullsisë së Vilajetit të Janinës. Citojmë atë:
1. Popullsia‑Numri i banorëve të Vilajetit, sipas statistikave zyrtare, arrin në 519.000 frymë me shifra të rrumbullakosura.
Ky numër përshin:
225000 myslimanë
290000 të krishterë
nga pikëpamja etnografike ndarja është pak më e afërt. Megjithatë, kam arsye të mendoj se shifrat e mëposhtme janë mjaft të sakta:
Shqiptarë 349.000
Myslimanë 219.090
Të krishterë 130.000
Grekë 125.000
Kucovllehë 35.000
Shqipfolës 13.000
Të helenizuar 12.000
Turq të vërtetë 5500
1zraelitë 4000
Më poshtë po citojmë sasinë e vllehëve të disa kazave të Vilajetit të Manastirit sipas statistikës turke të (1908‑1909), botuar në "Shqipnia përpara Konferencës së Paqes", Dokumenta zyrtarë të paraqitur nga ana e Dërgatës Shqiptare, që prej 12 shkurt e deri më 5 qershor 1919, e të botuara nga ana e Qeverisë së Përkohshme.
Kazaja e Manastirit 41.158 vllehë
Kazaja e Ohrit 345 vllehë
Përlepe 212 vllehë
Resne 120 vllehë
Kostur 14987 vllehë
__________________________________
Të gjithë 56.822 vllehë
Në "Shqipëria dhe Kosova, kufijtë politike dhe etnike 1867‑1946", Botime arkivore, Londër, 1999, f.544, jepet sasia e vllehëve të Shqipërisë si dhe përqindja e tyre pas vitit 1913ë 15342 vllehë, që përbëjnë 1.713 të popullsisë së Shqipërisë.
Sipas të dhënave të regjistrimeve osmane 1910 del se në përbërjen e katër Vilajeteve (Vilajeti i Shkodrës, Kosovës, Manastirit dhe Vilajeti i Janinës) vllehët kapin shifrën 117400 (arumunë). Në regjistrimin e popullsisë së vitit 1930, në Shqipëri janë regjistruar 13000 vllehë; regjistrimi është bërë në bazë të deklarimit të gjuhës së folur. Në revistën "Demografia" gjendet edhe artikulli i Prof. *** . Dr. Arqile Bërxholli "Struktura etnike dhe fetare e popullsisë së Shqipërisë", fq. 75, ku vihet në dukje se në Shqipëri në vitin 1930, 30000 veta deklaronin se dinin turqisht. Kjo sasi e madhe shpjegohet se deri në 1930 kishte vetëm shkolla turke dhe popullsia shqiptare kishte të drejtë të studionte vetëm në këto shkolla. Kjo sasi prej 30000 veta nuk bën pjesë në strukturën etnike të popullit shqiptar dhe po të pasqyrohet në të është gabim. Punimet e Teki Selenicës për regjistrimin e popullsisë së Shqipërisë janë të sakta. Ato udhëhiqen nga ndërgjegjia kombëtare që e karakterizon punën e atij demografi të shquar shqiptar që punoi në kushte të vështira pa të mirat që gëzon shekulli i 21‑të. Nga ç'ka thamë më sipër del se Prof. Arqile Bërxholli dhe grupi i tij ka shumëzuar sasinë e vllehëve në Shqipëri me një koefiçient që kush e di nga i ka ardhur, ose është frymëzuar ngta libri i shovinistit "Junghan Otto, "Minoritetet kombëtare në Evropë", New York: Covici‑Friede Publisher, 1932, i cili pohon se në Shqipëri më 1928, 185.000 vetë i përkisnin minoriteteve (22.2%), 65000 prej tyre ishin serbë dhe malazezë (7,83%), 55.000 ishin arumunë (vllehë) (6.62%), 50.000 ishin turq (6.02% dhe 15.000 grekë (1.8%).
Më poshtë po citojmë disa të dhëna nga "Vjetari Statistikor Botëror për minoritetet" vit 1997, botim i "Grupit Ndërkombëtar të të Drejtave të Minoriteteve", 379, Brixton road London së 9, 7 DE për zërin "Shqipëri", Grupet Kryesore të Minoriteteve, fq. 201:
‑ Grekë 59000 ( 1.8% )
‑ Maqedonas 4700 ( 0.19% ) ( të marra nga regjistrimet e popullsisë së Shqipërisë të vitit 1989).
Nën titullin "Vlerësime të tjera" jepen nga këto të dhëna:
‑ Grekë 150000 (4.4%)
‑ Romë rreth 100000 (2.9%)
‑ Maqedonas 40000 ( 1.2% )
‑ Vllehë 35000‑50000 ( 1‑ 1.5 %)
‑ Sllavë jugorë 40000 ( 1.2 %)
Pra sipas këtyre "vlerësimeve të tjera" popullsia e Shqipërisë paska 11.2% popullsi minoritare.
Këto të dhëna bazohen në:
Albanian Helsinki Committee, Qendra Ndërkombëtare e Kulturës, Bulevardi "Dëshmorët e Kombit, Dhoma 35, Tirana, Albania;
Tel / Fax: 3554233671.
Association of Aromanians, Rruga "Gjollesha", Pallati 7, Shk. 3 Ap. 19
Tiranë, Albania.
Open Society Foundation for Albania, RR: "Labinoti", No. 125, Tirana, Albania
Rromani Baxt, Tirana, Albania, fax 355 42 35197.
Vlen të përmëndet edhe Horak, S.M; "National Minorities in Albania, 1919‑1980, Horak, S.M, (Ed) Colorado, 1958. I cili thotë që në Shqipëri vllehët janë 35000 vetë.
