sa po humbasim nga MOS eksporti ??????
sa po humabasim nga mos eksportimi i mallrave qe eksportonim dikur ne kohen e p.p.sh ?????
Leconi kete artikull qe eshte botuar sot ne gazeten panorama ku intervistohet nje ish drejtues komunist i asaj kohe :
Cili është mendimi juaj si profesor i ekonomisë për ndërtimin e një sërë veprash, të cilat sot janë jo rentabël dhe jashtë funksionit?
Për një pjesë njerëzish mund të ishte e arsyeshme mbyllja e tyre. Por nga të tjerë ky veprim mund të konsiderohet i parakohshëm. Unë them dhe jam me mendimin se nuk ishte e domosdodhme për të prodhuar gjithçka në vend, kur mund ta importoje atë si lëndë të parë, apo mund ta importoje edhe si material. Po tregoj një rast që më është dukur më interesanti. Ishte një periudhë kur kërkohej të prodhoheshin në vend artikuj të imët dhe shumë të imët. Kjo mbase si iniciativë ishte shumë e mirë, por këto mallra të cilat po i importojmë ne sot, bota i ka pasur edhe më parë. Fare mirë, ato mallra mund të bliheshin. E them me kompetencë që do të kushtonin shumë herë më lirë se sa t´i prodhoje në vend. Nuk mund të them se parimi i mbështetjes në forcat e veta ishte tërësisht i gabuar, pasi unë kam qenë një nga propagandistët e këtij parimi. Zbatimi i këtij parimi na çoi drejt një vetëmbylljeje. Nuk përjashtohet mundësia dhe të të bllokonin të tjerët, por edhe dëshira jonë ishte që të prodhohej gjithçka në vend. Për mendimin tim, ky parim nuk ka qenë i shëndoshë, nuk ka qenë gjithnjë i drejtë. Por, duke shtuar, them se jam edhe kundër asaj që ka ndodhur gjatë kësaj periudhe, tranzicionit. Një shembull konkret është mbyllja e uzinave të plehrave azotike në Fier dhe ajo e superfosfatit në Laç. U mbyllën edhe shumë fabrika dhe kombinate të tjerë. Ndoshta, ndonjëri prej tyre edhe mund të mbyllej, por nuk duhet të ishin ato uzina që përmendëm më lart. Dihet që sot ne importojmë plehra kimike për nevoja të bujqësisë, në sasira të vogla kur më parë kemi prodhuar rreth 270 mijë tonë plehra kimike. Kostoja me të cilën e prodhonim ne në uzinat tona ishte më e ulët se çmimi me të cilin e blejmë sot në tregun ndërkombëtar, dhe sasia është njëzetë herë më e vogël nga ajo që prodhohej dikur në vend. Pra, jo çdo veprim që është bërë gjatë këtyre 13 vjetëve, për mbylljen e mjaft objekteve prodhuese mund të quhet me vend. Këto natyrisht ne i kemi dhënë në leksionet tona në orën e mësimit. Dje nuk mund të flisje kështu siç flasim sot. Por, njeriu me kalimin e kohës duhet të reflektojë, dhe unë them se kam nisur ta bëj një gjë të tillë. Mbase ndonjë vepër edhe mund të mos ishte ndërtuar fare. Edhe për ndonjë gjë që kemi thënë në shkrimet tona në gazeta, vendime të ndryshme partiake e qeveritare që janë marrë, them se ishin të gabuara. Për shembull, përse duhet që të mbylleshin të gjitha fermat. U prenë gjithashtu edhe plantacione të tëra me pemë frutore, agrume, mollë e të tjera. Logjika ta thotë se kjo u bë me një mendim të caktuar, e konkretisht për t’i hapur rrugën tregtarëve, të cilët i importojnë këto fruta nga Greqia, Italia dhe shtete të tjera. Mund të ishte e arsyeshme dhe mund të studiohej me kohë nga ne për të përcaktuar se cila nga veprat ishte joefektive dhe cilat duheshin mbajtur. Unë nuk mund të jem kurrë dakord me shkatërrimin e të gjitha ndërmarrjeve. E njëjta vlen edhe për bujqësinë. Mollët s’kish pse të priteshin në Korçë dhe të importohet fruti në fjalë nga Maqedonia. Po kështu, prej andej vijnë edhe domatet, specat, trangujt, bostani dhe të tjera prodhime bujqësore, të cilat deri dje i eksportonim jashtë shtetit për të marrë valutën e domosdoshme për blerjet e importeve.
Si shpjegohet që edhe pse tregu i brendshëm ishte bosh përsëri qeveria e asaj kohe eksportonte një sërë artikujsh bujqësorë dhe blegtoralë?
