Hektor12
Locus omnem
Kufizimet kulturore të televizionit
------------------------------------------
Megjithatë, shpërndarja e kulturës, artit, informacionit sportiv, politik etj., me anë të televizionit ka kufizimet e veta, të cilat duhen njohur, dhe mbi të gjitha, duhen ndërtuar strategji që përfitojnë nga mundësitë dhe shmangin sa të jetë e mundur anët negative.
Kultura e televizorit në këtë kuptim nuk mund të përputhet me kulturën në përgjithësi dhe kultura e televizorit nuk mund ta lejojë këtë të fundit të bëhet plotësisht televizori i kulturës. Këto dy koncepte, megjithë afërsitë që mund të kenë midis tyre, nuk janë kurrë të barabartë.
Nga njëra anë, individi apo grupi shoqëror në zonat periferike shndërrohet vetëm në një telespektator pasiv të arritjeve kulturore dhe artistike dhe ka gjithnjë e më pak mundësi të jetë edhe bartës i tyre. Pastaj, duhet pranuar se në këtë mënyrë kultura dhe arti autokton lokal pëson një tkurrje të thekshme duke bërë të humbin me shpejtësi thesaret e kulturës vendase në të mirë të një informacioni dhe vlerash kulturore dhe artistike të përbotshme, pikërisht ato që janë mbizotëruese në ekran. Ky proces nuk është i thjeshtë, por tepër themelor dhe me peshë në jetën kombëtare sepse ka të bëjë me identitetin kulturor dhe artistik vendas. Po kështu ulet ndjeshëm komunikimi i kulturës, artit, letërsisë në gjuhën shqipe duke zvogëluar mundësitë praktike që aftësitë dhe shprehitë gjuhësore të popullsisë vendase të përballojnë prodhimin e sotëm artistik dhe kulturor botëror. Nuk mund të lihet pa përmendur se i gjithë ky proces i shpërndarjes së kulturës nëpërmjet një rruge ekskluzivisht televizive dëmton ato prurje që nuk mund të realizohen veçse nëpërmjet mediave të tjera, në radhë të parë nëpërmjet librit artistik dhe shkencor, shtypit të shkruar dhe revistave të specializuara, praktikave pedagogjike të edukimit të dhuntive konkrete artistike, që e kanë braktisur pothuajse fare zonën tonë rurale. Në këtë vorbull, me gjithë anët e veta pozitive, kultura e shpërndarë mbështetet kryesisht mbi figurën (imazhin), mbi tingullin muzikor (muzikën), duke neglizhuar shumë fuqinë transmetuese dhe formuese të fjalës (kryesisht të transmetuar në gjuhë të huaj), ç’a prodhon një informacion sipërfaqësor, të paqëndrueshëm dhe shpesh herë iluziv.
Në fakt, ka lindur një kontradiktë. Mediat televizive të vendit, të specializuara në transmetimin dhe prodhimin e një kulture standard, pa folur për ato të jashtme, funksionojnë me qëllime të tjera dhe ndjekin strategji që kushtëzohen nga logjika që ndonjëherë nuk kanë të bëjnë fare me problemet që flasim. Difuzioni i kulturës shkencore, kulturore, enciklopedike, artistike në zonat rurale dhe urbane periferike në kushtet kur aty është tharë rrjeti i institucioneve kulturore vendase, pothuajse nuk përbën aspak një shqetësim për menaxherët dhe krijuesit e emisioneve televizive. Logjikat ekonomike, financiare dhe estetike të prodhimit televiziv, për më tepër, kanë prirjen e natyrshme ta harrojnë disi telespektatorin e zonave rurale apo të atyre periferike urbane. Aq më tepër, sikurse është thënë dhe stërthënë tashmë shpesh herë, televizioni nuk mund të jetë as një institucion shkollor dhe as një qendër kulture dhe nuk mund t’i zëvendësojë këto të fundit.
