Molto adagio Andante
Molto adagio Andante</p>
</p>
TOLERANCA SI KATEGORI IDEOLOGJIKE</p>
</p>
Slavoj Zizek – Kapitulli i parë i librit “Dhuna”</p>
Përktheu A. Zaimi</p>
Kulturalizimi i Politikës</p>
</p>
Përse sot shumë probleme mendohet se rrjedhin prej mungesës së tolerancës e jo prej pabarazisë, shfrytëzimit apo padrejtësisë? Përse ilaçi që sugjerohet për të shëruar këto probleme është toleranca e jo emancipimi, beteja politike, apo lufta e armatosur? Përgjigjja e atypëratyshme qëndron tek aksioni ideologjik themelor i liberalëve multikulturalistë: kulturalizimi i politikës. Dallimet politike ndryshime që kushtëzohen prej pabarazisë politike apo prej shfrytëzimit ekonomik janë natyralizuar dhe janë neutralizuar në formën e ndryshimeve kulturore, pra në formën e mënyrave të ndryshme të të jetuarit që janë diçka e dhënë, diçka që nuk mund të tejkalohet. Këto dallime thjesht mund të tolerohen. Kjo situatë ka nevojë për një përgjigjje në termat e Walter Benjamin-it, duhet shkuar: prej kulturalizimit të politikës tek politizimi i kulturës. Shkaku i këtij kulturalizmi është tërheqja apo dështimi i zgjidhjeve direkte politike, siç kanë qenë Shteti i Mirëqenies, apo projekte të ndryshme socialiste. Toleranca është ersatz-i post-politik i atyre projekteve[1].</p>
Politologu Samuel Huntington ka propozuar formulën më të suksesshme për këtë kulturalizim të politikës, duke gjetur si burim kryesor të konflikteve të sotme përplasjen e qytetërimeve, e cila të tundon ta quash sindroma huntingtoniane që ka sëmurur kohën tonë. Sipas fjalëve të Huntington-it, në përfundim të Luftës së Ftohtë perdja e hekurt e ideologjisë u zëvendësua nga perdja e mëndafshtë e kulturës[2]. Perspektiva e errët huntingtoniane e përplasjes së qytetërimeve mund të duket si krejt e kundërta e ëndrrës ngazëllyese të Francis Fukuyama-s që shpalli fundin e historisë në një triumf global të demokracisë liberale. Vallë a mund të ketë ndonjë ide që të ndryshojë kaq shumë prej idesë pseudo-hegeliane të Fukuyama-s për fundin e historisë formula përfundimtare për rendin social më të mirë që mund të prodhohet në demokracinë liberale kapitaliste duke mos lënë vend për zhvillim të mëtejshëm konceptual; e duke paraqitur vetëm barriera empirike për të tejkaluar[3] – pra a ka ide më të ndryshme nga kjo se sa ideja e Huntington-it për përplasjen e qytetërimeve si arenë e betejës politike të shekullit XXI? Mirëpo Përplasja e qytetërimeve në fakt sështë gjë tjetër veçse politika gjatë fundit të historisë.</p>
Kundërshtia themelore mbi të cilën ngrihet i gjithë vizioni liberal është ajo mes atyre që sundohen prej kulturës, njerëzve që gjithçka e shohin të determinuar prej ambientit ku janë lindur, dhe atyre që thjesht e shijojnë kulturën, që e ngrenë veten sipër saj duke mbetur të lirë të zgjedhin mes kulturave të ndryshme. Kjo na çon në paradoksin e radhës: burimi fillestar i barbarizmës na qenka vetë kultura, identifikimi i individit me një kulturë të caktuar e bën atë intolerant ndaj kulturave të tjera. Në fakt kjo kundërshti sështë veçse kontrasti mes bashkësisë dhe individit: kultura prej përkufizimit na del kolektive dhe partikulare, parrokiale, përjashtuese e kulturave të tjera, ndërsa dhe ky është paradoksi tjetër individi na qenka universal, na qenka vendndodhje e universalitetit, mjafton ta nxjerrë veten jashtë kulturës dhe të ngrihet sipër saj. Mirëpo meqenëse çdo individ duhet të jetë disi i veçantë dhe duhet të ketë një jetë e një botë të vetën partikulare, na mbetet vetëm një mënyrë për ta zgjidhur rebusin. Duhet ndarë vetë individi në një pjesë universale dhe një pjesë individuale, në një pjesë publike dhe në një pjesë private (ku privatja nënkupton konakun dhe familjen bashkë me sferën publike jo-shtetërore të shoqërisë civile dhe ekonomisë).</p>
