Re: Ja si do ta greqizojme shqiperine!!!
<span style="font-weight: bold">ish-ministri i Arsimit i viteve 1998-2002, tregon për “Shekullin” prapaskenat e protokollit të parë të bashkëpunimit kulturor mes dy shteteve</span>
Ruka: Në 1998 refuzuam greqishten në gjimnazet tona
Elda Spaho
Futja e greqishtes si një gjuhë fakultative nëpër shkollat e mesme të Shqipërisë është kërkuar nga fqinjët tanë shumë vite më parë, në 1998. Zyrtarisht. Në këtë vit, Shqipëria dhe Greqia nënshkruan për herë të parë protokollin “Mbi bashkëpunimin kulturor midis qeverisë së Republikës së Shqipërisë dhe qeverisë së Republikës së Greqisë”. Nga pala shqiptare, firmën e ka hedhur ish-ministri i Arsimit i atëhershëm, Et’hem Ruka. I pyetur nga “Shekulli”, Ruka, tani ministër i Mjedisit, dha dje fakte tronditëse për të kaluarën e protokollit të shumëpërfolur. Ai tregoi dje përplasjet e asokohshme mes grekëve dhe shqiptarëve, në emër të asaj marrëveshjeje zyrtare. Përplasje që shmangën përkohësisht, për pesë vjet me radhë, firmën zyrtare me anë të së cilës Shqipëria zotohej të lejonte greqishten si një nga gjuhët e huaja fakultative nëpër shkollat e mesme. Gjë që, një qeveri tjetër shqiptare, e bëri në 3 prill 2003.
***
Një protokoll i tillë bashkëpunimi, sipas Rukës, është kërkuar nga pala greke. Bisedimet në Athinë do të arrinin shpejt në një pikë të nxehtë. Në kuadrin e bashkëpunimit, pala greke propozoi një pikë ku kërkohej që gjuha e tyre të futej si një nga gjuhët e huaja fakultative në shkollat e mesme të Shqipërisë. “Ky propozim nuk na pëlqeu dhe nuk na u duk me vend, kështu që ne bëmë një kundërpropozim: do të binim dakord që të lejonim futjen e greqishtes nëpër gjimnazet e Shqipërisë, nëse edhe Greqia do të bënte të njëjtën gjë në shkollat e veta të mesme. Për këtë, të dyja palët do të përcaktonim një numër të njëjtë, le të themi X kilometrash brenda kufijve të secilit shtet, në sipërfaqen e së cilit do të zbatohej kjo marrëveshje reciproke. E bëmë këtë propozim jo në ajër, por duke u bazuar në një dokument, protokollin e Evropës për vendet ndërkufitare. Një pikë e së cilit parashikon marrëveshje të tilla mes fqinjësh”,-tha dje Ruka.
Për palën greke, kjo ishte e papritur. Sipas ministrit, ata e kundërshtuan fort këtë kundërpropozim të shqiptarëve. Meqë edhe këta të fundit nuk pranuan futjen e greqishtes si gjuhë fakultative në shkollat e mesme të Shqipërisë, propozimi i grekëve nuk u nënshkrua. Sipas Rukës, protokolli që u firmos në 1998, nuk e përmbante një pikë të tillë.
***
Sa për pikën tjetër, mbi të cilën është debatuar gjerë në media ditëve të fundit, atë që parashikon ngritjen e një komiteti të përbashkët ekspertësh për shqyrtimin e mënyrës se si është paraqitur historia mes dy shteteve nëpër tekstet shkollore si të Greqisë, ashtu edhe të Shqipërisë, Et’hem Ruka thotë se ajo bënte pjesë në protokollin e nënshkruar në 1998. “Pas firmosjes, ramë dakord që fillimisht secila palë të caktonte nga një profesor të njohur të historisë për të rishikuar tekstet e veta, duke rënë dakord se bëhej fjalë thjesht për shqyrtim faktesh dhe jo për ndryshim të së vërtetës historike. Dhe kështu bëmë. Pala greke caktoi një profesor, dhe ne po ashtu. Por tani nuk më kujtohet emri i tij. Profesori shqiptar i pa me kujdes tekstet tona, por ku arriti puna tek tragjedia e Çamërisë, pala greke nuk e pranonte këndvështrimin tonë”.
Përplasja për çështjen e Çamërinë, cilësuar nga historianët tanë si një spastrim i mirëfilltë etnik, madje si i pari i llojit të vet pas Luftës së Dytë Botërore, solli ngrirjen e procesit të shqyrtimit të teksteve. Grekët këmbëngulnin se i shihnin çamët si bashkëpunëtorë të nazizmit dhe fashizmit, kurse pala shqiptare, si viktima të një tragjedie.
Çështja e ngritjes së komitetit të përbashkët të ekspertëve, firmosur që në 1998, asnjëherë nuk pati ndonjë të re, sipas ministrit të atëhershëm të Arsimit. Sipas tij, për sa kohë që qëndroi në atë post (deri në vitin 2002), ekspertët e të dyja vendeve nuk u takuan kurrë.