Sipas regjistrimit të popullsisë të vitit 1960 në Shqipëri, Peter Prifti në (Socialist Albania since, 1944. Domestic and Foreign Developments Cambrigde, Mass: MIT, 1978, f.87) pohon se në Shqipëri kishte 10.000 vllehë (0,66%). Kurse në regjistrimin zyrtar jugosllav të 1981 në Kosovë nuk kishte asnjë vlleh, ndërsa në Serbi në regjistrimin e popullsisë së vitit 1991 figuronin 17.807 vllehë ( V. Ortakovski, "Minorities in the Balkans, New York, 2000). Bën çudi kur lexon profesor H.Poulton i cili pohon se grekët janë rreth 95% popullsi etnike, megjithëse ata janë sipas Pittarit fotografi e popujve të Ballkanit. V.Ostrakovski në veprën e sipërpërmendur duke iu referuar burimeve zyrtare greke flet për një popullsi homogjene greke në Greqi. Prof. H.Poulton në "Minorities and states in conflict", London, 1994 na jep edhe sasinë e vllehëve të Greqisë. Në regjistrimin e 1935 ai na thotë se ata kapin shifrën 19703 ndërsa në vitin 1951, 39855 vllehë.
Rritjen e sasisë së vllehëve të Shqipërisë e shpreh qartë "Gazeta Shqiptare" e datës 29.01.1998 që shkruan: "refugjatët" vllehë në Selanik kërkojnë shtetësi greke". Shoqata e vllehëve në Selanik po kryen punën e saj më së miri. Ajo i futi në grevë 600 vllehë, se ata duan shtetësi greke. Deklarohet se vllehët e Shqipërisë që jetojnë në Greqi, kapin shifrën 80000‑100000 vetë.
Vllehtë‑ thonë grekët‑ janë grekë që flasin një dialekt të veçantë grek. Zoica Papazizi‑Papatheodoru, profesoreshë kimie në Trikalla dhe drejtoreshë e Shoqërisë Kulturale Parahelenike vllahe u poshtërua nga shtypi grek, pse ajo dëshmoi për gjuhën vllahe pranë organeve të Bashkimit Evropian.
I kujtojmë lexuesve të nderuar se personaliteti shkencor Z. Grosman, drejtor në Ministrinë Federale Gjermane, përcakton: "Minoritete etnike quhen ato grupe njerëzish, që flasin gjuhë të ndryshme nga ajo zyrtare, që janë autoktonë dhe që jetojnë tradicionalisht prej disa shekujsh në një vend dhe ku ata përbëjnë përqindje të konsiderueshme të popullsisë". Këto kushte nuk I plotëson as minoriteti grek në Shqipëri.
Arqile Bërxholi thotë se vllehët dhe romët synojnë të sigurojnë një atdhe mëmë dhe një mbështetje. Sigurisht që mbështetjen nga shteti jonë do të kenë. Sa për atdheun mëmë, romët e kanë shumë larg e kanë në Indi. Ata nuk janë 109036 por 10 herë më pak. Në Tiranë ndodhen vetëm 2708 romë dhe kryeqyteti ynë është vendbanimi që ka më shumë romë në Shqipëri (gazeta "Ditët tona", Korrik, 1996, fq.3). Mendoj se për regjistrimin e tyre nuk duhet të marrë pjesë vetëm Arqile Bërxholli me grupin, por edhenjë grup që të nxjerrë realitetin dhe të pasqyrohet e vërteta e etnisë në fjalë. Sinjalet për një statistikë të tillë false na i ka dhënë gazeta "Koha ‑ Jonë" e datës 14.12.1997, nën titullin sensacional "Tirana kryeqyteti europian i romëve" ku thuhet ndër të tjera "Shqiptarët propozojnë Jo Poloni, por këtu tek ne...në Tiranë të ngrihet selia e tyre qëndrore....Presim që ky propozim të votohet...Sipas regjistrimit të popullsisë në vitin 1989, tek ne rezultojnë mbi 110000 romë... Romët kanë ardhur në Shqipëri rreth shekullit të XIV..... Fëmijët romë mësojnë në vegjëli të folurit shqip, krahas romishtes, që tek ne ndahet në katër dialekte... Ne dëshirojmë tu paraqesim politikanëve modelin e Kushtetutës Finlandeze ku të përcaktohemi si pakicë kombëtare", thotë Furtuna (kryetari i romëve të Shqipërisë). Bëjmë çudi sesi regjistrimet për romët te drejtorit të Qendrës së Studimeve Gjeografike të Akademisë së Shkencave përputhen me ato të kryetarit të romëve Furtuna. Në Greqi na bën të ditur Poultoni, romi mysliman në atë vend merr shtetësinë greke pasi kthehet në fenë orthodokse dhe për këtë na jep një shembull në Follorinë të Maqedonisë greke, ku kisha greke kthen romët myslimanë në orthodoksë.
Hugh Puolton (në "The Balkans: Minorities and States in conflicts", London: Minority Rights Group, 1991) pohon se popullsia rome në Shqipëri është 10000 vetë. Sipas George Brynner (1995) ajo është 60000 vetë, kurse Janusz Bugajski (Ethnic politics in Eastern Europe, Armonk, New York, M.E. Sharpe, 1994) thekson se romët në Shqipëri kapin shifrën prej 10000 vetësh. Një i intervistuar rom nga revista "Politika dhe Shoqëria" Vëll. 4, Nr. 1 thotë: " Flamuri ynë është gjysëm bl;u dhe gjysëm i gjelbër dhe me një rrotë. Ato simbolizojnë qiellin dhe tokën, ndërsa rrota simbolizon lëvizjen tonë. Ne kemi gjuhën tonë që e ruajmë prej shekujsh, feja e jonë është muslimane. Kur emigrojmë në Greqi ne asnjëherë nuk e ndryshojmë emrin."
Lind pyetja: 1. A mund që një drejtues i një institucioni të Akademisë së Shkencave të RSH të marrë përsipër një përgjegjësi kaq të madhe për përmbysjen e raporteve të strukturës etnike të Shqipërisë pa pasur një oponencë nga ekspertë të pavarur të kësaj fushe?