Duhej të eksportonim, sepse pa bërë një gjë të tillë nuk mundeshim të importonim. Eksporti, e thashë edhe më sipër, duhej për të vjelë valutën. Tregu i brendshëm ishte i pambushur, por krijimi i rezervës valutore ishte domosdoshmëri e kohës. Kishte raste që qeveria merrte edhe vendimin; që këtë muaj ose muajin tjetër të mos eksportohet ky apo ai asortiment. Rrugën, në të cilën është ecur gjatë kësaj periudhe, unë, duke pasur edhe disi aftësinë e një specialisti të kësaj fushe, e shikoj se ka pasur gjëra që nuk kanë qenë në rregull dhe që duheshin ndrequr. Por, e them sinqerisht se ka disa synime të caktuara për ekonominë shqiptare, ku më kryesori është që ajo të bëhet plotësisht e varuar nga jashtë, vendet fqinje apo edhe të tjerat. Si rregull duhet ta kesh valutën në vend, që të blesh një mall. Po t’i hedhim një vështrim të dhënave të ekonomisë shqiptare vetëm borxhi i jshtëm llogaritet në 1 miliard USD. Sot dihet që rreth 500 mijë shqiptarë kanë emigruar në Greqi, rreth 200 mijë të tjerë në Itali dhe një numër i konsiderueshëm në Amerikë dhe vende të tjera. Është interesant se përpara disa ditësh, në një njoftim të Radio BBC, thuhej se shqiptarët kanë depozituar në bankat greke rreth 3 miliardë euro, kur i gjithë eksporti i mallarave ishte rreth 400 milionë dollarë. Këto para i përdor po greku. Politika e shtetit shqiptar duhet të ishte më e orientuar drejt interesave ekonomike të vendit. Kështu mund të punohej që paratë e depozituara në vendet fqinje, ku punojnë rreth 700 mijë shqiptarë, të depozitoheshin në bankat shqiptare. Më e rëndë është se mendimi i disa “ekspertëve” është që edhe bankat që ne kemi duhet t´i shesim. Kjo do të thotë që arkën familjare të mos e kesh tënden dhe sa herë që të duhen para, për të mbajtur shtëpinë, ti duhet t´u marrësh borxh të huajve. Kjo rrugë po ndiqet fatkeqësisht. Në leksionet që pedagogët e ekonomikut jepnin atëherë theksohej me të madhe se shteti duhet ta sigurojë vetë valutën, por kjo nuk do të thoshte se çdo mall duhet të shkonte për eksport. Në ato vite, eksportohej rreth 1 milion tonë krom, nga shitja e të cilit siguroheshin rreth 100 milionë dollarë dhe 50 milionë dollarë nxirrnim nga eksporti i duhanit. E kundërta ndodh sot me eksportet, ato kanë rënë ndjeshëm, ndërsa mbahemi vetëm me tregti...
Jetshkrimi
Kush është Harilla Papajorgji
Harilla Papajorgji ka lindur më 11 tetor të vitit 1933, në qytetin e Vlorës, ku ka kryer edhe shkollën shtatëvjeçare. Në vitet 1949-1952, Papajorgji studioi në Teknikumin e Financës në Tiranë. Ish-fuksionari i lartë i shtetit komunist ka mbaruar Institutin Ekonomik të Tiranës në vitin 1956. Ai është anëtar i PPSH-së që nga viti 1953. Nga ’56 deri në vitin 1962, ka punuar si pedagog pranë këtij instituti, ku jepte lëndën e Ekonomisë Industriale. Nga ky vit deri në vitin 1967, ai kreu detyrën e sekretarit të dytë, dhe më pas “të parë”, të rinisë së Tiranës. Deri në vitin 1981, ka punuar në sektorë të ndryshëm të Komitetit Qendror të PPSH-së dhe Institutin e Studimeve Marksiste-Leniniste. Në vitet 1982-1985, Papajorgji do të ngjisë shkallët e karrierës profesionale, duke marrë postin e kryetarit të Komisionit të Planit të Shtetit dhe njëkohësisht deputet i Kuvendit Popullor. Duke qenë se edhe shëndeti i tij nuk ishte i mirë e largojnë nga posti i kryetarit të Komisionit të Planit të Shtetit, për ta rikaluar në KQ të PPSH, si specialist në sektorin ekonomik. Më vonë, do të kryente detyrën e shefit të sektorit të ekonomisë në Institutin e Studimeve Marksiste-Leniniste. Harilla Papajorgji mban gradën shkencore prof.dr. dhe që nga viti 1991 Pas rrëzimit të sistemit të kaluar, është në pension.