Në epokën e liberalizmit kultura mbijeton, por vetëm nën formën e saj të privatizuar: si një mënyrë jetese, si një bashkësi besimesh e praktikash, por jo më si një rrjet publik normash e rregullash. Kultura pra shndërrohet në thelbin e saj: e njëjta bashkësi vlerash dhe praktikash ndryshon formë, prej forcës shtrënguese të një kolektivi shndërrohet në një shprehje të idiosinkracive private dhe personale. Përderisa vetë kulturën e shohim si burim të barbarizmës dhe të intolerancës, arrijmë në përfundimin e pashmangshëm se e vetmja mënyrë për të tejkaluar intolerancën dhe dhunën është ajo e zhvoshkjes së bërthamës së qenies të subjektit prej thelbit universal, zbrazja prej kulturës: duke e shndërruar kështu thelbësisht subjektin në kulturlos[4]. Kjo ideologji e subjektit liberal universal themelet i ka tek subjekti cartesian, veçanërisht tek versioni i tij kantian. Subjekti konceptohet si i aftë për tu shkëputur prej rrënjëve të veta kulturore/sociale, duke u veshur kështu me autonomi e me universalitet të plotë vetë përjetimi i pozicionit cartesian të dyshimit universal është një përjetim tipikisht multikulturor sipas së cilit është e pamundur të pozicionosh traditën tënde si më të mirë nga traditat e tjera, sado ekscentrike të duken:</p>
[] më kishin mësuar, madje që kur isha në kolegj, se nuk ka asgjë të imagjinueshme, sado e çuditshme apo sado e pabesueshme qoftë, që të mos e ketë mbështetur ndonjë filozof. Më tutje, gjatë udhëtimeve të mia mësova se ata që kanë ndjenja sado të kundërta nga tonat jo domosdoshmërisht janë egërsira apo barbarë, përkundrazi mund të zotërojnë një arsye po aq të fortë sa jona, e ndoshta edhe më madhështore se ajo që ne kemi[5].</p>
Kjo është arsyeja se pse për një filozof cartesian rrënjët etnike, identiteti kombëtar e kështu me radhë nuk përbëjnë një kategori të së vërtetës. Që ta themi me terma të përpiktë kantianë, kur reflektojmë mbi rrënjët tona etnike jemi duke përdorur arsyen privatisht, të shtrënguar prej supozimeve dogmatike ekzistuese, pra jemi duke vepruar si individë të papjekur e jo si qenie njerëzore të lira që që i përkasin dimensionit universal të arsyes. Rrallë herë vihet re konflikti mes Kanti-t dhe Rorty-t, për sa i përket dallimit që i bëjnë publikes dhe privates, e megjithatë është për tu nënvizuar: të dy filozofët bëjnë dallime të mprehta midis dy hapësirave, por në mënyrë të kundërt me njëri-tjetrin. Për Rorty-n, liberalin e madh bashkëkohor (nëse ekziston ndonjë i tillë), privatja është hapësira që i japim idiosinkracive tona, hapësira që sundohet prej kreativitetit dhe imagjinatës së shfrenuar dhe ku konsideratat morale thuajse gjithnjë pezullohen, ndërsa hapësira publike është vendi ku ndodh ndërveprimi social, hapësira ku detyrohemi ti bindemi rregullave që të mos lëndojmë të tjerët; me pak fjalë, privatja është hapësirë e ironisë, publikja është hapësirë e solidaritetit.</p>
Nga ana tjetër, për Kant-in hapësira publike e botës së shoqërisë civile përbën paradoksin e singularitetit universal, paradoksin e një objekti singular që në një lloj qarku të shkurtër, duke anashkaluar ndërmjetësimin e partikulares merr pjesë drejtpërsëdrejti tek universalja. Kjo është domethënia e publikes si e kundërt e privates për të cilën flet Kant-i tek paragrafi i famshëm i What is Enlightement?. Privatja nuk është individualja që i kundërvihet të përbashkëtës, por pikërisht rendi bashkësor-institucional ku individi identifikon vetveten; ndërsa publikja është universaliteti përtejkombëtar i ushtrimit të arsyes. Paradoksi i formulës mendo lirisht, por bindu! (që paraqet një sërë problemesh në vetvete duke qenë se edhe ky paradoks ngrihet mbi dallimin mes nivelit performues të autoritetit social dhe nivelit të mendimit të lirë, ku performimi pezullohet) paraqet situatën e individit që merr pjesë në dimensionin universal të sferës publike vetëm si një njësi singulare që është zhveshur nga çdo identitet i përbashkët thelbësor, madje i kundërvihet këtyre identiteteve pra p
Per me shume artikuj te ngjashem vizitoni: http://saktivista.com/?p=1361
