Frederiko Lorka: Nje popull pa teater ka vdekur ose do te vdese
E Hene, 01 Dhjetor 2003
"NJE POPULL PA TEATER KA VDEKUR OSE DO TE VDESE"
Lorka
"Teatri mund te luaj nje rol te madh ne transformimin e cdo gjeje. S’eshte e drejte qe injorantet te qeverisin njerezit e ditur"
Majerhold
"Teatri eshte shkolle, ku i japim mesim njemije spektatoreve menjehere"
N.Gogoli
Dashamiresit e artit e kultures si dhe gjithe artistet tane e vecanerisht artistet e skenes e te ekranit tashme njihen me mjaft figura te artisteve te medhej te teatrit boteror. Libri qe sapo ka dale nga shtypi "Artiste te teatrit boteror" eshte nje ese apo studim mbi artin teatror i disa figurave te fuqishme te ketij zhanri te artit te shkruar me mjeshteri nga studjuesi,kritiku i artit docent Bardhyl Kosova. Autori ngre probleme se: "Perse teatri eshte i perjetshem?!..." Bota eshte teater i pafund. Ne nje shoqeri ku komunikimi po behet gjithmone edhe me i sofistikuar dhe me virtual, teatri mbetet nder kufijte e fundit te nje raporti njerezor te nje kontakti fizik te aktoreve me spekatore.Teatrin s’mund ta kapesh ne vetmi, i ulur ne karriget e shtepise. Teatri eshte egzigjent kerkon detyrime nga spektatori. Ai duhet te dale nga shtepia duhet te shkoje ne nje salle teatri, te mbushur me njerez te tjere, duhet te perqendrohet qe te marre pjese ne shfaqje. Ky teater i njerezimit vazhdon te jetoje prej 5000 vjetesh. Teatri nuk do te vdese kurre!...Libri fillon me nje ese studim kushtuar rolit te teatrit ku trajtohen ne menyre te permbledhur vetem disa aspekte te ketij arti si dhe ndihmesat e disa dramaturgeve universal.
Autori Bardyhl Kosova tek libri per artin dhe artistet e teatrit boteror tregon se teatri eshte perhere aktual dhe Shqiperia esthe nje pjese e teatrit boteror. Ky eshte nje sherbim qe i ben Kosova kultures teatrore. Mjaft figura te spikatura ne kete liber te shkruar me mjeshteri profesionale dhe artistike, kane lidhje keta artiste me Shqiperine si Aleksander Moisiu, apo Rexhep Mitrovica qe jane me origjine shqiptare. Ose edhe ata qe jane te huaj por qe veprat e tyre teatrore jane inskenuar ne teatrot tona. Si Bertold Brehti ku u festua 100 vjetori i lindjes se tij ne Shqiperi dhe ku teatri kombetar ka inskenuar drama me vlera te medha si "Arturo-Ui". Shume pjese te ketyre gjenive te artit teatror ku ben fjale ky liber jane ndjekur nga artedashesit tane. Pjetes e Shekspirit, Ibsenit, dhe shume te tjereve pjese si: "Arturo-Ui", "Armiku i Popullit", "Hamleti", "Borgjezi fisnik", "Revizori", "Tartufi" e shume pjese te tjera si "Otello", "Mbreti i Lire", etj...Ne vitin 1998 ne nje nga sallat e Muzeut Kombetar u perkujtua 100 vjetori i Bertold Brehtit. Studjuesi Bardhyl Kosova pohoi me krenari se ishte Robert Shvarci ai qe beri te flase shqip Brehtin. Sipas specialisteve te kultures boterore, Brehti ishte mjeshtri me i madh i gjuhes gjermane pas Luterit dhe Getes. Dhe pas Shekspirit eshte krijuesi i konceptit teatror me te avancuar te njerezimit. B.Brehti eshte poeti i cili, ka ndikuar me shume ne poezine moderne te shekullit XX te Breliger Asambel teatri i ri i prozes qe njeh themelues B.Brehtin eshte bere nje vend peligrinazhi per spektatoret duke u radhitur i dyti ne shekullin e XX te pas Shekspirit. Studjuesi B.Kosova ne librin e ri "Artiste te teatrit boteror" ka vendosur Brehtin kete kollos te artit teatror "Teatri duhet ta interpretoj dhe ta transformoj shoqerine", thekson Brehti, ky mjeshter i madh teatror kerkoi nje funeral te thjeshte dhe nje varr prane