Pak histori
Në 3 prill 2003, qeveria shqiptare firmosi në Athinë, bashkë me atë greke protokollin “Mbi bashkëpunimin kulturor midis qeverisë së Republikës së Shqipërisë dhe qeverisë së Republikës së Greqisë”. Në një nga pikat e këtij protokolli shkruhej se do të ngrihej një komitet i përbashkët ekspertësh i cili do të shqyrtonte mënyrën se si ishte trajtuar historia mes dy shteteve në tekstet shkollore
28 tetor 2004
Ministrja greke e Arsimit, Marjeta Janaku, jep një intervistë për stacionin televiziv grek NET. Ajo deklaron se sapo pala shqiptare të ishte gati, Athina do të dërgonte në Tiranë një grup ekspertësh “me qëllim që të heqin nga librat e historisë, kryesisht të palës shqiptare, pasaktësitë dhe ngjarje të cilat helmojnë marrëdhëniet dypalëshe. Ka akoma ide për Shqipërinë e Madhe”, - ka thënë ajo.
30 tetor 2004
“Shekulli” boton fakte që vërtetojnë se mes dy shteteve ishte rënë dakord për ngritjen e një komiteti të tillë, por historianët, ata që kishin shkruar tekstet shqiptare, nuk dinin asgjë. Aq më pak dinin ata për anëtarët e grupit të ekspertëve që do të caktoheshin nga Ministria e Arsimit. Nga ana tjetër, historianët këmbëngulin se në tekstet e tyre nuk kishte asgjë që të helmonte marrëdhëniet shqiptaro-greke
1 nëntor 2004
“Shekulli” publikon edhe një pikë tjetër të protokollit, atë me numër 1.3.5, në kapitullin e dytë. Qeveria shqiptare kishte rënë dakord që të shqyrtonte mundësinë e futjes së greqishtes si një nga gjuhët e huaja fakultative në shkollat e mesme shqiptare. Nga ana tjetër, pala greke nuk kishte firmosur asnjë pikë ku të zotohej për të njëjtën gjë, pra që edhe ajo do të shqyrtonte mundësinë që shqipja të futej në gjimnazet greke si gjuhë fakultative.
Kanë thënë për protokollin:
Gazmend Shpuza
Historian, bashkautor tekstesh
“Nëse në të kaluarën, historia mes Shqipërisë dhe Greqisë nuk ka qenë edhe aq miqësore, kjo nuk do të thotë se ajo duhet ndryshuar. Unë mendoj se i takon së ardhmes, marrëdhënieve që do të ndjekin tani dy vendet, që të ndreqin armiqësitë e së shkuarës. Por historia është histori, ajo nuk ndryshohet. Historia është një shkencë dhe e tillë duhet trajtuar. Nëse do të rishikohen librat, është e domosdoshme që më parë të zhvillohen debate të hapura shkencore me specialistë dhe historianë”
Myzafer Korkuti
Historian, bashkautor tekstesh
Unë mendoj se deklaratat për të rishikuar historinë “e cila me mënyrën se si është shkruar helmon marrëdhëniet mes dy palëve” , janë diçka e vjetëruar dhe kanë një kuptim të ngushtë politik. Unë nuk i njoh tekstet shkollore të Greqisë, por di që në këtë shtet botohen herë pas here studime krejtësisht ekstremiste. Njëri prej këtyre librave i titulluar “Epirus” u botua në vitin 2000 dhe aty hidheshin ide të pafalshme si ajo e Greqisë që shtrihej deri në lumin Shkumbin në Shqipëri.
Fatmira Rama
Historiane, bashkautore tekstesh
Me sa di unë dhe nga sa kam parë me sytë e mi, tekstet shqiptare të historisë janë nga më të ekuilibruarit në literaturën shkollore të Ballkanit, përfshi këtu edhe atë të Greqisë. Përkundrazi. Një student i imi, që tani mëson në këtë shtet, më tregonte një ditë se në tekstet e historisë, studiuesit grekë vazhdojnë të përfshijnë brenda kufirit të Greqisë shumë vise që janë zyrtarisht të Shqipëri. E pra, kjo vazhdon e u mësohet të vegjëlve grekë sot e kësaj dite dhe nëpër tekstet e tyre përmendet shpesh termi Vorioepir
Jorgo Bulo
Drejtor i Institutit të Gjuhësisë, historian i letërsisë
“Më duket se deklarata e ministres greke ka një prirje të caktuar sepse unë nuk di që në tekstet tona të ketë ndonjë gjë që të helmojë marrëdhëniet dypalëshe. Unë nuk jam për ndryshime të historisë të diktuara nga konjukturat politike. Nëse për disa periudha kohe të caktuara, historia e marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe Greqisë nuk ka qenë shumë e mirë, kjo s’do të thotë gjë. E vërteta e historisë duhet të respektohet, edhe sikur ajo të jetë e hidhur.
Pëllumb Xhufi
Historian, ish-diplomat, politikan
Duke qenë edhe vetë bashkautor në disa tekste historie, mund të them me gojën plot se ato janë mbështetur në arritjet më të mira të shkencës historike, në radhë të parë jo shqiptare, përkundrazi në arritjet më të mira të shkencës ndërkombëtare, përfshirë atë greke. Do të kisha shumë rezerva përsa i përket teksteve të palës greke, posaçërisht atyre të historisë, për të cilat kam dijeni. Dyshoj shumë se janë trajtuar siç duhet.
Më duket jashtë kohës dhe jashtë kushteve konkrete që gjuha greke të futet në gjimnazet shqiptare. E para e punës nuk ekziston një traditë, nuk ka një realitet që ta kërkojë një gjë të tillë
04/11/2004