© 2003 Gazeta Panorama
KJO eshte plaga me e madhe e shqiperise
sa po humabasim nga mos eksportimi i mallrave qe eksportonim dikur ne kohen e p.p.sh ?????
Leconi kete artikull qe eshte botuar sot ne gazeten panorama ku intervistohet nje ish drejtues komunist i asaj kohe :
Cili është mendimi juaj si profesor i ekonomisë për ndërtimin e një sërë veprash, të cilat sot janë jo rentabël dhe jashtë funksionit?
Për një pjesë njerëzish mund të ishte e arsyeshme mbyllja e tyre. Por nga të tjerë ky veprim mund të konsiderohet i parakohshëm. Unë them dhe jam me mendimin se nuk ishte e domosdodhme për të prodhuar gjithçka në vend, kur mund ta importoje atë si lëndë të parë, apo mund ta importoje edhe si material. Po tregoj një rast që më është dukur më interesanti. Ishte një periudhë kur kërkohej të prodhoheshin në vend artikuj të imët dhe shumë të imët. Kjo mbase si iniciativë ishte shumë e mirë, por këto mallra të cilat po i importojmë ne sot, bota i ka pasur edhe më parë. Fare mirë, ato mallra mund të bliheshin. E them me kompetencë që do të kushtonin shumë herë më lirë se sa t´i prodhoje në vend. Nuk mund të them se parimi i mbështetjes në forcat e veta ishte tërësisht i gabuar, pasi unë kam qenë një nga propagandistët e këtij parimi. Zbatimi i këtij parimi na çoi drejt një vetëmbylljeje. Nuk përjashtohet mundësia dhe të të bllokonin të tjerët, por edhe dëshira jonë ishte që të prodhohej gjithçka në vend. Për mendimin tim, ky parim nuk ka qenë i shëndoshë, nuk ka qenë gjithnjë i drejtë. Por, duke shtuar, them se jam edhe kundër asaj që ka ndodhur gjatë kësaj periudhe, tranzicionit. Një shembull konkret është mbyllja e uzinave të plehrave azotike në Fier dhe ajo e superfosfatit në Laç. U mbyllën edhe shumë fabrika dhe kombinate të tjerë. Ndoshta, ndonjëri prej tyre edhe mund të mbyllej, por nuk duhet të ishin ato uzina që përmendëm më lart. Dihet që sot ne importojmë plehra kimike për nevoja të bujqësisë, në sasira të vogla kur më parë kemi prodhuar rreth 270 mijë tonë plehra kimike. Kostoja me të cilën e prodhonim ne në uzinat tona ishte më e ulët se çmimi me të cilin e blejmë sot në tregun ndërkombëtar, dhe sasia është njëzetë herë më e vogël nga ajo që prodhohej dikur në vend. Pra, jo çdo veprim që është bërë gjatë këtyre 13 vjetëve, për mbylljen e mjaft objekteve prodhuese mund të quhet me vend. Këto natyrisht ne i kemi dhënë në leksionet tona në orën e mësimit. Dje nuk mund të flisje kështu siç flasim sot. Por, njeriu me kalimin e kohës duhet të reflektojë, dhe unë them se kam nisur ta bëj një gjë të tillë. Mbase ndonjë vepër edhe mund të mos ishte ndërtuar fare. Edhe për ndonjë gjë që kemi thënë në shkrimet tona në gazeta, vendime të ndryshme partiake e qeveritare që janë marrë, them se ishin të gabuara. Për shembull, përse duhet që të mbylleshin të gjitha fermat. U prenë gjithashtu edhe plantacione të tëra me pemë frutore, agrume, mollë e të tjera. Logjika ta thotë se kjo u bë me një mendim të caktuar, e konkretisht për t’i hapur rrugën tregtarëve, të cilët i importojnë këto fruta nga Greqia, Italia dhe shtete të tjera. Mund të ishte e arsyeshme dhe mund të studiohej me kohë nga ne për të përcaktuar se cila nga veprat ishte joefektive dhe cilat duheshin mbajtur. Unë nuk mund të jem kurrë dakord me shkatërrimin e të gjitha ndërmarrjeve. E njëjta vlen edhe për bujqësinë. Mollët s’kish pse të priteshin në Korçë dhe të importohet fruti në fjalë nga Maqedonia. Po kështu, prej andej vijnë edhe domatet, specat, trangujt, bostani dhe të tjera prodhime bujqësore, të cilat deri dje i eksportonim jashtë shtetit për të marrë valutën e domosdoshme për blerjet e importeve.
Si shpjegohet që edhe pse tregu i brendshëm ishte bosh përsëri qeveria e asaj kohe eksportonte një sërë artikujsh bujqësorë dhe blegtoralë?
