Ahmet Zogu

["Dr.Dituria"]

Ahmet Zogu

Ahmet Zogu

Paraqet,Sabri SELMANI

Ketu me poshte do te gjeni skeden e A. Zogut, ashtu sic eshte botuar
ne *Fjalorin
enciklopedik te politikes*. Eshte nje veshtrim personal mbi (mbase)shqiptarin me te suksesshem te shekullit te kaluar.


*Zogu Ahmet *(1895-1961), mbret i Shqiperise. Rridhte nga nje familje e
njohur e Matit dhe hyri ne moshe te re ne jeten politike te vendit. Pati
funksione te ndryshme ne qeverine qe nxori Kongresi i Lushnjes, ne fillim si
minister i Brendshem, pastaj si minister i Luftes e, me 1922, u emerua
kryeminister i vendit. Me 1924 qeveria tij u permbys nga opozita e mbledhur
rrotull priftit e shkrimtarit F. Noli. Do te rikthehet ne fuqi rreth gjashte
muaj me vone, gje qe do te cilesohet si triumf i legalitetit. Atentatet,
pabesite reciproke, merite e familjeve te medha, mungesa e stabilitetit dhe
rivalitetet e ashpra e shtyne te mendonte, sikunder kishte ndodhur me
Bonapartin ne kohen e tij, se sakralizimi i pushtetit do rriste autoritetin
e do ta bente me te larget per lakmite e te tjereve. Drejt ketij vendimi do
ta kete shtyre edhe nje realitet tjeter i natyres gjeopolitike: Ne perendim
ai kishte nje nga mbreterite me te shkelqyera te kohes, ate te Savojes, ne
juge vendi tij kufizohej nga nje monarki tjeter, Greqia, ne veri po ashtu
gjendej Jugosllavia, por edhe ne lindje kurorat bullgare e rumune
mbreteronin prej qindra vjetesh. Ne keto kushte, me krijimin e monarkise se
fundit ballkanike, monarkise shqiptare, dukej se i jepej fund nje
gjendjeje "anormale". Ne vitin 1928 AZ do te shpallet mbret dhe do te
qendroje ne fronin e Shqiperise me emrin Zogu i I-re deri ne prill te vitit
1939, kur vendi do te pushtohet nga trupat e Italise fashiste. Zogu ne
politike do te bente ate qe ben cdo kryetar shtetit qe njeh mire dobesine,
prapambetjen, e mbi te gjitha nevojat e medha te nje populli qe nuk kishte
nxjerre ende nje klase politike qe te dinte te formulonte nevojat e tij. Si
nje monark i ri e dinamik, ai se pari pajisi vendin me nje Ligj Kushtetues,
me Kod Civil, Penal e Tregtar, qe edhe sot cilesohen nga me interesantet e
kohes. Por vendi nuk kishte nje borgjezi te vertete qe te financonte nje
industri per te qene. E duke mos patur ate industri e as nje bujqesi qe te
meritonte te quhej e tille, atij, mbretit, detyrimisht qe do ti mungonin
parate per te vene ne jete projektet e tij. Dhe sic behej shume kohe para
tij e sic behet edhe sot, shume kohe pas tij, ai kerkoi borxhe e per kete
trokiti te fqinja me e pasur, te mbreteria italiane. Eshte nje kohe kur vete
italianet nuk e dinin se cfare u kishte rezervuar e nesermja, por heperhe
kane mendimin se ajo de te jete e shkelqyer. Por pak kohe me pas AZ do te
jete nga te paret burra shteti qe do ta ndjeje se ne Rome qielli po behej
gjithnje e me kercenues. Mbreti i ri i shqiptareve kishte mundur ti vinte
fre banditizmit e kusarise rrugeve malore te Shqiperise, por ndaj banditeve
te rinj te Evropes ishte i pafuqishem. Por, jo aq sa tu trembej atyre.
Keshtu ai nuk iu perkul as kerkeses per kontrollin italian te doganave
shqiptare, dhe as kerkeses per vendosjen masive te koloneve italiane etj.
Shkoi edhe me tej mbreti i shqiptareve. Per te ulur prepoderancen e Romes,
nenshkroi Marreveshje ekonomike me Greqine e Jugosllavine, gje qe i kushtoi
nje demonstrim force te trupave te Musolinit perballe portit te Durresi.
Por mbreti i shqiptareve (dhe kjo harrohet gjithmone) paralajmeroi gjerarket
e larte fashiste se trupat e tij do te hapin zjarr kunder cdo ushtari
italian qe do te vinte kemben ne token shqiptare. Roma u terhoq e kerkoi
falje duke thene se nje nepunes i Ministrise se Jashtme kishte harruar te
paraqiste kerkesen per nje vizite miqesore... Mbreteria e brishte shqiptare
rezistonte ne nje kohe kur fuqite evropiane si Franca apo Anglia nuk po
kundershtonin asnje nga manovrat politike te fashizmit e nazizmit ne arenen
nderkombetare dhe kaluan ne heshtje Marreveshjen e Munihut, qe copetoi
Cekine apo manovrat e Stalinit per aneksimin e vendeve baltike. Harrohet
shpesh se shtete shume me fuqishme nuk i rezistuan presionit dhe u bene
pjese e Aksit (*shih*) si Bullgaria, Hungaria, Finlanda, Rumania etj.. Vete
A. Zogu, ne fjalimin e fundit para parlamentit te vendit jep nje fakt teper
komprometues per fuqite e kohe: " *Britania e Madhe, sic ua kam shpjeguar,
me dergoi me 25 Mars 1939 Sir Thomas Hohler, bashke me Ministrin e
akredituar ketu, Sir Andreu Ryani-n, te cilet haptazi me thane per t'u marre
vesh me Italine se jeni krejtesisht te izoluar*". Por ne te vertete,
pavaresisht nga kjo atmosfere pragqameti, ne kete periudhe Shqiperia nuk
krijoi terren per krijimin e asnje partie fashiste, ndonese nga qarqet
fashiste u bene perpjekje te ethshme ne kete drejtim. Per te kuptuar
perpjekjet e tij te kesaj periudhe ne fjalimin e lartpermendur merr vlere
edhe ky paragraf: "...*qysh ne Nentorin 1926 e kam kuptuar haptas qellimin e
erret te Musolinit kunder Shqiperise. Asnjehere nuk jam gabuar ne ta. .. Nuk
kam lene mjet pa perdorur per sigurimin e Shqiperise, qysh ne vitin 1934. I
kam propozuar ballkanasve per nje lidhje ballkanike, duke qene edhe
Shqiperia brenda. I jam lutur Ataturkut, qe ky te nderhyje perbri Greqise e
Jugosllavise, qe kishin nje aleance ne mes tyre, qe te pranohej edhe
Shqiperia*." AZ., megjithate vazhdoi me hedhjen e themeleve per nje
administrate funksionale shqiptare, per bazat e nje arsimi modern, diskutoi
mundesite e projekteve te zhvillimit me plane pesevjecare, per fuqizimin e
nje banke qe do te lehtesonte transaksionet e brendshme e te jashtme, nxori
ligje qe synonin qyteterimin e shoqerise shqiptare, madje per kete periudhe
studiuesi R. Elsie (libri "Nje fillim dhe nje fund") thote se ka patur edhe
nje "pranvere te arte te kultures shqiptare", ku ishin te pranishme e
diskutoheshin rrymat me te ndryshme kulturore-letrare e madje edhe ato
sociologjike e filozofike. E gjitha kjo kur nderkohe, p.sh. Karoli i II-te i
Rumanise merrte frymezimin nga Roma dhe vendoste ne vend nje diktature
korporatiste. Shpenzimet e oborrit te mbreterise shqiptare kurre nuk e
kapen 2 % e buxhetit te shtetit, perqindja me e ulet midis familjeve
mbreterore evropiane. Por atij cdo dite i duhej te blinte grure, per te
shmangur zine e bukes (regjimi komunist do te vazhdoje te importoje edhe per
me shume se 30 vjet te tjera), e nganjehere, per te mbajtur te lidhur pas
vetes feudalet e pabese, ndonjerit duhej edhe ti premtonte se do ti merrte
vajzen per grua. Dhe kur kjo pune po shtyhej si shume, ai e degjoi si
kerciten mekanizmat e atentateve dhe komploteve kunder tij. Per ate qe
ndodhi me 7 prill 1939, veprimtaria e AZ. nuk kishte lene asnje shkas ne
gjysme fushen e politikes shqiptare. Kriza e fundit me Italine ishte
kapercyer nga qeveria e M. Frasherit rreth dy vjet me pare. Katastrofa e 7
prillit, pushtimi i vendit, ishte pasoje e zhvillimeve nderkombetare qe e
tejkalonin se tepermi rolin e tij modest. Ceshtja se po te mos kishin
nderhyre aq shume italianet ne strukturat e shtetit shqiptar, ngjarjet do te
kishin marre zhvillim tjeter, ka te ngjare te jete vetem nje menyre per te
genjyer vetveten, sikunder i tille eshte edhe mendimi se perseri do te
kishin zhvillime te tjera po qe se Zogu vete do te vihej ne krye te
qendreses ne portet shqiptare. Ai, ne kushtet e njohura, iku nga vendi. Te
njejten gje pas tij beri edhe mbreti norvegjez Hakon, sapo nuhati pushtimin
e vendit nga gjermanet, ai madje mori edhe te gjithe qeverine me vete. Pas
tij rrugen per ne Londer e mori edhe mbreteresha e Holandes, ndersa familja
e Dukeshes se Madhe te Luksemburgut gjeti nje lloj strehimi ne Portugali.
Pjetri i Dyte i Jugosllavise beri te njejten gje ne prag te pushtimit
fashist, gje qe do te shfrytezohet mire nga Tito, i cili do ta shpalle ate
dezertor. Ndersa mbreti Leopoldi i II-te i belgeve fitoi urrejtjen e
popullit te tij dhe pas L2B., vuri ne medyshje vazhdimesine e monarkise,
sepse duke ndenjur ne vend gjate pushtimit (duke mos ikur me qeverine) ai u
detyrua te nenshkruaje kapitullimin e vendit te tij e pastaj u internua ne
menyren me ordinere ne Gjermani nga Hitleri. Ne kete veshtrim marrin nje
kuptim profetik fjalet e P. Evangjelit, kryetarit te Parlamentit shqiptar, i
cili duke iu lutur mbretit te largohej tha: "... *ky vendim nuk eshte marre
per hater, por lidhen interesat e kombit me to historikisht*". Po te mos
kishte ndodhur kjo shqiptaret nga ana e tyre, ne vend te varrit te nje
mbreti rob ne Itali (Gentit), do te kishim dy. Dhe asgje me shume.

