Rrefim i jashtezakonshem i Rifat Jasharit: Historia e familjes Jashari (Pjesa e dy
Marr nga faqja eDSh
E „KUJDES DHE BESE KURRKUJT“, ME THA BABA SHABAN KUR MË PERCOLLI TE DERA E OBORRIT
Murat Jashari: Po tregoj diçka qe me ka thene babagjyshi kur u nisem per ne Shqiperi dhe qe me ka prekur shume. Ishte i fundit qe na pershendeti te dera e oborrit dhe me tha:“Kujdes dhe bese kurrkujt“. Me mendjen time, ate kohe analizoja:“Pse me tha babagjyshi keshtuuu ?“. Mirepo, me kohe ndodhen te gjitha ato qe u lidhnin me fjalen e tij. I riu ben veprime te ndryshme, sepse mendon qe u krye gjithçka...., dhe ne mendonim se e kryem punen me Kosoven dhe puna do te ecen mire. Por nuk shkoi ashtu. Edhe sot shpesh mendojme ashtu dhe hajt... Ne e filluam rrugen per ne Shqiperi dhe diten kur arritem ataje ishte ora 9 ose lO e mbremjes. Ishte kjo rruge e gjate dhe e mundimshme, pastaj edhe valet e detit prej Italise ne Shqiperi derisa kalonim me anije nneper det ishin te medha. Pergatitja nuk ishte edhe bash ne nivel, por askush nga ne nuk i kushtonte rendesi kushteve se a jane ne nivel apo jo, sepse ishtse ne pyetje nje diçka me e madhe, me madhore.
Zeri: Cka ju thoshte Ademi gjate rruges?
Murat Jashari: Derisa udhetonim me autobuse na pat thene:“Djema, duhet te jeni krenare me ate se çfare rruge po e fillojme, qe kemi fatin te bejme nje diçka te ketille“. As sot e kesaj dite nuk e di kush ka qene peroni kryesor ne krye te ketij organizimi. Une e di se Baci Adem ka shkuar atje(ne ushtrime ushtarake ne Shqiperi) ne marreveshje me institucionet qe kane ekzistuar ne ate kohe, ka qene Zyra e Kosoves ne Shqiperi dhe njerezit te cilet i kane prire asaj levizjeje, atyre institucioneve. Per kete kane qene ne dijeni edhe Rugova edhe Bukoshi. Keto kane qene ato fjalet e tij qe na kane frymezuar dhe qe na kane dhene edhe force. Ishte nje rruge e gjate dhe nganjehere njeriu mund edhe te binte ne depresion nga frika se mos po deshtojme. Dhe, edhe kur kemi qene ne zorin me te madhe, fjalet e tij na kane frymezuar. I lidhte ngjarjet dhe na thoshte: „A e keni pare filmin per Cerçiz Topullin?“, pastaj e permendte ngritjen e flamurit nga Ismail Qemali, fliste per Isa Boletinin....Qe, thoshte ai, na erdhi koha edhe neve te bejme prape nje lidhshmeri te Kosoves me Shqiperine. Ky eshte fillimi qe te bejme diçka madhore, e do te bejme shtetin shqiptar. Keto kane qene fjalet e tij rruges duke shkuar per ne Shqiperi.
Zeri: Thate se Ademi e permendur Cerçiz Topullin. Thuhet se ai ka pasur nje simpati te veçante ndaj kesaj figure kombetare?