filozofit te madh Hegel. Por prane shtepise se tij i dhane nderimet e fundit mbi nje milion punetore. B.Kosova ky kritik arti, gazetar e publicist, studjues per artin boteror per kete ka mbaruar shkollen ne Moske, ka botuar nje numer te madh librash e monografish, ese, studime mbi figura te shquara te kultures artistike evropiane dhe boterore. Ka organizuar per here te pare kuvende per Shekspirin, Geten, Brehtin, Moisiun etj. Ne vitin 1959 me detyren e dekanit eshte nder organizatoret e pare te Shkolles se Larte per aktor A.Moisiu ne Tirane. Me 1971 emerohet drejtor i Teatrit Kombetar duke i vene vetes si qellim per nje orientim evropian. Por per kete objektiv shkrimet, leksionet dhe spektaklet properendimore te inskenuara ne Teatrin Kombetar ne vitin 1973 disa pjese skenike ndalohen dhe vet ai denohet familjarisht nga regjimi diktatorial per afro 10 vjet duke e hequr nga Tirana e duke cuar ne nje fshat te larget. Pas renies se diktatures jep leksione mbi historine e spektaklit boteror prane Akademise se Arteve si dhe merret mestudime ne fushen e teatrit dhe arteve te tjera. Librin per artistet boteror e pershkon nje studim sa shpirteror psikofizik i tyre por dhe nje analize e veprimtarise e ketyre korifejve qe ben epoke gjate shekullit XX-te si Shekspiri, Georg Byhner, Henrik Ipsen, Leon Tolstoi, Atnon Cehov, Federiko Lorka, Aleksander Moisiu, Luixhi Pirandelo, Zhak Vilar, Zherar Filip, Ervin Piskator, Lorenc Oliver, Eugen Junesko, Rexhep Mitrovica, Brehti Universal, Teatri Kabuku Japonez...B.Kosova ky dashamires i artit dhe studjues i tij shpjegon per qyteterimin boteror te teatrit. Pyetjes se c’eshte teatri? i jep pergjigje. Eshte akt specifik kolektiv qe bashkon dramaturgun, aktorin, regjisorin, skenarin etj. Por qe te kemi spektakel teatror pervec skenes eshte e domosdoshme prania e spektatoreve ate qe francezet e quajne "Lartmadheria e tij spektatori". Duke interpretuar per te, duke komunikuar me spektatorin ne plate, lind dhe zhvillohet arti dramatik. Teatri eshte nje fuqi kolosale i cili i ndihmon njerezit qete kenaqen artistikisht por edhe te edukohen e te fisnikerohen si qytetare te vendit e te botes. Dhe s’eshte e rastit qe kjo fuqi mahnitese e ngre ate ne nje bukuri universale. Mbasi roli i tij eshte artistikisht shoqeror, teatri si artet e tjera te medha, e pasqyron te verteten mbi njeriun e te gjithe koherave me nje poezi te larte e cila as vjeterohet as kalon. Teatri shpjegon Bardhyl Kosova, ze fill ne Greqine Antike, te lashte ku shenon si date historike shfaqjen e pare qe ne v itet 537 para Krishtit, orgnaizim i se ciles i perket Tespit aktor dhe autor pjesesh-monolog, i cili me karron e tij te fuqishme jepet shfaqje ne krahina te ndryshme te Greqise. E me pas vijne tragjedite e fuqishme te Eskilit, Erupidit, Sofokliut. Eskili tek "Prometeu i lidhur" veper kjo edhe pse ka kaluar 25 shekuj, kjo tradheti mbetet sa tronditese aq dhe liridashese, njeridashese edhe sot. Nje model analize te "Prometeut te lidhur" na ka lene pesonaliteti yne i artit Faik Konica ne nje shkrim te shkurter kushtuar kesaj vepre me pak faqe por fuqi titanike e cila ruan aktualitetin e saj sidomos per problemet e renda qe po kalon edhe sot vendi yne. Libri "Artiste te teatrit boteror" i autorit B.Kosova ku gjen ne te nje diapazon njohurish per artin teatror, mbyll siparin me vleresimet e mjeshtrave te artit dhe te kultures boterore mbi artin si dhe nje interviste e nje nder te medhenjve te artit teatror "Piter Bruk mbi teatrin" 2000 interviste.