DK

Kiel.Gjermani

 

[2celjan-fr3]

Re: Ahmet Zogu

Kerkoj nga admimet qe kjo teme te mbyllet dhe te postohet te tema ekzistuese qe flitet per mbretin tone

 

["Dr.Dituria"]

Re: Ahmet Zogu

Ahmet Zogu

AHMET ZOGU, MBRETI DHE KRIJUESI I VERTETE I SHTETIT SHQIPTAR

Nga: Astrit KOLA

Mbreti Ahmet Zogu I, lindi me 8 Tetor te vitit 1895, ne Burgajet te Matit. Tete vitet e para te feminise se Tij i kaloi ne vendlindje. Ne vitin 1903, vit ne te cilin vdes i helmuar edhe babai i Tij, Xhemal Pasha, merret peng, ne Stamboll, nga Sulltani. Atje ai fillon studimet ne Liceun Perandorak, te cilin e mbaron shkelqyeshem dhe me pas vazhdon studimet ne Akademine Ushatarake Perandorake, te cilat i nderpret ne vitin 1912, kur niset per ne Atdhe per te marre pjese ne ngritjen e Flamurit dhe shpalljen e Pavaresise ne Vlore. Gjate gjithe kohes se studimeve ne Stamboll, ai mbajti kontakte te ngushta me te gjithe rilindasit, shoqatat dhe rrethet patriotike, me te cilat babai i tij, Xhemal Pasha, kishte lidhje te fuqishme dhe kish mbeshtetur aktivitetet e tyre, qe u bene shkas edhe per vdekjen e dyshimte dhe te parakohshme te tij. Pas largimit nga Stambolli, Ahmet Zogu, ne krye te 20 mije luftetareve, hyri triumfalisht ne Shkup dhe, me pas, u kthye ne vendlindje, prane familjes. Por kur me 2 tetor 1912, Mali i Zi i shpalli lufte Turqise dhe hyri ne Shkoder, Ahmet Zogu ne krye te 2 mije matjaneve dhe dibraneve, marshoi ne drejtim te Shkodres dhe, ne kodrat e Rrenzit e Kakarriqit, luftoi heroikisht kunder malazezeve, duke i thyer ata. Por, pasi hyri ne Shkodren e cliruar, u detyrua te largohet me gjithe ushtrine per ne Mat, i cili ishte sulmuar nga serbet. Ne lufte kunder tyre, ai udhehoqi shqiptaret ne beteja te pergjakshme por te lavdishme, duke i thyer serbet ne Shkalle te Desheve te Macukullit, ne Lure dhe ne Kalane e Dodes. Ai luftoi heroikisht kunder te gjithe pushtuesve gjate Luftes Ballkanike, deri ne ardhjen e Princ Vidit, te cilit i ofroi sherbimet dhe armet e Tij, per te mundesusr stabilitetin e shtetit shqiptar, sovrani i te cilit, Vidi, kishte mbeshtetje nderkombetare. Pas shperthimit te Luftes se Pare Boterore, Ahmet Zogu luftoi kunder gjithe pushtuesve, duke perfshire edhe austriaket, te cilet pretendonin se ishin aleate te shqiptareve. Me 16 mars te vitit 1916, Zogu vendosi te mbledhe ne Elbasan nje kongres mbareshqiptar dhe nje asamble kushtetuese, per te cilen ftoi parine e gjithe viseve te Shqiperise dhe delegate nga te gjitha kolonite e shqiptareve jashte atdheut. Austriaket e sabotuan kete tubim dhe, me kete rast, i deshperuar, Ahmet Zogu i shkroi August Karlit, Komisarit te Larte Perandorak Austro-Hungarez ne Shqiperi: ... Ne vendosem qe nje Kongres Kombetar te mblidhet ketu ne Elbasan, me 18 mars, me qellim qe te sigurojme nje njesim bashkepunimi te te gjitha fiseve shqiptare dhe per te vendosur se c'duhet te bejme qe vendi yne te mund te ece ne rrugen e perparimit dhe te gezoje lirine qe iu dha nga Armata e Perandorise Austro-Hungareze, prej nga ne presim shtyrjen dhe zgjerimin e kufijve tane, ne baze te parimit te kombesise dhe popullates . Austro-Hungarezet e shperndane me dhune administraten shteterore shqiptare dhe vendosen pushtetin ushtarak te pushtimit, ne Elbasan dhe ne te gjitha territoret shqiptare te okupuara prej tyre. Austro-Hungarezet e ftuan Zogun ne Spalato, ku e priten me nderime mbreterore, por nuk harruan ta ftonin ne nje parade te madhe ushtarake per ta frikesuar dhe per ta bindur qe te hiqte dore nga lufta kunder tyre. Ata e mbajten peng Zogun ne Viene, deri ne mbarim te Luftes se Pare Boterore, te cilen Blloku Qendror e humbi. Sapo u kthye ne atdhe ne fillim te vitit 1919, Zogu mori armet dhe luftoi kunder serbeve, malazezeve, italianeve dhe Qeverise se Durresit, qe kish pranuar nje Protektorat Italian dhe nje Komisar te Larte te Italise, sipas vendimeve te Konferences se Paqes. Por Zogu dhe patriotet shqiptare mblodhen ne Lushnje Kongresin famemadh, i cili vendosi bazat e shtetit shqiptar dhe perzenien e te gjitha ushtrive armike nga Shqiperia. Ne Lushnje, Zogu u zgjodh mminister i Brendshem i qeverise se Tiranes. Ne mars te vitit 1920, Zogu hyri me ushtri ne Shkoder dhe nuk lejoi qe trupat franceze t'ia lironin Shkodren serbeve dhe malazezeve, sipas planit qe kishin hartuar. Ne prill 1920, Zogu, ne krye te ushtrise qeveritare, perzuri greket dhe italianet nga Jugu i Shqiperise. Tashme vetem Vlora kish mbetur e pacliruar ne duart e italianeve, te cilet Ai i perzuri perfundimisht nga Shqiperia pas nje operacioni te kombinuar nga ushtria qeveritare e drejtuar prej tij, e perbere nga 2500 ushtare dhe nga vullnetaret e ardhur nga te gjitha krahinat e Shqiperise. Ne vjeshten e vitit 1921, shpertheu Kryengritja proserbe e Mirdites, e cila u ndihmua ushtarakisht edhe nga ushtria serbe. Pasi e shtypi kete kryengritje, Zogu i dergoi ultimatum Lidhjes se Kombeve, qe te urdheronte largimin e ushtrive serbe nga Shqiperia, cka edhe u arrit, por, fatkeqesisht, Tirana ishte pushtuar nga rebelet proserbe dhe parlamenti ishte shperndare. Zogu u kthye ne Tirane ne krye te ushtrise qeveritare dhe rebelet iken te shpartalluar. Por rebelet arriten te riorganizohen dhe ne mars te vitit 1922 sulmuan Tiranen, ku u zhvillua nje beteje e pergjakshme midis tyre dhe trupave qeveritare te drejtuara prej Zogut. Ne kete kasaphane, ku rruget e Tiranes u mbushen me qindra kufoma, trupat qeveritare arriten t'i perzene rebelet dhe te rivendosin rendin brenda ne Tirane, por rebelet sulmuan perseri ne Kashar, ku u zhvillua nje beteje qe shenoi shpartallimin perfundimtar te tyre dhe arratisjen ne Jugosllavi te krereve te rebelimit. Pas zgjedhjeve te ligjshme te 27 dhjetorit te vitit 1923, Ahmet Zogu u emerua kryeminister. Me 23 shkurt 1924, Beqir Valteri i beri atentat Zogut ne Parlament dhe e plagosi rende ate. Zogu dha doreheqjen dhe kryeminister u emerua Shefqet Verlaci. Me 23 prill 1924 u vra Avni Rustemi, perfaqesues i opozites dhe nje nga organizatoret e atentatit te valterit kunder Zogut. Organizatat terroriste Dora e kuqe , Dora e zeze dhe banda te tjera, te drejtuara prej agjentuarash te huaja, serbe, greke e italiane, nen drejtimin e opozites me prirje bolshevike, bene Revolucionin Demokratik te 10 qershorit te vitit 1924, qeverine e dale prej te cilit e njohu vetem Rusia bolshevike. Ne dhjetor te vitit 1924, Zogu hyri triumfalisht ne Tirane, ne krye te trupave te qeverise se ligjshme te dale nga zgjedhjet e Dhjetorit te vitit 1923, cka u quajt edhe Triumfi i Legalitetit. Ne janar te vitit 1925, Zogu u zgjodh President i Republikes, ndersa ne shtator te vitit 1928, Asambleja Kushtetuese e shpalli ate Mbret i Shqiptareve. Ne vitin 1926, Zogu shtypi Kryengritjen proserbe te Dukagjinit. Ne vitin 1931, atij iu be atentat ne Viene. Ne vitin 1932, Zogu shtypi Kryengritjen e Vlores, organizuar nga serbet. Ne vitin 1935, Zogu shtypi kryengritjen e Fierit, te organizuar nga serbet dhe italianet, ndersa ne vitin 1937, Zogu shtypi Kryengritjen e Delvines, te organizuar nga italianet. Pas pushtimit fashist te 7 Prillit, Mbreti Zog u detyrua te largohet ne mergim, ku nuk e pushoi veprimtarine politike dhe aksionin diplomatik ne favor te zgjidhjes se Ceshtjes Shqiptare dhe restaurimit te Monarkise, deri kur mbylli syte me 9 Prrill 1961.


