Hank
Valoris scriptorum
Me ne fund nje artikull per letargjiket e AKEP
Aranita Brahaj | Standard 08/01/2011
Çdo subjekt apo person që kërkon të regjistrojë një domain me mbaresën “.al”, duhet ta bëjë duke kërkuar shërbimin pranë AKEP-it, Autoriteti Kombëtar Elektronik dhe Postar në Republikën e Shqipërisë, drejtpërdrejt apo nëpërmjet një shoqërie që ofron shërbime në internet.
Identiteti virtual shqiptar është në zonën domain që përfundojnë me mbaresën “.al”, dy germat e para të Albania. Adresa elektronike e tipit www.emer.al. Çdo person fizik dhe juridik që kërkon të zotërojë një domain, e bën këtë me një regjistrim pranë një autoriteti të caktuar. Hapësira e domaineve me mbaresën “al” është hapësirë që zotërohet ekskluzivisht nga qeveria shqiptare. Të zotëruarit të një domaini në këtë zonë është çështje edhe identiteti. Por proceduara e regjistrimit të një domaini shqiptar është tejet e vështirë në kohë dhe përkon me një përdorim në nivel simbolik për shkak të mungesës së një programi të avancuar informatik në regjistrim dhe administrim të kësaj zone.
Çdo subjekt apo person që kërkon të regjistrojë një domain me mbaresën “.al”, duhet ta bëjë duke kërkuar shërbimin pranë AKEP-it, Autoriteti Kombëtar Elektronik dhe Postar në Republikën e Shqipërisë, drejtpërdrejt apo nëpërmjet një shoqërie që ofron shërbime në internet.
Vetëm 5% e shtetasve dhe subjekteve që veprojnë në Republikën e Shqipërisë dhe zotërojnë një domain e kanë atë me mbaresën “.al”. 95% e shqiptarëve që zotërojnë domaine i kanë blerë ato në zonën e domaineve me “.com” apo të shteteve të tjera si Itali “.it”; Gjermani “.de” apo Mbretëri e Bashkuar “.uk”.
Arsyet: Mungon reklamimi dhe promovimi i kësaj mundësie. Procedura e regjistrimit dhe marrjes së një domaini .al zgjat deri 2 muaj. Ndërsa një domain tjetër regjistrohet për pak sekonda. Procedura pranë AKEP-it (autoriteti shtetëror kompetent) kryhet nëpërmjet një kontrolli dhe procedure e bazuar tek efektiviteti i burimeve njerëzore. Pra proces manual jo i automatizuar. Kjo përkon edhe me kohën e gjatë dhe procedurën burokratike të finalizimit të regjistrimit të një domaini .al. Në çdo vend tjetër aplikimi, verifikimi, pagesa, disponimi bëhen nëpërmjet një sistemi informatik që procedon në mënyrë të menjëhershme.
Zgjidhja duhet të jetë prokurimi i një programi që bën të mundur regjistrimin automatik, në çast të regjistrimit të një domaini. Një mundësi tjetër do ishte delegimi i procesit tek një shoqëri për shërbim në internet (me koncesion). Kështu do të zgjidhej regjistrimi i shpejtë dhe efikas i domaineve në zonën “.al”.
Praktika në fjalë duhet liberalizuar, lehtësuar dhe deburokratizuar edhe më tej. Në kuadër të vullnetit politik për një Shqipëri në moshën e internetit regjistrimi i domaineve me “.al” jo vetëm duhet thjeshtuar, por më tej duhen politika për të nxitur përdoruesit shqiptarë të prezantohen me damaine shqiptare.