Molto adagio Andante</p>
</p>
TOLERANCA SI KATEGORI IDEOLOGJIKE</p>
</p>
Slavoj Zizek – Kapitulli i parë i librit “Dhuna”</p>
Përktheu A. Zaimi</p>
Kulturalizimi i Politikës</p>
</p>
Përse sot shumë probleme mendohet se rrjedhin prej mungesës së tolerancës e jo prej pabarazisë, shfrytëzimit apo padrejtësisë? Përse ilaçi që sugjerohet për të shëruar këto probleme është toleranca e jo emancipimi, beteja politike, apo lufta e armatosur? Përgjigjja e atypëratyshme qëndron tek aksioni ideologjik themelor i liberalëve multikulturalistë: kulturalizimi i politikës. Dallimet politike ndryshime që kushtëzohen prej pabarazisë politike apo prej shfrytëzimit ekonomik janë natyralizuar dhe janë neutralizuar në formën e ndryshimeve kulturore, pra në formën e mënyrave të ndryshme të të jetuarit që janë diçka e dhënë, diçka që nuk mund të tejkalohet. Këto dallime thjesht mund të tolerohen. Kjo situatë ka nevojë për një përgjigjje në termat e Walter Benjamin-it, duhet shkuar: prej kulturalizimit të politikës tek politizimi i kulturës. Shkaku i këtij kulturalizmi është tërheqja apo dështimi i zgjidhjeve direkte politike, siç kanë qenë Shteti i Mirëqenies, apo projekte të ndryshme socialiste. Toleranca është ersatz-i post-politik i atyre projekteve[1].</p>
Politologu Samuel Huntington ka propozuar formulën më të suksesshme për këtë kulturalizim të politikës, duke gjetur si burim kryesor të konflikteve të sotme përplasjen e qytetërimeve, e cila të tundon ta quash sindroma huntingtoniane që ka sëmurur kohën tonë. Sipas fjalëve të Huntington-it, në përfundim të Luftës së Ftohtë perdja e hekurt e ideologjisë u zëvendësua nga perdja e mëndafshtë e kulturës[2]. Perspektiva e errët huntingtoniane e përplasjes së qytetërimeve mund të duket si krejt e kundërta e ëndrrës ngazëllyese të Francis Fukuyama-s që shpalli fundin e historisë në një triumf global të demokracisë liberale. Vallë a mund të ketë ndonjë ide që të ndryshojë kaq shumë prej idesë pseudo-hegeliane të Fukuyama-s për fundin e historisë formula përfundimtare për rendin social më të mirë që mund të prodhohet në demokracinë liberale kapitaliste duke mos lënë vend për zhvillim të mëtejshëm konceptual; e duke paraqitur vetëm barriera empirike për të tejkaluar[3] – pra a ka ide më të ndryshme nga kjo se sa ideja e Huntington-it për përplasjen e qytetërimeve si arenë e betejës politike të shekullit XXI? Mirëpo Përplasja e qytetërimeve në fakt sështë gjë tjetër veçse politika gjatë fundit të historisë.</p>
Kundërshtia themelore mbi të cilën ngrihet i gjithë vizioni liberal është ajo mes atyre që sundohen prej kulturës, njerëzve që gjithçka e shohin të determinuar prej ambientit ku janë lindur, dhe atyre që thjesht e shijojnë kulturën, që e ngrenë veten sipër saj duke mbetur të lirë të zgjedhin mes kulturave të ndryshme. Kjo na çon në paradoksin e radhës: burimi fillestar i barbarizmës na qenka vetë kultura, identifikimi i individit me një kulturë të caktuar e bën atë intolerant ndaj kulturave të tjera. Në fakt kjo kundërshti sështë veçse kontrasti mes bashkësisë dhe individit: kultura prej përkufizimit na del kolektive dhe partikulare, parrokiale, përjashtuese e kulturave të tjera, ndërsa dhe ky është paradoksi tjetër individi na qenka universal, na qenka vendndodhje e universalitetit, mjafton ta nxjerrë veten jashtë kulturës dhe të ngrihet sipër saj. Mirëpo meqenëse çdo individ duhet të jetë disi i veçantë dhe duhet të ketë një jetë e një botë të vetën partikulare, na mbetet vetëm një mënyrë për ta zgjidhur rebusin. Duhet ndarë vetë individi në një pjesë universale dhe një pjesë individuale, në një pjesë publike dhe në një pjesë private (ku privatja nënkupton konakun dhe familjen bashkë me sferën publike jo-shtetërore të shoqërisë civile dhe ekonomisë).</p>