marre nga Gazeta Atdheu

 

[Pinky]

Autobiografia e Ahmet Zogut, rrëfimi: Pse u bëra Mbret dhe i hapa dyert Italisë
Nga Mbreti Zog deri në ditët e sotme kanë ardhur përgjithësisht kujtime dhe rrëfimeve të të tjerëve. Kësaj here është vetë Mbreti që rrëfehet. Gjatë qëndrimit të tij në Shqipëri, si përfaqësues i Amerikës, ambasadori Herman Bernstein pati rastin të takohet dhe ta “intervistojë” Mbretin e shqiptarëve, i cili u është përgjigjur pyetjeve të diplomatit mbi jetën e tij dhe karrierën politike. Është një autobiografi në vetë të tretë, e gjetur në arkivat e YIVO Institute for Jewish Research, në New York, të cilin albanologu Robert Elsie e ofron në faqen e tij on line. Ndër të tjera, në këtë rrëfim Zogu prek edhe çështje të rëndësishme si marrëveshja me Italinë, koncesionet e naftës, prishja e marrëdhënieve me Jugosllavinë, lëshimi i Shën Naumit, kreditë e marra nga Italia etj. a.m
Kryengritja e Dukagjinit i mësoi Zogut se Shqipëria nuk ishte ende mjaft e fortë për të qëndruar vetëm në mes të një rrethi kombesh të huaja, të pangopura dhe koprrace. Prandaj, edhe pse revolta u shtyp kësaj here, ishte e nevojshme të sigurohej se nuk do të kishte trazira të mëtejshme nxitur nga fuqitë e huaja. Për këtë arsye, Zogu vlerësoi të përshtatshme të arrinte një traktat miqësie me një shtet tjetër, për t’i dhënë fund një politike të rrezikshme izolimi. Ai hyri në negociata me qeverinë italiane, dhe, më 27 nëntor 1926, një traktat miqësie për një periudhë 5- vjeçare u lidh në Tiranë.
Ahmet Zogu dhe konti Çiano
Përveç kësaj, ai e konsideronte të nevojshme të lidhte një aleancë mbrojtëse me Italinë, duke ruajtur në të njëjtën kohë të drejtën e sovranitetit kombëtar, duke garantuar edhe një herë pavarësinë e integritetin territorial të Shqipërisë.
Mbi këto baza themelore dhe me të drejtat e detyrimet dypalëshe, më 22 nëntor 1927 u nënshkrua në Tiranë Traktati i Aleancës Mbrojtëse midis Shqipërisë dhe Italisë. Ky traktat u bë shpejt një faktor i rëndësishëm në stabilizimin politik të Shqipërisë dhe i dha kohë popullit shqiptar për t’i treguar botës se ata janë në gjendje të organizojnë një shtet modern. Ditën e nënshkrimit të traktatit nisi një kurs i ri në jetën e shqiptarëve. Ishte një stad që do të karakterizohej nga hapa të mëdhenj përpara në fushat ekonomike, financiare, administrative dhe kulturore.