Që Shqipëria të jetë mirëfilli në moshën e internetit, ky shërbim duhet rregulluar dhe liberalizuar. Rregullimi duhet bërë në dy aspekte: 1- informatik, 2- administrativ. Statistika ku vetëm pesë për qind e poseduesve shqiptarë të një domain kanë identitetin “al” është një e dhënë që e rendit Shqipërinë në listën e vendeve me indikator negative sa i takon teknologjisë dhe inovacionit. Një rregullim i shpejtë ligjore është një domosdoshmëri për: - cilësi në politikat dhe strategjitë e informatizimit; - shërbim publik efikas; - prezantimit prestigjioz të individëve dhe aktiviteteve shqiptare në rajon e më tej në Evropë e në mbarë botën. Për këtë lind nevoja për një rregullim të ri ligjorë të administrimit zonës domain “.al”. Bazuar në praktikën efikase të ekzekutivit në përmirësim të shërbimeve publike nëpërmjet delegimit të kompetencës tek kompani private, edhe procesi i regjistrimit dhe posedimit të domain .al mund të lehtësohej nëpërmjet një modeli të tillë. Duke qenë se kërkohet një program që mundëson regjistrim automatik të domaineve, kosto dhe shpenzim për këtë proces të kushtueshëm informatikë mund të devijohen nga buxhetit publik tek një investim privat i një korporate apo shoqërie me veprimtari shërbime interneti.
Sa i rëndësishëm është identitetit shqiptarë për një domain! - Është element shumë i rëndësishëm për imazhin dhe prezantimin publik të një personaliteti apo një institucioni, organizmi apo biznesi.
- Prezantimi me domain të paidentifikuar me emërtesën e vendit ku ushtron aktivitet apo të cilit i përket cenon seriozitetit dhe identitetin e subjektit. -Domosdoshmëri për agjencitë turistike, grupet artistike, ekipet sportive, kompanitë e biznesit shqiptare. -Sa kuptim do të kishte “Shqipëria turistike” nëse nuk prezantohet me një “mbiemër elektronik” shqiptarë. - Krijon prestigj, etike, kulturë dhe vetëvlerësim në prezantime në komunikime me homologë e bashkëbisedues në rajon, Evropë e më tej në të gjithë botën.
Tabela
Më poshtë po shpjegojmë procedurën e regjistrimit manual nga autoriteti shtetëror, pra rasti i Shqipërisë dhe mënyrën e procedimit të automatizuar që praktikohet në vende të tjera.
Procedura për të pasur një domain “.al”. Zona domain shqiptare.
- Tërhiqet pranë AKEP-it një formular ku paraqiten disa të dhëna
- Plotësohet duke u nënshkruar
- Skanohet dhe dërgohet nëpërmjet email-it pranë AKEP-it
- Tri departamente të AKEP-it (teknik, juridik dhe financa) kontrollojnë nëse domain me emërtesën e caktuar është I lirë, mund të jepet dhe nëse kërkuesi i plotëson kriteret
- Kontaktohet kërkuesi dhe informohet nëse kërkesa për domain është pranuar
- Shërbimi është 2000 lekë për dy vjet
- Pasi bëhet pagesa nëpërmjet sporteleve të një banke të nivelit të dytë dërgohet fatura pranë AKEP-it
- Zyra e financës pret konfirmim me poste (jo elektronike) nga banka.
- Procedura zgjat nga 20 deri në 60 ditë.
Procedura për të pasur një domain jo “.al”. Hapësirë domain e huaj.
- Formulari plotësohet online.
- Autoriteti kompetent bën testim të të dhënave të aplikuesit në mënyrë elektronike të menjëhershme
- Në formular janë të përfshira edhe të dhënat e kartës së kreditit të klientit dhe menjëherë bëhet pagesa e tarifës
- Domaini jo “.al” miratohet dhe vihet menjëherë në funksion
- Kohëzgjatja: pak sekonda apo minuta
- Tarifa e përafërt me tarifën për pagesë në RSH.
Historiku i domaineve me “.al”.
Viti 1998 - Shteti shqiptar merr në kontroll në zonën domain “.al”.