NGJASHMERITE MES ADEMIT E HAMZES DHE CERCIZ TOPULLIT E MIHAL GRAMNEOS
Murat Jashari: E shte e vertete. Bile thone se shpirtrat rilindin. Ka qene nje ekip kineastesh nga Shqiperia per te bere nje dokumentar per Bacin Adem ne Prekaz ndersa une u kam thene atyre:“Percillni filmin e Cerçiz Topullit, ngjarjet dhe figurat qe kane levizur ne ate film dhe ne pozicione te ngjashme eshte gjetur Adem Jashari me shoke gjate luftes“. E njejta ngjarje ka ndodhur, e njejta lufte. Cerçizi ka pasur pak fjale. Edhe Ademi ka folur shume pak. Anen dipddlomatike ne filmin e Cerçiz Topullit e ka udhehequr Mihal Grameno. Ate rol nderkaq, te ne e ka pasur Baci Hamze. Atij i kane interesuar reagimet rreth Kosoves per ngjarjet qe zhvilloheshin ketu. Per nje levizje te vogel ne Kosove, eshte dashur te analizohen edhe reagimet nderkombetare. Per keto gjera ka qene Hamza. Dhe, te kkthehemi te Shqiperia. Pas te gjitha atyre ushtrimeve qe kemi pasur, nga oficeret e rinj shqiptare, prej tyre na eshte thene se kush e perfundon prej neve kursin me sukses dhe qe kishte moshe te re, do te regjistrohej ne akademine ushtarake. Ne ushtrime, une pata reguar sukses dhe pas dy javesh duhej ta fillonim akademine ushtarake. Ndersa , te tjeret qe e kryenin kursin, duhej te ktheheshin ne Kosove. Cdonjeri prej tyre ka pasur per detyre qe t`i aftesoj dhjete te ri te tjere, te te cilet duhej prehapur dija ushtarake e perfituar ne Shqiperi.
„PER USHTRIMET USHTARAKE TE ADEMIT DHE TE GRUPIT TE TIJ NE SHQIPERI, KANE DITUR PREJ RUGOVES, BUKOSHIST SE POSHTE....“
Si u zbulua nga policia serbe grupi qe kishte ushtruar ne Shqiperi me te kthyer ne Kosove? A luajten me fatin e djemev e qe i derguan per ushtrime ushtarake ne Shqiperi ata qe organizuan ate pune? Si vendosen Adem Jashari me disa shoke ne Drenice te rezistojne dhe te mos e leshojne Kosoven? Cka u thoshte Adem Jashari atyre qe i sugjeronin t`i fshehte armet dhe te shkonte vete ne Perendim? Kush duhej te mbante lidhjen mes Adem Jasharit dhe kreut te Qeverise se Kosoves ne ekzil? Cka bisedoi Adem Jashari ne Tirane dy ore sy me sy me Bujar Bukoshin, cila ishte marreveshja nga ai takim dhe a u realizua diçka nga ajo?
Zeri: D.m.th. ideja ka qene qe secili qe e mbaron kursin ushtarak ne Shqiperi, te kthehet ne Kosove, dhe te zgjeroje rrjetin, dudke trajnuar dhjete te tjere?
„MBAJANI KAH TE DONI“, U KISHTE THENE DJEMVE QE KANE KRYER USHTRIMET NE SHQIPERI NDONJE NGA ORGANIZATORET
Murat Jashari: Po. Ka pasur edhe njerez te tjere te cilet eshte dashur te shkojne ne Shqiperi pasi grupet e para tashme i kishin perfunduar ushtrimet. U zbulua rrjeti ne te cilin ishin edhe Ademi dhe shoket e tij. Kush ka dashur te shkoje dhe te qendroje ne Gjermani e Zvicer ka mundur ta beje kete, ndersa ne Kosove kane qendruar kryesisht Grupi i Drenices, nje pjese e ketij grupi: Adem Jashari, Sahit Jashari, Fadil Kodra, Ilaz Kodra dhe shoke te tjere qe ne ate kohe iu kane bashkegjitur ketyre. Askush nuk mori pergjegjesi pse deshtoi ky organizim dhe pse ndodhi ajo qe ndodhi. Atehere kane qene dy synime: e para, çdo person i cili e perfundon kursin ushtarak ne Shqiperi, ka pasur per detyre qe kur te kthehet ne Kosove, duke i rene trup kufirit kembe e jo te shkoje per ne Zvicer apo Gjermani. Detyra e secilit ka qene qe ne Kosove te hyje i ngarkuar me arme aq sa ka pasur mundesi te barte: kallashnikove, pushke gjysmautomatike, municion, etj dhe te stervite njerez te tjere ne Kosove.