Shqetësimi i brendshëm më i madh ishte nevoja për fonde për të financuar këtë program modernizimi. Shqipëria ishte shumë mbrapa vendeve të tjera në çështjet e zhvillimit ekonomik dhe nevojitej ndërtimi i veprave publike të të gjitha llojeve. Prandaj, ministri i Financave, Myfit Libohova, hyri në negociata me një grup financiar italian përfaqësuar nga Mario Alberti. U bë një marrëveshje për hapjen e një Banke Kombëtare dhe për një kredi prej 50 milionë frangash ari (afro 10 milionë dollarë ari). Mbi bazën e marrëveshjes, miratuar me modifikime nga Parlamenti në qershor 1925, përfaqësuesi i grupit italian brenda tridhjetë ditëve duhet të formonte Bankën Kombëtare të Shqipërisë, me një kapital nominal prej 12.500.000 frangash ari, e ndarë në 495 aksione të zakonshme me vlerë në 25 franga ari secila dhe 100,000 aksione, ndarë dhe vlerësuar në 1,25 franga ari secili. Zyra kryesore e Bankës do të ishte në Tiranë dhe degë të saj mund të hapeshin kudo. Sipas marrëveshjes, kohëzgjatja ishte pesëdhjetë vjet, por kjo periudhë mund të zgjatej me marrëveshje të ndërsjellë. Banka ndërmori krijimin e Shoqërisë për Zhvillimin Ekonomik të Shqipërisë (SVEA).
Sipas marrëveshjes, kredia e SVEA-s nuk do të paguhej kurrë, sepse shumica e fondeve janë përdorur në vepra të përbashkëta, të tilla si ndërtimi i Portit Durrës dhe shumë rrugëve dhe urave, me karakter thjesht strategjik, për të cilat qeveria italiane kishte më shumë nevojë se vetë shqiptarët.
Që nga viti 1923, si kompania amerikane “Standard Oil’ dhe ajo anglo-perse “Oil Company” kishin kërkuar koncesionin e naftës së Shqipërisë nga qeveria. Antagonizmi i fortë dhe konkurrenca mes dy kompanive e bëri të domosdoshme për qeverinë ta shtyjë vendimin e saj për disa kohë, derisa kushtet e paraqitura të ishin studiuar me kujdes.
Së fundi, pas rrëzimit të qeverisë së Fan Nolit në 1925-n, Parlamenti miratoi kontratën anglo-perse për shfrytëzimin e zonave naftëmbajtëse në Patos. Më vonë koncesione të ngjashme janë dhënë për kompaninë “Standard Oil”, “Ferrovia dello Stato” dhe kompani të tjera. Në kohën e sotshme, kompania anglo-perse në rajonin e Patosit ka shpuar puse të shumta dhe ka gjetur një rezervë të bollshëm nafte, siç ka bërë gjithashtu edhe “Ferrovia dello Stato” në zonën e Vlorës.
Shpallja e Mbretërisë
Për shqiptarët, shpallja e Republikës së Shqipërisë në vitin 1925 nuk dukej si arritja më e madhe e qeverisë. Traditat e tyre, mentaliteti i tyre ishte i tillë që nuk i lejonte të kuptonin plotësisht idealet e një shteti republikan. Për ta, patriotizmi dhe dashuria e vendit mund të mos thotë asgjë po të mos jenë ca njerëz të gjallë që ta personifikojnë atë.
Shqiptari i vërtetë është në zemër monarkist. Për njerëzit gjithashtu, një fron shqiptar do të thotë një autonomi reale dhe pavarësi, sepse ata kujtojnë historinë e vendit të tyre, kur Skënderbeu ishte Mbreti. Kjo ishte arsyeja që në vitin 1924 Asambleja Kushtetuese u nda në dy kampe të forta: monarkistët dhe republikanët.
Në fund, monarkistët triumfuan dhe Asambleja Kushtetuese, duke përfaqësuar vullnetin e popullit, ra dakord. Të shtunën, më 1 shtator 1928, Shqipëria u shpall mbretëri, mes aklamacionit të pashembullt dhe gëzimit. Zogu u kurorëzua kështu si Mbret i shqiptarëve, nën emrin e Zogut I, dhe tha fjalët e mëposhtme në Kuvend: “Sot, në momentin kur unë jam ngarkuar nga vullneti i popullit, të shprehur përmes jush dhe ndërgjegjes suaj, me detyrën e vështirë dhe të lartë për të udhëhequr shtetin, unë premtoj se do të kem gjithnjë parasysh përgjegjësinë time morale ndaj popullit shqiptar, që herët a vonë do të ngrihet me energji të pakufizuara për lartësimin e një kombi në mesin e kombeve”.
Vjena dhe atentati ndaj Mbretit Zog
Nga rrënojat e një populli të lashtë filloi të rritet Shqipëria e re. Puna e organizimit dhe konsolidimit të shtetit ishte shumë e madhe. Gjatë muajve të parë të 1930-s Mbreti punonte tetëmbëdhjetë orë në ditë rregullisht. Së fundi, kjo punë pandërprerë filloi ta lodhë dhe ta dobësojë atë, kështu që u këshillua nga familja dhe miqtë e tij për të shkuar jashtë vendit për një kohë të shkurtër trajtimi.
Prandaj Zogu la qeverinë në duart e Këshillit të Shtetit në shkurt 1931 dhe u largua për në Vjenë, duke kaluar Adriatikun me luftanijen italiane “Quarto”.
Në Vjenë jetonte një numër i madh njerëzish që kishin shkaktuar atentatin ndaj tij në vitin 1924. Pasi revolucioni i tyre kishte dështuar, ata u larguan nga vendi, dhe tani ishin duke jetuar një jetë aventureske dhe luksoze në kryeqytetin austriak, të mbështetur nga fuqi të ndryshme të huaja.
Këta ish-kundërshtarët e tij, nxitur nga vendi që i kishte paguar, vendosën t’i japin fund jetës së Mbretit Zog. Për këtë qëllim, më 20 shkurt 1931, ish-oficerët e xhandarmërisë Nok, Gjeloshi dhe Aziz Cami, u akuzuan si autorët e atentatit. Prandaj, kur Mbreti ishte duke u larguar nga Opera e Vjenës me ndihmësit e tij, ata qëlluan mbi të shumë herë. Mrekullisht ai shpëtoi. Por adjutanti i tij, major Llesh Topollaj, besnik dhe i drejtë deri në fund, u vra dhe ministri i Oborrit, Ekrem Libohova, u plagos në një përpjekje heroike për të mbrojtur Mbretin.
Në nëntor 1931, Traktati i Miqësisë i lidhur me Italinë në nëntor 1926 skadoi. Qeveria italiane kërkoi një rinovim, por Mbreti mendoi se kjo nuk ishte e nevojshme, pasi:
a) Meqenëse Traktati i Aleancës ishte në fuqi me të drejtat dhe obligimet e tij të dyanshme, një traktat i veçantë miqësie do të ishte thjesht një përsëritje e panevojshme.
b) Traktati i Miqësisë këtu dhe jashtë vendit ishte kritikuar aq shumë dhe kishte rezultuar i dëmshëm për reputacionin e Shqipërisë kështu që, në kuadër të kësaj propagande djallëzore dhe në mënyrë që të tejkalohet përshtypja e keqe, do të ishte me mend që të mos rinovohej më.
c) Traktati i Miqësisë, në nenin e tij të parë në lidhje me “statuskuonë politike dhe juridike”, ishte kuptuar nga populli shqiptar me synimin për të mbajtur regjimin në këmbë, dhe jo shtet sovran. Duke mos e rinovuar
atë, do të kuptohet se të gjitha traktatet e lidhura gjatë mbretërimit të Zogut kanë në themel të tyrin shtetin dhe jo regjimin aktual dhe personin;
d) Në çdo rast, rinovimi i traktatit do të jetë i pakuptimtë, për shkak të politikës së sinqertë dhe të hapur të dy qeverive.
Për këto arsye, Mbreti refuzoi të rinovojë Traktatin e Miqësisë me Italinë.
Dhjetë kreditë italiane
Zhvillimi ekonomik i vendit nuk tregoi përparim të mjaftueshëm në vitin 1931 për t’i lejuar Shqipërisë rritjen e vazhdueshme, të nevojshme për interesat e saj jetike. Në drejtim të shpenzimeve të rënda për administratën ushtarake, mbreti kërkoi nga qeveria italiane, nëpërmjet ministrit të saj në Tiranë, Antonio Meli Lupi di Soragna, një kredi me qëllim që të lehtësojë programin konstruktiv dhe progresiv të qeverisë së tij.
Qeveria italiane, si një mik, aleat, fqinj dhe një shtet në Adriatik, pranoi që ta japë këtë kredi. Bëhej fjalë për një shumë maksimale prej 10.000.000 frangash ari, duke filluar me vitin fiskal 1931-1932, dhe që do të përsëritej për nëntë vjet rresht. Këto kredi do të ishin pa interes, dhe shlyerja e tyre i lihej nismës së qeverisë shqiptare, e cila mund ta bënte pagesën, kurdo që ajo e shihte të mundshme, pa lënduar situatën ekonomike financiare të vendit. Por në çdo rast, nuk do të bëhej asnjë shlyerje, përpara se hyrjet buxhetore të shtetit shqiptar të kishin arritur shumën vjetore prej 50.000.000 frangash ari.
Këto kredi vjetore duhet të zvogëloheshin në mënyrë proporcionale me rritjen e të ardhurave ose zvogëlimin e shpenzimeve të Thesarit shqiptar. Së fundi, kreditë duhet të përdoreshin kryesisht për zhvillimin e punëve publike, ekonominë kombëtare dhe arsimin kombëtar.
Mbi këtë bazë, më 30 qershor 1931 u miratua një ligj i veçantë, për miratimin dhe ratifikimin e kredive kontraktuara ndërmjet qeverisë shqiptare dhe italiane. Rregullore të veçanta, dekretuar nga Mbreti Zog, përshkruanin detyrat dhe kompetencat e një komisioni për përdorimin dhe shpërndarjen e kredive. Komisioni ishte i përbërë nga dy shqiptarë dhe dy italianë, emëruar me dekret mbretëror.
Në fuqinë e këtyre kredive vjetore, qeveria shqiptare përgatiti një listë të punëve të ndryshme për t’u ekzekutuar dhe për caktimin e ndarjeve buxhetore për punët publike, ekonominë kombëtare dhe arsimin kombëtar. Komisioni i Kredisë vazhdoi punën e tij për një farë kohe, por më vonë mosmarrëveshjet ende të pazgjidhura mes qeverisë shqiptare dhe italiane pezulluan operacionet e tij. Deri në atë kohë kreditë nuk ishin akorduar plotësisht. Kjo e detyroi Mbretin Zog të reduktonte shpenzimet e shtetit nga 30.000.000 franga ari në 18.500.000, në mënyrë që të kalonte situatën e krijuar, dhe të siguronte për Mbretërinë e tij një buxhet realist në përputhshmëri me fuqinë e saj financiare./panorama/

 

[Pinky]

Rrëfimi: Zogu, një vasal i Italisë. Ëndërronte ta quanin Skënderbe

Ajo ishte një kërcimtare nudo, e përkëdhelura e Parisit, që shkëlqeu në klubet me drita të kuqe, ku për këtë kategori kryeqyteti francez ishte rrugë suksesi, pasurimi dhe karriere. Tepër e varfër, Tanja Visarova pozon për piktorët, pastaj hyn në “Foli-Berzher”, thjesht si një “manekin”. Dhe shumë shpejt e njohur si “trupi femëror më i këndshëm i Parisit”, ajo u “morr me qira” nga një mbret, mbreti Ahmet Zogu i Shqipërisë, i cili e mbajti në oborrin e vet.