Artdashesit duke shfletuar kete liber jo vetem shlodhen por marrin ndjesi mbi artin dhe artistet.
Po c’thone koloset e artit teatror per artin?
"Teatri fisnikeron njerezit" Aristoteli
"Bota eshte teater dhe njerezit jane aktoret" Shekspiri
Teatri eshte nje pasqyre dhe force e madhe qe ndikon ne shpritin e kombit Shiler
Burrat dhe grate mblidhen ne teater per te degjuar fjale per dashurine si dhe per te marre pjese ne dhimbjet dhe gezimet qe lind ajo-Aleksander Dymas
Teatri popullor eshte teater i vertete -Romeo Roland
Teatri kerkon ta edukoje publikun, ta lehtesoje per te reflektuar-Bernard Sho
Nje popul pa teater ka vdekur ose do te vdese-Frederiko Lorka
Teatri mund te luaj rol te madh ne transformimin e cdo gjeje. S’eshte e drejte qe injorantet te qeverisin njerezit e ditur-Majerhold
Vetem ne teater mund te mblidhet kombi-Volter
Teatri eshte shkolle, ku i japim mesim njemije spetatoreve njeheresh-Gogoli
Teatri duhet t’i jap trashegimin kinematografise dhe ky t’i hap rrugen teatrit-Majakovski
Teatri eshte gjithe bota-Franc Kafka
Ne teater poezine une e ve me lart se cdo gje tjeter-Artur Miler
Njeriu eshte fenomeni me i larte dhe me i rendesishem i botes dhe duke qene i tille shpejt ose vone, teatri do veje ne epiqender te krijimtarise njeriun-Aleksander Moisiu
Teatri duhet ta interpretoje dhe ta transformoje shqoreine-Bertold Breht
Baxhul Merkaj
Gazeta "Koha Jone"
E Hene, 01 Dhjetor 2003
"NJE POPULL PA TEATER KA VDEKUR OSE DO TE VDESE"
Lorka
"Teatri mund te luaj nje rol te madh ne transformimin e cdo gjeje. S’eshte e drejte qe injorantet te qeverisin njerezit e ditur"
Majerhold
"Teatri eshte shkolle, ku i japim mesim njemije spektatoreve menjehere"
N.Gogoli
Dashamiresit e artit e kultures si dhe gjithe artistet tane e vecanerisht artistet e skenes e te ekranit tashme njihen me mjaft figura te artisteve te medhej te teatrit boteror. Libri qe sapo ka dale nga shtypi "Artiste te teatrit boteror" eshte nje ese apo studim mbi artin teatror i disa figurave te fuqishme te ketij zhanri te artit te shkruar me mjeshteri nga studjuesi,kritiku i artit docent Bardhyl Kosova. Autori ngre probleme se: "Perse teatri eshte i perjetshem?!..." Bota eshte teater i pafund. Ne nje shoqeri ku komunikimi po behet gjithmone edhe me i sofistikuar dhe me virtual, teatri mbetet nder kufijte e fundit te nje raporti njerezor te nje kontakti fizik te aktoreve me spekatore.Teatrin s’mund ta kapesh ne vetmi, i ulur ne karriget e shtepise. Teatri eshte egzigjent kerkon detyrime nga spektatori. Ai duhet te dale nga shtepia duhet te shkoje ne nje salle teatri, te mbushur me njerez te tjere, duhet te perqendrohet qe te marre pjese ne shfaqje. Ky teater i njerezimit vazhdon te jetoje prej 5000 vjetesh. Teatri nuk do te vdese kurre!...Libri fillon me nje ese studim kushtuar rolit te teatrit ku trajtohen ne menyre te permbledhur vetem disa aspekte te ketij arti si dhe ndihmesat e disa dramaturgeve universal.