Ne Shqiperi eshte punuar sipas nje strategjie ushtarake dhe qellimi i kursit ka qene qe pjesemarresit te aftesohen si duhet te behen sulmet e armatosura, si behet mbrojtja, etj, ndersa ne Shqiperi ne kemi pervetesuar edhe anen teorike, por edhe anen praktike te ketyre taktikave luftarake. Kemi mesuar gjiithashtu si behet hyrja dhe leshimi me konop neper objekte te ndryshme, pastaj perdorimin e armeve...Aty kemi ushtruar perdorimin e armeve te lehta e deri ne armet kunderajrore, efektin e tyre dhe natyrisht pikat e dobeta te mjeteve ushtarake qe i perdorte policia serbve, si tanku e shume taktika te tjera, ne mesin e te cilav e edhe taktikat per zenien e pozicioneve, hyrjen ne kazerma usshtarake, marrjen e ndonje aeroporti ushtarak apo civil etj. Me nje fjale, ka qene nje kurs i pervetesimit te nje taktike ushtarake. I mbaruam keto ushtrime dhe bashke me disa djem te tjere, pas dy javesh, une duhej ta filloja Akademine Ushtarake ne Shqiperi.
Ne nderkohe, shfrytezova nje pauze dhe shkova ne Gjermani, per te qendruar dy jave, meqe babai Rifati e kishte pushimin dhe pas disa diteve duhej te kthehej ne Kosove. Une pastaj duhej te kthehesha ne Shqiperi, ndersa djemte qe i kishin kryer kurset ushtarake, u kthyen ne Kosove bashke me armatimin qe kishin marre me vete, kryesisht automatike dhe municion.
Zeri: Ky grup pasi kthehet ne Kosove, shume shpejt zbulohet nga pushteti serb?
Murat Jashari: Si ka ndodhur qe grupit t`i bien ne gjurme ser bet, per ne eshte e panjohur. Mund te ndodhe qe ndonjeri prej djemve te grupit te kete rrahur gjoks nga pakujdesia dhe te kete folur ne ndonje vend te panevojshem per ushtrimet e bera ne Shqiperi, duke zbuluar ndoshta pa vetedije veten dhe grupin e tij, sepse ne e dime se sherbimet sekrete serbe s`kane pushuar se punuari kurre ne Kosov e dhe i kane pasur njerezit e tyre kudo, dhe i bien ne gjurme rrjetit.
Pasi jane zbuluar grupet, shumica prej djemeve te diteve te para te ushtrimeve ushtarake ne Shqiperi, kane ikur ne Perendim dhe une kam pasur rast te takohem me shumicen prej tyre. I kam pyetur pse ka ndodhur kjo?
Ata trgonin se pasi grupeve u ka rene ne gjurme pushteti, u jane drejtuar njerezve nen mbikeqyrjen e te cileve ata edhe kishin shkuar ne Shqiperi, dduke i pyetur se çka duhet te bejne me tej pasi qe disa prej djemve kishin rene ne burg?Duke mos ditur si te veprohet me tej, ata djem kane mbetur ne udhekryq pa ditur çka te bejne me tutje dhe kane bere zgjidhje individuale ne ate situate. Per mua, ata kane qene djem te mire, sepse nuk ka qene e lehte ne ate kohe te veprohet dhe jemi bindur se ata punen rreth pergatitjeve ushtarake ne Shqiperi s`e kane pasur me dy mendje. Por, secili prej tyre ka pyetur pergjegjesin e vet qe e ka pasur, duke i thene „mbajani kah te doni“. Dhe keshtu, deshtim pas deshtimi , ka ardhur perfundimi. Disa djem trima ne Drenice, megjithate kane vendosur te mos dalin jashte Kosoves dhe kane vendosur te rezistojne. Me nje fjale, organizimi dhe ajo lidhshmeria qe ishte u shkeput. U zbulua rrjeti ne te cilin ishin edhe Ademi dhe shoket e tij dhe, e vetmja rezistence per te mos ikur jashte, ishte rezistenca e Ademit dhe grupit te tij ne Drenice, Atyre u ka mjfaftuar vetem ai kursi ne Shqiperi, pergatitja e mehershme psikike dhe mbeshtetja familjare per te sakrifikuar. Pjese e kesaj rezistence ishte edhe familja jone. Kur ka ardhur puna e rezistences per atdheun, babagjyshi nuk ka njohur pengesa perpara dhe s`ka pyetur per asgje tjeter.
Zeri: Po ju çfare benit ne ate kohe, me çka merreshit?