Kjo periudhë e paharrueshme për Tanjën dhe mbretin e shqiptarëve përshkruhet në librin “Nga Kaukazi në Foli-Berzher” të gazetares Maria Krepo. Tanja aty rrëfen përjetimet e saj për atë kohë kur ishte vetëm 20 vjeçe dhe zbuloi Shqipërinë, oborrin mbretëror dhe mbretin Zog. U mbulua me aq bizhuteri, gjerdanë, unaza dhe fustane e pallto sa nuk i kish ëndërruar gjithë jetën.

Zogu atëherë 33 -vjeçar, i shpallur mbret vetëm para një viti ishte i marrosur pas 20 -vjeçares. Me poshte pjese nga rrefimi i saj botuar ne suplementin memo-enciklopedik te se dieles ne DITA:


Oferta shqiptare

Në fillim të vitit 1929, rrëfen kërcimtarja, nisa të dubloj artistë të ndryshëm nëpër skena erotike filmash, ku duhej të luaja çaste nudo. Filmi i parë i kësaj serie ishte “Gruaja dhe Pantini”, në të cilin i huaja trupin Konçita Montenegras. Unë jam edhe cigania që kërcen tek “Monte-Kristoja”. Në tërë këta filma luaja skena kalimtare, por më në fund u bëra violina e parë me një rol të vërtetë. Sakaq, e shoqëruar nga ime më, u nisa për Bruksel, isha ftuar që të kërceja në një mbrëmje zyrtare. Aty kishte dhe shqiptarë të ftuar. Po bëhej rreth një muaj që nga dita kur Ministri Fuqiplotë i Shqipërisë dhe deputeti më kishin bërë kërkesën që të shkoja për të kërcyer në Shqipëri, në teatrin mbretëror të këtij vendi; duhej të kërceja për mbretin Zog (të cilit ia dëgjoja për të parën herë emrin), që së afërmi, në tetor, festonte përvjetorin e parë të hipjes në fron. Në Bruksel, të dy burrat këmbëngulën edhe një herë në kërkesën e tyre. Duhej që të përgjigjesha menjëherë, puna ishte urgjente, në Shqipëri më prisnin. Do të merresha me rolin e Kartakalës, apo do të zgjidhja vallëzimin në Shqipëri?! As vetë nuk mund ta di se përse parapëlqeva të bëja një turne në këtë vend të largët.



Kur të bie e mira nga qielli

Erdhi dita që do të niseshim: Ime më, unë, ministri dhe deputeti. Roma ishte lënë si vendi ku do të firmosej kontrata. Kontrata u nënshkrua në Konsullatën e Shqipërisë dhe me kërkesën time edhe atë të Rumanisë. Firmosa për një angazhim tremujor. Të ardhurat nga kontrata i depozituam në një bankë të Parisit dhe nisëm nga vizitat në qytet. Gjëja që më la vërtet përshtypje të çuditshme lidhej me faktin se shqiptarët nisën të blinin veshje. Pasi kishin konstatuar me çudi që përdorja një valixhe të vogël e jo të re të tipit “Samaritan”, në të cilën kisha vendosur kukullën, këmishën e natës që më kishte blerë mamaja dhe një fustan mbrëmjeje për kabaretë, një fustan nga ata që artistët ua rishesin shoshoqit. Qëndruam tri ditë në Romë vetëm për veshjen time. Im më dhe unë po binim të sëmura duke parë çmimet fantastike të veshjeve që na sillnin, këto i kalonin shumat e kontratës, ndaj unë u detyrova t’iu them burrave të Zogut: “Unë nuk mund t’i blej të gjitha këto”! “Nuk ka asnjë rëndësi, është e nevojshme, do t’ju duhet të shëtisni
shumë, mos u shqetësoni”…Valixhja nga Samaritania u zëvendësua me një valixhe me lëkurë derri, që hapej sa herë në të duhej të ngjisheshin veshje të reja. M’u krijua një luks i bollshëm. Gjithnjë e më shumë po kthehesha në Hirushen e kohës së Zanave. Unë vajza që nuk kisha patur veçse një kostum të vogël dhe një pallto të zakonshme, tashmë mbulohesha me fustane të shumta të paradites, të pasdites, të mbrëmjes. Mamaja gjithashtu u vesh me rroba serioze kokë e këmbë.



Dita që shigjeta shpoi zemrën e mbretit

Pas disaditësh arritëm në Tiranë. Familja mbretërore kishte ambiente të shumta banimi, na drejtuan në njërin nga ata dhe na lanë të prisnim në holl. Pas pak pashë të hynte një burrë i gjatë, i hollë, biond dhe me sy blu, që e mora për një oficer austriak. Por befas deputeti u nxitua të më prezantonte para mbretit. “Ju qenkeni”?-thashë e çuditur. “U zhgënjyet. Më imagjinonit ndryshe”? “Kam jetuar një pjesë të madhe të jetës midis njerëzish orientalë, ndaj më shumë ju përfytyroja si njëfarë pashai. Por ngjani me një oficer austriak ose jugosllav, nuk keni asgjë orientale”. (Ai i shëmbëllente më shumë disa rumunëve që kisha mundur të njoh gjatë jetës dhe që ishin më austriakë se sa austriakët).

Është e vërtetë, kam lindur mysliman, por ndjehem europian. Veç kësaj kam shkuar një pjesë të jetës në një shkollë austriake”. Kishte një buzëqeshje zbavitëse, që më çuditi pak dhe më nervozoi shumë. Të nesërmen erdhën dhe më kërkuan: duhej të isha e vetme. Zogu më priti si i magjepsur. Folëm gjatë, kuptohet. Mbreti Zog ka qenë shumë njerëzor me mua, shumë i sjellshëm, i butë. Në fund ai arriti atë çka dëshironte, por vetëm pas një muaji të tërë. Nuk më nxiti, priti sa të isha e gatshme. Dhe besoj e kam çuditur, madje jo në pak gjëra.

Dehje…
Nëse doja një parfum, do të më sillnin nga ky një sasi sa për gjithë jetën. Mbulohesha me bizhu, me “lecka” shumë të kushtueshme. Zogu ishte si gjithnjë i butë, tepër i sjellshëm, magjepsës. Ai qe tridhjetetre unë njëzet. Kisha jetuar gjithnjë nën presion, duke punuar në mënyrë të vazhdueshme, tani kisha ditët e mia të shplodhjes; lexoja, shëtisja, më dilte koha të admiroja zambakët e rërës, aq të hollë, aq të bukur. Shkonim në Durrës, në plazh, ku hanim bashkë, kaloja pasditen me të. Të dy bënim plazh me kostume të rregullt banje, nuk flitej kurrë të plazhonim nudo. Dhe notonim të dy bashkë deri pranë vaporëve ushtarakë, të ankoruar thellë në det, larg rezidencës së tij. Protokolli parashikonte madje, edhe orët tona të dashurisë. Dashuria bëhej gjithnjë në të njëjtën orë; ndoshta mund ta quaje të gjithë këtë, “nëpunësi”. Zogu, mendoj, nuk ishte një qenie e ndezur në pasione, më dashuronte, kishte dobësi të madhe për mua, por protokolli, kotësitë e funksionit të tij mbretëror merrnin frenat dhe vinin nën kontroll gjithë gjërat e tjera.