Duhej të eksportonim, sepse pa bërë një gjë të tillë nuk mundeshim të importonim. Eksporti, e thashë edhe më sipër, duhej për të vjelë valutën. Tregu i brendshëm ishte i pambushur, por krijimi i rezervës valutore ishte domosdoshmëri e kohës. Kishte raste që qeveria merrte edhe vendimin; që këtë muaj ose muajin tjetër të mos eksportohet ky apo ai asortiment. Rrugën, në të cilën është ecur gjatë kësaj periudhe, unë, duke pasur edhe disi aftësinë e një specialisti të kësaj fushe, e shikoj se ka pasur gjëra që nuk kanë qenë në rregull dhe që duheshin ndrequr. Por, e them sinqerisht se ka disa synime të caktuara për ekonominë shqiptare, ku më kryesori është që ajo të bëhet plotësisht e varuar nga jashtë, vendet fqinje apo edhe të tjerat. Si rregull duhet ta kesh valutën në vend, që të blesh një mall. Po t’i hedhim një vështrim të dhënave të ekonomisë shqiptare vetëm borxhi i jshtëm llogaritet në 1 miliard USD. Sot dihet që rreth 500 mijë shqiptarë kanë emigruar në Greqi, rreth 200 mijë të tjerë në Itali dhe një numër i konsiderueshëm në Amerikë dhe vende të tjera. Është interesant se përpara disa ditësh, në një njoftim të Radio BBC, thuhej se shqiptarët kanë depozituar në bankat greke rreth 3 miliardë euro, kur i gjithë eksporti i mallarave ishte rreth 400 milionë dollarë. Këto para i përdor po greku. Politika e shtetit shqiptar duhet të ishte më e orientuar drejt interesave ekonomike të vendit. Kështu mund të punohej që paratë e depozituara në vendet fqinje, ku punojnë rreth 700 mijë shqiptarë, të depozitoheshin në bankat shqiptare. Më e rëndë është se mendimi i disa “ekspertëve” është që edhe bankat që ne kemi duhet t´i shesim. Kjo do të thotë që arkën familjare të mos e kesh tënden dhe sa herë që të duhen para, për të mbajtur shtëpinë, ti duhet t´u marrësh borxh të huajve. Kjo rrugë po ndiqet fatkeqësisht. Në leksionet që pedagogët e ekonomikut jepnin atëherë theksohej me të madhe se shteti duhet ta sigurojë vetë valutën, por kjo nuk do të thoshte se çdo mall duhet të shkonte për eksport. Në ato vite, eksportohej rreth 1 milion tonë krom, nga shitja e të cilit siguroheshin rreth 100 milionë dollarë dhe 50 milionë dollarë nxirrnim nga eksporti i duhanit. E kundërta ndodh sot me eksportet, ato kanë rënë ndjeshëm, ndërsa mbahemi vetëm me tregti...
Jetshkrimi
Kush është Harilla Papajorgji
Harilla Papajorgji ka lindur më 11 tetor të vitit 1933, në qytetin e Vlorës, ku ka kryer edhe shkollën shtatëvjeçare. Në vitet 1949-1952, Papajorgji studioi në Teknikumin e Financës në Tiranë. Ish-fuksionari i lartë i shtetit komunist ka mbaruar Institutin Ekonomik të Tiranës në vitin 1956. Ai është anëtar i PPSH-së që nga viti 1953. Nga ’56 deri në vitin 1962, ka punuar si pedagog pranë këtij instituti, ku jepte lëndën e Ekonomisë Industriale. Nga ky vit deri në vitin 1967, ai kreu detyrën e sekretarit të dytë, dhe më pas “të parë”, të rinisë së Tiranës. Deri në vitin 1981, ka punuar në sektorë të ndryshëm të Komitetit Qendror të PPSH-së dhe Institutin e Studimeve Marksiste-Leniniste. Në vitet 1982-1985, Papajorgji do të ngjisë shkallët e karrierës profesionale, duke marrë postin e kryetarit të Komisionit të Planit të Shtetit dhe njëkohësisht deputet i Kuvendit Popullor. Duke qenë se edhe shëndeti i tij nuk ishte i mirë e largojnë nga posti i kryetarit të Komisionit të Planit të Shtetit, për ta rikaluar në KQ të PPSH, si specialist në sektorin ekonomik. Më vonë, do të kryente detyrën e shefit të sektorit të ekonomisë në Institutin e Studimeve Marksiste-Leniniste. Harilla Papajorgji mban gradën shkencore prof.dr. dhe që nga viti 1991 Pas rrëzimit të sistemit të kaluar, është në pension.
© 2003 Gazeta Panorama
KJO eshte plaga me e madhe e shqiperise