Marr nga faqja eDSh
E „KUJDES DHE BESE KURRKUJT“, ME THA BABA SHABAN KUR MË PERCOLLI TE DERA E OBORRIT
Murat Jashari: Po tregoj diçka qe me ka thene babagjyshi kur u nisem per ne Shqiperi dhe qe me ka prekur shume. Ishte i fundit qe na pershendeti te dera e oborrit dhe me tha:“Kujdes dhe bese kurrkujt“. Me mendjen time, ate kohe analizoja:“Pse me tha babagjyshi keshtuuu ?“. Mirepo, me kohe ndodhen te gjitha ato qe u lidhnin me fjalen e tij. I riu ben veprime te ndryshme, sepse mendon qe u krye gjithçka...., dhe ne mendonim se e kryem punen me Kosoven dhe puna do te ecen mire. Por nuk shkoi ashtu. Edhe sot shpesh mendojme ashtu dhe hajt... Ne e filluam rrugen per ne Shqiperi dhe diten kur arritem ataje ishte ora 9 ose lO e mbremjes. Ishte kjo rruge e gjate dhe e mundimshme, pastaj edhe valet e detit prej Italise ne Shqiperi derisa kalonim me anije nneper det ishin te medha. Pergatitja nuk ishte edhe bash ne nivel, por askush nga ne nuk i kushtonte rendesi kushteve se a jane ne nivel apo jo, sepse ishtse ne pyetje nje diçka me e madhe, me madhore.
Zeri: Cka ju thoshte Ademi gjate rruges?
Murat Jashari: Derisa udhetonim me autobuse na pat thene:“Djema, duhet te jeni krenare me ate se çfare rruge po e fillojme, qe kemi fatin te bejme nje diçka te ketille“. As sot e kesaj dite nuk e di kush ka qene peroni kryesor ne krye te ketij organizimi. Une e di se Baci Adem ka shkuar atje(ne ushtrime ushtarake ne Shqiperi) ne marreveshje me institucionet qe kane ekzistuar ne ate kohe, ka qene Zyra e Kosoves ne Shqiperi dhe njerezit te cilet i kane prire asaj levizjeje, atyre institucioneve. Per kete kane qene ne dijeni edhe Rugova edhe Bukoshi. Keto kane qene ato fjalet e tij qe na kane frymezuar dhe qe na kane dhene edhe force. Ishte nje rruge e gjate dhe nganjehere njeriu mund edhe te binte ne depresion nga frika se mos po deshtojme. Dhe, edhe kur kemi qene ne zorin me te madhe, fjalet e tij na kane frymezuar. I lidhte ngjarjet dhe na thoshte: „A e keni pare filmin per Cerçiz Topullin?“, pastaj e permendte ngritjen e flamurit nga Ismail Qemali, fliste per Isa Boletinin....Qe, thoshte ai, na erdhi koha edhe neve te bejme prape nje lidhshmeri te Kosoves me Shqiperine. Ky eshte fillimi qe te bejme diçka madhore, e do te bejme shtetin shqiptar. Keto kane qene fjalet e tij rruges duke shkuar per ne Shqiperi.
Zeri: Thate se Ademi e permendur Cerçiz Topullin. Thuhet se ai ka pasur nje simpati te veçante ndaj kesaj figure kombetare?