Motrat e Zogut, armike si skifteri mbi mua

Vetëm pasi mbërritëm në Tiranë njoha familjen e tij, shtatë motrat dhe nënën. Armiqësia e tyre ndaj meje ishte e menjëhershme. Unë isha shumë jashtë shijeve të motrave të Mbretit, nuk kisha prirje të njëjta për gjërat e kota. Ndërsa e ëma e detyroi Zogun t’i premtonte se asnjëherë sa të qe gjallë ajo, ky nuk mund të merrte për grua një vajzë që nuk ishte myslimane. Zogu më foli hapur për martesë. “Unë jam e zgjedhura e zemrës tuaj, siç thoni ju gjithnjë, mirë, pra le të mbetem kështu: e zgjedhura e zemrës suaj! dhe asgjë më shumë”. Martesa me të nuk ishte ndonjë ide që mund të më tërhiqte. Jetoja në një botë që nuk qe imja. Nuk dashurohesha dot pas gjërave që shihja në Tiranë.

Nëna e Zogut ishte fis i mbretit të Egjiptit, Fuad. I kërkonte të birit që të fejohej me motrën e mbretit Faruk dhe kujtonte se isha unë që e pengoja këtë martesë. Në të vërtetë Zogu donte ta shmangte vetë me çdo kusht një martesë që do ta rilidhte me orientin. Duke qenë oriental, ai donte të fshinte rreth vetes çdo gjë që binte era orient, sipas tij sinonim i “prapambetjes” i “mjerimit”.

Zogu, një xheloz i pandreqshëm

Një natë pësova një krizë apendesiti, ndaj thirra Dedë Sulin në mesnatë dhe i kërkova të më sillte një mjek. Mjeku mbërriti shpejt dhe më lehtësoi, por për çudinë time të madhe në orën shtatë të mëngjesit pashë të vinte Zogu me një tërbim të shfrenuar. “Përse e kërkove mjekun? Të pa të zhveshur? Të preku”?

Tani u tërbova unë: “Ju mbaheni për europian, por ju po thoni gjëra që vetëm një orientali i vijnë në mendje. Sa për t’u zhveshur, i gjithë Parisi më ka parë të zhveshur, ministrat e tu, deputetët e tu më kanë parë lakuriq, ndërsa tani që u sëmura, qenka e ndaluar të vijë një mjek që të më shohë!!”.

Skena u mbyll sigurisht, u qetësua duke u ofruar një barcaletë, dhuratë e uljes së tensionit. Por sidoqoftë kishte ndodhur një skenë, e para…Brenda kafazit të artë ku u gjenda edhe një herë e mbyllur, nisi të më shuhej gëzimi, që tek unë kishte qenë aq i natyrshëm.

“Unë jam mbreti, jam Skënderbeu”…

Së shpejti do të festonte përvjetorin e parë të ngritjes në fron. I thoja vetes se isha shfaqur tepër herët. Zogu ishte ende në kulm të gjendjes euforike: “Unë jam mbret!”. Fliste si të kishte qenë pasardhës i një dinastie që kishte zaptuar fronin për shekuj. Kalonte për llogari të tij të gjitha lëvizjet kundër turqve.

Ëndërronte ta quanin Skënderbe, si heroin e rezistencës në shekullin XV. Madje, zhytej edhe në një të shkuar të thellë, fliste për Shqipërinë e lashtë, për të shkuarën e saj greke, romake, bizantine e të gjitha këto e dehnin. Teksa e dëgjoja, mendoja se i zmadhonte gjërat, por e kuptova se kurora i kishte rënë në kokë, ashtu siç më kishte rënë në kokë mua goditja e fatit. Çdo çast mërmëriste me vete: “Jam mbret!”.

Si e zhvatnin ministrat Zogun

Me gjithë frikën që u kallte, ministrat e vidhnin në mënyrë të vazhdueshme. Shpesh ata na kërkonin, mua ose time mëje, që të ndërhynim pranë mbretit, p.sh. për të fituar monopolin në shitjen e një prodhimi. Përpiqeshin të na joshnin me anë të përqindjeve të mëdha që na premtonin, në rast se do t’ia dilnim mbanë kësaj pune. Unë u përgjigjesha vazhdimisht: “Nuk ndodhem këtu për të biseduar çështje tregtare me Mbretin!”. Shpenzimet pa hesap në këtë vend kaq të varfër ishin vërtet çmenduri. Mamaja nuk e pëlqente verën dhe nuk e pinte kurrë një pikë. Megjithatë arka të tëra me verë vinin për të zbukuruar tryezën e saj çdo ditë. Një ditë ajo humbi ombrellën. U sollën dymbëdhjetë ombrella për të zëvendësuar atë që humbi. Zogu domosdo deshi të më ofronte dy pallto, mbërriti vetëm njëra, tjetra u përla…

Emri dhe historia e Zogut

Një ditë e pyeta për emrin. Më shpjegoi se emri i tij Zog përfaqësonte në gjuhën shqipe fajkoin ose shpendin. Ishte i biri i një drejtuesi të fuqishëm në klanin Mati. I ati ishte vrarë gjatë një revolte kundër pushtuesve turq dhe Ahmeti (ky ishte emri i tij) ishte dërguar për në Stamboll si peng. Kaloi këtu pesë vjet në Pallatin e Sulltanit dhe u rikthye në vendin e tij vetëm në moshën shtatëmbëdhjetë vjeçare, më 1912 në kohën e luftërave në Ballkan që i krijuan edhe Shqipërisë mundësinë të shkundej një herë e mirë nga
zgjedha turke. Shqipëria mbeti e pavarur për dy vjet. Më 1914 austriakët pushtuan vendin. Ahmetin e ri nisën ta trajtojnë me shumë përkujdes, e nisën në Austri, ku do të rrinte deri në fund të luftës. Pas luftës Zogu erdhi përsëri në Shqipëri dhe filloi të merrej me politikë. Aktiviteti i tij shqetësoi presidentin e këshillit të asaj kohe, Mgasitër Fan Noli, i cili nuk vonoi të nxjerrë një mandat arresti për të. Zogu u arratis në Jugosllavi, ku u mor me organizimin e kthimit të tij në Shqipëri. Këtu kthehet në 1924, në krye të një grupi të vogël (të përbërë nga besnikë dhe oficerë rusë të bardhë) me ëndrrën për të qenë Musolini i vendit të vet. Nervi i politikës ishin të hollat, Zogu i shtiu në dorë ato, në sajë të një njeriu: beut të Elbasanit, Shevqet Verlacit, e bija e të cilit kishte qenë deri në marrëzi e dashuruar pas Zogut. Ahmeti i pranoi të hollat, në fund të vitit 1924 u bë president i republikës, por e bija e Vërlacit nuk u bë kurrë bashkëshortja e tij. Që nga ajo kohë, klani i Vërlacit u vu në opozitë me Zogun, por kjo nuk e pengoi aspak matjanin të bëhej mbret i Shqipërisë nën emrin Zog I, më 8 shtator 1928.

Falsiteti i një oborri

Zogu ishte një vasal i Italisë, nga e cila ishte krejtësisht i varur, edhe nëse nuk dëshironte ta pranonte këtë. Më fliste gjithnjë për projektet e veta të mëdha, për ato që do të bënte për vendin së afërmi, por gjatë gjithë kohës që unë qëndrova në atë vend, nuk lëvizi asgjë. Burimet ekzistuese, nafta dhe mineralet nuk shfrytëzoheshin. Paratë vinin nga Italia dhe i jepeshin si ndihmë Pallatit. Në të vërtetë, megjithë europianizmin e vet, Ahmet Zogu ishte një despot oriental. Klani i tij dhe të motrat i jepnin vetes një rëndësi të kotë, të padëgjuar-mamaja ime ishte e para që e krahasoi familjen e tij me atë, që i krijoi aq shumë telashe dhe andrralla Napoleonit I. Të motrat u flaknin në kokë ministrave pantoflat. Kur vinte drejtori i pallatit, gjithë përulje, që t’u njoftonte se tualetet e porositura në Paris mund të vononin pakës, ato zhvishnin këpucët dhe ia vërtitnin në fytyrë, drejtori largohej duke u tërhequr mbrapsht e duke fshehur fytyrën pas krahëve.

Zogu kishte një qen, një barzoi, të quajtur Eros, me një ligësi të pabesueshme. Ky rrinte drejt, i gatshëm për t’u hedhur mbi njeriun që i tregonin me të marrë sinjal nga i zoti. Kur mbetesha vetëm në holl me Erosin, nuk guxoja të lëvizja e të merrja frymë.
Sa shumë drama pati me të. Një ditë në inat e sipër Zogu i dha shenjë Erosit, i cili u hodh vrik mbi njërin nga adjutantët dhe e kafshoi në krah. Krahu i këtij burri mbeti pak i paralizuar edhe pas një qëndrimi të gjatë në spital. Ministrat që paraqiteshin tek mbreti dridheshin në atë farë feje nga frika se mos hapeshin dosjet. Një herë Zogu më tregonte se kur kishte qenë fare i ri kishte shtënë dashuri me një çupëlinë, meqenëse ajo kishte qenë e fejuar, ai fare thjesht e kishte vrarë të fejuarin e saj në një “duel”.