Në epokën e liberalizmit kultura mbijeton, por vetëm nën formën e saj të privatizuar: si një mënyrë jetese, si një bashkësi besimesh e praktikash, por jo më si një rrjet publik normash e rregullash. Kultura pra shndërrohet në thelbin e saj: e njëjta bashkësi vlerash dhe praktikash ndryshon formë, prej forcës shtrënguese të një kolektivi shndërrohet në një shprehje të idiosinkracive private dhe personale. Përderisa vetë kulturën e shohim si burim të barbarizmës dhe të intolerancës, arrijmë në përfundimin e pashmangshëm se e vetmja mënyrë për të tejkaluar intolerancën dhe dhunën është ajo e zhvoshkjes së bërthamës së qenies të subjektit prej thelbit universal, zbrazja prej kulturës: duke e shndërruar kështu thelbësisht subjektin në kulturlos[4]. Kjo ideologji e subjektit liberal universal themelet i ka tek subjekti cartesian, veçanërisht tek versioni i tij kantian. Subjekti konceptohet si i aftë për tu shkëputur prej rrënjëve të veta kulturore/sociale, duke u veshur kështu me autonomi e me universalitet të plotë vetë përjetimi i pozicionit cartesian të dyshimit universal është një përjetim tipikisht multikulturor sipas së cilit është e pamundur të pozicionosh traditën tënde si më të mirë nga traditat e tjera, sado ekscentrike të duken:</p>
[] më kishin mësuar, madje që kur isha në kolegj, se nuk ka asgjë të imagjinueshme, sado e çuditshme apo sado e pabesueshme qoftë, që të mos e ketë mbështetur ndonjë filozof. Më tutje, gjatë udhëtimeve të mia mësova se ata që kanë ndjenja sado të kundërta nga tonat jo domosdoshmërisht janë egërsira apo barbarë, përkundrazi mund të zotërojnë një arsye po aq të fortë sa jona, e ndoshta edhe më madhështore se ajo që ne kemi[5].</p>
Kjo është arsyeja se pse për një filozof cartesian rrënjët etnike, identiteti kombëtar e kështu me radhë nuk përbëjnë një kategori të së vërtetës. Që ta themi me terma të përpiktë kantianë, kur reflektojmë mbi rrënjët tona etnike jemi duke përdorur arsyen privatisht, të shtrënguar prej supozimeve dogmatike ekzistuese, pra jemi duke vepruar si individë të papjekur e jo si qenie njerëzore të lira që që i përkasin dimensionit universal të arsyes. Rrallë herë vihet re konflikti mes Kanti-t dhe Rorty-t, për sa i përket dallimit që i bëjnë publikes dhe privates, e megjithatë është për tu nënvizuar: të dy filozofët bëjnë dallime të mprehta midis dy hapësirave, por në mënyrë të kundërt me njëri-tjetrin. Për Rorty-n, liberalin e madh bashkëkohor (nëse ekziston ndonjë i tillë), privatja është hapësira që i japim idiosinkracive tona, hapësira që sundohet prej kreativitetit dhe imagjinatës së shfrenuar dhe ku konsideratat morale thuajse gjithnjë pezullohen, ndërsa hapësira publike është vendi ku ndodh ndërveprimi social, hapësira ku detyrohemi ti bindemi rregullave që të mos lëndojmë të tjerët; me pak fjalë, privatja është hapësirë e ironisë, publikja është hapësirë e solidaritetit.</p>
Nga ana tjetër, për Kant-in hapësira publike e botës së shoqërisë civile përbën paradoksin e singularitetit universal, paradoksin e një objekti singular që në një lloj qarku të shkurtër, duke anashkaluar ndërmjetësimin e partikulares merr pjesë drejtpërsëdrejti tek universalja. Kjo është domethënia e publikes si e kundërt e privates për të cilën flet Kant-i tek paragrafi i famshëm i What is Enlightement?. Privatja nuk është individualja që i kundërvihet të përbashkëtës, por pikërisht rendi bashkësor-institucional ku individi identifikon vetveten; ndërsa publikja është universaliteti përtejkombëtar i ushtrimit të arsyes. Paradoksi i formulës mendo lirisht, por bindu! (që paraqet një sërë problemesh në vetvete duke qenë se edhe ky paradoks ngrihet mbi dallimin mes nivelit performues të autoritetit social dhe nivelit të mendimit të lirë, ku performimi pezullohet) paraqet situatën e individit që merr pjesë në dimensionin universal të sferës publike vetëm si një njësi singulare që është zhveshur nga çdo identitet i përbashkët thelbësor, madje i kundërvihet këtyre identiteteve pra p
Per me shume artikuj te ngjashem vizitoni: http://saktivista.com/?p=1361