2. Është për të ardhur keq që nuk ka pastur asnjë reagim nga opinioni dhe struktura shtetërore për "këtë zbulim" të "strukturës së re etnike të Shqipërisë"?
Edhe prof.dr. Arqile Bërxholi, me manipulimet e tija me shifra, jep të njëjtën pamje ashtu si edhe politikanët shovinistë grekë për minoritetet në Shqipëri.
Së pari, një kompozim i tij i minoriteteve të Shqipërisë tregon se Prof.dr.Arqile Bërxholi ndjek rrugën e Nikola Geixhit në trajtimin e problemit të popullsisë.
Së dyti me shifra e dhëna për minoritetet në Shqipëri zoti Arqile Bërxholi dëshmon se tek ai dominojnë elemente subjektive dhe se bart në vetvete elementë politikë antikombëtarë.
Së treti, "vllehët në Greqi mendojnë se janë më grekë se grekët, pasardhësit e legjionarëve romakë të martuar me vajza greke ose shtetas bizantinë që flasin greqishten dhe një dialekt të greqishtes; po ashtu vllehët e Greqisë shfaqin pretendimet e tyre se janë vllahe trojet deri në veri të Vlorës, të Voskopojës, të Korçës dhe të Krushevës dhe se këto vende janë pjesë të kombit grek" (T.J.Winnifrith, "The history of a Balkan people", London, 1995). Kështu që emigrantët shqiptarë myslimanë: emër e fe ndrruar nga halli si dhe ortodoksët shqiptarë, grekët duan t`i kthejnë në bashkatdhetarë të tyre vllaho‑grek vorio‑epirotë të trojeve greke deri në veri të Vlorës dhe të Korçës me anë të ligjit të dyshtetësisë, duke iu ndrruar më pas kombësinë dhe duke i shndërruar kështu trojet shqiptare në toka greke.
Së katërti, për sasinë e vllehëve në Ballkan autori i sipërpërmendur vë në dukje "se nuk është as raca as feja as kultura si dhe ndërgjegja e tyre e një identiteti të ndarë nga të tjerët, por gjuha e tyre. Në se marrin si kriter përcaktues për vllehëfolësit përdorimin e zakonshëm të gjuhës vllahe në shtëpi si dhe bilinguizmin e tyre, dalin përfarsisht 50.000 vllehë folës në Ballkan, 30.000 në Greqi e 20.000 në vendet e tjera të Ballkanit."
Së pesti, Greqia emigrantët shqiptarë, ose më mirë t`i quajmë pengjet njerëzore tonat, i ka detyruar të ndrrojnë strukturën etnike dhe fetare. Ajo zotëron në vendin tonë një pjesë të mirë të sektorëve strategjike që janë të barazvlefshëm me pavarësinë. Sot në Athinë qarkullon libri "Epiri 4000 vjet histori dhe civilizim grek" shkruar nga një duzinë akademikësh me editor akademikun Sakelarius, botim në gjuhën angleze, që ka dalë në dritë në vitin 1997, ai është pasuar nga ribotime të tjera të tij. Jemi në një kohë kur zëvendësministri i jashtëm grek Lovedos pohon se Shqipëria do të hyjë në BE kur t`u japë të drejtat 400.000 minoritarëve në Shqipëri. Qarqet shoviniste greke, duke përfituar nga gjendja ekonomike e keqe që gjendet sot vendi ynë, sigurisht kërkojnë që të dali sa më shpejt që të jetë e mundur një atlas gjeografik i popullsisë së Shqipërisë të tipit të sipërpërmendur që ta përdorin për qëllimet e tyre antishqiptare.
Ja dhe një paturpësi e radhës!!
Është për të vënë në dukje sulmi që i bëhet trashëgimisë kulturore shqiptare p.sh. në një album mbi veshjet popullore të botuar kohët e fundit nga Instituti i Kulturës Popullore të Akademisë së Shkencave, në kapakun e albumit është vënë veshja e gruas greke, duke e paraqitur atë si veshje popullore shqiptare të qytetit të Korçës. A ka paturpësi më të madhe?
Një veprim që duhet lavdëruar
Citojmë mospranimin me të drejtë gjatë vitit 1994 të dokumentarit televiziv për vllehët në Ballkan financuar nga Këshilli i Evropës, nga Drejtori i Televizionit Shqiptar Qemal Sakajeva për mungesë oponence:
"Regjizori Piro Milkani kishte paraqitur në Departamentin e Filmit një dokumentar televiziv të tij për vllehët në Ballkan. Të gjithave u parapriu me informacionin se "dokumentari është sponsorizuar nga Këshilli i Evropës dhe përmendi një shumë marramendëse dollarësh. Ndërkohë, kërkoj që televizioni t`ia përfundonte disa procese teknike të pakryera dhe mbi të gjitha, ta transmetonte sa më afër për shikuesit tanë.
Që të tre zbritëm në studio. U ulëm përballë monitorit për të parë dokumentarin. Ai qe ndërtuar mbi bazën e intervistave me vllehë të njohur të Rumanisë, të Bullgarisë, të Serbisë, të Maqedonisë, të Greqisë, të Shqipërisë. Ndër vllehët e vendit tonë kishte film dhe tekst për disa figura të shquara si Artisti i Popullit Sandër Prosi, Artisti i Merituar Prokop Mima etj. Përfshirë edhe njerën degë të origjinës vllahe, të vetë autorit të dokumentarit. Por ato çfarë të mbeteshin në mendje dhe të nxitnin e lindnin disa pikëpyetje ishin çështje historie që nënvizoheshin:
1. Që qendra e të gjithë Vllehëve të Ballkanit ka qenë Voskopoja.
2. Që gjuha vllehe është gjuha më vjetër se gjuha e të parëve të shqiptarëve.
3. Që qyteti i lulëzuar i Voskopojës‑ kryeqendra ballkanike e vllehëve ‑ u shkatërrua siç thuhej nga "satrapi Ali pashë Tepelena".