 

[Pinky]

Gjashtë misteret e Ahmet Zogut.
Cilat janë të fshehtat e njeriut që drejtoi vendin nga viti 1925 deri në 1939Ahmet Zogu, mbreti i cili qeverisi shqiptarët për 14 vjet, është ndër figurat më të rëndësishme të vendit. Janë gjashtë mistere, ku shoqëruan atë gjatë gjithë jetës së tij. Që nga momenti se si ai mori pushtetin nga duart e Fan Nolit, dashuria e tij me balerinën të cilën e njohu në Francë, plani për të rrëzuar Enver Hoxhën nga pushteti dhe deri tek amaneti që ai la për t'u varrosur në vendin që e ngjiti deri në majën më të lartë të pushtetit. Jeta e një nga njerëzve më të rëndësishëm të shekullit XX, për historinë e shqiptarëve ka mbartur me vete dhe enigma e mbase do të duhet një kohë e gjatë që të zbulohen ose ndoshta nuk do të dalin kurrë në dritë.Si arriti të merrte pushtetin në dhjetor të vitit 1924, a patën ndikim shtetet fqinje në këtë ringritje të mbretit të fundit shqiptar? Çfarë iu premtoi serbëve për këtë ndihmë?Pas rrëzimit nga pushteti të Fan Nolit, i cili ishte në krye të qeverisë vetëm prej gjashtë muajsh, në krye të vendit u rikthye Ahmet Zogu. Ishte dhjetori i vitit 1924, kur qeveria e Nolit nuk mundi t'u bënte ballë presioneve dhe trazirave të shkaktuara në vend atë kohë. Noli kishte ardhur në krye të qeverisë me "Revolucionin e Qershorit" apo siç e quajnë disa historianë të asaj periudhe "grusht shteti". Rikthimi i Ahmet Zogut në pushtet u cilësua në atë kohë si rikthimi Legalitetit. Në vitin 1925 u bë President i Shqipërisë dhe mori dhe kompetencat e ministrit të Brendshëm. Zogu kërkoi të vendoste një pushtet të hekurt. Duke parë që ai kufizohej nga disa mbretëri të fuqishme dhe të konsoliduara, siç ishte ajo e Savojës, mbretëria greke, por edhe Jugosllavia në veri, kërkoi të ishte po aq i fuqishëm. Kështu në vitin 1928, ai realizon ëndrrën e tij të bëhet mbret, duke e quajtur veten "Mbret i shqiptarëve". Në historiografinë shqiptare ende nuk është gjetur një emërues i përbashkët, nëse Zogu erdhi në pushtet në mënyrë të rregullt apo atë e ndihmuan forca të jashtme. Historianët gjatë periudhës së komunizmit e kanë quajtur këtë rikthim të Zogut, të ndihmuar nga ushtria jugosllave e Krajl Pjetrit të Beogradit, duke i premtuar këtij të fundit që do t'i jepte dy zona në veri të Shqipërisë, pikërisht grykën e Vermoshit dhe Shën Naumin. Rikthimi i Ahmet Zogut padyshim ngelet një mister për historinë tonë të shekullit XX. Dokumentet arkivore tregojnë që ka një marrëveshje midis Ahmet Zogut dhe jugosllavëve, por që ngelet shumë e mjegullt, duke bërë që si pala mbrojtëse e kësaj teze, por edhe ajo që e hedh poshtë, ta kenë të vështirë të flasin me siguri për një marrëveshje të tillë. Shumë historianë japin versionin që Zogu erdhi në pushtet me suport nga jashtë, duke vënë në lëvizje agjenturat e huaja, sidomos ato jugosllave, por që raporti midis shtetit të Ahmet Zogut dhe jugosllave nuk ka qenë i mirë pas këtij momenti, vë në diskutim të madh nëse Zogu ka pasur apo jo përkrahjen e sllavëve. Po t'i referohemi historianit amerikan, Bernd Fisher, i cili ka bërë një nga librat më të plotë për historinë e mbretërisë shqiptare nën udhëheqjen e Ahmet Zogut, ai e cilëson ardhjen e Zogut në pushtet me ndihmë nga Jugosllavia. Menjëherë me ardhjen në pushtet, Zogu përjashton nga Parlamenti të gjithë deputetët e opozitës, shpërndau Komitetin e Mbrojtjes Kombëtare të Kosovës dhe mori një pushtet të pakufizuar.Ahmet Zogu është shoqëruar me një nga femrat më të bukura të asaj kohe? Cila ishte balerina që magjepsi mbretin e shqiptarëve dhe pse nuk arriti të lidhte jetën me të?Njihet vetëm ana zyrtare e Ahmet Zogut dhe pak është folur për jetën e tij private. Ashtu si gjithë udhëheqësit e tjerë edhe Zogu ka pjesën e tij për të cilën ka ende enigma. Përveç të tjerave, mbreti shqiptar ka pasur dhe një të dashur, e cila ishte një kërcimtare mjaft e suksesshme e nga më të pëlqyerat atë kohë në Francë. Tania Vizirova (Visirova), ishte me origjinë nga Besarabia dhe Kaukazi. E pasionuar pas dansit të Isadora Dunkan, ajo arriti që edhe pse shumë e re të hynte në trupën e balerinave të "Folies-Bergère", shumë në modë atë kohë në Paris. Ajo shpejt u bë e njohur për hijeshinë dhe sensualitetin e saj, dhe të gjithë e thërrisnin "la Visarova". Një trup i kolmë, linjat e të cilit shfaqen në fotografitë e pakta që kishte ruajtur Visarova nga ajo kohë. Më 1929, një pikëtakim i çuditshëm do ta lidhte një pjesë të jetës së saj me Shqipërinë. Atë vit, një deputet shqiptar dhe ministri fuqiplotë i ambasadës shqiptare në Paris, e kishin takuar në mbrëmje, pas shfaqjes në "Folies Bergère". Propozimi i tyre ishte i çuditshëm: të kërcente në pallatin mbretëror të mbretit Zog, për festimin e përvjetorit të parë të mbretërisë shqiptare. Ajo u ishte përgjigjur se do të mendohej, por edhe më pas në Bruksel, ata përsëri e kishin takuar, duke i folur për një kontratë dhe një shumë të majme. "Ç'të bëja? - kujton ajo në kujtimet e saj, - të interpretoja në "Carthacala, reine des Gitans" (Cartala, mbretëresha e ciganëve), - një shfaqje e asaj kohe, - apo të shkoja në Shqipëri?…". Në gusht të atij viti, ajo vendos të shkojë në Shqipëri bashkë me të ëmën e saj, të cilën nuk e ndau nga vetja gjersa ajo vdiq. Kontrata për angazhimin e saj për festimet mbretërore u nënshkrua në Romë, në konsullatën shqiptare dhe në atë rumune, për një periudhë dymujore. Mbreti e priti me ceremoni dhe menjëherë i caktoi një besnik të tij, Dedë Sulin, i cili do ta shoqëronte atë ngado. Pikërisht ky malësor kishte shoqëruar gjatë Luftës së Parë Botërore, komandantin e trupave aleate në Maqedoni, francezin Franchat d'Espery. Pra balerina ishte në duar të sigurta e besnike. Tanja Visirova, në kohën kur ajo u njoh me A. Zogun ishte vetëm 20 vjeç. Zogu ishte shumë i dhënë pas saj, vajza e re, e cila punonte si balerinë në lokalet e natës në Paris, marrosej pas Zogut dhe dhuratave që ai i bënte. Tanja Visirova kishte lindur nga një baba polak e nënë rumune. Ajo erdhi në Shqipëri me kërkesën e Zogut, mbreti i shqiptarëve e donte afër vetes, megjithëse e dashura e Zogut nuk pëlqehej shumë nga familja e tij. Tanja ishte shumë ekstravagante për t'i pëlqyer një familjeje me tradita. Ajo qëndroi si e dashura e Zogut deri sa ky e kuptoi se nuk kishin të ardhme. Pas largimit nga Shqipëria, Tanja u tërhoq edhe nga jeta e zhurmshme e Parisit dhe shkoi të jetojë në një fermë bashkë me të ëmën. Gjithsesi Visirova u takua edhe një herë të vetme me Mbretin e saj, ku u përshëndetën si dy miq të vjetër, kur