Vitet 98 – 08 - Procedura administrohej teknikisht nga një njësi që nuk ndodhej në territorin e RSH (vendndodhje në shtetin italian). Pagesa për shërbim ishte 76 $. Kohëzgjatja e regjistrimit deri disa muaj.
Pas 2008 - Ky shërbim u vendos në kompetencën e AKEP.
Me një rregullore të Autoritetit u dha mundësia që persona fizik e juridik të çfarëdoshëm të regjistrohen me domaine “.al”. Pagesa 30 $ për një viti.
Viti 2009 - Ndryshoi politika e tarifës së shërbimit me 2000 lekë/2 vjet. Kohëzgjatja e procedurës së regjistrimit është nga 20 ditë deri ne 60
Numri total i përdoruesve që zotërojnë domain me mbaresën “.al” është: 4060
Të kategorizuar si më poshtë:
domain.al 3571
domain.net.al 17
domain.org.al 204
domain.gov.al 187
domain.mil.al 8
Institucionet dhe organizmat e para shqiptare të pajisura me domaine të zonës “.al” Albania.
- president.al
- parlament.al
- keshilliministrave.al
- soros.al
- ps.al (partia socialiste)
- pd.al (partia demokratike)
- lsi.al (levizja socialiste per integrim)
Në tregun e Informatikës:
- pcworld.al
- host.al
- webmaster.al
- etj
Në fushën e biznesit:
- Vodafone.al
- Amc.al
- Plus.al
- Etj.
Sipas rregullores së AKEP domain.al:
- duhet të kenë minimumi 3 karaktere (germa) dhe maksimumi 63 karaktere;
- ndalohen domaine.al me fjalë fyese, diskriminuese dhe të pamoralshme;
- nuk lejohet regjistrimi i domaineve me përcaktim gjeo-politik si p.sh kosova.al; Tirana.al këto rezervohen për institucione dhe organizma shtetërore;
- gjithashtu kufizohet regjistrimi sipas disa termave dhe emërtesave teknike. Ky kufizim vlerësohet rast pas rasti nga stafi i Autoritetit;
Aranita Brahaj | Standard 08/01/2011
Çdo subjekt apo person që kërkon të regjistrojë një domain me mbaresën “.al”, duhet ta bëjë duke kërkuar shërbimin pranë AKEP-it, Autoriteti Kombëtar Elektronik dhe Postar në Republikën e Shqipërisë, drejtpërdrejt apo nëpërmjet një shoqërie që ofron shërbime në internet.
Identiteti virtual shqiptar është në zonën domain që përfundojnë me mbaresën “.al”, dy germat e para të Albania. Adresa elektronike e tipit www.emer.al. Çdo person fizik dhe juridik që kërkon të zotërojë një domain, e bën këtë me një regjistrim pranë një autoriteti të caktuar. Hapësira e domaineve me mbaresën “al” është hapësirë që zotërohet ekskluzivisht nga qeveria shqiptare. Të zotëruarit të një domaini në këtë zonë është çështje edhe identiteti. Por proceduara e regjistrimit të një domaini shqiptar është tejet e vështirë në kohë dhe përkon me një përdorim në nivel simbolik për shkak të mungesës së një programi të avancuar informatik në regjistrim dhe administrim të kësaj zone.
Çdo subjekt apo person që kërkon të regjistrojë një domain me mbaresën “.al”, duhet ta bëjë duke kërkuar shërbimin pranë AKEP-it, Autoriteti Kombëtar Elektronik dhe Postar në Republikën e Shqipërisë, drejtpërdrejt apo nëpërmjet një shoqërie që ofron shërbime në internet.
Vetëm 5% e shtetasve dhe subjekteve që veprojnë në Republikën e Shqipërisë dhe zotërojnë një domain e kanë atë me mbaresën “.al”. 95% e shqiptarëve që zotërojnë domaine i kanë blerë ato në zonën e domaineve me “.com” apo të shteteve të tjera si Itali “.it”; Gjermani “.de” apo Mbretëri e Bashkuar “.uk”.