Fort mirë që përgatitej për një pakicë, që ishin gjetur mjete financiare për t`i ardhur rreth e rrotull tërë Ballkanit për të filmuar personalitete të spikatur nga vllehët dhe që këmbëngulej për ta shfaqur në të gjitha televizionet kryesore ballkanike. Duke gjykuar mbi këtë mundësi të krijuar, ndjeje lakmi që , si do të ishte e mundur që, ashtu si për vllehët, edhe krijuesit e televizionit shqiptar të gjenin burime financiare në shuma aq të mëdha ose edhe më pak, për të bërë emisione për çështje shqiptare të pazgjidhur të Kosovës, të shqiptarëve të nëpërkëmbur të Maqedonisë, të shqiptarëve krejt të rrudhur të Malit të Zi, për problemin e madh të mohuar të çamëve në Greqi?
Dokumentari mund të transmetohej por tre teza të mëdha Gjuha, Kryeqendra dhe shkatërrimi ‑ nuk mund vetëm të lëshoheshin flurthi mbi ne dhe aq. Shqipëria ka institucionet e duhura shkencore dhe specialistët e vetë. Le të ballafaqoheshin ato pikëpamje që hidheshin dikur tjetër jashtë Shqipërisë. Le të saktësohej ose pasurohej me to dhe pastaj të kalonte në ekran. Çëshjtje të ngjashme për asnjë vend tjetër të Ballkanit. Ishte e nevojshme që të bëhej oponencë shkencore rreth të vërtetave. Kjo nuk e dëmtonte krijimin veçse shmangte kërcitjet a përplasjet me historinë tonë në se kishte.
‑ Po ky është financuar nga Këshilli i Evropës dhe nuk ia vlen të diskutohet, ‑ tha Milkani, i cili, forumin e lartë evropian u duk se e përmendi për tu mbrojtur.
‑ Këshilli i Evropës ka paguar paratë, por nuk është autor i ideve. ‑ Është mirë që pikëpamjet të këshillohen me specialistë shqiptarë të Akademisë së Shkencave.
Ai u tërhoq me mospranimi. Kërkesën e thjeshtoi deri në nevoja teknike.
‑ Të paktën , lejoni ta titrojmë dokumentarin në shqip.
Por Televizionin Shqiptar, institucion që varej nga Kuvendi, nuk kish pse e përzienim me procesin e thjeshtë të përfitimit të pak parave.
Ashtu u ndamë. Ai nuk pranoi t`i ballafaqonte të tri pikëpyetjet mbi Shqipërinë dhe Vllehët me specialistë të institucioneve shkencore përkatëse".
Mendoj se atlasi gjeografik i popullsisë duhet të kalojë si maket në departamentin e gjeografisë ku të diskutohet e të kontrollohet nga gjeografët tanë, ku të bëhen konstatimet e duhura e pastaj të përpunohet me metodologjinë bashkëkohore. Për këtë Akademia e Shkencave duhet të japë ndihmën e duhur.
SHERIF DELVINA
Shifni o burra se asht tuj dal kaka nkrye ksaj punes smagjypve
Atlasi gjeografik i popullsisë", që është dërguar për botim nga Arqile Bërxholi manipulon të vërtetën e etnive ne shqipëri
Në një intervistë për shtypin e Tiranës, Prof. Dr. Arqile Bërxholli, drejtor i Qendrës së Studimeve Gjeografike në Akademinë e Shkencave, dhe një ndër udhëheqësit e Atlasit thekson se atlasi ofron informacion hartografik, grafik tabelar e të shkruar për ngjarjet e popullsisë së Shqipërisë në intervalin 1923‑2001, me materialin tërësor, të përpunuar në metodologji bashëkohore në Departamentin e Gjeomatikës në Shkollën e Lartë teknike të Karlsruhes nën drejtimin e Prof. Dr. Kristian Harmann.
Të dhënat e këtij atlasi për etnitë në Shqipëri janë të dhëna manipulatorësh bizantinë që përkojnë me dëshirat e ustallarëve të Athinës. Këta çirakë të denjë të tyre shpallin së shpejti se etnia e rumunëve në Shqipëri (vllehëve) përbëhet prej 139065 banorë, të vendosur sidomos në rajonin jugor dhe juglindor të vëndit tonë si dhe në disa vendbanime rurale në Myzeqe. Migrimi i brëndshëm natyrisht individë, familje apo grupe familjesh i bën të pranishëm në të gjithë qytetet e vendit; edhe një kategori tjetër që përshihet në popujt etnikë, janë romët me 109036 banorë.
Së pari do të sqarojmë cilët janë vllehët.
Vllehët janë banorë të Vllahisë, krahinë e Rumanisë Jugore, që shtrihet midis harkut të Alpeve Transilvane në veri dhe rrjedhjes së Danubit në jug edhe jug‑lindje. Vllahia në lashtësi banohej nga Dakët, ajo hyri në orbitën e Romës në shekullin II pas Krishtit. Në Rumani dhe në pjesët e saj jugore, në Vllahi, u vendosën mjaft kolonë romakë të sjellë nga Roma. Këtu erdhën edhe të emigruar spontanë.
Sipas "The World Book Encyclopedia", vol. 16, Chicago, 1995, fq. 16 rumunët rrjedhin nga Dakët, romakët dhe fise të tjera si Gotët, Hunët dhe Sllavët. Këto fise të fundit erdhën në Rumani pasi ikën legjionët e Romës. Në periudhën e pushtimeve sllave e bullgare, një lëvizje e madhe emigratore përfshiu mjaft vllehë të cilët u shpërngulën përtej zonës së romanizuar‑Bullgari‑Dalmaci. Ata u shpërngulën në Gadishullin Ballkanik në Jug të Danubit.