NGJASHMERITE MES ADEMIT E HAMZES DHE CERCIZ TOPULLIT E MIHAL GRAMNEOS
Murat Jashari: E shte e vertete. Bile thone se shpirtrat rilindin. Ka qene nje ekip kineastesh nga Shqiperia per te bere nje dokumentar per Bacin Adem ne Prekaz ndersa une u kam thene atyre:“Percillni filmin e Cerçiz Topullit, ngjarjet dhe figurat qe kane levizur ne ate film dhe ne pozicione te ngjashme eshte gjetur Adem Jashari me shoke gjate luftes“. E njejta ngjarje ka ndodhur, e njejta lufte. Cerçizi ka pasur pak fjale. Edhe Ademi ka folur shume pak. Anen dipddlomatike ne filmin e Cerçiz Topullit e ka udhehequr Mihal Grameno. Ate rol nderkaq, te ne e ka pasur Baci Hamze. Atij i kane interesuar reagimet rreth Kosoves per ngjarjet qe zhvilloheshin ketu. Per nje levizje te vogel ne Kosove, eshte dashur te analizohen edhe reagimet nderkombetare. Per keto gjera ka qene Hamza. Dhe, te kkthehemi te Shqiperia. Pas te gjitha atyre ushtrimeve qe kemi pasur, nga oficeret e rinj shqiptare, prej tyre na eshte thene se kush e perfundon prej neve kursin me sukses dhe qe kishte moshe te re, do te regjistrohej ne akademine ushtarake. Ne ushtrime, une pata reguar sukses dhe pas dy javesh duhej ta fillonim akademine ushtarake. Ndersa , te tjeret qe e kryenin kursin, duhej te ktheheshin ne Kosove. Cdonjeri prej tyre ka pasur per detyre qe t`i aftesoj dhjete te ri te tjere, te te cilet duhej prehapur dija ushtarake e perfituar ne Shqiperi.
„PER USHTRIMET USHTARAKE TE ADEMIT DHE TE GRUPIT TE TIJ NE SHQIPERI, KANE DITUR PREJ RUGOVES, BUKOSHIST SE POSHTE....“
Si u zbulua nga policia serbe grupi qe kishte ushtruar ne Shqiperi me te kthyer ne Kosove? A luajten me fatin e djemev e qe i derguan per ushtrime ushtarake ne Shqiperi ata qe organizuan ate pune? Si vendosen Adem Jashari me disa shoke ne Drenice te rezistojne dhe te mos e leshojne Kosoven? Cka u thoshte Adem Jashari atyre qe i sugjeronin t`i fshehte armet dhe te shkonte vete ne Perendim? Kush duhej te mbante lidhjen mes Adem Jasharit dhe kreut te Qeverise se Kosoves ne ekzil? Cka bisedoi Adem Jashari ne Tirane dy ore sy me sy me Bujar Bukoshin, cila ishte marreveshja nga ai takim dhe a u realizua diçka nga ajo?
Zeri: D.m.th. ideja ka qene qe secili qe e mbaron kursin ushtarak ne Shqiperi, te kthehet ne Kosove, dhe te zgjeroje rrjetin, dudke trajnuar dhjete te tjere?
„MBAJANI KAH TE DONI“, U KISHTE THENE DJEMVE QE KANE KRYER USHTRIMET NE SHQIPERI NDONJE NGA ORGANIZATORET
Murat Jashari: Po. Ka pasur edhe njerez te tjere te cilet eshte dashur te shkojne ne Shqiperi pasi grupet e para tashme i kishin perfunduar ushtrimet. U zbulua rrjeti ne te cilin ishin edhe Ademi dhe shoket e tij. Kush ka dashur te shkoje dhe te qendroje ne Gjermani e Zvicer ka mundur ta beje kete, ndersa ne Kosove kane qendruar kryesisht Grupi i Drenices, nje pjese e ketij grupi: Adem Jashari, Sahit Jashari, Fadil Kodra, Ilaz Kodra dhe shoke te tjere qe ne ate kohe iu kane bashkegjitur ketyre. Askush nuk mori pergjegjesi pse deshtoi ky organizim dhe pse ndodhi ajo qe ndodhi. Atehere kane qene dy synime: e para, çdo person i cili e perfundon kursin ushtarak ne Shqiperi, ka pasur per detyre qe kur te kthehet ne Kosove, duke i rene trup kufirit kembe e jo te shkoje per ne Zvicer apo Gjermani. Detyra e secilit ka qene qe ne Kosove te hyje i ngarkuar me arme aq sa ka pasur mundesi te barte: kallashnikove, pushke gjysmautomatike, municion, etj dhe te stervite njerez te tjere ne Kosove.