Arsyet: Mungon reklamimi dhe promovimi i kësaj mundësie. Procedura e regjistrimit dhe marrjes së një domaini .al zgjat deri 2 muaj. Ndërsa një domain tjetër regjistrohet për pak sekonda. Procedura pranë AKEP-it (autoriteti shtetëror kompetent) kryhet nëpërmjet një kontrolli dhe procedure e bazuar tek efektiviteti i burimeve njerëzore. Pra proces manual jo i automatizuar. Kjo përkon edhe me kohën e gjatë dhe procedurën burokratike të finalizimit të regjistrimit të një domaini .al. Në çdo vend tjetër aplikimi, verifikimi, pagesa, disponimi bëhen nëpërmjet një sistemi informatik që procedon në mënyrë të menjëhershme.
Zgjidhja duhet të jetë prokurimi i një programi që bën të mundur regjistrimin automatik, në çast të regjistrimit të një domaini. Një mundësi tjetër do ishte delegimi i procesit tek një shoqëri për shërbim në internet (me koncesion). Kështu do të zgjidhej regjistrimi i shpejtë dhe efikas i domaineve në zonën “.al”.
Praktika në fjalë duhet liberalizuar, lehtësuar dhe deburokratizuar edhe më tej. Në kuadër të vullnetit politik për një Shqipëri në moshën e internetit regjistrimi i domaineve me “.al” jo vetëm duhet thjeshtuar, por më tej duhen politika për të nxitur përdoruesit shqiptarë të prezantohen me damaine shqiptare.
Që Shqipëria të jetë mirëfilli në moshën e internetit, ky shërbim duhet rregulluar dhe liberalizuar. Rregullimi duhet bërë në dy aspekte: 1- informatik, 2- administrativ. Statistika ku vetëm pesë për qind e poseduesve shqiptarë të një domain kanë identitetin “al” është një e dhënë që e rendit Shqipërinë në listën e vendeve me indikator negative sa i takon teknologjisë dhe inovacionit. Një rregullim i shpejtë ligjore është një domosdoshmëri për: - cilësi në politikat dhe strategjitë e informatizimit; - shërbim publik efikas; - prezantimit prestigjioz të individëve dhe aktiviteteve shqiptare në rajon e më tej në Evropë e në mbarë botën. Për këtë lind nevoja për një rregullim të ri ligjorë të administrimit zonës domain “.al”. Bazuar në praktikën efikase të ekzekutivit në përmirësim të shërbimeve publike nëpërmjet delegimit të kompetencës tek kompani private, edhe procesi i regjistrimit dhe posedimit të domain .al mund të lehtësohej nëpërmjet një modeli të tillë. Duke qenë se kërkohet një program që mundëson regjistrim automatik të domaineve, kosto dhe shpenzim për këtë proces të kushtueshëm informatikë mund të devijohen nga buxhetit publik tek një investim privat i një korporate apo shoqërie me veprimtari shërbime interneti.
Sa i rëndësishëm është identitetit shqiptarë për një domain! - Është element shumë i rëndësishëm për imazhin dhe prezantimin publik të një personaliteti apo një institucioni, organizmi apo biznesi.
- Prezantimi me domain të paidentifikuar me emërtesën e vendit ku ushtron aktivitet apo të cilit i përket cenon seriozitetit dhe identitetin e subjektit. -Domosdoshmëri për agjencitë turistike, grupet artistike, ekipet sportive, kompanitë e biznesit shqiptare. -Sa kuptim do të kishte “Shqipëria turistike” nëse nuk prezantohet me një “mbiemër elektronik” shqiptarë. - Krijon prestigj, etike, kulturë dhe vetëvlerësim në prezantime në komunikime me homologë e bashkëbisedues në rajon, Evropë e më tej në të gjithë botën.