Në serbisht quhen "vllasi", nga grekët "kucovllahë", në dalmaci "morlakë" (vllehët e detit). Dr. Milan Shuflai në librin e tij "Serbët dhe shqiptarët" në faqen 105 shkruan: "Prej shekullit XVII u serbizuan edhe morlakët. Sot, në viset e thjeshta sllave gjendet një sasi e vogël arumunësh (vllehësh) të cilët si psh. në Bosnje u asimiluan qysh prej kohës që u dyndën. Po ky fat priti edhe maqedono‑rumunët, që mbetën të shpërndarë në jug përqark Selanikut e Seresës, përqark Velesës dhe Prizrenit u shndërruan në serbë, ndërsa rrotull Elbasanit, Beratit dhe Tiranës u kthyen në Shqiptarë". Ndërsa antropollogu me famë botërore, E. Pittardi në "Historinë e racave njerëzore" pohon: "Ka gjithashtu rumunë mjaft larg mbretërisë: pikërisht kucovllehët (maqedono‑rumunët, vllehët çalamanë etj.), të grumbulluar më shumë në vargmalet e Rodopit, të Pindit dhe që akoma takohen në vende të tjera në jug‑perëndim të Ballkanit dhe në grupe të vogla të rumunëve të Istrisë.
Burime të ndryshme për vllehët
Sipas H. Inalçikut në " Enciklopedi e islamit", Paris, vëll. I, 1960, te zëri "Shqipëria" (f. 673) me autor dijetarin osmanist më të mirë të kohës, H. Inalçik, ve ne dukje se në Vjetarin statistikor osman të vitit 1892, vilajeti i Janinës përbëhej nga 223,885 myslimanë, 118.033 grekë, 129.517 shqiptarë ortodoksë, 3517 çifutë, 37762 vllehë dhe vetëm 92 katolikë. Duke shtuar se një pjesë e këtyre grekëve ishin me origjinë shqiptare të konfesionit ortodoks, të greqizuar prej institucioneve fetare dhe shkollave greke që u themeluan me zell të madh në fillim të gjysmës së dytë të shekullit XVIII, por nga ana tjetër edhe një pjesë e mirë e shqiptarëve është regjistruar si greke, pse në atë rast është marrë feja për kombësi si rum milet që ishin të krishterë në atë kohë.
Në librin e Peter Bartlit "Myslimanët shqiptarë në kohën e lëvizjes kombëtare për pavarsi" (1968, Otto Harrasowitz, Wiesbaden, f. 75, na jepet statistika austriake të kësaj kohe për Vilajetin e Janinës. Popullsia në këtë vilajet kishte këtë përbërje:
330.000 shqiptarë (65%)
128.000 grekë
38000 vllehë
10000 osmanë
3500 çifutë.
Te zëvëndëskonsullata e Francës në Janinë, më 29 korrik 1901, ku njoftohet ambasada franceze në Kostandinopojë, si dhe ministri i Jashtëm, Z. Delkase (AIH, F 129 E 15, Turqi, politika e brëndshme, Epir, 20, 1890‑1914) jepet edhe statistika e popullsisë së Vilajetit të Janinës. Citojmë atë:
1. Popullsia‑Numri i banorëve të Vilajetit, sipas statistikave zyrtare, arrin në 519.000 frymë me shifra të rrumbullakosura.
Ky numër përshin:
225000 myslimanë
290000 të krishterë
nga pikëpamja etnografike ndarja është pak më e afërt. Megjithatë, kam arsye të mendoj se shifrat e mëposhtme janë mjaft të sakta:
Shqiptarë 349.000
Myslimanë 219.090
Të krishterë 130.000
Grekë 125.000
Kucovllehë 35.000
Shqipfolës 13.000
Të helenizuar 12.000
Turq të vërtetë 5500
1zraelitë 4000
Më poshtë po citojmë sasinë e vllehëve të disa kazave të Vilajetit të Manastirit sipas statistikës turke të (1908‑1909), botuar në "Shqipnia përpara Konferencës së Paqes", Dokumenta zyrtarë të paraqitur nga ana e Dërgatës Shqiptare, që prej 12 shkurt e deri më 5 qershor 1919, e të botuara nga ana e Qeverisë së Përkohshme.
Kazaja e Manastirit 41.158 vllehë
Kazaja e Ohrit 345 vllehë
Përlepe 212 vllehë
Resne 120 vllehë
Kostur 14987 vllehë
__________________________________
Të gjithë 56.822 vllehë
Në "Shqipëria dhe Kosova, kufijtë politike dhe etnike 1867‑1946", Botime arkivore, Londër, 1999, f.544, jepet sasia e vllehëve të Shqipërisë si dhe përqindja e tyre pas vitit 1913ë 15342 vllehë, që përbëjnë 1.713 të popullsisë së Shqipërisë.
Sipas të dhënave të regjistrimeve osmane 1910 del se në përbërjen e katër Vilajeteve (Vilajeti i Shkodrës, Kosovës, Manastirit dhe Vilajeti i Janinës) vllehët kapin shifrën 117400 (arumunë). Në regjistrimin e popullsisë së vitit 1930, në Shqipëri janë regjistruar 13000 vllehë; regjistrimi është bërë në bazë të deklarimit të gjuhës së folur. Në revistën "Demografia" gjendet edhe artikulli i Prof. *** . Dr. Arqile Bërxholli "Struktura etnike dhe fetare e popullsisë së Shqipërisë", fq. 75, ku vihet në dukje se në Shqipëri në vitin 1930, 30000 veta deklaronin se dinin turqisht. Kjo sasi e madhe shpjegohet se deri në 1930 kishte vetëm shkolla turke dhe popullsia shqiptare kishte të drejtë të studionte vetëm në këto shkolla. Kjo sasi prej 30000 veta nuk bën pjesë në strukturën etnike të popullit shqiptar dhe po të pasqyrohet në të është gabim. Punimet e Teki Selenicës për regjistrimin e popullsisë së Shqipërisë janë të sakta. Ato udhëhiqen nga ndërgjegjia kombëtare që e karakterizon punën e atij demografi të shquar shqiptar që punoi në kushte të vështira pa të mirat që gëzon shekulli i 21‑të. Nga ç'ka thamë më sipër del se Prof. Arqile Bërxholli dhe grupi i tij ka shumëzuar sasinë e vllehëve në Shqipëri me një koefiçient që kush e di nga i ka ardhur, ose është frymëzuar ngta libri i shovinistit "Junghan Otto, "Minoritetet kombëtare në Evropë", New York: Covici‑Friede Publisher, 1932, i cili pohon se në Shqipëri më 1928, 185.000 vetë i përkisnin minoriteteve (22.2%), 65000 prej tyre ishin serbë dhe malazezë (7,83%), 55.000 ishin arumunë (vllehë) (6.62%), 50.000 ishin turq (6.02% dhe 15.000 grekë (1.8%).