Autori Bardyhl Kosova tek libri per artin dhe artistet e teatrit boteror tregon se teatri eshte perhere aktual dhe Shqiperia esthe nje pjese e teatrit boteror. Ky eshte nje sherbim qe i ben Kosova kultures teatrore. Mjaft figura te spikatura ne kete liber te shkruar me mjeshteri profesionale dhe artistike, kane lidhje keta artiste me Shqiperine si Aleksander Moisiu, apo Rexhep Mitrovica qe jane me origjine shqiptare. Ose edhe ata qe jane te huaj por qe veprat e tyre teatrore jane inskenuar ne teatrot tona. Si Bertold Brehti ku u festua 100 vjetori i lindjes se tij ne Shqiperi dhe ku teatri kombetar ka inskenuar drama me vlera te medha si "Arturo-Ui". Shume pjese te ketyre gjenive te artit teatror ku ben fjale ky liber jane ndjekur nga artedashesit tane. Pjetes e Shekspirit, Ibsenit, dhe shume te tjereve pjese si: "Arturo-Ui", "Armiku i Popullit", "Hamleti", "Borgjezi fisnik", "Revizori", "Tartufi" e shume pjese te tjera si "Otello", "Mbreti i Lire", etj...Ne vitin 1998 ne nje nga sallat e Muzeut Kombetar u perkujtua 100 vjetori i Bertold Brehtit. Studjuesi Bardhyl Kosova pohoi me krenari se ishte Robert Shvarci ai qe beri te flase shqip Brehtin. Sipas specialisteve te kultures boterore, Brehti ishte mjeshtri me i madh i gjuhes gjermane pas Luterit dhe Getes. Dhe pas Shekspirit eshte krijuesi i konceptit teatror me te avancuar te njerezimit. B.Brehti eshte poeti i cili, ka ndikuar me shume ne poezine moderne te shekullit XX te Breliger Asambel teatri i ri i prozes qe njeh themelues B.Brehtin eshte bere nje vend peligrinazhi per spektatoret duke u radhitur i dyti ne shekullin e XX te pas Shekspirit. Studjuesi B.Kosova ne librin e ri "Artiste te teatrit boteror" ka vendosur Brehtin kete kollos te artit teatror "Teatri duhet ta interpretoj dhe ta transformoj shoqerine", thekson Brehti, ky mjeshter i madh teatror kerkoi nje funeral te thjeshte dhe nje varr prane filozofit te madh Hegel. Por prane shtepise se tij i dhane nderimet e fundit mbi nje milion punetore. B.Kosova ky kritik arti, gazetar e publicist, studjues per artin boteror per kete ka mbaruar shkollen ne Moske, ka botuar nje numer te madh librash e monografish, ese, studime mbi figura te shquara te kultures artistike evropiane dhe boterore. Ka organizuar per here te pare kuvende per Shekspirin, Geten, Brehtin, Moisiun etj. Ne vitin 1959 me detyren e dekanit eshte nder organizatoret e pare te Shkolles se Larte per aktor A.Moisiu ne Tirane. Me 1971 emerohet drejtor i Teatrit Kombetar duke i vene vetes si qellim per nje orientim evropian. Por per kete objektiv shkrimet, leksionet dhe spektaklet properendimore te inskenuara ne Teatrin Kombetar ne vitin 1973 disa pjese skenike ndalohen dhe vet ai denohet familjarisht nga regjimi diktatorial per afro 10 vjet duke e hequr nga Tirana e duke cuar ne nje fshat te larget. Pas renies se diktatures jep leksione mbi historine e spektaklit boteror prane Akademise se Arteve si dhe merret mestudime ne fushen e teatrit dhe arteve te tjera. Librin per artistet boteror e pershkon nje studim sa shpirteror psikofizik i tyre por dhe nje analize e veprimtarise e ketyre korifejve qe ben epoke gjate shekullit XX-te si Shekspiri, Georg Byhner, Henrik Ipsen, Leon Tolstoi, Atnon Cehov, Federiko Lorka, Aleksander Moisiu, Luixhi Pirandelo, Zhak Vilar, Zherar Filip, Ervin Piskator, Lorenc Oliver, Eugen Junesko, Rexhep Mitrovica, Brehti Universal, Teatri