ky kishte lënë vendin e tij.Në 7 prill 1939, a tradhtoi shqiptarët mbreti apo ishte një largim i detyruar? Pse komunistët këtë abdikim nga froni ia morën si pikën më të dobët?Sapo nga deti zbarkuan forcat italiane, me të njëjtën shpejtësi nga Shqipëria largohet Ahmet Zogu. Ai padyshim iku sepse nuk mund të pajtohej me një pushtim të Shqipërisë. Pas disa tentativave që bënë italianët që ky të lejonte vendin në duart e tyre, në këmbim të ofiqeve dhe pazareve të paskrupullta, kjo gjë nuk u pranua nga Mbreti, i cili së bashku me familjen e tij abdikoi nga froni dhe u nis në mërgim. Momenti që atij i është kritikuar më tepër është pikërisht lënia e bashkëqytetarëve të tij në mëshirë të fatit. Jo rrallëherë në praktikën e historisë botërore, mbretërit pasi kanë parë situatën e vështirë, janë larguar të shpëtojnë kokën e tyre. Këtë rrugë zgjodhi dhe Ahmet Zogu, i cili në moralin e një prijësi të denjë do t'i duhej të luftonte me gjithë shqiptarët kundër okupatorëve fashistë. Gjatë periudhës 1945-1990, kjo jo vetëm që u përdor nga komunistët, por u deklamua me të madhe si një tradhti e lartë kombëtare.Cila ishte jeta në mërgim e Ahmet Zogut pas pushtimit të Shqipërisë nga Italia dhe a mendoi ndonjëherë të rrëzonte Enver Hoxhën?Me largimin nga Shqipëria pas pushtimit të kësaj të fundit nga Italia fashiste, Ahmet Zogu shkon në Francë, duke e cilësuar rikthimin e mbretërisë së tij si një mision të pamundur e megjithëse kishte bërë dhe përpjekje për të ardhur. E vetmja gjë që i kishte mbetur mbretit dhe shpurës së tij, ishin pasaportat diplomatike që u jepnin mundësi të lëviznin lirisht nëpër Evropë. Zogu në vitin 1944 bëri përpjekjen e fundit për të ardhur në Shqipëri. Në atë kohë ishin fuqizuar tepër komunistët, të cilët kishin luftuar si për çlirimin e vendit edhe për marrjen e pushtetit. Kështu kjo tentativë i rezultoi e pasuksesshme, pasi jo vetëm që nuk mund ta merrte më pushtetin nga duart e komunistëve, por as nuk do të kishte më mundësi as të kthehej në vendin që e qeverisi plot 14 vjet, tre vjet si president dhe 11 vjet si mbret. Ai jetoi në Francë duke lëvizur nga një qytet në tjetrin, ashtu si një numër i madh mbretërish të asaj periudhe, që ishin rrëzuar nga froni mbretëror. Jeta e atij që e quajti veten mbret i shqiptarëve nuk do të ishte një jetë e lumtur. Përveç vështirësive që të jep jeta në mërgim, madje i detyruar, atë e zuri dhe një maraz trishtimi për shumë arsye.A ka gisht Ahmet Zogu në shumë vrasje që ndodhën gjatë qeverisjes së tij, si u hakmor për vrasjen e Esat Pashë Toptanit, që njëkohësisht ishte daja i tij?Gjatë kohës që ka qenë në krye të vendit, Ahmet Zogu është akuzuar edhe si një njeri që ka ekzekutuar kundërshtarët e tij politikë. Nuk janë të pakta rastet ku shumë figura historike janë eliminuar në rrethana misterioze. Mjafton të përmendësh Bajram Currin, Hasan Prishtinën, Luigj Gurakuqin, Riza Cerovën apo dhe Avni Rustemin, për të cilët mendohet se ka qenë vetë porosia e Zogut që të eliminoheshin fizikisht. "Po të ndodheshe në opozitë me Ahmet Zogun, ose duhej të mërgoje, ose do të ishe i ekzekutuar". Kjo ka qenë e shkruar në historinë e Shqipërisë gjatë periudhës së diktaturës. Është vështirë të përcaktosh me saktësi nëse ka një urdhër nga Ahmet Zogu apo jo. Vrasja e gjithë këtyre personaliteteve të shquar të periudhës së Pavarësisë, por dhe pas saj, duhet të ketë një shpjegim. Në zbulimet e fundit të historisë, rezulton se Zogu mund të ketë urdhëruar vrasjen Avni Rustemit, pasi ky i fundit kishte vrarë në një atentat në Paris Esat Pashë Toptanin, që ishte daja i Ahmet Zogut. Është fakt i njohur botërisht, që e ëma e Zogut, Sadije, ishte nga familja Toptanaj e Tiranës. Prandaj, kjo është aluduar si një hakmarrje e Zogut. E ndërsa të gjitha këto ngelen mistere në jetën e një personaliteti siç ishte Ahmet Zogu, pasi do të duhet një kohë e gjatë që të hidhet dritë me fakte dhe argumente bindëse për të gjitha.Cili ishte amaneti Ahmet Zogut për varrin e tij, pse nuk u realizua kjo dëshirë e njeriut më të fuqishëm të Shqipërisë në vitet '20-'30?Në vetminë më të madhe të jetës së tij, atëherë kur të gjitha përpjekjet për të përmbysur regjimin komunist dhe për t'u kthyer në Shqipëri kishin perënduar, gjendja shëndetësore e Mbretit përditë e më shumë keqësohej, kështu edhe sëmundja e tij po i përshpejtonte vdekjen. Më 3 janar 1961, familja mbretërore lë Cannes dhe vendoset në Ablon, në Val de Marne, jo larg Parisit. Më 5 prill, pikërisht ditën e lindjes së Leka Zogut, atëherë kur Ahmet Zogu sapo kishte mbushur 65 vjeç, ai jep shpirt në një nga krevatet e spitalit "Foch", i mposhtur nga kanceri. Jeta e Ahmet Zogut mbyllet pas një sëmundjeje të pashërueshme, shumë larg vendit të tij ku mbretëroi për vite të tëra. Para se ta mbulonin, Geraldina i hedh një grusht dheu të Shqipërisë të ruajtur gjatë gjithë atyre viteve mërgim, për një ditë të tillë. Pllaka që u vendos në varrin e tij shkruante "Atdheu mbi të gjitha", ndërsa pak përpara se të jepte shpirt, Zogu kishte kërkuar që të varrosej në Shqipëri me çdo kusht. Pas vdekjes së tij, familja do të fillonte të mërgonte pa fund, deri sa për disa kohë u stabilizua në Afrikën e Jugut. Historia mbretërore u mbyll përfundimisht brenda kufijve të Francës, duke lënë pas atë varr të vetmuar, ku çdo vit, në çdo ditëlindje të mbretit, mblidheshin gjithnjë e më pak njerëz… Shumë vite do të kalonin gjersa bashkë me Murin e Berlinit, do të binte dhe totalitarizmi shqiptar. Leka Zogu do të vinte në Shqipëri bashkë me familjen e tij. Mjerisht, kohë më pas, mbretëresha fisnike, Gerladinë, do të vdiste dhe do të varrosej në Shqipëri me çdo kusht. Pas vdekjes së tij, familja do të fillonte të mërgonte pa fund, deri sa për disa kohë u stabilizua në Afrikën e Jugut. Historia mbretërore u mbyll përfundimisht brenda kufijve të Francës, duke lënë pas atë varr të vetmuar, ku çdo vit, në çdo ditëlindje të mbretit, mblidheshin gjithnjë e më pak njerëz… Shumë vite do të kalonin gjersa bashkë me Murin e Berlinit, do të binte dhe totalitarizmi shqiptar. Leka Zogu do të vinte në Shqipëri bashkë me familjen e tij. Mjerisht, kohë më pas, mbretëresha fisnike, Gerladinë, do të vdiste dhe do të varrosej në tokën shqiptare, me dëshirën që shpejt dhe njeriu i saj më i dashur, vdekur mbi 40 vjet më parë, njeriu që e kishte ndjekur pas nëpër udhët e botës, në ditë zhgënjimi e shprese, të mund të vinte në krah të saj. Ëndrra e Ahmet Zogut edhe sot vazhdon të mbetet e tillë, pasi eshtrat e tij ndodhen pikërisht në Francë.