Më poshtë po citojmë disa të dhëna nga "Vjetari Statistikor Botëror për minoritetet" vit 1997, botim i "Grupit Ndërkombëtar të të Drejtave të Minoriteteve", 379, Brixton road London së 9, 7 DE për zërin "Shqipëri", Grupet Kryesore të Minoriteteve, fq. 201:
‑ Grekë 59000 ( 1.8% )
‑ Maqedonas 4700 ( 0.19% ) ( të marra nga regjistrimet e popullsisë së Shqipërisë të vitit 1989).
Nën titullin "Vlerësime të tjera" jepen nga këto të dhëna:
‑ Grekë 150000 (4.4%)
‑ Romë rreth 100000 (2.9%)
‑ Maqedonas 40000 ( 1.2% )
‑ Vllehë 35000‑50000 ( 1‑ 1.5 %)
‑ Sllavë jugorë 40000 ( 1.2 %)
Pra sipas këtyre "vlerësimeve të tjera" popullsia e Shqipërisë paska 11.2% popullsi minoritare.
Këto të dhëna bazohen në:
Albanian Helsinki Committee, Qendra Ndërkombëtare e Kulturës, Bulevardi "Dëshmorët e Kombit, Dhoma 35, Tirana, Albania;
Tel / Fax: 3554233671.
Association of Aromanians, Rruga "Gjollesha", Pallati 7, Shk. 3 Ap. 19
Tiranë, Albania.
Open Society Foundation for Albania, RR: "Labinoti", No. 125, Tirana, Albania
Rromani Baxt, Tirana, Albania, fax 355 42 35197.
Vlen të përmëndet edhe Horak, S.M; "National Minorities in Albania, 1919‑1980, Horak, S.M, (Ed) Colorado, 1958. I cili thotë që në Shqipëri vllehët janë 35000 vetë.
Sipas regjistrimit të popullsisë të vitit 1960 në Shqipëri, Peter Prifti në (Socialist Albania since, 1944. Domestic and Foreign Developments Cambrigde, Mass: MIT, 1978, f.87) pohon se në Shqipëri kishte 10.000 vllehë (0,66%). Kurse në regjistrimin zyrtar jugosllav të 1981 në Kosovë nuk kishte asnjë vlleh, ndërsa në Serbi në regjistrimin e popullsisë së vitit 1991 figuronin 17.807 vllehë ( V. Ortakovski, "Minorities in the Balkans, New York, 2000). Bën çudi kur lexon profesor H.Poulton i cili pohon se grekët janë rreth 95% popullsi etnike, megjithëse ata janë sipas Pittarit fotografi e popujve të Ballkanit. V.Ostrakovski në veprën e sipërpërmendur duke iu referuar burimeve zyrtare greke flet për një popullsi homogjene greke në Greqi. Prof. H.Poulton në "Minorities and states in conflict", London, 1994 na jep edhe sasinë e vllehëve të Greqisë. Në regjistrimin e 1935 ai na thotë se ata kapin shifrën 19703 ndërsa në vitin 1951, 39855 vllehë.
Rritjen e sasisë së vllehëve të Shqipërisë e shpreh qartë "Gazeta Shqiptare" e datës 29.01.1998 që shkruan: "refugjatët" vllehë në Selanik kërkojnë shtetësi greke". Shoqata e vllehëve në Selanik po kryen punën e saj më së miri. Ajo i futi në grevë 600 vllehë, se ata duan shtetësi greke. Deklarohet se vllehët e Shqipërisë që jetojnë në Greqi, kapin shifrën 80000‑100000 vetë.
Vllehtë‑ thonë grekët‑ janë grekë që flasin një dialekt të veçantë grek. Zoica Papazizi‑Papatheodoru, profesoreshë kimie në Trikalla dhe drejtoreshë e Shoqërisë Kulturale Parahelenike vllahe u poshtërua nga shtypi grek, pse ajo dëshmoi për gjuhën vllahe pranë organeve të Bashkimit Evropian.
I kujtojmë lexuesve të nderuar se personaliteti shkencor Z. Grosman, drejtor në Ministrinë Federale Gjermane, përcakton: "Minoritete etnike quhen ato grupe njerëzish, që flasin gjuhë të ndryshme nga ajo zyrtare, që janë autoktonë dhe që jetojnë tradicionalisht prej disa shekujsh në një vend dhe ku ata përbëjnë përqindje të konsiderueshme të popullsisë". Këto kushte nuk I plotëson as minoriteti grek në Shqipëri.