Ne Shqiperi eshte punuar sipas nje strategjie ushtarake dhe qellimi i kursit ka qene qe pjesemarresit te aftesohen si duhet te behen sulmet e armatosura, si behet mbrojtja, etj, ndersa ne Shqiperi ne kemi pervetesuar edhe anen teorike, por edhe anen praktike te ketyre taktikave luftarake. Kemi mesuar gjiithashtu si behet hyrja dhe leshimi me konop neper objekte te ndryshme, pastaj perdorimin e armeve...Aty kemi ushtruar perdorimin e armeve te lehta e deri ne armet kunderajrore, efektin e tyre dhe natyrisht pikat e dobeta te mjeteve ushtarake qe i perdorte policia serbve, si tanku e shume taktika te tjera, ne mesin e te cilav e edhe taktikat per zenien e pozicioneve, hyrjen ne kazerma usshtarake, marrjen e ndonje aeroporti ushtarak apo civil etj. Me nje fjale, ka qene nje kurs i pervetesimit te nje taktike ushtarake. I mbaruam keto ushtrime dhe bashke me disa djem te tjere, pas dy javesh, une duhej ta filloja Akademine Ushtarake ne Shqiperi.
Ne nderkohe, shfrytezova nje pauze dhe shkova ne Gjermani, per te qendruar dy jave, meqe babai Rifati e kishte pushimin dhe pas disa diteve duhej te kthehej ne Kosove. Une pastaj duhej te kthehesha ne Shqiperi, ndersa djemte qe i kishin kryer kurset ushtarake, u kthyen ne Kosove bashke me armatimin qe kishin marre me vete, kryesisht automatike dhe municion.
Zeri: Ky grup pasi kthehet ne Kosove, shume shpejt zbulohet nga pushteti serb?
Murat Jashari: Si ka ndodhur qe grupit t`i bien ne gjurme ser bet, per ne eshte e panjohur. Mund te ndodhe qe ndonjeri prej djemve te grupit te kete rrahur gjoks nga pakujdesia dhe te kete folur ne ndonje vend te panevojshem per ushtrimet e bera ne Shqiperi, duke zbuluar ndoshta pa vetedije veten dhe grupin e tij, sepse ne e dime se sherbimet sekrete serbe s`kane pushuar se punuari kurre ne Kosov e dhe i kane pasur njerezit e tyre kudo, dhe i bien ne gjurme rrjetit.
Pasi jane zbuluar grupet, shumica prej djemeve te diteve te para te ushtrimeve ushtarake ne Shqiperi, kane ikur ne Perendim dhe une kam pasur rast te takohem me shumicen prej tyre. I kam pyetur pse ka ndodhur kjo?
Ata trgonin se pasi grupeve u ka rene ne gjurme pushteti, u jane drejtuar njerezve nen mbikeqyrjen e te cileve ata edhe kishin shkuar ne Shqiperi, dduke i pyetur se çka duhet te bejne me tej pasi qe disa prej djemve kishin rene ne burg?Duke mos ditur si te veprohet me tej, ata djem kane mbetur ne udhekryq pa ditur çka te bejne me tutje dhe kane bere zgjidhje individuale ne ate situate. Per mua, ata kane qene djem te mire, sepse nuk ka qene e lehte ne ate kohe te veprohet dhe jemi bindur se ata punen rreth pergatitjeve ushtarake ne Shqiperi s`e kane pasur me dy mendje. Por, secili prej tyre ka pyetur pergjegjesin e vet qe e ka pasur, duke i thene „mbajani kah te doni“. Dhe keshtu, deshtim pas deshtimi , ka ardhur perfundimi. Disa djem trima ne Drenice, megjithate kane vendosur te mos dalin jashte Kosoves dhe kane vendosur te rezistojne. Me nje fjale, organizimi dhe ajo lidhshmeria qe ishte u shkeput. U zbulua rrjeti ne te cilin ishin edhe Ademi dhe shoket e tij dhe, e vetmja rezistence per te mos ikur jashte, ishte rezistenca e Ademit dhe grupit te tij ne Drenice, Atyre u ka mjfaftuar vetem ai kursi ne Shqiperi, pergatitja e mehershme psikike dhe mbeshtetja familjare per te sakrifikuar. Pjese e kesaj rezistence ishte edhe familja jone. Kur ka ardhur puna e rezistences per atdheun, babagjyshi nuk ka njohur pengesa perpara dhe s`ka pyetur per asgje tjeter.
Zeri: Po ju çfare benit ne ate kohe, me çka merreshit?
o Ademi vete a ka pasur kontakte me kreun e qeverise se Bukoshit?