Por, nga ana tjetër, krejt duke respektuar lirinë e prodhimit televiziv, madje duke njohur edhe faktin se pjesa më e madhe e kanaleve televizive është sipërmarrje private, ka vend që institucionet dhe dikasteret që merren te ne me arsimin, kulturën, artin, të hartojnë politika të tilla që t’u lejojnë të zënë vend dhe hapësira shumë më të mëdha se deri tani në programet televizive vendase pikërisht për të përmbushur misionin e transmetimit të kulturës në zonat periferike të territorit kombëtar. Kjo praktikë ndiqet edhe në shumë vende të përparuara, ku shteti, nëpërmjet mekanizmave financiarë dhe detyrimit administrativ, krijon hapësira kohore për emisione kulturore, shkencore, mësimore, artistike, enciklopedike të drejtuara përkrah një spektatori të privuar nga mjetet e tjera të shpërndarjes së kulturës. Në këtë drejtim mund të praktikohen blerje emisionesh televizive, pagesa për kohën e transmetimit televiziv në stacionet private, porosi prodhimesh televizive, blerje të drejtash difuzimi nga autorët e spektakleve televizive, subvencionime për njerëzit e shkencës dhe të kulturës me qëllim që ata të konceptojnë dhe animojnë programe televizive që kontribuojnë në shpërndarjen e kulturës në zonat periferike të vendit etj. Në këto rrethana, radiotelevizioni publik duhet të marrë një profil të dallueshëm nga ata privatë pikërisht edhe prej faktit se duke mos ndjekur një logjikë prioritare financiare, i financuar jo pak prej buxhetit të shtetit, ai është i detyruar të shpërndajë një kulturë dhe informacion shkencor dhe artistik pozitiv sidomos për shtresat e popullsisë që nuk kanë mundësi të tjera integrimi socio-kulturor. Ndofta ka ardhur koha që një kanal kulturor të zërë fill brenda strukturës së transmetimit të Radiotelevizionit publik.
Sidoqoftë, cilado analizë sasiore apo cilësore e hapësirave kohore apo e ndërtimit të programeve televizive do të tregonte se në këtë drejtim bëhet jashtëzakonisht pak, duke mbetur disi në bisht të praktikave të sotme moderne të përdorimit të televizionit, për aq sa është e mundur, në interes të transmetimit të kulturës në të gjitha pikat e territorit.
------------------------------------------
Megjithatë, shpërndarja e kulturës, artit, informacionit sportiv, politik etj., me anë të televizionit ka kufizimet e veta, të cilat duhen njohur, dhe mbi të gjitha, duhen ndërtuar strategji që përfitojnë nga mundësitë dhe shmangin sa të jetë e mundur anët negative.
Kultura e televizorit në këtë kuptim nuk mund të përputhet me kulturën në përgjithësi dhe kultura e televizorit nuk mund ta lejojë këtë të fundit të bëhet plotësisht televizori i kulturës. Këto dy koncepte, megjithë afërsitë që mund të kenë midis tyre, nuk janë kurrë të barabartë.
Nga njëra anë, individi apo grupi shoqëror në zonat periferike shndërrohet vetëm në një telespektator pasiv të arritjeve kulturore dhe artistike dhe ka gjithnjë e më pak mundësi të jetë edhe bartës i tyre. Pastaj, duhet pranuar se në këtë mënyrë kultura dhe arti autokton lokal pëson një tkurrje të thekshme duke bërë të humbin me shpejtësi thesaret e kulturës vendase në të mirë të një informacioni dhe vlerash kulturore dhe artistike të përbotshme, pikërisht ato që janë mbizotëruese në ekran. Ky proces nuk është i thjeshtë, por tepër themelor dhe me peshë në jetën kombëtare sepse ka të bëjë me identitetin kulturor dhe artistik vendas. Po kështu ulet ndjeshëm komunikimi i kulturës, artit, letërsisë në gjuhën shqipe duke zvogëluar mundësitë praktike që aftësitë dhe shprehitë gjuhësore të popullsisë vendase të përballojnë prodhimin e sotëm artistik dhe kulturor botëror. Nuk mund të lihet pa përmendur se i gjithë ky proces i shpërndarjes së kulturës nëpërmjet një rruge ekskluzivisht televizive dëmton ato prurje që nuk mund të realizohen veçse nëpërmjet mediave të tjera, në radhë të parë nëpërmjet librit artistik dhe shkencor, shtypit të shkruar dhe revistave të specializuara, praktikave pedagogjike të edukimit të dhuntive konkrete artistike, që e kanë braktisur pothuajse fare zonën tonë rurale. Në këtë vorbull, me gjithë anët e veta pozitive, kultura e shpërndarë mbështetet kryesisht mbi figurën (imazhin), mbi tingullin muzikor (muzikën), duke neglizhuar shumë fuqinë transmetuese dhe formuese të fjalës (kryesisht të transmetuar në gjuhë të huaj), ç’a prodhon një informacion sipërfaqësor, të paqëndrueshëm dhe shpesh herë iluziv.