Arqile Bërxholi thotë se vllehët dhe romët synojnë të sigurojnë një atdhe mëmë dhe një mbështetje. Sigurisht që mbështetjen nga shteti jonë do të kenë. Sa për atdheun mëmë, romët e kanë shumë larg e kanë në Indi. Ata nuk janë 109036 por 10 herë më pak. Në Tiranë ndodhen vetëm 2708 romë dhe kryeqyteti ynë është vendbanimi që ka më shumë romë në Shqipëri (gazeta "Ditët tona", Korrik, 1996, fq.3). Mendoj se për regjistrimin e tyre nuk duhet të marrë pjesë vetëm Arqile Bërxholli me grupin, por edhenjë grup që të nxjerrë realitetin dhe të pasqyrohet e vërteta e etnisë në fjalë. Sinjalet për një statistikë të tillë false na i ka dhënë gazeta "Koha ‑ Jonë" e datës 14.12.1997, nën titullin sensacional "Tirana kryeqyteti europian i romëve" ku thuhet ndër të tjera "Shqiptarët propozojnë Jo Poloni, por këtu tek ne...në Tiranë të ngrihet selia e tyre qëndrore....Presim që ky propozim të votohet...Sipas regjistrimit të popullsisë në vitin 1989, tek ne rezultojnë mbi 110000 romë... Romët kanë ardhur në Shqipëri rreth shekullit të XIV..... Fëmijët romë mësojnë në vegjëli të folurit shqip, krahas romishtes, që tek ne ndahet në katër dialekte... Ne dëshirojmë tu paraqesim politikanëve modelin e Kushtetutës Finlandeze ku të përcaktohemi si pakicë kombëtare", thotë Furtuna (kryetari i romëve të Shqipërisë). Bëjmë çudi sesi regjistrimet për romët te drejtorit të Qendrës së Studimeve Gjeografike të Akademisë së Shkencave përputhen me ato të kryetarit të romëve Furtuna. Në Greqi na bën të ditur Poultoni, romi mysliman në atë vend merr shtetësinë greke pasi kthehet në fenë orthodokse dhe për këtë na jep një shembull në Follorinë të Maqedonisë greke, ku kisha greke kthen romët myslimanë në orthodoksë.
Hugh Puolton (në "The Balkans: Minorities and States in conflicts", London: Minority Rights Group, 1991) pohon se popullsia rome në Shqipëri është 10000 vetë. Sipas George Brynner (1995) ajo është 60000 vetë, kurse Janusz Bugajski (Ethnic politics in Eastern Europe, Armonk, New York, M.E. Sharpe, 1994) thekson se romët në Shqipëri kapin shifrën prej 10000 vetësh. Një i intervistuar rom nga revista "Politika dhe Shoqëria" Vëll. 4, Nr. 1 thotë: " Flamuri ynë është gjysëm bl;u dhe gjysëm i gjelbër dhe me një rrotë. Ato simbolizojnë qiellin dhe tokën, ndërsa rrota simbolizon lëvizjen tonë. Ne kemi gjuhën tonë që e ruajmë prej shekujsh, feja e jonë është muslimane. Kur emigrojmë në Greqi ne asnjëherë nuk e ndryshojmë emrin."
Lind pyetja: 1. A mund që një drejtues i një institucioni të Akademisë së Shkencave të RSH të marrë përsipër një përgjegjësi kaq të madhe për përmbysjen e raporteve të strukturës etnike të Shqipërisë pa pasur një oponencë nga ekspertë të pavarur të kësaj fushe?
2. Është për të ardhur keq që nuk ka pastur asnjë reagim nga opinioni dhe struktura shtetërore për "këtë zbulim" të "strukturës së re etnike të Shqipërisë"?
Edhe prof.dr. Arqile Bërxholi, me manipulimet e tija me shifra, jep të njëjtën pamje ashtu si edhe politikanët shovinistë grekë për minoritetet në Shqipëri.
Së pari, një kompozim i tij i minoriteteve të Shqipërisë tregon se Prof.dr.Arqile Bërxholi ndjek rrugën e Nikola Geixhit në trajtimin e problemit të popullsisë.
Së dyti me shifra e dhëna për minoritetet në Shqipëri zoti Arqile Bërxholi dëshmon se tek ai dominojnë elemente subjektive dhe se bart në vetvete elementë politikë antikombëtarë.
Së treti, "vllehët në Greqi mendojnë se janë më grekë se grekët, pasardhësit e legjionarëve romakë të martuar me vajza greke ose shtetas bizantinë që flasin greqishten dhe një dialekt të greqishtes; po ashtu vllehët e Greqisë shfaqin pretendimet e tyre se janë vllahe trojet deri në veri të Vlorës, të Voskopojës, të Korçës dhe të Krushevës dhe se këto vende janë pjesë të kombit grek" (T.J.Winnifrith, "The history of a Balkan people", London, 1995). Kështu që emigrantët shqiptarë myslimanë: emër e fe ndrruar nga halli si dhe ortodoksët shqiptarë, grekët duan t`i kthejnë në bashkatdhetarë të tyre vllaho‑grek vorio‑epirotë të trojeve greke deri në veri të Vlorës dhe të Korçës me anë të ligjit të dyshtetësisë, duke iu ndrruar më pas kombësinë dhe duke i shndërruar kështu trojet shqiptare në toka greke.
Së katërti, për sasinë e vllehëve në Ballkan autori i sipërpërmendur vë në dukje "se nuk është as raca as feja as kultura si dhe ndërgjegja e tyre e një identiteti të ndarë nga të tjerët, por gjuha e tyre. Në se marrin si kriter përcaktues për vllehëfolësit përdorimin e zakonshëm të gjuhës vllahe në shtëpi si dhe bilinguizmin e tyre, dalin përfarsisht 50.000 vllehë folës në Ballkan, 30.000 në Greqi e 20.000 në vendet e tjera të Ballkanit."
Së pesti, Greqia emigrantët shqiptarë, ose më mirë t`i quajmë pengjet njerëzore tonat, i ka detyruar të ndrrojnë strukturën etnike dhe fetare. Ajo zotëron në vendin tonë një pjesë të mirë të sektorëve strategjike që janë të barazvlefshëm me pavarësinë. Sot në Athinë qarkullon libri "Epiri 4000 vjet histori dhe civilizim grek" shkruar nga një duzinë akademikësh me editor akademikun Sakelarius, botim në gjuhën angleze, që ka dalë në dritë në vitin 1997, ai është pasuar nga ribotime të tjera të tij. Jemi në një kohë kur zëvendësministri i jashtëm grek Lovedos pohon se Shqipëria do të hyjë në BE kur t`u japë të drejtat 400.000 minoritarëve në Shqipëri. Qarqet shoviniste greke, duke përfituar nga gjendja ekonomike e keqe që gjendet sot vendi ynë, sigurisht kërkojnë që të dali sa më shpejt që të jetë e mundur një atlas gjeografik i popullsisë së Shqipërisë të tipit të sipërpërmendur që ta përdorin për qëllimet e tyre antishqiptare.