Kabuku Japonez...B.Kosova ky dashamires i artit dhe studjues i tij shpjegon per qyteterimin boteror te teatrit. Pyetjes se c’eshte teatri? i jep pergjigje. Eshte akt specifik kolektiv qe bashkon dramaturgun, aktorin, regjisorin, skenarin etj. Por qe te kemi spektakel teatror pervec skenes eshte e domosdoshme prania e spektatoreve ate qe francezet e quajne "Lartmadheria e tij spektatori". Duke interpretuar per te, duke komunikuar me spektatorin ne plate, lind dhe zhvillohet arti dramatik. Teatri eshte nje fuqi kolosale i cili i ndihmon njerezit qete kenaqen artistikisht por edhe te edukohen e te fisnikerohen si qytetare te vendit e te botes. Dhe s’eshte e rastit qe kjo fuqi mahnitese e ngre ate ne nje bukuri universale. Mbasi roli i tij eshte artistikisht shoqeror, teatri si artet e tjera te medha, e pasqyron te verteten mbi njeriun e te gjithe koherave me nje poezi te larte e cila as vjeterohet as kalon. Teatri shpjegon Bardhyl Kosova, ze fill ne Greqine Antike, te lashte ku shenon si date historike shfaqjen e pare qe ne v itet 537 para Krishtit, orgnaizim i se ciles i perket Tespit aktor dhe autor pjesesh-monolog, i cili me karron e tij te fuqishme jepet shfaqje ne krahina te ndryshme te Greqise. E me pas vijne tragjedite e fuqishme te Eskilit, Erupidit, Sofokliut. Eskili tek "Prometeu i lidhur" veper kjo edhe pse ka kaluar 25 shekuj, kjo tradheti mbetet sa tronditese aq dhe liridashese, njeridashese edhe sot. Nje model analize te "Prometeut te lidhur" na ka lene pesonaliteti yne i artit Faik Konica ne nje shkrim te shkurter kushtuar kesaj vepre me pak faqe por fuqi titanike e cila ruan aktualitetin e saj sidomos per problemet e renda qe po kalon edhe sot vendi yne. Libri "Artiste te teatrit boteror" i autorit B.Kosova ku gjen ne te nje diapazon njohurish per artin teatror, mbyll siparin me vleresimet e mjeshtrave te artit dhe te kultures boterore mbi artin si dhe nje interviste e nje nder te medhenjve te artit teatror "Piter Bruk mbi teatrin" 2000 interviste.
Artdashesit duke shfletuar kete liber jo vetem shlodhen por marrin ndjesi mbi artin dhe artistet.
Po c’thone koloset e artit teatror per artin?
"Teatri fisnikeron njerezit" Aristoteli
"Bota eshte teater dhe njerezit jane aktoret" Shekspiri
Teatri eshte nje pasqyre dhe force e madhe qe ndikon ne shpritin e kombit Shiler
Burrat dhe grate mblidhen ne teater per te degjuar fjale per dashurine si dhe per te marre pjese ne dhimbjet dhe gezimet qe lind ajo-Aleksander Dymas
Teatri popullor eshte teater i vertete -Romeo Roland
Teatri kerkon ta edukoje publikun, ta lehtesoje per te reflektuar-Bernard Sho
Nje popul pa teater ka vdekur ose do te vdese-Frederiko Lorka
Teatri mund te luaj rol te madh ne transformimin e cdo gjeje. S’eshte e drejte qe injorantet te qeverisin njerezit e ditur-Majerhold
Vetem ne teater mund te mblidhet kombi-Volter
Teatri eshte shkolle, ku i japim mesim njemije spetatoreve njeheresh-Gogoli
Teatri duhet t’i jap trashegimin kinematografise dhe ky t’i hap rrugen teatrit-Majakovski
Teatri eshte gjithe bota-Franc Kafka
Ne teater poezine une e ve me lart se cdo gje tjeter-Artur Miler
Njeriu eshte fenomeni me i larte dhe me i rendesishem i botes dhe duke qene i tille shpejt ose vone, teatri do veje ne epiqender te krijimtarise njeriun-Aleksander Moisiu
Teatri duhet ta interpretoje dhe ta transformoje shqoreine-Bertold Breht
Baxhul Merkaj
Gazeta "Koha Jone"