Në fakt, ka lindur një kontradiktë. Mediat televizive të vendit, të specializuara në transmetimin dhe prodhimin e një kulture standard, pa folur për ato të jashtme, funksionojnë me qëllime të tjera dhe ndjekin strategji që kushtëzohen nga logjika që ndonjëherë nuk kanë të bëjnë fare me problemet që flasim. Difuzioni i kulturës shkencore, kulturore, enciklopedike, artistike në zonat rurale dhe urbane periferike në kushtet kur aty është tharë rrjeti i institucioneve kulturore vendase, pothuajse nuk përbën aspak një shqetësim për menaxherët dhe krijuesit e emisioneve televizive. Logjikat ekonomike, financiare dhe estetike të prodhimit televiziv, për më tepër, kanë prirjen e natyrshme ta harrojnë disi telespektatorin e zonave rurale apo të atyre periferike urbane. Aq më tepër, sikurse është thënë dhe stërthënë tashmë shpesh herë, televizioni nuk mund të jetë as një institucion shkollor dhe as një qendër kulture dhe nuk mund t’i zëvendësojë këto të fundit.
Por, nga ana tjetër, krejt duke respektuar lirinë e prodhimit televiziv, madje duke njohur edhe faktin se pjesa më e madhe e kanaleve televizive është sipërmarrje private, ka vend që institucionet dhe dikasteret që merren te ne me arsimin, kulturën, artin, të hartojnë politika të tilla që t’u lejojnë të zënë vend dhe hapësira shumë më të mëdha se deri tani në programet televizive vendase pikërisht për të përmbushur misionin e transmetimit të kulturës në zonat periferike të territorit kombëtar. Kjo praktikë ndiqet edhe në shumë vende të përparuara, ku shteti, nëpërmjet mekanizmave financiarë dhe detyrimit administrativ, krijon hapësira kohore për emisione kulturore, shkencore, mësimore, artistike, enciklopedike të drejtuara përkrah një spektatori të privuar nga mjetet e tjera të shpërndarjes së kulturës. Në këtë drejtim mund të praktikohen blerje emisionesh televizive, pagesa për kohën e transmetimit televiziv në stacionet private, porosi prodhimesh televizive, blerje të drejtash difuzimi nga autorët e spektakleve televizive, subvencionime për njerëzit e shkencës dhe të kulturës me qëllim që ata të konceptojnë dhe animojnë programe televizive që kontribuojnë në shpërndarjen e kulturës në zonat periferike të vendit etj. Në këto rrethana, radiotelevizioni publik duhet të marrë një profil të dallueshëm nga ata privatë pikërisht edhe prej faktit se duke mos ndjekur një logjikë prioritare financiare, i financuar jo pak prej buxhetit të shtetit, ai është i detyruar të shpërndajë një kulturë dhe informacion shkencor dhe artistik pozitiv sidomos për shtresat e popullsisë që nuk kanë mundësi të tjera integrimi socio-kulturor. Ndofta ka ardhur koha që një kanal kulturor të zërë fill brenda strukturës së transmetimit të Radiotelevizionit publik.
Sidoqoftë, cilado analizë sasiore apo cilësore e hapësirave kohore apo e ndërtimit të programeve televizive do të tregonte se në këtë drejtim bëhet jashtëzakonisht pak, duke mbetur disi në bisht të praktikave të sotme moderne të përdorimit të televizionit, për aq sa është e mundur, në interes të transmetimit të kulturës në të gjitha pikat e territorit.
Krimi aksion , un kerkova ndihm nga formuluesi i keti shkrimi (Hektori 12)