Ja dhe një paturpësi e radhës!!
Është për të vënë në dukje sulmi që i bëhet trashëgimisë kulturore shqiptare p.sh. në një album mbi veshjet popullore të botuar kohët e fundit nga Instituti i Kulturës Popullore të Akademisë së Shkencave, në kapakun e albumit është vënë veshja e gruas greke, duke e paraqitur atë si veshje popullore shqiptare të qytetit të Korçës. A ka paturpësi më të madhe?
Një veprim që duhet lavdëruar
Citojmë mospranimin me të drejtë gjatë vitit 1994 të dokumentarit televiziv për vllehët në Ballkan financuar nga Këshilli i Evropës, nga Drejtori i Televizionit Shqiptar Qemal Sakajeva për mungesë oponence:
"Regjizori Piro Milkani kishte paraqitur në Departamentin e Filmit një dokumentar televiziv të tij për vllehët në Ballkan. Të gjithave u parapriu me informacionin se "dokumentari është sponsorizuar nga Këshilli i Evropës dhe përmendi një shumë marramendëse dollarësh. Ndërkohë, kërkoj që televizioni t`ia përfundonte disa procese teknike të pakryera dhe mbi të gjitha, ta transmetonte sa më afër për shikuesit tanë.
Që të tre zbritëm në studio. U ulëm përballë monitorit për të parë dokumentarin. Ai qe ndërtuar mbi bazën e intervistave me vllehë të njohur të Rumanisë, të Bullgarisë, të Serbisë, të Maqedonisë, të Greqisë, të Shqipërisë. Ndër vllehët e vendit tonë kishte film dhe tekst për disa figura të shquara si Artisti i Popullit Sandër Prosi, Artisti i Merituar Prokop Mima etj. Përfshirë edhe njerën degë të origjinës vllahe, të vetë autorit të dokumentarit. Por ato çfarë të mbeteshin në mendje dhe të nxitnin e lindnin disa pikëpyetje ishin çështje historie që nënvizoheshin:
1. Që qendra e të gjithë Vllehëve të Ballkanit ka qenë Voskopoja.
2. Që gjuha vllehe është gjuha më vjetër se gjuha e të parëve të shqiptarëve.
3. Që qyteti i lulëzuar i Voskopojës‑ kryeqendra ballkanike e vllehëve ‑ u shkatërrua siç thuhej nga "satrapi Ali pashë Tepelena".
Fort mirë që përgatitej për një pakicë, që ishin gjetur mjete financiare për t`i ardhur rreth e rrotull tërë Ballkanit për të filmuar personalitete të spikatur nga vllehët dhe që këmbëngulej për ta shfaqur në të gjitha televizionet kryesore ballkanike. Duke gjykuar mbi këtë mundësi të krijuar, ndjeje lakmi që , si do të ishte e mundur që, ashtu si për vllehët, edhe krijuesit e televizionit shqiptar të gjenin burime financiare në shuma aq të mëdha ose edhe më pak, për të bërë emisione për çështje shqiptare të pazgjidhur të Kosovës, të shqiptarëve të nëpërkëmbur të Maqedonisë, të shqiptarëve krejt të rrudhur të Malit të Zi, për problemin e madh të mohuar të çamëve në Greqi?
Dokumentari mund të transmetohej por tre teza të mëdha Gjuha, Kryeqendra dhe shkatërrimi ‑ nuk mund vetëm të lëshoheshin flurthi mbi ne dhe aq. Shqipëria ka institucionet e duhura shkencore dhe specialistët e vetë. Le të ballafaqoheshin ato pikëpamje që hidheshin dikur tjetër jashtë Shqipërisë. Le të saktësohej ose pasurohej me to dhe pastaj të kalonte në ekran. Çëshjtje të ngjashme për asnjë vend tjetër të Ballkanit. Ishte e nevojshme që të bëhej oponencë shkencore rreth të vërtetave. Kjo nuk e dëmtonte krijimin veçse shmangte kërcitjet a përplasjet me historinë tonë në se kishte.
‑ Po ky është financuar nga Këshilli i Evropës dhe nuk ia vlen të diskutohet, ‑ tha Milkani, i cili, forumin e lartë evropian u duk se e përmendi për tu mbrojtur.
‑ Këshilli i Evropës ka paguar paratë, por nuk është autor i ideve. ‑ Është mirë që pikëpamjet të këshillohen me specialistë shqiptarë të Akademisë së Shkencave.
Ai u tërhoq me mospranimi. Kërkesën e thjeshtoi deri në nevoja teknike.
‑ Të paktën , lejoni ta titrojmë dokumentarin në shqip.
Por Televizionin Shqiptar, institucion që varej nga Kuvendi, nuk kish pse e përzienim me procesin e thjeshtë të përfitimit të pak parave.
Ashtu u ndamë. Ai nuk pranoi t`i ballafaqonte të tri pikëpyetjet mbi Shqipërinë dhe Vllehët me specialistë të institucioneve shkencore përkatëse".
Mendoj se atlasi gjeografik i popullsisë duhet të kalojë si maket në departamentin e gjeografisë ku të diskutohet e të kontrollohet nga gjeografët tanë, ku të bëhen konstatimet e duhura e pastaj të përpunohet me metodologjinë bashkëkohore. Për këtë Akademia e Shkencave duhet të japë ndihmën e duhur.
SHERIF DELVINA