Tabela
Më poshtë po shpjegojmë procedurën e regjistrimit manual nga autoriteti shtetëror, pra rasti i Shqipërisë dhe mënyrën e procedimit të automatizuar që praktikohet në vende të tjera.
Procedura për të pasur një domain “.al”. Zona domain shqiptare.
- Tërhiqet pranë AKEP-it një formular ku paraqiten disa të dhëna
- Plotësohet duke u nënshkruar
- Skanohet dhe dërgohet nëpërmjet email-it pranë AKEP-it
- Tri departamente të AKEP-it (teknik, juridik dhe financa) kontrollojnë nëse domain me emërtesën e caktuar është I lirë, mund të jepet dhe nëse kërkuesi i plotëson kriteret
- Kontaktohet kërkuesi dhe informohet nëse kërkesa për domain është pranuar
- Shërbimi është 2000 lekë për dy vjet
- Pasi bëhet pagesa nëpërmjet sporteleve të një banke të nivelit të dytë dërgohet fatura pranë AKEP-it
- Zyra e financës pret konfirmim me poste (jo elektronike) nga banka.
- Procedura zgjat nga 20 deri në 60 ditë.
Procedura për të pasur një domain jo “.al”. Hapësirë domain e huaj.
- Formulari plotësohet online.
- Autoriteti kompetent bën testim të të dhënave të aplikuesit në mënyrë elektronike të menjëhershme
- Në formular janë të përfshira edhe të dhënat e kartës së kreditit të klientit dhe menjëherë bëhet pagesa e tarifës
- Domaini jo “.al” miratohet dhe vihet menjëherë në funksion
- Kohëzgjatja: pak sekonda apo minuta
- Tarifa e përafërt me tarifën për pagesë në RSH.
Historiku i domaineve me “.al”.
Viti 1998 - Shteti shqiptar merr në kontroll në zonën domain “.al”.
Vitet 98 – 08 - Procedura administrohej teknikisht nga një njësi që nuk ndodhej në territorin e RSH (vendndodhje në shtetin italian). Pagesa për shërbim ishte 76 $. Kohëzgjatja e regjistrimit deri disa muaj.
Pas 2008 - Ky shërbim u vendos në kompetencën e AKEP.
Me një rregullore të Autoritetit u dha mundësia që persona fizik e juridik të çfarëdoshëm të regjistrohen me domaine “.al”. Pagesa 30 $ për një viti.
Viti 2009 - Ndryshoi politika e tarifës së shërbimit me 2000 lekë/2 vjet. Kohëzgjatja e procedurës së regjistrimit është nga 20 ditë deri ne 60
Numri total i përdoruesve që zotërojnë domain me mbaresën “.al” është: 4060
Të kategorizuar si më poshtë:
domain.al 3571
domain.net.al 17
domain.org.al 204
domain.gov.al 187
domain.mil.al 8
Institucionet dhe organizmat e para shqiptare të pajisura me domaine të zonës “.al” Albania.
- president.al
- parlament.al
- keshilliministrave.al
- soros.al
- ps.al (partia socialiste)
- pd.al (partia demokratike)
- lsi.al (levizja socialiste per integrim)
Në tregun e Informatikës:
- pcworld.al
- host.al
- webmaster.al
- etj
Në fushën e biznesit:
- Vodafone.al
- Amc.al
- Plus.al
- Etj.
Sipas rregullores së AKEP domain.al:
- duhet të kenë minimumi 3 karaktere (germa) dhe maksimumi 63 karaktere;
- ndalohen domaine.al me fjalë fyese, diskriminuese dhe të pamoralshme;
- nuk lejohet regjistrimi i domaineve me përcaktim gjeo-politik si p.sh kosova.al; Tirana.al këto rezervohen për institucione dhe organizma shtetërore;
- gjithashtu kufizohet regjistrimi sipas disa termave dhe emërtesave teknike. Ky kufizim vlerësohet rast pas rasti nga stafi i Autoritetit;
